|
| |
| |
| |
1.1 Het leven van een koningin
| |
| |
| |
1 Is de koningin de baas in Nederland?
Papa, vraagt David, jij en mama zijn de baas hier in huis. En onze juf is de baas op school. Maar wie is er nu de baas in Nederland?
Ik weet het, zegt Emilie. De koningin: die is de baas in Nederland!
Ja en nee, zeggen papa en mama. Een beetje wel, en een beetje niet! Weet je wat? Ga dat maar aan opa vragen. Want die was professor in de politiek, daarom noemen wij hem ook wel Opa Politiek! Hij vindt het vast wel leuk jullie te vertellen hoe dat allemaal zit met het regeren en de politiek in Nederland!
En dus gingen Elsemieke, Nathalie, Emilie en David naar Opa Politiek, en vroegen aan hem of de koningin de baas van Nederland was.
De koningin, zegt Opa Politiek: die is heel hoog, en heel deftig. Mensen zeggen ook niet zomaar Beatrix, of Trix, of Bea tegen haar, maar ‘Majesteit’. Als de koningin ergens heen gaat, dan is er overal politie. En dan zijn er deftige heren in donkere kleren, en deftige dames met mooie jurken aan, en misschien wel grote hoeden op. En de koningin zit altijd op de eerste rij. Er worden heel veel foto's van haar gemaakt. En ook veel tekeningen en schilderijen. En haar gezicht staat op veel Nederlandse postzegels, kijk maar, zegt Opa Politiek. Toen wij nog Nederlandse guldens hadden, stond zij ook op alle munten, op
| |
| |
een stuiver, een dubbeltje, een kwartje, een gulden, een rijksdaalder en op een munt van vijf gulden. Maar nu hebben wij samen met andere landen in Europa de ‘euro’. En nu staat onze koningin niet meer op alle euro's, maar alleen op de euro's die in Nederland gemaakt worden. Want andere landen zetten op de euro's die zij maken iets van hun eigen land. Daarom zijn er veel en veel meer euromunten dan euro's met de Nederlandse koningin erop.
Hoe word je dan koningin? vraagt Emilie. Kan ik dat ook worden?
Nee, jij niet, zegt Opa Politiek. En daar zou ik maar blij om wezen ook. Want de koningin moet heel veel dingen doen die zij vast niet altijd leuk vindt. Zij zou het misschien best prettig vinden om af en toe even géén koningin te zijn. Maar dat kan nu eenmaal niet. Zij is koningin geworden, omdat haar moeder koningin was, en die is koningin geworden omdat de oma van de koningin ook al koningin was. Om koning of koningin te worden, moet je als kind van de koning of de koningin geboren worden, en dan moet je nog het oudste kind van die koning of koningin zijn ook.
Kunnen alleen meisjes koningin worden? vraagt David.
Ja, dat wel, zegt Opa Politiek. Want een jongen die het oudste kind is van de koningin wordt later natuurlijk geen koningin, maar koning! Voordat een prinses koningin wordt, ben je ‘kroonprinses’, en als het een jongen is die koning zal worden: dan heet hij de ‘kroonprins’. Wij hebben nu een kroonprins, Willem-Alexander, die is de oudste zoon van koningin Beatrix. Maar het kan best gebeuren dat het heel lang duurt voor een kroonprins koning wordt, of een kroonprinses koningin. Want iemand die koning is, of koningin, kan heel lang koning of koningin blijven. Soms wordt een koningin zo moe dat zij zegt liever geen koningin meer te willen zijn, dan doet zij
| |
| |
afstand van de troon. Als koningin Beatrix dat doet, wordt Willem-Alexander koning. Dan zal hij misschien koning Willem iv heten. Want de eerste drie koningen die Nederland na 1813 had, heetten allemaal Willem: eerst Willem i, toen Willem ii en toen Willem iii. Die laatste koning was de vader van de latere koningin Wilhelmina. En sinds die tijd hebben wij alleen maar koninginnen gehad: koningin Wilhelmina die wel 50 jaar heeft geregeerd, haar enige dochter Juliana die dat 32 jaar lang deed, en nu dus koningin Beatrix die ook al meer dan 26 jaar koningin is. Wanneer Willem-Alexander koning wordt, dan wordt zijn oudste dochter Amalia, die nu nog maar een heel klein kind is, kroonprinses. Als je wilt zien wie er koning of koningin in Nederland is geweest, dan moet je maar eens kijken op internet op www.koninklijkhuis.nl en klikken op ‘geschiedenis’. Dan vind je alle koningen en koninginnen van het ‘Huis Oranje-Nassau’ in de negentiende, de twintigste en de eenentwintigste eeuw bij elkaar!
