Wandelingen door Nederland met pen en potlood. Deel 2

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1108 B 6

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van het tweede deel van de reeks Wandelingen door Nederland met pen en potlood van Jacobus Craandijk uit 1876.

 

redactionele ingrepen

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. II en IV) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina I]

WANDELINGEN DOOR NEDERLAND.

 

[pagina III]

Wandelingen door Nederland

met pen en potlood.

door

J. Craandijk

Pred. bij de Doopsgezinde Gem. te Rotterdam.

en

P.A. Schipperus

Kunstschilder aldaar.

Haarlem

Kruseman & Tjeenk Willink.

1876.

 

[pagina V]

Inhoud.

Twenthe	Blz. 1.
Hogendorp redivivus. - Twenthe in 1819. - Wat veranderd en wat niet veranderd is. - Oud en nieuw. - Natuur en nijverheid. - De Twenthsche boer van voorheen. - De Twenthsche fabrikant op reis. - Het middelpunt van Twenthe. - Naamsreden van Hengelo. - Hoe Hengelo een heerlijkheid werd. - Aankomst te Hengelo. - De beurs. - Het jonge Twenthe. - Kalmer tijden. - Scholen en kerken. - Openbare gebouwen. - Een Twenthsch dorp. - Hengelo vóór 60 jaren. - De oude kerk met haar omtrek. - Het oude Huis te Hengelo. - De Ripperda's. - Latere bezitters van Hengelo. - Naar Twickel! - De straatweg naar Delden. - ‘Stoppelhaonen’. - Woolde en Carelshaven. - Oude marke-inrichting. - Vagebonden. - De esch in den nazomer. - Onder buren. - Het Engelsche kerkhof. - Het eigenaardige van het bosch. - Boschpartijen. - De groote eikenlaan. - De watermolen. - Het kasteel. - Het huis Twickel van binnen. - Heeren van Twickel. - Naar Carelshaven. - De stoom-katoenspinnerij. - De voorspinmachines. - De self-actingmule. - De bontweverij. - Schering en inslag. - De appreteer-machine. - Andere fabrieken. - Zonderlinge verdeeling der gemeenten. - De buurschap Driene. - De hof Espelo. - Overlevering omtrent de Tempelieren. - Tubantia. - Boerendans. - Enschede verbrand. - Enschede herbouwd. - Het volkspark. - Fabrikanten en arbeiders. - Hendrik Jan van Heek. - Toestand der bevolking. - De Twenthsche industrie. - De weefscholen. - De heerlijkheid Almelo. - Almelo's opkomst. - Kerk en kasteel. - Het huis Almelo. - De groote laan. - Oudheden. - Weerselo en Saesveld. - Op weg naar Borne. - Een oud dorp. - Borne vóór 1830. - De Hondenborg en Bakenhagen. - Iets over boeren. - Vlugtig overzigt. - Oorzaken van de schaarschte aan bronnen. - Des schrijvers doel. - Aanteekeningen.
Een bezoek aan eenige oude romaansche dorpskerken in Friesland.	Blz. 85.
Natuurschoon in Friesland. - Friesland rijk aan oude kerken. - Oud kerkhofje bij Oudega. - Een boerenrijtuig. - De harddraver. - De harddraverij. - Het dorp Oudega. - De kerk van Oudega. - De toren. - Oude geregtigheid. - Binnenpad. - Een eenzame woning. - Afgelegen boerderijen. - Klein Chatham. - Een zonderling landschap. - Bij Eernewoude. - Verdwenen grootheid en nieuwe welvaart. - Een ander landschap. - De oude Middelzee. - Dekama-state. - De

 

 

[pagina VI]

