Logo DBNL
Christeliicken waerseggher (1603)

Christeliicken waerseggher

(1603)–Jan David–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. XL.

 
VVat doet den Engel meer, t'onser hulp en verstercken?
 
Hy verschoont veur den Heer, ons ghebedt ende vvercken.

+MIdts dat de vraghen ende antwoorde alleen van de engelen spreken, soo sullen wy hier by brenghen t'ghene dat den dienst ende hulpe der enghelen t'onse-waert aengaet. Te meer, om dat menighe menschen niet vele binnen den iaere daer op en dencken, noch eens, by auonture, binnen hun leuen haeren goeden engel te hulpe roepen: t'welck een groote onbekentheydt is, ende schadelijck in soo sorghelijcken strijdt.

Den H. Leeraer S. Hieronymus begrijpt in een sententie, het principale dies aen-gaende: ende vermaent ons met eenen, tot een groot waer-nemen ende danckbaerheydt veur Godt, ende veur onsen goeden-engel. Hy seght aldus, wel weerdt in alle Christenen herten+ te drucken: Magna dignitas animarum, vt vnaquaeque habeat ab [A] ortu natiuitatis, in custodiam sui, angelum deputatum: Het is een teecken van grooter weerdigheydt, ende edelheydt van onse sielen: dat elck van die, van des gheboortens oorspronck af eenen engel heeft, van Godt tot haerder bewaernisse toe-gheschickt. Dit versekert ons onsen Saligh-maecker selue, als hy soo grouwelijck beval, datmen de cleyne kinderen gheen quaedt exempel en soude gheuen, noch ontstichten,+ oft eenigh onghelijck doen. Soo seyt hy: Angeli eorum in caelis semper vident faciem patris mei, qui in caelis est: Haer-lieder engelen [B] in den hemel, sien altijdts het aen-schijn mijns vaders, die in den hemel is. Als oft hy segghen wilde; De engelen, die de kinderen van Godt toe-gheschickt zijn, tot haer-lieder wel-vaert ende bewaernis, die zijn oock met eenen altijdts in Godts teghenwoordigheydt, ghereedt om ouer v te claghen, ende recht van Godt te versoecken, ende ten stondt te wreken, ist dat ghy de selue cleyne kinderen onghelijck+ verght. Dit gheeft oock S. Paulus te kennen, als hy seght: Nónne omnes sunt administratorij spiritus, in ministerium missi, propter eos, qui haereditatem capient salutis? Zijnt niet al ghedienstighe, ende behulpsamighe gheesten, ter hulpe ende dienst ghesonden, veur de ghene die de erfue der eeuwigher saligheydt ontfanghen sullen?

+Desen dienst der engelen beghint vande gheboorte van elck mensche, tot dat hy is daer hy eyndelijck ende eeuwelijck blijuen sal, helle oft hemel. Soo langhe het kindt in sijns moeders lichaem is, soo wordet bewaert van dese moeders goeden engel. Ende al is den men-

Triplex Angeli tvtelaris officivm. 40.



illustratie

 
Ecquâ aliâ nobis ope custos Aliger adstat?
 
Acta Deo, nostrásque preces, patronus adornat.
 
 
 
Wat doet den Enghel meer, tot ons hulp', en verstercken?
 
Hy verschoont voor den Heer, ons ghebedt, en ghewercken.
 
 
 
Quell' aultre assistence, Nostre insuffisance, De l'Ange reçoit?
 
A Dieu il presente, L'oraison feruente, Et tout oeuure droit.

sche quaedt, nochtans en wordt hy nommermeer van sijnen goeden engel in dit leuen verlaten.

Der engelen dienst is principalijck in drij dinghen gheleghen. Ten+ eersten, sy zijn ons bewaerders ende leyds-mannen, gheduerende desen wegh ons leuens. Ten tweeden, gheuen ons goeden raedt, ende helpen ons in ons ghebedt, ende goede wercken. Ende ten derden, sy beschermen ons teghen al dat ons hinderen moght.

