Christeliicken waerseggher

[p. 52]

Cap. XIX.

VVat heeft de Christen leer, op Hope, t'onser spoet?

T'ghebedt van onsen Heer, en dan d'Engelsche groet.

⁺MEt dese vraghe en werdt niet ghevraeght, wat Hope is, noch oock waer sy uyt spruyt, maer waer in sy haer oeffent, ende wat wy in de Christene leeringhe hebben, daer de cracht onser hope haer in bewijst en te kennen gheeft. Anders, wy weten, dat Hope een [A] gaue Godts is, deur welck, wy met een seker betrouwen, verwachten van Godt het eeuwigh leuen, ende oock wat ons daer toe helpen can. De Hope, spruyt uyt het Ghelooue, deur Godts goedtheydt ende gratie. want deur t'Ghelooue den mensche tot kennis van Godts goedtheydt comende, werdt oock in die hopende, ende al sijn betrouwen stellende. Ende midts dat nochtans die vaste Hope alle vreese niet uyt en sluyt, soo keert hem den mensche, uyt hope en vreese, tot bidden. Wt Hope, seggh'ick: want die niet en hoopt en sal niet bidden: uyt vreese oock, want die niet en vreest, dat t'ghene dat hy hoopt wel moght anders omcomen, die als t'eenemael versekert zijnde, soude hem gherust houden, ende de moeyte van bidden sparen.

⁺In t'ghebedt des Heeren (t'welck soo heet, om dattet onsen Heere [B] selue ghemaeckt heeft) daer in hebben wyt al begrepen, dat wy hopen en bidden moeten: soo wel dat de siele als dat het lichaem aengaet, tijdelijck ende eeuwigh. De Engelsche groete dient hier by: want dese twee ghebedinghen: Pater noster, ende Aue Maria: seght men ghemeynelijck [C] d'een metten anderen; om dat sy soo wel te samen dienen als broodt en honigh, beyde een goedt smakelijck gherechte maeckende. [D]

⁺/De groetenisse heeft den engel Gabriel uyt den hemel ghebraght, als hy van Godt ghesonden zijnde, die weerdighe ende aldersuyuerste maeghdt Maria ghegroet heeft: haer bodtschappende, dat sy den Sone Godts vanden H. Gheest ontfanghen soude: ende dat hy in haer ghebenedijde lichaem, de menschelijcke nature aennemende, van haer soude gheboren werden: als een salighe vrucht, tot verlossinghe vant menschelijck gheslachte: d'welck deur die onsalighe vrucht des verboden booms, int paradijs, midts de sonde van ons eerste ouders, de eeuwighe doodt onderworpen was.

Dit doen ons salighlijck ghedencken, die woorden die Sinte Elizabeth, Sint Ians moeder, tot onse lieue vrouwe sprack, als hy die ghinck besoecken, beyde bevrucht wesende: segghende tot Maria:⁺ Benedictus fructus ventris tui: Ghebenedijt is de vrucht uwes li-

+ Hope.

+ T'ghebedt des Heeren. Luc.11.

+ Engelsche groetenisse.

+ Luc.1. Deuter.28.

[p. t.o.52]

Oratio Dominica, et Angelica salvtatio. 19.

Pater noster. &c : Aue Maria gratia plena. &c.

At, quibus exercenda Spei fiducia nostrae?
Conceptáque, Deo prece: Virgineáque, salute.

Wat heeft de Christen leer, op Hope t'onser spoedt?
Tghebedt van onsen Heer, en dan d'Enghelsche groet.

Qui de l'Esperance, Nous monstre l'essence, Et le maistre-but.
De Dieu la priere, De sa Vierge-Mere, Le diuin salut.

[p. 53]

chaems. Welcke woorden, by de groetenis van Gabriel ghevoeght, ende daernaer op sluytende, met t'ghene dat de heylighe kercke, deur d'ingheuen des H. Gheests, daer by stelt, te weten: Heylighe Maria moeder Godts, bidt veur ons arme sondaeren, nu ende in de ure onser doodt. Amen. Die maecken al te samen het volcomen ghebedt, d'welckmen daghelijcks tot die heyligste maghet ende moeder Godts is sprekende.

Daer zijn vele vruchten van dese groetenisse aldus ghesproken. Ten 1. worden wy tot danckbaerheydt vermaent, van het alderweerdighste⁺ beneficie oft weldaedt Godts t'onsewaert: t'welck hy t'onser verlossinghe, deur Christum heeft willen beghinnen in de aldersuyuerste maeght Maria. Ten 2. dient het ons tot een groot en hoogh achten der seluer maeght: die ons Godt verleent heeft, veur eene die gratie ghevonden ende t'leuen voortghebraght heeft: als een nieuw Eua, teghen die eerste Eua, die ons de doodt aenbraght.

