Vaderlandsche historie. Deel 6

[p. III]

Niet weten wat voor uwen tyd gebeurde, is altyd kind zyn. CIC.

[p. V]

Voorrede.

Het land, waer de graven van Henegau vorstelyke regten over uitoefenden, was, by den aenvang, vry eng beperkt. Zy noemden zich oorspronkelyk graven van Bergen, naer den naem eener plaets in welke zy een erfelyk burgslot bewoonden, maer dat niet eens op eigen bodem stond (deze hoorde toe aen het klooster van Sinte Waldruit, en maekte deel van de allodiale bezittingen der vrome stichteres), terwyl zy nog op het overige van hun grafelyk grondgebied, en in de naestgelegen

[p. VI]

gauen, andere baronnen aentroffen, die, alhoewel van minderen rang, in magt tegen hen bestand waren, en met wie zy dan ook gedurig te worstelen hadden.

Met der tyd echter, en reeds van in het begin der elfde eeuw, vermeerderden zy hunne heerlykheid door erfenissen of verbonden, en voegden aldus het oude graefschap van Valencyn by dat van Henegau. Kort daerna werd dit laetste door een huwelyk vereenigd aen Vlaenderen, gelyk later, door een anderen echt, Vlaenderen op zyne beurt vereenigd werd met Henegau; en, ofschoon beide landen, in het vervolg weêr gescheiden, tot verschillige erfgenamen overgingen, hadden niet te min de vorsten, welke sedert in Henegau heerschten, uit die tydelyke vereeniging eene grootere magt verworven, en een hooger aenzien, dat hun den weg baende tot echtverbindtenissen met de koninklyke huizen van Frankryk en van Engeland.

Maer de grootheid en het vermogen der

[p. VII]

Henegauwsche graven dagteekenen inzonderheid van het laetste der dertiende eeuw, toen zy by hunne voorvaderlyke erflanden nog de graefschappen van Holland en Zeeland voegden, mitsgaders de heerlykheid van Friesland, dry groote leenen, welke bykans anderhalve eeuw in dezelfde handen gebleven zyn, om vervolgens, te samen met Henegau, tot het huis van Burgondië over te gaen.

Al deze vermeerderingen, dat beurtelings vervoegen en scheiden van graefschappen, waer wy in dit Boekdeel de oorzaken en gevolgen van na te gaen hebben, breekt noodwendig den geregelden loop van 't verhael, en maekt de taek des schryvers moeijelyker, als wy, onder het opstellen, meer dan eens hebben beproefd. 't Is waer, gedurende het tydvak dat Vlaenderen en Henegau aen éénen vorst gehoorzaemden, volstonden wy, voor zekere daedzaken beide landen betreffende, met te verwyzen naer een ander Deel van dit werk, alwaer zy op hare plaets reeds voorge-

[p. VIII]

dragen zyn. Doch dit konden wy niet meer doen, na het bykomen van Holland en Zeeland, alswanneer het belang zelf der Geschiedenis ons noodzaekte buiten Henegau te gaen, en den lezer te verplaetsen in die noordelyke gewesten, waer de voornaemste gebeurtenissen voorvallen, gelyk zulks begint omtrent het jaer 1345, en voortgaet tot het jaer 1434. Wy mogten die feiten niet ter loops aenstippen, veel min nog ze stilzwygend voorby zien, zonder des Lezers weetgierigheid te leur te stellen, en in de vaderlandsche Historie eene groote gaping over te laten, dewyl die zelfde gewesten eeuwen lang met Brabant, Vlaenderen, Henegau en de andere belgische provinciën deel gemaekt van de Nederlanden, en zelfs later daer, een geruimen tyd, den hoofdrol gespeeld hebben.

Om deze reden dan hebben wy aen de regering onzer graven in Holland en Zeeland even zoo veel zorg besteed als aen hun beheer in Henegau. Wy hebben zelfs gemeend over

[p. IX]

het tydvak van vrouw Jakoba van Beijeren eenigerwyze te moeten uitweiden, niet alleen uit hoofde van zyne belangrykheid, maer tevens, en vooral, omdat het by de ons bekende nederlandsche schryvers met weinig nauwkeurigheid voorgedragen is. Wagenaar en Bilderdijk verloopen zich deerlyk in hunne tydrekening, en verwarren daerdoor de feiten, welke wy met eene byzondere aendacht in hunne chronologische orde hebben trachten te herstellen, daertoe gebruik makende van menige oorkonden, die sedert den leeftyd der opgenoemde en andere geleerden aen het licht zyn gekomen, en waer wy gedurig naer hebben verwezen, in het vertrouwen dat, ook aen onze Noordnederlandsche taelverwanten, dit gedeelte van onzen arbeid eenig nut bieden en hun daerom niet onaengenaem wezen zal.

Voor het overige hebben wy in dit Boekdeel, even als in de vorige, vele daedzaken, behoorende tot het Utrechtsche Sticht of tot andere aengrenzende staten, slechts kortelyk

[p. X]

aengeduid, of ja geheel ter zyde gelaten, wanneer zy niet onontbeerlyk waren tot het volkomen verstand onzer geschiedenis. Eene enkele uitzondering nogtans meenden wy ons dienaengaende te mogen veroorloven: namelyk wy hebben den Luikschen kryg van 1407 en 1408 vry omstandig verhaeld, en wel om de dubbele reden dat hy in het nauwste verband staet met onze Historie, en inzonderheid omdat zekere hoogstgewigtige gebeurtenissen, welke wy in ons achtste Deel zullen te verhandelen hebben, niet wel kunnen begrepen worden zonder de kennis van dien kryg, waer het onmogelyk was in ons werk eene andere plaets voor te vinden.

Leuven, 24 January 1857.