Vant eerst hebben wy een schoon figure int oude Testament, van+ den engel, die deur t'bevel Godts, t'volck van Israel deur de wildernis leydde, tot dat sy int landt van belofte quamen. By nachte een groot licht veur dragende, al-daer sy gaen moesten; ende by daghe, teghen de hitte der sonne, met een wolcke beschuddende: oock soo veur gaende, alst tijdt was op te trecken: ende staende, alst tijdt was legher te slaen: dat volck Godts in als helpende ende beschermende. Dat wast dat Godt Moyses beloofde: Ecce, ego mittam angelum+ meum: Siet, ick sal mijnen engel senden, die v veur gaen sal, ende die v beware opden wegh: ende v in-leyde totter plaets, die ick v bereydt hebbe. Wat moghten wy claerder bediedt hebben, vant officie, ende dienst van onsen goeden engel: dat hy ons oock soo doet in onse reyse ons leuens, deur dese wildernisse, tot dat wy comen ter plaetse hier bouen, die ons Godt bereydt heeft?

[C] Hoort nu, hoe wel dat oock desen goeden dienst, inde gheheele historie+ van Tobias, veur ooghen ghestelt wordt: soo int ghenesen vanden blinden ouden Tobias, als int leyden, dienen, beschermen, ende ghesondt t'huys brenghen vanden ionghen Tobias, sijnen sone. T'welcke hy al selue seer danckelijck aen sijnen vader verhaelt, als hy vraeghde, ende sorghvuldigh was, waer mede sy dien ionghelinck (soo sy noch niet en wisten dattet den enghel Raphael was) sijnen goeden ende ghetrouwen dienst best souden moghen verghelden, oock met de helft van al haer lieder goedt, kennende dattet noch vele te luttel was. Soo verhaelt den ionghen Tobias aen sijnen vader, al de weldaden, die hy van Raphael ontfanghen hadde, aldus: Vader, hoe+ sullen wy hem al verghelden? Hy heeft my ghesondt gheleydt, ende t'huys ghebraght; hy heeft het gheldt gaen ontfangen, daer ghy my om sondet tot Gabelum, ende al mijn saecken seer wel besorght: hy heeft my een huys-vrouwe doen hebben: ende heeft den boosen vyandt bedwonghen, aen haer niet te comen: hy heeft haer ouders groote [F] vriendtschap en blijdtschap aen-ghedaen. Ende my heeft hy, opden wegh, vant verslinden des vischs bewaert, ende verlost. V heeft hy t'licht des hemels wederom doen sien: ende wy zijn deur hem met alderley goedt vervuldt, etc. Dus verre Tobias.

Hoe is moghelijck dat iemandt claerderen spieghel mocht wen-

schen, daer hy in sien moght, wat al goeden dienst, dat sijnen goeden engel hem daghelijcks doet: dan int aenmercken van al die verhaelde diensten ende wel-daden van Raphael tot haer-liederen behoeue?

+Soo heeft den engel oock Ioseph comen wecken, ende waerschouwen de vlucht naer Egypten te nemen, ende t'perijckel te schouwen, met Maria en Iesus. Siet eens, Iesus selue, Coninck ende Heere der engelen, ende Maria coninghinne des hemels, hebben oock willen op den wegh van dit leuen, den dienst der engelen ghebruycken. Hoe wel dat Christus gheenen eyghenen engel ghehadt en heeft soo wy doen: midts dat hy niet van doen en hadde. Want, hy was, soo de gheleerde spreken, Comprehensor, licet etiam viator: dat is, De glorie ende eeuwighe saligheydt versekert aen sy seluen hebbende: niet als eenen puren gangher daer toe wandelende, soo wy al doen, om die te crijghen. Den seluen engel heeft Ioseph oock in Egypten vermaent, alst nu tijdt was wederom te keeren naert Ieudtsche landt, Herodes + de moordt ghesteken zijnde. Alsoo heeft den engel de Apostelen uyt+ den karcker gheleydt: ende daer naer namentlijck S. Peeter verlost.

