Logo DBNL
Christeliicken waerseggher (1603)

Christeliicken waerseggher

(1603)–Jan David–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. XXXII.

 
Besluyt ons in een vvordt, al het gheheel ghebodt.
 
Bemint: dats goedt en cort: van de gheboden t'slot.

+OM dit als veur ooghen t'aenmercken, denckt dat ghy daer drij boomen siet staen, die v drij sorten van gheboden beteeckenen. Den eersten, eenen natuerlijcken [A] boom: bediedende de wet der Naturen: ende daer aen een hert hanghende, als den boeck, daer den Wet van inden beghinne in is gheschreuen gheweest. Den [B] tweeden boom, den staeck die Moyses inder woestijne deur Godts bevel op-rechtte: ende het metalen serpent daer aen. Denckt dat ghy daer twee steenen tafelen siet aen hanghen, daer de thien gheboden in waren gheschreuen. Ende ten derden, den boom des Cruyces, ende [C] Christus daer aen hanghende: midts den boeck des Euangheliums, den boeck der gratien, ende der Wet, die den vingher Godts, dat is, de gratie des H. Gheests, in onse herten schrijft: ons veur-houdende, de vernieuwde ende vol-maeckte Wet der gratien, de gheboden der H. Kercke daer in begrijpende.

Dese drij boomen, dat is de verscheyden Wetten deur die beteeckent, die gheuen ghelijckelijck eenen roep uyt, ende vercondighen met eenen voyse, als t'slot van al dat Godt ons deur alle die ghebiedt, te weten Bemint. Op welcke drij boecken, alle menschen gheduerighlijck haer ooghen en herten hebben moeten: om haer leuen daer naer te schicken.

+Het is weerdt te bemercken, met hoe wonderlijcke en soete manieren, [D] dat Godt almaghtigh sijn gemeynte, dat is, al t'geheel menschelijck [E] gheslachte, als borghers ende in-woonders van eener stadt, heeft al aen een ende met hem in een verbonden, veur diet waer souden willen nemen: een lichte en salighe Wet gheuende: de welcke sy onderhoudende, souden in peys en vrede met elckanderen leuen, onder sijne ghedienstigheydt: ende soo comen souden tot het eeuwigh leuen.

Ende op datmen die te lichter vol-brenghen soude: soo heeft hy al t'ghene dat hy tot Moysen sprak (t'welck seer vele was) in twee steenen tafelen, onder t'ghetal van thien gheboden begrepen. van welcke, alle ander hanghen souden: die anders, omt segghens, ontallijck+ waren. Wederom heeft hy de thiene in twee besloten: soo Christus selue dat verclaert, aldus: Ghy sult uwen Heere uwen Godt beminnen, uyt gheheel uwer herten, etc. dat is d'eerste en d'meeste ghebodt: D'ander is (seyt hy) dit ghelijck: Ghy sult uwen naesten beminnen als v seluen. Aen dese twee gheboden hanght gheheel de Wet, ende al

Plenitvdo legis est dilectio. Rom. 13. 32.



illustratie
DILIGE.


 
Sic legem mihi stringe, breui vt portetur in vngui?
 
Summa est legis, AMA: fac hoc, et factus ad vnguem es.
 
 
 
Besluyt ons in een wordt, al het gheheel ghebodt?
 
Bemint: dats goet, en cort: Van de gheboden tslot.
 
 
 
La loy sainte et pure, De Dieu et Nature, Gist elle en vn mot?
 
AYMÉZ: s'est la somme, Qui peut rendre l'homme, Entier et deuot.

de Propheten. Int corte: Bemindt Godt bouen al: ende uwen naesten ghelijck v seluen.