Daerom en ist gheen wonder, dat de Christenen oock van ioncks af, altijdts naert ghebedt des Heeren, d'engelsche groetenisse daer by voeghen. Eens-deels om de redenen veurseydt: ten anderen oock, op dat wyt deur Mariam vercrijghen moghen, wat wy van Gode begherende zijn. Hier toe seght seer wel S. Bernardt: Godt heeft al⁺ ons wel-vaert, gheluck, en saligheydt in Maria ghestelt: op dat wyt al deur Mariam souden vercrijghen. Sy is de leere der sondaeren. Deur haer is Christus uytten hemel ter weerelt nederghedaelt: al de selue moeten wy oock van hier ten hemel opclimmen: naert uytwijsen vande leere die Iacob sagh, daer de engelen op ende af ginghen.⁺

Seer wel voeghen wy daer by, opt eynde, dese woorden: Bidt veur ons arme sondaeren, nu, ende in de ure onser doodt. Want sy de waerachtighe zee sterre is, van dese woeste weerelt. Deur welcke zee, midts haer tempeesten, ende gheweldighe ghedierten, vele zijnder dieder in blijuen, maer luttel diet ontcomen. Daerom, die int varen ende loop haers leuens, d'ooghe op dese zee-sterre hebben, dat is, Mariam in eeren houden, dienen, ende ter hulpe roepen: die seylen recht nae de hauen des eeuwighs leuens, ende ontcomen de perijckelen. Ghelijck den seluen H. Bernardus cloeckelijck seght: noyt en heefter iemandt, in noodt wesende, Mariam aengheroepen, oft hy en heeft troost ghevonden. Ende niet en ist te verwonderen: want t'ghene dat vol is dat loopt haest ouer, hoe luttel datment raeckt oft hurt. Te meer, dat Maria te veuren vol van gratie wesende, heeft noch daerenbouen, ouervloedighe gratie ontfanghen: op dat een ieghelijck diet belieft, soude lichtelijck connen mede-deelachtigh wesen: ende deur haer gratie verweruen.

Wy segghen namentlijck, in de ure onser doodt: want dan doet het

+ Lof van Maria.

+ Bernard. in Nat.S.Mariae.

+ Genes.28.

[p. 54]

den mensche den meesten noodt. Ende ghelijck wy ghemeynlijck alsdan ten alderbenauwsten zijn, ende den vyandt ten alderfelsten,⁺ wetende dat sijnen tijdt uyt gaet, ende dattet nu om al is, om falen oft in gheraecken: Soo heeft Godt, t'onsen trooste, een sonderlinghe veur-deel aen Maria ghegheuen, van den steruenden mensche in sijn uyterste by te staen. Ende dat, naer den eysch ende uytwijsen der⁺ eerste sententie, tot het serpent, dat is, totten vyandt ghesproken: Tu insidiaberis calcaneo eius: Ghy sult op s'menschens verrsenen uyt zijn, om hem van achter aen de hielen te bijten, dat is, daer hy minst op sijn hoede is. Ende oock op sijn uyterste hem soecken te doen achterwaerts om vallen. Dat is ontwijfelijck eenen harden val, ende quaedt om wachten: principalijck alsdan soeckende den mensch tot cleynmoedigheydt en wanhope te brenghen.

Die H. Maria is alsdan een sonderlinghe toe-vlucht, als een moeder van gratie, moeder van bermhertigheydt, om den benauden steruenden mensche te goe te comen, ende de loosheydt en boosheydt des vyandts te breken. Daerom wierdt aent serpent wel gheseyt: Sy sal v hoofdt murselen. Ghy sult achter aen de verssenen, int uyterste des leuens, al v listen en argheydt voort-stellen. Maer ick sal v sulcken harden partije stellen in een vrouwe (dat is Maria) tusschen v saedt ende t'haere, dat sy deur haer saedt en salighe vrucht v hoofdt sal morselen: alle uwe cracht en quaedtheydt benemende, ende te niet⁺ brenghende. Des-volghende seydt seer wel S. Bernardt, aldus: Ist dat ghy deur de grootheydt der sonden beroert zijt, deur de vuylheydt der stinckende conscientie beschaemt, werdt ghy vant schroomelijck ordeel bevreest, ist dat ghy vanden af-grondt der wanhope verslonden zijt: denckt op Mariam: aenroept Mariam: dat sy van v herte niet en scheyde, dat sy uyt uwen mondt niet en vliede. Want op dese denckende, en doolt ghy niet: dese aenroepende, en sult ghy niet cleynmoedigh worden. Ende soo langhe v dese beschudt ende veurstaet, soo en hebt ghy nieuwers veur te vreesen.