+Den tweeden dienst der engelen is, als sy ons goeden raedt gheuen, vant quaedt waerschouwen, t'verstandt verlichten, den wille in t'goedt verstercken, t'herte tot deuotie ende liefde ontsteken: ende soo voorts in al dat onser siele en lichaem wel-vaert aengaet, helpen ende voorderen. By-sonder als sy ons ghebedt en goede wercken, veur [D] Godt op-offeren ende verschoonen, met haer-lieder ghebedt ende tussen-spreken [E] by te voeghen. Ende alsoo ons wieroock, t'welck in d'ooge niet schoon noch bevalligh en is, met haer-lieder vierigheydt ontstekende, ende als in gulden wieroock-vaten Gode op-offerende. Dit+ heeft aen S. Ian veropenbaert gheweest, onder vele andere dingen. Daer oock staet, dat het wieroock, d'welck d'engelen offerden, de ghebeden der Heylighen waren.

Alsoo seyde oock Raphael achter-naer tot Tobias, wat dienst dat hy in sulcks ghedaen hadde, eer hy tot haer-lieden ghecomen was:+ Quando orabas cum lacrymis: ego obtuli orationem tuam Domino: Als ghy waert biddende met tranen: soo hebb'ick v ghebedt Gode op-gheoffert. Iae de engelen bidden selue oock veur ons, ende veur steden en landen, daer sy van Godt last ouer hebben, om die te bewaren. Aldus bidt den enghel veur Ierusalem, by den Prophete Zacharias:+ Domine exercituum, vsquequo tu non misereberis Hierusalem, & vrbium Iuda, quibus iratus es; iste iam septuagesimus annus est? O Heere Godt der heir-crachten, hoe langhe sult ghy noch vertoeuen, van Hierusalem, ende de steden van Iuda, daer ghy op vergramt zijt, ghenadigheydt te toonen? Ende siet, het is nu het seuentighste iaer.

Den derden dienst die ons de engelen doen, is desen, dat sy niet al-

[F] leen ons en beschermen ende beweeren teghen al dat ons hinderlijck is,+ soo wy gheseyt hebben, maer oock teghen onse vyanden veur ons vechten, ende ons helpen. Eens-deels hebben wy dit claerlijck in t'ghene dat den Prophete Dauid seght: Angelis suis mandauit de te: vt+ custodiant te in omnibus viis tuis: Godt heeft sijne engelen last van v ghegeuen: op dat sy v bewaren in al uwe weghen: dat is, in al v saecken. Sy sullen v in haer-lieder handen draghen, op dat ghy by auonture uwen voet nerghens aen eenighen steen en stoot. Desen dienst hebt ghy noch bouen ghehoort, int volck van Israel te beschudden teghen alle quaedt: ende oock in Tobias, vanden visch, die hem in-varen ende verslinden wilde: t'welck het quaedt op-stel des vyandts beteeckent, daer ons onsen goeden engel daghelijcks af bevrijdt, op dat hy ons deur de sonde niet en verslinde, noch oock lichamelijck en deere. Maer een besunder maniere van beweeren ist, als de goede engelen oock teghen onse vyanden strijden. Dit wierden de Egyptenaers gheware in de roode zee, tot hulpe ende veur-deel vant volck van Israel, die sy tot inden drooghen grondt der zee dapperlijck vervolghden: soo riepen sy tot elckander: Fugiamus Israelem: Dominus+ enim pugnat pro eis, contra nos: Laet ons van Israel vluchten: Want den Heere vecht veur haerlieder teghen ons.

