Van oude en nieuwe regenten. Politiek in Nederland

[p. 273]

Verantwoording

Hoofdstuk 1 is de rede, uitgesproken bij mijn aanvaarding van het ambt van gewoon hoogleraar in de wetenschap der politiek aan de Rijksuniversiteit te Leiden op 6 maart 1964. Deze rede werd uitgegeven door Van Gorcum en Comp. (Assen, 1964) en herdrukt in 1974 (te zamen met hoofdstuk 2) in: H. Daalder, Politisering en lijdelijkheid in de Nederlandse politiek, Assen: Van Gorcum, 1974, pp. 9-36.

Hoofdstuk 2 bevat de delen i tot en met v van een diescollege, gehouden voor alumni van de Rijksuniversiteit te Leiden op 9 februari 1974, als gepubliceerd in de hierboven onder hoofdstuk 1 vermelde uitgave, pp. 37-69. Deel vi van deze rede (t.a.p., pp. 70-78) is verwerkt in hoofdstuk 10.

Hoofdstuk 3 is een rede, uitgesproken als diescollege voor alumni van de Rijksuniversiteit te Leiden op 11 februari 1984. Zij is niet eerder in druk verschenen.

Hoofdstuk 4 bevat de tekst van mijn afscheidscollege, gehouden op 2 april 1993, dat alleen als interne uitgave van de Rijksuniversiteit te Leiden is gepubliceerd.

Hoofdstuk 5 bevat fragmenten uit een rede, uitgesproken bij de herdenking van de Unie van Utrecht in 1979. Deze rede verscheen als ‘Democratie 1579-1979: een historisch overzicht’, in: W.G.J. van Doorn en J. van Putten red., Democratie: mogelijkheden

[p. 274]

en wenselijkheden, 's-Gravenhage: Staatsuitgeverij, 1980, pp. 14-23.

Hoofdstuk 6 is ontleend aan pp. 52-69 van ‘De ontwikkeling van de parlementaire democratie in Nederland’, eerder verschenen in: J.J.A. Thomassen red., Hedendaagse democratie, Alphen aan den Rijn: Samsom/Tjeenk Willink, 1991, pp. 52-104.

De hoofdstukken 7 en 8 bevatten een bewerking van ‘Politieke instellingen en politieke partijen’, eerder verschenen in: F.L. van Holthoon red., De Nederlandse samenleving sinds 1815. Wording en samenhang, Assen/Maastricht: Van Gorcum, 1985, pp. 305-339 en pp. 374-377. Dit artikel vormde op zijn beurt een Nederlandse bewerking van ‘The Netherlands: Opposition in a Segmented Society’, verschenen in: Robert A. Dahl ed., Political Oppositions in Western Democracies, New Haven: Yale University Press, 1966, pp. 188-236, aangevuld met delen van het hoofdstuk ‘Nederland’ verschenen in: L. van der Land red., Repertorium van de sociale wetenschappen, deel 1: Politiek, Amsterdam: Elsevier, 1958, pp. 213-232.

Hoofdstuk 9 is de tekst van een inleiding op een studiedag over het thema ‘Parlement tussen partijen en actiegroepen’, georganiseerd door de Nederlandse Kring voor Wetenschap der Politiek en de Vereniging voor Bestuurskunde te Utrecht op 18 december 1980. De tekst verscheen eerder in: Acta Politica, 16 (1981), nr. 4, pp. 481-490.

Hoofdstuk 10 is een bewerking van ‘Democratisering: verwachtingen en uitkomsten’, verschenen in: J.Th.J. van den Berg e.a. red., Tussen Nieuwspoort en Binnenhof. De jaren zestig als breuklijn in de naoorlogse ontwikkelingen in politiek en journalistiek. Opstellen aangeboden aan prof. dr. N. Cramer, Den Haag: sdu Uitgeverij, 1989, pp. 151-164.