Verzameld werk. Deel 7. Toneel

[p. 303]

Addenda

a. Over Antilliaanse cultuur. Voorwoord bij Juancho Picaflor, un tragicomedia ritmá di V acto den nos dushi Papiamentu door René de Rooy (Juancho Picaflor, een tragicomedie op rijm in vijf bedrijven in ons heerlijk Papiamentu), een toneelstuk geïnspireerd door de Don Juan-figuur en Cyrano de Bergerac. De daaraan toegevoegde vertaling is van Jules de Palm.

Corsow, 8 di November 1954.

Gustosamente mi ta cumpli ce deseo di e autor di e comedia akí di skirbi un introducción, y esei cu sumo placer pa varios motivo, di cual mi kier menciona tres:

1^o) cu su comedia e autor a duna prueba di no tin miedu di experimentá e diferente influencianan di literatura mundial. Den e comedia akí nos ta mira motivonan y situaciones foi obras eminentes di literatura, spañó y francés, respectivamente di e autores celebres Tirso Molina y Edmond Rostand.

2^o) E autor a elaborá es influencianan aki mencioná di un manera original usando nos idioma vernáculo y di e manera ei el a yuda prepará nos idioma pa generacionnan venidero di poëtas y prosaistas.

3^o) Y finalmente e autor a comprende cu un comedia solamente ta verdaderamente un comedia si aunke siendo comedia, e no ta larga di abarcá tambe e sintimentonan trágico di nos bida. Ta com ta sina? ... Ma tasina ta ... Ningun obra humana tin valor verdadero si nos no a realizé tantu cu alegría como cu lágrima.

Habent sua fata libelli, nan ta bisa na Latín; loke kier men cu tambe un obra literario tin un destino individual. Wel, mi ta deseé un bon biaha den mannan hoben o bieu, cariñoso o severo di su lectornan.

Cola Debrot

[p. 304]

Curaçao, 8 november 1954

Graag vervul ik de wens van de schrijver van dit toneelstuk om een voorwoord te schrijven en dat doe ik om verschillende redenen met zeer veel genoegen. Ik wil er drie opnoemen:

1) Met zijn toneelstuk heeft de schrijver het bewijs geleverd dat hij niet bang is om de verschillende invloeden van de wereldliteratuur te ondergaan. In dit blijspel zien wij motieven en toestanden uit eminente werken van de Spaanse en Franse literatuur, respectievelijk van de beroemde schrijvers Tirso de Molina en Edmond Rostand.

2) De schrijver heeft de hierboven genoemde invloeden op originele wijze verwerkt, gebruik makend van onze moedertaal. Daardoor heeft hij geholpen onze taal gereed te maken voor komende generaties van dichters en prozaïsten.

3) En tenslotte heeft de schrijver begrepen dat een blijspel pas een waar blijspel is wanneer het, al is het een blijspel, ook de tragische gevoelens van ons leven omvat. Hoe kan dat nou? Het is niet anders.

Geen enkel menselijk werk heeft echte waarde als we het niet zowel met vreugde als met tranen hebben gerealiseerd. Habent sua fata libelli zegt men in het Latijn wat wil zeggen dat ook een literair werk een individueel lot heeft. Welnu, ik wens het een goede reis toe in jeugdige of oude, in welwillende of gestrenge handen van zijn lezers.

Cola Debrot

b. Gedichten. Na de verschijning van het tweede deel van het Verzameld werk zijn nog enkele gedichten gevonden, die opgenomen hadden moeten worden; ook dient nog verantwoording afgelegd te worden van enkele versies van wel opgenomen gedichten, die op dat moment nog niet aan de verzorger bekend waren.

Niet opgenomen is het vroege werk dat Debrot onder de schuilnaam Nouel (een gedeelte van de naam van zijn moeder) in eigen beheer uitgaf, onder de titel Heimwee. Debrot beschouwde deze jeugdpublikatie (van 1918) als niet tot zijn dichterlijke oeuvre behorend. Een exemplaar van het boekje is aanwezig in het Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum, collectie J.C. de Joode.

[p. 305]

1.

We haten en verwenschen Iemand om 'n slechte daad, Maar van wien van alle menschen Weten wij 't meeste kwaad? In: De Nieuwe Amsterdammer, nr. 183, 29 juni 1918, p. 8. Overgenomen door De Vrijmoedige, Curacaosch Nieuws- en Advertentieblad, jg. xliii, nr. 26, 26 september 1918, p. 3.