Een wonderlijcke hulpe ende beschermen is gheweest veur die van+ Hierusalem, als eenen engel op eenen nacht hondert en vijf-en-tachtentigh duysent mannen van Zennacheribs volck versloegh. De drij+ Ionghelinghen zijn oock int middel vant fornais in Babilonien, deur den engel bewaert gheweest: den engel int midden vant vier, met hen-lieden drijen, Godt louende ende danckende. Soo heeft oock Iudith, dienst, hulpe, en bewaernisse, van haren goeden engel ontfanghen: t'welck sy oock wel bekent heeft, als sy wederom in de stadt van Bethulia quam, opentlijck belijdende aldus: Viuit Dominus:+ quoniam custodiuit me angelus eius: Den Heere die leeft, moet ghedanckt wesen: want soo waer als hy leeft, soo heeft my sijnen engel bewaert. Den engel heeft de muylen der leeuwen ghesloten: ende+ Daniel gespijst deur Habacuc, ende Habacuc byden haere wederom ghedraghen, daer hy hem op-ghenomen hadde. Den goeden engel heeft aen Agar de maerte van Sara, een fonteyn ghetoont, ende haer+ met Ismahel haer kindt ghelaeft, ende vande doodt bevrijdt. Iosue heeft int veldt eenen engel sien staen, met een bloot sweerdt, tot sijnder+ hulpe teghen sijne vyanden. Deur t'ghebedt van Heliseus heeft sijnen knecht den bergh vol peerden ghesien, ende vierighe waghens,+ als een meerder heyr van vrienden dant van vyanden was. Soo heeft Iudas Machabeus veur hem sien gaen eenen engel int witte+ ghecleedt, met gouden wapenen, met een lancie inde handt, ende die

selue swackelijck inde lucht roerende, als ghereedt om vechten: want hy hadde Godt om alsulcke hulpe ghebeden.

+Wat willen wy wonderlijcker exempel van engelsche hulpe hebben teghen onse vyanden, dan dat grouwelijck tracteren ende straffelijck slaen van Heliodorus, deur d'engelen gheschiedt? Want als hy den schat des tempels meynde te roouen: soo isser inden tempel eenen engel te peerde ghecomen, seer vreeselijck, costelijck ghecleedt, met gulden wapenen: ende t'peerdt heeft beyde zijn veurste voeten Heliodoro op de borst gheslaghen: ende terstond zijnder twee ander engelen, in ghedaente van twee schoone iongheren costelijck verciert, ghecomen, ende hebben Heliodorum van beyde sijden ghegeesselt, sonder op houden: hem vele quetsen en wonden gheuende. Heliodorus viel ter aerden: sijn volck ontliep hem: ende in groote duysternisse, hebben hem die selue twee ionghelinghen in eenen setel gheset, ende soo uytten tempel ghedraghen. Ende alsoo, hy die te veuren met vele paigen en rapailge, met groote macht en iacht van trauwanten, hallebardiers, en dienaers, inde thresorie des tempels verwaendelijck ghecomen was: die wierdt nu uyt-ghedraghen, sonder hulpe van sijn volck, men wiste niet hoe, deur de wonderlijcke handt Godts: die soo claerlijck over hem was blijckende.

+ Soo heeft den engel Herodem gheslaghen: dat hy vande luysen gh'eten is gheweest, om dat hy hem als Godt liet vanden volcke aen-roepen: sonder Godt de glorie toe te schrijuen.

Daer zijn ontallijcke sulcke exempelen en ghetuyghenissen in de H. Schrifture, ende Historien der H. Kercke, als oock int leuen der heylighen, vanden goeden dienst ende hulpe, die onse goede engelen ons zijn doende. Soo dat sy ons niet verlaeten, in doodt ende in leuen, tot dat wy comen in het eeuwigh leuen. Des-haluen hebben+ wy het exempel t'welck ons Christus in Lazarus ghestelt heeft: wiens siel vanden engel tot inden schoot van Abraham ghevoert is gheweest: t'welck de plaetse was Limbus Patrum ghenaemt: dat is, Het veur-gheborcht der hellen: Al-waer de oude vaders, Patriarchen, Propheten, ende al die wel storuen, voeren: tot dat Christus die selue verlossen soude, ende met hem ten hemel op-leyden, soo hy in sijn hemel-vaert ghedaen heeft. De sielen die int Vaghe-vier gaen, die worden daer van haer-lieder engelen vertroost: ende oock somtijdts deur haer lieder ghebedt ende t'ghebedt der H. Kercke, ende hulpe van hun eyghen vrienden, te eer ontsleghen, ende met blijdschap ter eeuwigher ruste en glorie vande selue goede engelen ghedraghen.

