Bezwaren tegen den geest der eeuw

[p. IV]

De Satan zelve verandert hem in een Engel des Lichts.

paulus.

Belovende haar vrijheit, daar sy selve dienstknechten zijn der verdorvenheit.

petrus.

[p. V]

Voorrede.

Het boekdeeltjen, dat gij hier opslaat, bescheiden Lezer! is geschreven ter bestrijding van een vooroordeel, by het tegenwoordige geslacht algemeen aangenomen, verdedigd, geliefkoosd, en tot het beginsel van denk- en handelwijze bijna overal en in alles op het krachtdadigst vastgesteld. Het is dat der verregaande meerderheid in alle mogelijke betrekkingen, waarop de eeuw, in welke wy leven, zich boven hare voorgangsters met een hoogmoed, zoo belachlijk als voorbeeldeloos, en zoo ongegrond als gevaarlijk, by iedere gelegenheid niet ophoudt te beroemen. Belachlijk toch is het in de daad, en zonder voorbeeld, zelfs in die eeuwen, wier roem (in wat vak het ook zijn moge) ook by het thands oordeelende nageslacht niet geheel mis-

[p. VI]

kend kan worden, dat men zich op eene zoo onbeschaamde wijze, als door de genen, die zich, nemine contradicente, voor de tolken van het algemeen gevoelen uitgeven, pleegt te geschieden, boven alles durve verheffen wat de vroegere tijden recht en waar en heilig achtten, en op alles meene te kunnen nederzien, wat ons door een voorgeslacht, aan hetwelk wy zoo oneindig veel te danken hebben, is overgeleverd geworden. Maar het is vooral op het ongegronde en het gevaarlijke van dit hoovaardige gevoelen der Eeuw, dat wy (onder den zegen des Almachtigen, tegen wien de Tijdgeest met geheel het samenstel zijner ijdele wijsheid en bedriegelijke verlichting de wereld in opstand heeft gebracht) de aandacht van het algemeen door dit korte geschrift wenschen te vestigen. Dit doel meenden wy wellicht te kunnen bereiken door middel van eenige vergelijkende opmerkingen over de voornaamste punten, die tot de verlichting van 's menschen hart en verstand betrekking hebben, en waarover de begrippen van onzen tijd zoo hemelsbreed verschillende zijn van die der Voorvaderen! Deze opmerkingen voorts, naar mate het vereischt werd tot beter inzicht van de zaak, die wy behandelen, en door het bestek van dit stukjen (hetwelk tot geheele boekdeelen zoude aangegroeid wezen, indien men hier alles, wat over ons ge-

[p. VII]

wichtig onderwerp te zeggen valt, met uitvoerigheid had willen bybrengen) gaan, of in het algemeen over den toestand van geheel de zoogenaamde beschaafde wereld in onzen tijd, of wel meer byzonder over het een of ander gewest, waar zich de geest des kwaads meer kenlijk door zijne jammerdragende instellingen heeft geopenbaard, of hebben eindelijk meer byzonder betrekking op dat Holland, hetwelk de Voorzienigheid, die het van ouds zoo wonderdadig steeds gehandhaafd heeft in het behoud der waarachtige Evangelieleer, thands wederom van een nieuwen zuurdeessem schijnt te willen zuiveren, dien namelijk der valsche en ongodlijke filosofie van den dag.

Wien de toon, dien men gemeend heeft hier te mogen aannemen, wat hard in de ooren klinken mag, die zij niet dadelijk daarom ter veroordeeling gereed, maar worde des te meer opgewekt tot onderzoek van de gronden, waarop dat zoo algemeene (maar niettemin nietige en niet lang meer bestaanbare) gevoelen van de meerderheid der negentiende eeuw toch wel rusten mag. Aan God-alléén behoort het oordeel over het hart, waarmede dit geschrift in het licht gegeven wordt; aan den mensch, het oordeel alleen over de kracht der aangebrachte bewijsredenen. Mogen dezen,

[p. VIII]

al ware het slechts op een eenigen, invloed hebben ter opwekking van ernstig nadenken over wezenlijkheiden schijn, hij geve er God en de Waarheid de eer van, en bidde met ons om steeds meerdere verlichting ter erkentenis van Hem, die alléén het Licht der wereld is, en door wien alléén alle wijsheid is, alle kennis, en alle heiliging ter zaligheid hier op aarde en in eeuwigheid, zonder eenige verdienste of bystand van menschen, maar uit loutere Genade en Liefde. Zijn Naam zij eenig geprezen en aangeroepen! Amen!