Nathalie kijkt dat natuurlijk direct op de computer na! Maar Opa Politiek, roept zij uit, voordat die koningen en die koninginnen worden genoemd, staat er heel iets anders. Dan zie ik daar ‘stadhouders zestiende en zeventiende eeuw’ staan, en ‘stadhouders achttiende eeuw’. Waar gaat dat nu over, en waarom staan die onder ‘Koninklijk Huis’?
In die tijd was Nederland geen koninkrijk, maar een republiek en republieken hebben geen koning. Maar er waren toen wel al belangrijke mensen uit het Huis Oranje-Nassau. De eerste was Willem van Oranje die een van de leiders was van een opstand tegen de Spaanse koning, waardoor Nederland zelfstandig werd. Wij zingen nog altijd het volkslied dat met hem begint: ‘Wilhelmus van Nassauwe ben ick van Duytschen bloet’! Toen werd er een republiek gevormd door zeven Nederlandse provincies, de ‘Republiek derVerenigde Provinciën’. Elk
| |
| |
1.2 Koningen, koninginnen en troonopvolgers
van die provincies benoemde een stadhouder, die vaak ook de bevelhebber werd van het leger en de vloot. Sommige provincies wilden nu en dan geen stadhouder hebben, maar meestal benoemden zij die wel. En dan altijd uit dezelfde familie van Oranje-Nassau. Die was dus al heel belangrijk voordat Nederland een ‘koninkrijk’ werd. Want de Opstand tegen de Spaanse koning begon al in 1568. De Republiek der Verenigde Provinciën werd gevormd in 1579. Die zou meer dan tweehonderd jaar, tot 1795, blijven bestaan. Toen veroverden de Fransen die oude Republiek, en vluchtte de laatste stadhouder naar Engeland. Maar zijn zoon keerde in 1813 naar Nederland terug en werd toen als Willem i de eerste koning van een weer zelfstandig Nederland!
Opa Politiek, zegt Nathalie, je praat nu wel heel lang over al die Oranjes. Maar dat was niet de vraag waarmee wij bij je kwamen. Wij wilden weten of
| |
| |
de koningin nu werkelijk de baas is in Nederland. Moeten wij altijd allemaal doen wat zij zegt?
Dat ligt wel wat ingewikkelder, zegt Opa Politiek. Want de koning of de koningin heeft ook ministers.
Wat zijn dat? zegt David. Ministers? Wat een raar woord!