Bouen al desen dienst ende by-standt, moghtmen noch wat anders bemercken. Te weten: op dat wy van d'eeuwighe verdoemenis, ende veur al, vant af-scheyden van Godt, ende van onsen goe-

den engel, ende van al t'heyligh gheselschap moghten bevrijdt worden:+ niet allen en doet onsen engel al dese goede diensten, die wy nu int langhe ghehoort hebben, maer dat meer is, hy schijnt ons oock teghen te staen ende te straffen, als wy met schoonigheydt niet te ghesegghen en zijn: lieuer dan wy hier na-maels souden ghestraft worden, sonder onse bate, oft eenigh verschoonen. Daer van hebben wy een figure in Balaam: als hem den engel in sijnen quaden+ wegh, ende quaedt veur-nemen, oock met een bloot sweerdt teghen ghestaen heeft: ende deur den mondt der eselinne hem ghestraft heeft. Soo doende, en laet onsen goeden engel niet achter, van al dat ons moght vervoorderen: int goedt beschermende van alle quaedt: ende oock ons teghen-staende in ons quaedt veur nemen.

Alle dese goede diensten wel bemerckende, staet ons nu te sien, wat wy daer veur, onsen goeden engel schuldigh zijn. Alder-eerst groote eere, in alle plaetsen: principalijck latende quaedt te doen, ten minsten uyt eerbaerheydt van sijn teghenwoordigheydt: soo ons S. Hieronymus seer wel vermaent. Ten anderen, daghelijcks danckbaer zijn: ende veur al, sijnen raedt volghen. Dit beveelt ons Godt, als hy Moyses aensprekt, naer dat hy hem d'officie des engels verclaert hadde: soo seyde hy daer by, watmen des-haluen ten op sien des engel doen moest, waer in ons officie t'hemwaerts, seer wel beschreuen staet. Aldus sprack Godt tot Moyses: Obserua+ eum, & audi vocem eius, nec contemnendam putes: quia non dimittet, cùm peccaueris: Et es nomen meum cum illo: Slaet uwen engel wel gae, ende acht hem groot: hoort naer hem, ende zijt hem ghehoorsaem: noch en laet v niet duncken, dat ghy hem cleyn-achten mooght (by auonture om datmen hem niet en siet) want, zijt versekert, als ghy sondighen sult, hy en sal v niet ongestraft laten, noch soo laten henen gaen: Ende mijnen naem (mijn maght, die is met hem. Al oft hy segghen wilde: Ick stelle hem in mijn plaetse: ende ist saecke dat ghy hem versmaedt: soo sal ickt nemen, als oft ghy my versmaedet. Maer ist dat ghy sijnen raedt volght, ende al doet dat ick v deur hem segghe, soo sal ick v mede zijn, en vyandt van alle v vyanden: ende ick salse quellen die v quellen.

Van dese hulpe ende wacht der engelen, soo sprekt S. Bernard: Benignus es Domine, qui non es contentus nostra fragilitate murorum:+ sed ipsis hominum custodibus angel: cam custodiam supponis: Och, hoe goedertieren Heere zijt ghy: dat ghy niet te vreden en zijt, met de cranckheydt van onse vesten en mueren: (t'zij gheestelijck oft lichamelijck) maer by de wachte der menschen, stelt ghy oock engelsche wacht. Daerom seght hy noch meer, aldus: Quoties ergo grauissima cernitur vrgere tentatio, & tribulatio vehemens immine-

re, inuoca custodem tuum, directorem tuum, adiutorem in opportunitatibus: Daerom, seyt hy, alsoo dick-mael alsser eenighe swaere becoringhe tot sonde, oft eenighe gheweldighe tribulatie ouer-comt, ende v benauwt, aen-roept uwen bewaerder, uwen leydtsman, uwen hulper in allen noodt ende aen-stoot. Want, hy en slaept niet, noch en wordt niet slaperigh, al ist dat hy veur een weynigh tijdts v schijnt te verlaten, ende niet by te staen.