Nu, dese twee comen soo ouer een, soo ghy siet en hoort: dat, om de waerheydt te segghen, al t'gene dat Godt ghebiedt, op een woordt uyt-comt, te weten: Bemint. Want al ist soo, dat d'een is, Bemint Godt: ende d'ander, Bemint uwen euen naesten: nochtans waerlijcks en ist beyde anders niet, dan Bemint, oft Hebt lief. Ende dat meer is, in sulcker manier maecken dese twee maer een, dat soo wie d'een doet, die doet oock d'ander: ende soo wie int een faelt, hy faelt oock in d'ander. De antwoorde seght dan wel, cort en goedt, dat het woordeken, Bemint, al de gheboden begrijpt, ende het slot is van al. Aldus sprekt S. Augustijn: Dilige: & quiduis fac: Bemint, ende+ doet al dat ghy wilt. Al oft hy segghen wilde: Ist saecke dat ghy dit woordeken wel onder-houdt, ghy en cont niet mis-doen, wat ghy doet. Dit is t'ghene dat S. Paulus seght: Plenitudo Legis est dilectio:+ Liefde is t'volbrenghen des Wets ende gheboden. Item: Finis praecepti est charitas: Het eynde en slot des ghebodts is de Liefde. Soo dan, Bemint, ende ghy vol-brenght Godts gheboden.

Een yeghelijck sie nu toe, wat verontschuldinghe hy in sijn doodt voort-brenghen sal, ist dat hy de gheboden Godts niet vol-braght en heeft, die soo goedt, soo soet, soo cort, en soo licht zijn, dat sy al in dit cort soete woordeken begrepen worden: Bemint. Daerom seyt S. Ian seer wel: Mandata eius grauia non sunt: Sijn gheboden+ en zijn niet swaer. Ende den seluen daerom, wel wetende datt al aen de liefde honck ende aent beminnen: soo en schreef hy, noch en sprak hy by nae anders niet, dan van d'een den anderen te beminnen. Ende ten+ eynden, in sijn leste ouderdom, en seyt hy by nae anders niet, in al sijn vermaninghen ende vergaderinghen, dan, Kinderen, hebt melckanderen lief. Ende ghevraeght zijnde van sijne discipelen, waerom hy soo altijdts t'selue seyde: gaf veur antwoorde (soo S. Hieronymus seght, een sententie wel weerdt van Sint Ian ghesproken te wesen) Dit is (seyt hy) t'ghebodt des Heeren: ende ist dat ghy dat doet, soo hebt ghy vol-daen. Daerom seght oock S. Augustijn: Hoe soudet connen+ eenen mensche swaer vallen te beminnen? Quid tibi sum ipse, vt amari te iubeas à me: & nisi faciam, irascaris mihi, & mineris ingentes miserias? Paruâne est miseria, si non amem te? Iae Heere, wat ist van my veur v, dat ghy my beveelt v te beminnen? ende ist dat ickt niet en doe, dat ghy op my vergramt wordt, ende my dreyght met vele en groote katijvigheden? En is dat niet een groote katijuigheydt ghenoegh, ist dat ick v niet en beminne? Voor-waer het is een groote allende, Godt niet lief te hebben: want dien oock uyt Godts liefde is.

 
Het is een torment ghenoegh om te besteruen,
 
Godts gratie, en liefde te moeten deruen.

Daerom seghtmen seer wel:

 
Het waer hem leedt, waer hy ghesondt,
 
Die met Godts liefde is ghewondt.

Want, het is veel beter ende saliger, met de schichten der liefde Godts ghewondt te wesen, dan oft men daer af noyt gheraeckt en hadde gheweest, oft daer van ghenesen ware. Ouer-sulcks seyde S. Augustijn met groote blijdschap tot onsen Heere, hem dies danckende: Sagittaueras+ tu Domine cor meum charitate tua: Ghy hadt, o Heere, mijn herte mette schichten uwer liefden deur-schoten. Soo moghten wy oock al doen, waert dat wy een vierighe begheerte tot sulcks in ons verweckende, seyden soo den H. Bonauentura seyde totten+ ghecruysten Christum: Nolo, Domine, sine vulnere viuere: qula te video vulneratum: Ick en wille, o Heere, sonder wonde niet leuen, want ick v soo deur-wondt sie.