Nu dan, aenghesien dat wy sulck een vrome hulpe aen Maria hebben, in ons leuen ende in ons steruen: wel wijs is hy, die alsoo der moeder Godts Maria in sijn leuen met ghedienstigheydt ende eere ghedachtigh is, dat hy deur sulcks hem weerdigh maeckt, oock in sijnen sterf-dagh, van Maria ghetroost en gheholpen te worden. Hier uyt gheschiedet, datmen dickmael s'daeghs, principalijck⁺ s'morghens, s'noenens, ende s'auondts, met het cloppen der bede-clocke, de weerdighe maghet ende moeder Godts Mariam groet, met de veurnoemde Engelsche groetenisse. Soo oock met seker ghetal aent roosen cransken, ende dierghelijcke.

Dat alle dese dinghen en diensten, soo haer als haeren eenighen

+ Apoc.12.

+ Genes.3.

+ Bernard. in Serm.

+ Bede-clocke.

[p. 55]

sone onsen Heere van dancke zijn, dat is claerder dan den dagh. Want al de eere diemen de moeder aendoet, die comt tot meerder glorie haers soons: ende soo voorts, des Vaders, ende des H. Gheest: ende alsoo der H. Drijvuldigheydt. Want hier mede ververschen wy het wonderlijck werck onser verlossinghe, deur Christo ghedaen: des Vaders onsprekelijcke goedtheydt, en weldaedt t'onsewaert, sijnen sone ons schenckende deur Mariam: ende het onbegrijpelijck werck des heylighs Gheests, dit in de selue becomende.

Als wy dan dese engelsche groetenisse vermonden, dat dient met⁺ alder deuotie en weerdigheydt gedaen. Dan moestmen sijn herte met een sonderlinghe liefde ende beweghinghe wecken: ende waert moghelijck, ghelijck den engel Gabriel ontsteken was, als hy dese salighe boodtschap braght: grootelijcks verlanghende, tot het volcomen van sulck een Goddelijck werck. Waer toe oock helpt, dat wy onse beste doen, om Mariam deur onse vierigheydt tot aenhooren onser ghebeden te beweghen. Soo doet de H. kercke ons veur, ende leert ons soo de H. moeder Godts Mariam te groeten, als oft sy den engel noch eens selue hoorde spreken. Sumens illud Aue, Gabrielis ore: De groete ontfanghende als uytten mondt des enghels Gabriel. Wenschende, dat sy met sulcker goedertierenheydt, vierighe liefde t'onsewaert, ende met sulcke gratie aenhoore ende ontfanghe: soo sy dede, als sy dese woorden eerstmael hoorde. Wy beuinden natuerlijck, alsmen ons eenighe redenen verhaelt die langhe gheleden zijn, die in ons, als wy die eerstmael hoorden, groote veranderinghe vrochten int goedt oft int quaedt: dat wy t'elcken mael als wy wederom de selue hooren, oock de selue beweghinghe ghewaer worden. Soo is ontwijfelijck in de alderheylighste maeght Maria: alsmen die hertelijcken groet met de engelsche groetenis. Sy werdt terstondt indachtigh, de groote goedtionstigheydt, daer sy alsdan tot s'weereldts hulpe vol af was: als sy die woorden: Aue Maria gratie plena: eerstmael hoorde: ende antwoorde tot troost vant bedruckt menschelijck geslacht segghende: Siet hier de dienstmaeght des Heeren, my geschiede naer v woordt. niet twijfelende, oft sy en werdt wederom ghereedt, ende gheneyght tot helpen, met soo minlijcke wel bekende groetenis gheroert wesende.

+ Aue Maria met aendachtigheydt te spreken.

Ghebedt om vast int hopen te wesen.

D Goedtheydt, beminde Iesu, heeft ons hier gratie, ende hier-namaels glorie gheiont, ende om de selue, midts alle andere nooddruftigheydt leeren bidden: Leert ons soo vast hopen en betrouwen, dat wijt al, niet alleen met mondt en met hert en bidden: maer oock deur de hope van als-nu besitten moghen. Amen.