Och, seyt hy, wat een reuerentie ende weerdigheydt tot uwen engel behoorde dat woordt in v herte te storten en te prenten, als ghy+ hoort: Angelis suis Deus mandauit de te: Godt heeft sijnen engelen bevolen en belast, van v te bewaren. Daerom, in alle plaetsen, in alle hoecken, doet uwen engel eere aen. Ende siet toe, dat ghy niet soo stout en zijt, iet in sijn tegen-woordigheydt te doen, dat ghy in mijn presentie v soudt schamen oft vreesen te bestaen.

+Daerom seght oock seer wel Sinte Bernard, in deser maniere: Simus deuoti, simus grati, tantis custodibus: redamemus eos, quantum possumus: ipsi enim amant nos, quia nos Christus amauit: Laet ons deuoot, gheneyght, en danckbaer zijn, tot soo goede ende trouwe wachters en bewaerders. Laet ons die wederom beminnen: want sy ons soo lief hebben, om dat ons Christus bemint heeft. Laet ons die groote affectie, en toe-ghedaentheydt draghen, als hopende eens met hen-lieden, mede-borghers, in-woonders, ende mede-erfghenamen te worden, int Rijcke der hemelen.

Och, hoe luttel denckt hier menigh mensch op! Iae hoe vele, niet alleen en laten den eenen dagh veur, den anderen naer, maer oock gheheele maenden en iaeren veur-by gaen, sonder haer-liederen goeden engel eens te groeten, te bedancken, oft oock te bidden om hulpe! Iae dat meer is, ducht ick, vele menschen, oock Christenen, nauwelijcks binnen hun leuen eens en dencken oft weten, dat sy van Godt sulck een' goede wacht en hulpe, sulck eenen goeden engel ontfanghen hebben.

Ende nochtans, alst al wel bedacht ware, hoe wel soude henlieden te passe ende te stae comen, int steruen, ende in haer-lieder oordeel, dat sy haers engels goeden raedt ghevolght hadden: ende dat sy deur sulcks in dien aldermeesten ende uytersten noodt, troost, veursprake, ende hulpe vanden seluen moghten vercrijghen.

+Anders, elck gae in sy seluen, ende peyse, wat een benauwde, mistroostighe, en hardde saecke dattet zijn sal, veur de sulcke, die desen bystandt en goeden dienst der engelen niet en sullen in tijdts waerghenomen hebben! als sy sien ende metter daedt lijden sullen moeten, dat sy niet alleen van alle mensche, van alle engelen en creaturen, en sullen verlaeten worden: maer dat selfs haer-liederen goeden

engel, hunnen protecteur, aduocaet, veur-spraeck, ende ghetrouwsten beschermer haer als-dan sal verlaeten: Iae, dat meer is, des rechters stranghe sententie ende hardt vonnis sal goedt houden, verstercken, ende dies-weghe den seluen mede verwijsen ende verdoemen, die hy binnen dit leuen in sijn directie ende bewaernis ghehadt heeft. Och, hoe hardt (seggh'ick noch eens) hoe bitter werdt dat!

Daerom, laet ons in tijdts onsen goeden engel eeren, dienen, bidden, dancken, ende bouen al, ghehoorsaem zijn: soo sal hy ons hulpe zijn, nu in dit allendigh en sorghelijck leuen, ende in ons uyterste. Het welcke wy al niet beter en connen ghedoen, dan soo wy doen souden, waert dat wy hem altijdts by ons saghen. Laet ons dan nu soo doen: want dat wy hem sien oft niet en sien, dat en gheeft noch en nemt; wel wetende dat hy by ons is, ende al ons doen en laten gade slaet, van sijn officie wegh.

Ghebedt tot onsen goeden Engel.

O Heyligh engelsch gheest, my van Gode toe gheschickt, wilt my van alle quaedt bevrijden, ende mijn cranck ghebedt, ende cleyne deughdt veur Godt verschoonen: op dat ick de pelgrimagie mijns leuens volbraght hebbende, deur uwe hulpe int hemelsche Hierusalem met v magh verblijden. Amen.


Vorige Volgende