Ja, zegt Opa Politiek, daar heb je gelijk in, het is een Latijns woord, dat ‘dienaar’ betekent. Vroeger was de koning zo verschrikkelijk machtig, dat hij alleen maar dienaren en knechten had. Maar tegenwoordig zijn ministers mannen en vrouwen die samen met de koning of de koningin de ‘regering’ vormen. Al die ministers komen elke week samen om te praten met elkaar, en te bespreken wat er in het land moet gebeuren. Dan zitten zij rondom een grote tafel. Aan de ene kant zit in het midden de eerste minister. Dat is de minister-president. Die is niet echt de baas over de andere ministers, maar hij zegt wel wie er eerst wat mag zeggen rondom die lange tafel, en wie dan en wie dan. En hij probeert er ook voor te zorgen dat alle ministers alles wat er gezegd en besloten wordt, goedvinden, en dat niemand boos wegloopt. En als de ministers rond die grote tafel klaar zijn, dan spreekt de minister-president elke week met journalisten van de kranten, de radio en de televisie. Als er belangrijke besluiten zijn genomen, zenden de ministers die aan de koningin. Zij zet daar dan haar handtekening onder en één of meer ministers doen dat ook. Dan is er pas een echt besluit. De minister-president gaat ook elke week naar de koningin om met haar te praten over kwesties waar de regering mee te maken heeft. Wij hebben een heel belangrijke wet, dat is de ‘grondwet’. En daarin staat: ‘De Koning is onschendbaar; de ministers zijn verantwoordelijk.’ Dat betekent: de koning kan geen publieke beslissingen nemen zonder de ministers. Als je kritiek zou hebben op wat de koning doet of
| |
| |
1.3 Huis ten Boch, het woonpaleis van koningin Beatrix
zegt, dan moet je die altijd richten tot de ministers.
Ik vind het maar moeilijk, hoor, zegt Emilie. Waarom moet de koningin zo veel ministers hebben? Kan die ene hoofdminister dat dan niet allemaal alleen doen? Dat zou toch veel gemakkelijker zijn, ook voor de koningin!
Ja, zegt Opa Politiek, maar er zijn verschrikkelijk veel dingen die in een land gedaan moeten worden. En daarvoor heb je meer ministers nodig. Eén die met andere landen praat bijvoorbeeld. Eén voor de soldaten. Eén minister die zorgt voor al het geld dat nodig is. Eén die graag bruggen en wegen wil bouwen. Een andere minister die misschien roept: ho, ho, niet overal nieuwe wegen en nieuwe bruggen, want het moet ook mooi blijven in het land, met bossen en met weilanden, zodat het ook eens ergens stil blijft. En dan is er een minister die erop moet letten dat er genoeg dokters en ziekenhuizen zijn. En nog weer een minister die ervoor zorgt dat als iemand erg oud wordt, of een ongeluk krijgt en niet meer kan werken, dat hij of zij dan toch nog geld krijgt. En dan is er natuurlijk een minister van de boeren, en een andere minister voor de fabrieken en de handel, en een minister die voor alle scholen zorgt.
Hou maar op, roepen de kinderen! Moet die arme koning of koningin dan met al die ministers praten, en stukken lezen, en handtekeningen zetten?
| |
| |
Dat lijkt ons helemaal niet zo leuk hoor! En Emilie roept: je hebt nou wel verteld hoe iemand koning of koningin wordt, maar hoe komen wij dan aan al die ministers? Worden die ook minister omdat hun vader of hun moeder al minister was?
Nee hoor, zegt Opa Politiek. Dat gaat heel anders. Ministers blijven ook niet altijd, die komen en die gaan. Om dat te begrijpen moet ik eerst vertellen wat een parlement is.
Zoals Nathalie al snel ontdekte, is er veel meer te vinden op het internet dan alleen de stadhouders, de koningen en de koninginnen van het huis van Oranje. Ga zelf maar eens naar de site www.koninklijkhuis.nl. Daar vind je als je ‘foto's’ aanklikt heel veel foto's van de leden van het Koninklijk Huis. Je kunt daar ook de paleizen van koningin Beatrix zien. Zij woont in Huis ten Bosch en werkt op het Paleis Noordeinde in Den Haag. Bij officiële gelegenheden gebruikt zij het Paleis op de Dam, dat in de zeventiende eeuw gebouwd werd als stadhuis van Amsterdam, maar in de Franse tijd koninklijk paleis werd. Deze drie paleizen kun je vanbinnen en vanbuiten zelfs op de computer bekijken, door onderaan te klikken op ‘virtuele rondleiding’.
Als je meer wilt weten over Willem van Oranje en het volkslied, ga dan naar www.wilhelmus.nl.
1.4 Paleis Noordeinde, het werkpaleis van koningin Beatrix
|
|
Auteursrechtelijk beschermd