Verzameld werk. Deel 6

[p. 119]

Benadering van de chromosomen

In 1976 deed drs. Wiel Kusters uit Limburg mij een nummer toekomen van het tijdschrift Bzzlletin waarin hij een analyse van mijn novelle Mijn zuster de negerin had gepubliceerd. Hij meende in de naamgeving van de hoofdpersoon, Frits Ruprecht, een aanwijzing te hebben gevonden voor de ware identiteit van de auteur. In bepaalde streken in Duitsland zou de naam ‘Knecht Ruprecht’ als een aanduiding voor ‘zwarte piet’ worden gebruikt. Volgens Kusters zou het derhalve geenszins uitgesloten zijn dat Frits Ruprecht het zwarte complex van de auteur vertegenwoordigt naast of tegenover het Kaukasisch complex dat in de officiële naam Ni(cola)as Debrot is verwerkt. Hij meende hiermede de schizis (= innerlijke splijting) van de auteur te hebben ontdekt. Eensdeels zouden wij te maken hebben met een produkt van het Kaukasisch ras, anderdeels met een zogenaamde mesties of mulat. Op zijn verzoek mijn oordeel hierover kenbaar te maken heb ik hem de volgende brief doen toekomen, waarbij ik in het midden laat of ik wel de aangewezen persoon ben om in deze discussie te worden betrokken.

Zeer geachte heer Kusters,

Veel dank voor toezending van uw bespreking in Bzzlletin die ik met veel plezier heb gelezen. Misschien kunnen de volgende kanttekeningen van dienst zijn.

1. De naamgeving speelt bij mij inderdaad een belangrijke rol. Ik ben genoemd naar mijn grootmoeder van moederszijde Nicolasa Madriz uit Venezuela, waar St.-Nicolaas niet wordt gevierd. Men kent daar het feest van ‘el niño Jesús’ (het kindje Jezus), zo om en bij 25 december. Aan de andere kant zij opgemerkt dat ik als jongen aan huis ben geweest bij de familie van een predikant in Nijmegen, zoon van de be-

[p. 120]

kende professor Van Oosterzee uit Utrecht, die getrouwd was met een jongedame uit Elberfeld-Barmen (tegenwoordig Wuppertal) van de familie Vorländer. In het huis van dit gezin woonde ook de moeder van mevrouw Van Oosterzee die wij allen ‘Groszmutter’ noemden. Zij leed aan een ernstige vorm van paralysis agitans, Parkinson's disease. Zij kon niet meer lopen, zij was aan de speciaal voor haar getimmerde leunstoel gekluisterd en werd verzorgd door een dochter, een zeer beschaafde dame die geregeld evangelische gezangen op het kleine kamerorgel speelde.

Zij, de grootmoeder, was literair zeer bij, maar hield er wel eigenzinnige opvattingen op na die zij half in het Duits half in het Hollands formuleerde. Goethe vond zij een oppervlakkige streber, Rilke een Boheemse kwast. Zij was een groot bewonderaarster van Novalis, Heine en Von Hofmannsthal, maar vooral van de Limpurger Kronik (und sall ich eine Nonn gewerden ...) en van Des Knaben Wunderhorn (zu Straszburg auf der Schans / da ging mein Trauern an.). Zij kon daar hele gedichten en passages uit voordragen, nauwelijks door haar tremor gehinderd. Mijn kennis van de Duitse literatuur heb ik niet aan officiële leerboeken maar grotendeels aan deze oude mevrouw Vorländer te danken. Vestdijk, aan wie ik later van Groszmutters opvattingen vertelde, moest er schrikkelijk om lachen. Hij kon er niet genoeg van krijgen. Hij vroeg mij telkens weer ‘de onorthodoxe uitlatingen van Groszmutter’ te herhalen. Maar om tot ons onderwerp terug te keren, ik heb niet de indruk dat Groszmutter ooit met mij van St.-Nicolaas of zwarte Piet heeft gesproken. Ik heb trouwens niet de indruk dat St.-Nicolaas in de Rijnstreek uitbundig werd gevierd. In ieder geval lijkt het mij onwaarschijnlijk dat de districtmeester op Curaçao, van typisch Frans-calvinistische oorsprong, iets dergelijks kan hebben bevroed. Wel meen ik dat u gelijk hebt als u zegt dat hij op zijn hoede was voor een vriend, of een gewezen vriend, bij wie hij sympathieën voor kleurlingen vermoedde. Het is ook mogelijk dat u het een of ander ter ore is gekomen van bezwaren van de kant van bepaalde nationalistische politici op Curaçao tegen de viering van het Sinterklaasfeest, maar

[p. 121]

dit dateert toch pas uit de jaren vijftig en zestig. De novelle werd in 1934 geschreven.

2. Ik ben het met u eens dat men in mijn werk zowel vitalistische als existentiële en romantische elementen aantreft. Wel vraag ik mij af of deze elementen ná of naast elkaar voorkomen als aparte fenomenen, dan wel in elkaar overvloeien. Het is met andere woorden de vraag of de ‘romantische ethiek’ die door u wordt gepostuleerd wel als een postulaat of conclusie, dan wel als een der ritmische elementen moet worden beschouwd.

3. In multiraciale samenlevingen zijn de taboes van interetnische en incestueuze relaties zonder twijfel van belang, maar van nog meer belang is de complicatie dat zij onderling verwisselbaar zijn. Men gebruikt het ene taboe vaak als een alibi voor het andere. In multiraciale samenlevingen wemelt het niet zozeer van taboes als wel van alibi's. Men wil vooral niet herkend worden.

Wil s.v.p. deze kanttekeningen niet beschouwen als doctrinaire opvattingen mijnerzijds. Ik geef ze alleen maar als achtergronden van een wereld die u mogelijk niet zo vertrouwd is. Anderzijds, het is ook best mogelijk dat ik er al te zeer mee vertrouwd ben om door de bomen het bos te kunnen zien. Maar in het Papiamento hebben wij een spreekwoord dat zegt: ‘tur cos ta un prubamentu’, nog het best te vertalen als ‘wij kunnen tenslotte altijd een poging wagen’. - Met vriendelijke groeten enz.

Laren 12.4.76

p.s. Voor de informatie van de lezer zij aangetekend dat een nauwkeuriger onderzoek van de chromosomen van de auteur, verricht op 3 april 1977, het volgende resultaat heeft opgeleverd: Kaukasisch 75%; Indiaans 20%; Afrikaans 4%; 1% niet determineerbaar. Het onderzoek had plaats op het ‘Institute for chromosomic research’ van de who (World Health Organization) te Genève. Volgens gezaghebbende gametologen (= chromosomenkenners) vertoont dit instituut de neiging het negroïde percentage zo laag mogelijk te hou-

[p. 122]

den. Personen met een negroïde percentage lager dan 5 (zegge en schrijve: vijf) worden in eenentwintig staten van de usa als Kaukasisch aangemerkt. -

Genève 20.4.77