kerk te Jelsum. - Balthasar Bekker's graf. - Balthasar Bekker's huis. - Koolzaad dorschen. - Martena-state. - Eerbiedwaardige herinneringen. - Verdachte oudheden. - Het dorp Britsum. - Het dorpje Wijns. - ‘De kerken’. - Grafmonumenten te Oenkerk. - Buitenplaatsen. - Oudkerk. - Een merkwaardige plaats. - De kerk te Rinsumageest. - Belangrijke oudheden. - De kerk van binnen. - Een gewenscht museum. - Dantumawoude. - Aanteekeningen.
In de graafschap	Blz. 129.
Staring en de Graafschap. - De oude Graafschap Zutfen. - Karakter van taal, land en volk. - Het dorp Warnsveld. - Een kruispunt van wegen. - Het Velde. - Op weg naar Vorden. - Berend van Hackfort. - Het huis Hackfort. - Het oude huis te Vorden. - Het vernieuwde kasteel. - Oudheden op het huis te Vorden. - Herinneringen aan Staring. - Het huis den Wildenborch. - De Wildenborch thans en voorheen. - Geschiedenis en overleveringen. - Het huwelijk eener vorstendochter. - Een prachtige kerk. - Het huis Medler. - Twee kasteelen. - Het huis Ruurlo. - Een merkwaardig bosch. - Ruurlosche bosschen. - Herinneringen uit den voortijd. - Volksspelen. - Rijkenberg. - De Dolle Hoed. - Lochem's voormalige belangrijkheid. - Verdwenen en verborgen oudheden. - Legenden. - De witte wijven. - Een heuvelachtig landschap. - De Cloese. - Het gesloopte huis Nettelhorst. - Een geruchtmakende geschiedenis. - De heerlijkheid Ampsen. - Enkele lichtstralen in duisternis. - Eigen goed tot leen gemaakt. - Naar Zutfen terug. - Een zomerbui. - Het huis Ross en het dorp Laren. - De heerlijkheid Verwolde. - Geschiedenis van Verwolde. - Het geslacht van Heeckeren. - Het huis de Eese. - Een vriendelijk landgoed. - Op weg naar Almen. - De oude doopvont. - Een koninklijke stichting. - De graaf van Albemarle. - Geschiedenis van de Voorst. - De havezathe den Dam. - Oorsprong der van der Capellens. - Roemrijke herinneringen. - Doorluchtige edelen. - Vrienden van vorst en volk en vrijheid. - De Laatste Stuiver. - Weg naar Zutfen. - Aanteekeningen.
In 't overmaassche	Blz. 197.
Polders. - Poëzij van den polder. - Voor zes eeuwen. - Goederen van Putten. - Ambachten langs de Merwede. - Een tijd van overgang. - Nieuwe steden. - Voortdurende strijd. - Eindelijke overwinning. - Katendrecht. - Drieërlei weg. - Het landschap in. 't Overmaas. - Boerenweelde. - Boerinnen. - Bewerking van het vlas. - Noodlottige kerk-inwijding. - Openbare gebouwen. - Het dorp Charlois. - Op weg naar Rhoon. - De Koedood. - Geschiedenis van Rhoon. - Heeren van Rhoon. - Een edel bezitter. - De Bentincks van Rhoon. - Het slot. - De kerk. - Misleidende wegen. - Een schilderachtig gebouwtje. - Geschilderde glazen. - Grafschriften. - Albrands-waard. - Pernis en Hoogvliet. - 1276. - 1876. - Aanteekeningen.
Langs de Vecht	Blz. 233.
Een treurige tijd. - Buitenplaatsen rondom Amsterdam. - Kennemerland en de Vecht. - Een weinig veranderde landstreek. - De Vecht in 't Romeinsche tijdvak. - De Vecht in de 9de eeuw. - Veete en verbroedering. - Oorlogsrampen. - De bemuurde weerd. -

 

 

[pagina VII]

