Verhalen uit de geschiedenis van België

[p. 131]

XXXIII.
Drie schoone Belgische uitvindingen.

Vlyt en opmerking.

Nyverheid, handel en kunsten bloeijen sints onheugelyke tyden op onzen grond. Geen wonder derhalve, dat onze zuidelyke buren ons land nog al geerne zouden bezitten. Dit was al van ouds; maer de liefde tot onafhankelykheid heeft onzen voorzaten steeds den noodigen moed en de kracht ingeboezemd, om de schatten hunner vryheid tegen vreemden te verdedigen, zy mogten dan Romeinen of Franschen heeten.

Reeds in 1189 zou zekere Hullos (Hoellos) omtrent Luik het gebruik, der steenkolen, na hem houille genoemd, gevonden en algemeen gemaekt hebben. Anderhalve eeuw later werden daer reeds zooveel kolen ontgonnen, dat een groot gedeelte der luiksche krygsbenden uit mynwerkers bestond. Het

[p. 132]

ware te verre loopen, wilden wy al het nut aentoonen, dat uit het gebruik der steenkolen ontsproten is. Van de nederige landsmidse tot de reusachtige hoogovens onzer dagen, van den huiselyken haerd tot de ontzachlyke gasovens, worden duizende en duizende schepen kolen verslonden; en duizende en andermael duizende werklieden winnen er hun dagelyks brood by. De landbouw, de koolmyn-ontginning en de kunstbewerking van het yzer zyn heden voor ons drie voorname welvaertbronnen. De Belgen trekken van die bronnen zeker alle mogelyke party, en 't is hun geene geringe eer te mogen zeggen: ‘Wy hebben met der uitvinding der steenkolen ook den grond tot Engelands grootheid en magt geleid. Ja, het pluimken dier nyverheid mogen wy gerust op onzen hoed steken.’

Laten wy nu eens zien, wat wy door eene tweede uitvinding gedaen hebben voor den bloei onzes handels, en vooral voor dien onzer noorderlyke geburen. Willem Beukels, misschien te Nieupoort geboren, was een eenvoudige visscher. Waerschynlyk voorzag hy niet, dat de Voorzienigheid hem tot eenen der grootste weldoeneren der menschheid bestemde. Hy vond het middel uit de haringen te kaken; dat heet, ze te zouten, en in tonnetjens voor bederf te bewaren. Nu begon eigenlyk de levendigste zeejagt, die men denken kan. De schepen, welke op de haringvangst uitzeilden, beliepen op duizenden. Het verkeer werd daerdoor zoo groot, de ervarenheid

[p. 133]

der zeevaerderen zoo volmaekt, dat Holland weldra als de eerste zeemagt werd geducht. Amsterdam dankt aen de haringvangst zyne grootheid en zynen glans. Men stelde uit erkentelykheidaen Beukles in de kerk te Biervliet, waer hy overleed (1397) eene glasraem, die hem verbeeldde. Karel de V.^de ging met zyne zuster, de koningin van Hongaryen, naer dit stedeken, om des visschers nagedachtenis te vereeren. Zoo gebruikt de Voorzienigheid dikwerf nederige werktuigen om haren zegen over een volk, over 't menschdom te verspreiden.

Uit den nood ontspruit de waerneming, de ondervinding en de kennis. Nood leert bidden en werken, werken en bidden; de welvaert moedigt kunsten en wetenschappen aen, en beschermt de kunstenaers en nyveraers.

Wanneer Leuven 150,000 werklieden bezat, die in wollestoffen werkten; wanneer Brussel en Mechelen hunne kostelyke kanten wrochten; wanneer Brugge en Audenaerde de schoonste tapylen, en Nyvelt het fyne neteldoek voortbragten, dan, in die rykgezegende lyden, moesten ook de schoone kunsten hare kinderwindsels afwerpen; en stout op eigene voeten gaen, en voortstappen. Jan en Hubert Van Eyck betreurden 't, dat hunne waterverwschilderyen door den tyd verkleurden. Hun genie deed hun eindelyk de olieverw op kunstschilderyen toepassen; hun genie deed hun alle mogelyke party daervan trekken, en sedert dien bewaert men van

[p. 134]

eeuw tot eeuw de kunstscheppingen der groote meesteren. Kort daerna vond men ook by ons, zoo 't schynt, de thans herlevende glasschildering uit, waervan wy in Brussels en Doornyks hoofdkerk nog zulke merkwaerdige vensters bezitten.

Wie zou niet fier zyn tot den dietschen stam te behooren, die in nyverheid, handel en kunsten nog heden den scepter voert?

Wy meenen dus dit boekjen (dat spoedig van eene andere lezing van Verhalen uit onze Geschiedenis moge opgevolgd worden) met niets beter te kunnen sluiten, dan met eenige versregelen eens vermaerden dichters:

Voel, Neêrland, voel u zelv'! Zyt trotsch op eigenwaerde!
Blyf, blyf oorspronklyk! zwicht in kunst voor niets op aerde,
En kniel, kniel nevens my, vóór 't godlyk voorgeslacht!
Ja, eeuwig blyv' hunne asch ons wierook toegebragt!

EINDE.