Verhalen uit de geschiedenis van België

[p. 123]

XXXI.
Maria-Theresia, Roomsche keizerin.
(1748-1780.)

Meer dan dertig jaren lang heeft die vorstin, zaliger gedachtenis, over België den scepter gevoerd. Ofschoon sedert haren dood menigvuldige omwentelingen, ook in de geschiedenis plaets vonden, en men menig eertyds miskenden naem heeft hersteld, en menig anderen, die hoog stond, heeft verlaegd, zoo bleef nogtans den naem van Maria-Theresia regtstaen, en 't aendenken dier deugdenryke keizerin leeft in hutten en paleizen gezegend voort.

Zy ondersteunde handel en nyverheid, en moedigde den landbouw aen. Daertoe liet zy vaerten graven, nieuwe wegen aenleggen, onvruchtbare streken bebouwen. Zy beschermde de kunsten, de wetenschappen en letteren. Zy stichtte de akade-

[p. 124]

mie te Brussel, waervan al de leden met hunne benoeming den adeldom verwierven; zy verordende krygsscholen in Antwerpen, en elders; zy rigtte leerstoelen in onze voornaemste steden op; zy opende algemeene stadsboekeryen. Alzoo zocht zy alom kunst en kennis, welvaert en heil te verspreiden en te verbreiden.

Onder hare regeering werd, ter eere van den landbouw, eene medalie geslagen met den opschrifte: ‘Aen de voedsterkunst der kunsten.’ Zy trachtte in alle vakken des bestuers gewenschte verbeteringen in te voeren, en ging hierby met geduld en voorzichtigheid te werk. Ook waren onder Maria Theresia de Belgen te vrede en gelukkig, ofschoon handel en nyverheid, op verre na, niet zoo bloeijend waren als onder de burgondische hertogen en onder Karel den V.^de

Die goede vorstin overleed te Weenen, in den ouderdom van 73 jaren, op den 29 november 1780. Hier, zoo min als in Oostenryk, zal zy van den volke vergeten worden. Brussel zag destyds in hare hoofdkerk eenen waerlyk rouwenden lykstoet niet ongelyk aen dengene, die, in dezelfde hoofdkerk, zich onlangs voor onze geliefde koningin verzamelde (1850).

Die oostenryksche vorstin was even beminnenswaerdig van hart als opgehelderd van geest. Zy verdiende den heiligen naem van ‘Moeder des Vaderlands.’ Hare milde hand strekte zich over weduwen

[p. 125]

en weezen uit, en er verging geen dag, die niet door de eene of andere harer weldaden werd gekenschetst.

Zy kende geene andere lyfwacht dan de liefde harer volkeren: groot en klein, ieder kon vry en vrank tot haer naderen. - ‘Ik ben maer een lompe boer (zei eens een boheemsche landbouwer), maer, wanneer ik wil, kan ik, zoowel als de grootste heer, onze goede koningin spreken, en zy zal my, als of ik een prins ware, met liefde aenhooren.’

In 1765 verloor zy onverwachts haren echtgenoot, met wien zy acht kinders bekomen had. Sedert dien legde de vorstelyke weduwe hare rouwkleederen niet meer af. Immers had zy dertig jaren met Frans den I.^en in lief en leed doorgebragt, en hare rouw was door geenen lyd beperkbaer. Ook bezocht zy alle maenden zyne grafstede, terwyl zy in het geheim hare eigene doodkist liet vervaerdigen, en in eenzaemheid het lykkleed afwerkte, waerin de trouwe gemalin eerst vyftien jaren later begraven werd.

Weinige stonden vóór haer verscheiden, sprak zy tot den aertshertog Joseph, haren oudsten zoon en minder gelukkigen opvolger, deze merkweerdige woorden:

‘Indien er onder myne regeering iets berispelyks is verrigt, zoo is 't voorzeker buiten myner wete geschied: want ik heb steeds in alles het goede

[p. 126]

gewild. Thans bevind ik my op de klip aller magt en grootheid: al 't aerdsche verdwynt in dezen plegtigen oogenblik.... Ik heb de waerheid bemind, en gezocht.... De rust die ik nu geniet, is de hoogste genade eens barmhartigen Gods, die my grootere genaden voorbehoudt. Myn harte was nooit voor ongelukkigen gesloten, en dat, myn zoon, is de zoetste gedachte, die ik in myne laetste oogenblikken geniete.’ Hierop gaf de moeder aen hare knielende, bukkende kinderen den zegen, en sliep zachtekens in den schoot des Heeren in.

Hoe heerlyk is de dood des braven,
Wien zielsherinneringen laven!