Laet ons dan dat woordeken, Bemint, in ons herte wel prenten, t'welck al de gheboden besluyt: soo sullen al onse ghepeysen, woorden, en wercken, met Godts gheboden wel ouer een comen.+ Want ghelijck wy by experientie bevinden, alsmen eenen caryoffelnaghel inden wortel van eenigh struycksken oft plantsoenken in d'aerde stekt, de bloemen die daer af voorts-comen, die brenghen den seluen reuck mede: soo dat de bloem die daer af comt, oock den naem draghende, een genossel gheheeten wordt: want al hebben die bloemen sulcken reuck uytter naturen, nochtans al anders en crachtiger alsser eenen caryoffel-naghel aenden wortel inghedruckt wordt. Alsoo sal oock al ons doen en laten, ende gheheel ons leuen den goeden geur en reuck der liefde, uyt den grondt en wortel des herten voortsbrenghen, ist saecke, dat de Liefde, ende dit wel-rieckende crachtigh soete woordeken, Bemint, als t'greyn der gheboden Godts, in ons herte ghegreffit wordt: soo wy daghelijcks inde greffien ende intten der+ boomen sien gheschieden. Et erit nobis odor vitae in vitam: Ende het sal ons als eenen goeden reuck des ghestichtighs leuens, totten eeuwighen leuen wesen.

+Hoe moest dit woordeken van Liefde in Abrahams herte ghedruckt staen, die sijnen eenighen eyghenen beloofden sone soo uytnemende lief hadde: ende nochtans deur de liefde van Godts ghebodt, bereedt was den seluen hem met sijne eyghen handen te offeren?

+Wat sullen wy van die seuen Machabeen ghebroeders segghen, die noch met smeecken en beloften, noch met dreyghementen en tormenten, en hebben connen vande liefde des Wets ghetrocken worden? Men trackset vel vanden hoofde met hare met al: men fruyttese

in een braedt-panne: maer bleuen euen ghestadigh, vanden minsten totten meesten, de moeder daer hy staende, moedt gheuende, ende met elck van dien oock lijdende, en steruende in haer herte, ende ten lesten oock de selue doodt verdraghende. De cause haerder cloeckheydt was dese: Sy en aensaghen niet wat sy leden, maer oft sy Godt ende sijn Wet beminden: Ende want dat woordt in hun herten ghegraueert stondt, soo wast deur seker, lieuer al de tormenten des weerelts te lijden, dan van Godts liefde te scheyden.

Sy ghevoelden t'ghene dat naemaels S. Paulus, veur hem ende veur alle lief-hebbers des Heeren gheseyt heeft: Quis nos separabit à+ charitate Christi? Wie oft wat sal ons van de liefde Christi doen afscheyden? noch doodt, noch leuen, noch iet dat is.

Dit is het vier, twelck Christus ter weerelt ghebraght heeft, ende+ daer hy de herten sijner uyt-vercorene mede ontsteken heeft: t'welck hem baert, niet alleen in Godt bouen al te beminnen, maer oock sijnen euen naesten als sy seluen. Hoe blaeckte die vier in Christo selue, als hy in den hooghsten brandt sijner liefden t'onse-waert, niet allen veur sijn vyanden en badt, maer oock de doodt starf veur henlieden, diese hem aen-deden! Hoe wel heeft S. Steuen dese lesse naegevolght,+ op sijn knien vallende, ende biddende veur die hem steenden! Als oock S. Iacob de minder, den broeder Christi ghenoemt, veur sijn vyanden biddende, die hem de doodt aen-deden: ende dit met de selue woorden, die onsen Heere self eerst aen t'cruys ghesproken hadde.

Dese liefde heeft het herte van S. Paulus oock wonderlijck ontsteken,+ als hy bereedt was, als van Godt verworpen te worden, uyt liefde vande Ioden, sijne mede-broeders, op dat sy saligh moghten worden. Ende ghelijck dese liefde groot gheweest heeft in de Apostelen Christi, alsoo oock in alle sijn Heylighen. Den eenen sy seluen veur een ander tot slauernije begheuende: den anderen, uyt liefde sijns naestens tormenten ende de doodt onder-gaende. Summa, in al hunne woorden en wercken te kennen gheuende, dat het herte vol was met dit soete en saligh woordt, Bemint. t'welck t'slot van al is.

Ghebedt om op-rechte liefde te hebben.

Mijn hert is bereedt, o Heer, mijn hert is bereedt: wilt daer dat soete saligh woordt uwer liefde in-schrijuen: op dat ick dat lieflijck gebodt der liefde wel houdende, v bouen al beminnen magh, ende mijnen naesten als my seluen. Amen.


Vorige Volgende