Schipperij. - Zijdebalen. - Oude stijl. - Liefde voor de kunst. - Een prachtig hek. - Een wanklank. - Een middeleeuwsche burgt. - Het dorp Zuilen. - De ridderhofstad. - Het slot te Zuilen. - Geschiedenis van het Huis. - Van Zuilen naar Maarsen. - Oostweerd. - Buitens bij Maarsen. - Het huis ter Meer. - Gestrafte barbaarschheid. - Dorpsgezigt. - Raadselachtige opschriften. - Het Maarseveensche Tempe. - Buitenplaatsen en gedichten. - Bolenstein. - Gesloopte plaatsen. - Doornburg. - Bescherming van de kunst. - Goudestein en zijne dichters. - Goudestein voor twee eeuwen. - Aanmerkelijke veranderingen. - Hoogevecht en Otterspoor. - Nieuwe namen. - Cromwijk en Rotgans. - Het leven van een dichter. - Oudaen. - Nijenrode. - Herhaalde herbouwing. - Heeren van Nijenrode. - Een romantische geschiedenis. - Nijenrode in bloei. - Vredenoord en Boom-en-Bosch. - Gunterstein. - Geschiedenis van Gunterstein. - Oldenbarneveld. - Logement te Breukelen. - Een aanleg van Le Nôtre. - Plaatsen aan het zandpad. - Plaatsen aan den straatweg. - Familiestukken. - Over-Holland en Sterreschans. - Een veelbesproken man. - Rupelmonde en Hunthum. - De Nieuwesluis. - De Heeren van Hoek. - Ouderhoek's ligging. - Ouderhoek's aanleg. - De platen van Rochman. - Een prachtig hek. - Een deftig huis. - Middelhoek. - Nieuwerhoek. - Mijnden en Cronenburg. - Cronenburg's geschiedenis. - Cronenburg's en Persijn's geregt. - De toren van Loenen. - Buitenplaatsen bij Loenen. - Terugblik. - Wat de Vecht was en blijven zal. - Aanteekeningen.
In en bij Valkenburg (Limburg)	Blz. 313.
Verschillende namen. - Halve broeders. - Verschillende bestanddeelen. - De diplomatie aan het werk. - Naauwer aaneensluiting. - Het land van Valkenburg. - Natuur en geschiedenis. - Van Maastricht naar Valkenburg. - Het stadje. - Verleden en toekomst. - Oude muren. - Geldzaken. - In antiquarische stemming. - Weg naar den Dwingel. - Het voormalig kasteel. - Het kasteel in de 17de eeuw. - Uitzigt en herinneringen. - Oudste Heeren van Valkenburg. - Onrustige tijden. - De laatste Heeren. - Verwikkelingen. - Voortdurende oorlogen. - Een merkwaardige voordracht. - Naar 't plateau van Sibbe. - Een schoon panorama. - Holle weg. - In de vlakte. - Oud-Valkenburg. - Molen en kasteel. - Een oude wijnberg. - De hermitage op den Schaesberg. - Uitzicht op den Schaesberg. - Schin-op-Geul. - Romeinsche oudheden. - Villa's en graven. - St. Gerlach. - De waterval. - Rotswoningen. - In Geulem. - In en op den berg. - De hoogvlakte van Bergh. - Veldt en Cauberg. - Een onberoemde merkwaardigheid. - De eerste oogenblikken in de grot. - Karakter der steengroeven. - Zalen en gangen. - De onderaardsche bron. - Een veilige schuilplaats. - Opschriften en afbeeldingen. - Natuur en menschenwerk. - De verborgen kapel. - Wat wij bij Valkenburg zagen. - Wat wij van de toekomst hopen. - Aanteekeningen.
Verbeteringen en bijvoegsels	Blz. 372.

 

 

[pagina VIII]

Plaatsing der platen.

In de Lutte. - Twickeler bosch. - Almelosche bosch. Tegenover den titel.
Markt te Hengelo. - 't Gewezen Huis te Hengelo. - Poort van 't gewezen Huis te Hengelo. - Landschap in Driene	Blz. 17
't Huis te Twickel	Blz. 37
Zelvert in Driene. - Twickeler watermolen. - Gezigt op Bentheim. - Boerenwoning in Driene. - Heidehut in Driene. - Borne. - Schuurtje in de Lutte	Blz. 51
In de Lutte	Blz. 75
Romaansche dorpskerken in Friesland. - Kerk te Rinsumageest. - Martena-state. - Noordermuur der kerk te Rinsumageest. - Wijns. - Kerk te Oudega. - Kerk te Jelsum	Blz. 85
De Eeze bij Almen. - Bosch te Ruurlo. - Hackfort bij Vorden	Blz. 129
Huis te Ruurlo. - Watermolen te Ruurlo. - Huis te Vorden. - Nettelhorst. - 't Huis Wildenborch omstreeks 1650	Blz. 149
Graftombe van graaf Bentinck, te Rhoon. - Kasteel te Rhoon	Blz. 223
Aan de Vecht. - Zuilen. - Hek van Roosendaal. - Hek van Vredenhoff. - Oudaen	Blz. 233
Kasteel te Zuilen	Blz. 251
Ridderhofstad Nijenrode te Breukelen	Blz. 277
In en bij Valkenburg. - Ruïne van Valkenburg. - Holleweg bij Meersen. - Linde bij Sibbe. - Kapel op de ruïne van Valkenburg. - De ruïne van het Sibbener plateau gezien. - Grendelpoort te Valkenburg	Blz. 313
De Ruïne van Valkenburg van den Sibbener-weg gezien	Blz. 339
Schalven bij Valkenburg. - Waterval bij Geulem. - Boerenhuis onder Houthem. - Bij Meerssen. - Grot te Valkenburg. - Woningen in de rotsen bij Geulem	Blz. 353