2.

voor Max Henriquez Wij zoeken op Korsow nieuwe cultuur, Bij God, wij hopen dat zij nog eens mag komen. Wij hopen dus, weet wel, dat onze dromen zich mengen met het bloed van de natuur. Wij trachten niet naar de verfijnde dromen van heel ver weg, nog minder van de buur die ons zal schenken uit een volle schuur zolang het onze pens wel mag bekomen. De kampioenen vochten in het wit. Nergens zou rood van bloed zo goed op kleuren als op hun uniform, edel van snit. De avond spoedt voorbij met snelle wiek. Weet, wat er hier voor schoons ook mag gebeuren, men handelt snel, maar nimmer fanatiek. Chobolobo, 10-2-'50 In: Beurs- en Nieuwsberichten, 13 februari 1950, p. 2. Enkele dagen later reageerde Marcel de Bruin (pseudoniem van René de Rooy) op dit sonnet met een gedicht van vier strofen, eveneens getiteld De schermers (Amigoe, 15 februari 1950, p. 2).

[p. 306]

3.	Hoe zou het zijn, vriendin, wanneer je niet zou zijn? Wanneer ik niet de ironie achter je glimlach tussen de heuvels van ons eiland aan de kim zag zo vaak ik droevig ben, of vrolijk slechts in schijn? Je bent niet mijn en toch hoezeer ook ben je mijn. Het blijft een vreemde zaak maar ‘de manière ou d'autre’ zal 't tussen jou en mij steeds wonderbaarlijk boot'ren zo door je glimlach als je vrouwelijke lijn. Hoe zou het zijn, vriendin, wanneer je niet zou zijn? Zo ik in eenzaamheid het glas zou moeten heffen om mij te goed te doen aan de perfecte wijn? Het ware, laat ons eerlijk zijn, mooglijk toch fijn proevend het rode vocht mijn droefenis beseffen... Hoe zou het zijn, vriendin, wanneer je niet zou zijn? Naar de gepubliceerde versie in Schrijversalmanak voor het jaar 1957; vijfde jaargang. Onder redactie van Bert Voeten en M. Beck, Amsterdam z.j., p. 71.
4.	talbes (Verzameld werk deel 2, p. 81 en p. 155). Dit gedicht in het Papiamentu is ook afgedrukt in Bonaire bulletin (datum onbekend, in elk geval na 1970). Geen varianten. Verder heeft Debrot van dit gedicht een handschrift-versie vervaardigd voor de bibliotheek Mongui Maduro (Willemstad), 1972. Enkele varianten, naast de niet vermelde verschillen op het punt van de spelling, in deze, voor zover bekend laatste, versie: regel 11: cu hasta obrero i donjo di trabou laatste regel: No obstant' e calabera na caminda Variant in Postscriptum, laatste zin: Que dios le bendiga -
5.	maarts refrein (Verzameld werk deel 2, p. 74 en p. 152). Dit gedicht is ook afgedrukt in: Schrijversalmanak voor het jaar 1957; vijfde jaargang, p. 6. Geen varianten.

[p. 307]

6.	de slaaf (Verzameld werk deel 2, p. 67 en p. 150). Ook afgedrukt in: Hanny Lim, Tussen cactus en agave; bloemlezing uit de literatuur in de Nederlandse Antillen en Suriname. Aruba z.j., p. 71. Varianten: titel de slaaf spreekt regel 5: handen. regel 6: gezicht. regel 7 ontbreekt, geen wit vóor regel 8.
7.	schemer (Verzameld werk deel 2, p. 69 en p. 155). Ook afgedrukt in Beurs- en Nieuwsberichten, 8 augustus 1956. Geen varianten. J.J.O.

c. Bibliografische notitie: Wie zich over het werk van Cola Debrot wenst te documenteren vindt naast het vw in het Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum in Den Haag twee bibliografieën, te weten:

1. Literatuuroverzicht mr. Nicolaas (Colá) Debrot, (Bonaire, 4 mei 1902-Laren, 2 december 1981). Amsterdam, Sticusa, 1986.

2. Catalogus van werken van en over Cola Debrot 1918-1985; samengesteld door Maritza Eustatia, bibliothecaris, met een bijdrage van mr. drs. Alex Reinders, rector magnificus. Universiteit van de Nederlandse Antillen, Curaçao, 1986.