|
| |
| |
| |
Cinna.
Treurspél.
Eerste Bedryf.
Eerste Tooneel.
Ôonverduldige begeertens om te wreeken
Myns Vaders dood, die my zo hévig komt ontsteeken!
Verbólgen kinders van 't hérdénken myner smart,
Die 'k blindelings omarm mét myn wémoedig hart;
Wilt uw gewéld op my tóch maatigen, én lyden,
Dat ik my daar van moog voor weinig tyds bevryden;
Om te óverweegen in een staat zo droef te môe,
Wie ik stél in gevaar, én wie 'k vervólgen doe.
Als ik Augustus zie in heerlyckheid gezéten,
En dat door u aan myn geheugen word verweeten,
Hoe hy myn Vader heeft mét eigen hand geslagt;
En zich aldus de wég gebaand tót de oppermagt;
Wanneerge in my hérroept die bloedige gedachten
Van zyne woede, én voed myn haat mét nieuwe klagten,
Zo geeve ik me ozer aan uw' hévigheid, én meen,
Dat ik hém duizend doôn verschuldigd bén, voor een.
Nóchtans, in 't midden van een gramschap zo rechtvaerdig,
Is Cinna my, hoe ik Augustus haat, meer waerdig;
En 'k voel de drift verkoeld van myn onsteeken bloed,
Zo ik in dit vervolg myn minnaar waagen moet.
Ja, Cinna, ik ga zelf my tégen my verstooren,
Als ik gedénk 't gevaar aan u door my beschooren;
Hoewélge u toont om my te dienen onverzaagd,
U te eisschen 's Keizers bloed, ach! is u bloed gewaagd.
Men dénk' niet na zo hoog verhoeven hoofd te dingen,
| |
| |
Of weete eerst dat ons stórm op stórm ook zal bespringen.
Hoe 't uit zal vallen staat in twyffel, én 't gevaar
Is zéker; licht'lyk wordge ontdékt door een verraâr..
Het stuk niet wél beleid, geen tyd in acht genómen,
Kan al't gevaar op't hoofd des slichters nêer doen kómen.
Zélf mét de slag, die gy dén dwingland dreigt, u slaan;
Ja in zyne ondergang u doen mét hém vergaan.
En wat ter gunst van my uw' min in 't wérk mogt stéllen,
Hy in het vallen zoude u licht ter nédervéllen.
Verlaat, helaas! verlaat zo doodelyk een zaak.
My wreeken door uw dood, verstrékt aan my geenwraak.
Een hart is veel te wreed, in dien 't voor heil kan achten,
Een' zoetigheid vermengt mét eindelooze klagten:
Ik acht eens vyands dood te grooten ongeval,
Wanneer ik weet dat my die tranen kósten zal.
Hoe? traanen? als ons staat een Vaders dood te wreeken?
Wat schade kan by zulk een voorspoed zyn geleek en?
En als zyn Moordenaar door ons geweld vergaat,
Bedénkt me dan hoe duir dat zyne dood ons staat?
Houd op, ô yd'le vrees! houd op, ô téderheeden,
Om zwakhêen, my onwaard, in déze borst smeeden.
En gy, die door uw zórg my bréngt in dit verdriet,
O min! versterk myn pligt, maar wéderstreesze niet.
Haar te óverwinnen is uwe eer niet, maar te wyken.
Zyt édelmoedig, laat myn pligt de zeege stryken.
Hoe gy haar meerder geeft, hoe zy u béter loont;
En in haar zeegepraal, zult gy u zien gekroond.
| |
Twede Tooneel.
Emilia, Fulvia.
JA, Fulvia, ik zweer, én héb 't voorheen gezwooren,
Hoewél ik Cinna min, en hém héb uitverkooren;
Ik wil Augustus dood, én voor des dwinglands hoofd,
Héb ik hém myne min, héb ik hém my beloofd.
Ik geef hém déze wét, my van myn pligt gegeeven.
| |
| |
Te reed'lyk is die wet om u te wéderstreeven.
Gy doet aan ider zien door zulk een grootsch besluit,
Dat gy récht waerdig zyt het bloed daar gy uyt spruit.
Maar, sta my toe, Mevrouw, om u te moogen zéggen,
Dat gy behoorde uw' haat in 't einde eens néêr te léggen.
August' die u voorziet mét zo veel schat, én goed,
Heeft hy daar méde uw leed niet ruim genoeg geloet?
Zvn gonst, die is tót u zo hoog in tóp gereezen,
Dat gy alleen by hém in achting schynt te weezen,
Ja, de gelukigste der hóvelingen, smeekt,
Geboogen voor u néê, op dat gy voor hém spreekt.
Geeft hy me een Vader wéêr door weldaân, of berouwen?
In wélk een achting, dat men my ook aan moog schouwen.
Mét óvervloed van schat, met magt, geloove, én eer;
'K blyf't kind van een door hem ter dood gedoemden heer.
Een wéldaad kan niet al, wat gy zoud waanen, maaken,
Zy hoont ons, zo zy komt van iemand die wy wraaken.
Hoe méêr we opófferen aan die ons haat, hoe wy
Hém sterker maaken tót onze ondergang; by my
Blyft steeds de zélve moed, wat gonst my wérd' beweezen.
Ik bén nóch die ik was, 'k vermag meêr als voor dézen;
En mét de schatten van zyn hand ontfangen, maak
Ik 't Roomsche vólk aan my verknócht tot myne wraak.
Zo hy my kwam de plaats der Keizerin belooven,
'K ontvingze alleen om hém van 't leeven te berooven,
Een die zyn Vader wreekt geen schéllem stukken doet;
Maar wie voor wéldaân kreukt, verraed zyn eigen bloed.
Wat is het noodig voor ondankbaar uitgekreeten
Te worden? haat hém, maar doe élk uw' haat niet weeten.
Daar zyn nóch and're meer, dien 't in 't geheugen légt
Mét wélk een wreedheid hy zyn troon heeft opgerécht.
Zo veel doorluchtige Romeinen, opgedraagen.
Aan zyne staatzucht, door zyn wreed bevél verslagen,
| |
| |
Zyn voor haar kind'ren réên genoeg, dat élk verkies,
Uw wraak te vord'ren in de zyne, om zyn verlies,
Veel onder wonden 't zich; noch duizend zullen haaken
Na zyne dood. Kan hy 't, zo zeer gehaat, lang maaken?
Stél 't algemeen belang aan hén, én hélp hén stil
Mét een geneegen hart, een goede wénsch, én wil.
Hoe! 'k zou hém haaten, én niet zoeken te verdérven!
At wachten, dat hém een tót eiven wraak doe stérven!
En was dat myne pligt voldoen, wanneer ik stil
Hulp mét een goede wénsch, én krachtelooze wil?
Ik wil zyne ondergang, maar zal zyn' dood niet achten,
Indien ik hém niet tót myns vaders zoen zie slachten.
Zyn dood die zou aan my sléchts strékken tót verdriet,
Zo hy niet voor myn wraak alléén het keven liet.
't Waar lafheid aan te zien wat and'ren onderwonden
In 't algemeen belang, aan ons belang verbonden.
Laat ons by onze wraak de eer voegen; want die kan
Verkreegen worden door de dood van die Tieran.
En doen we Italien door uitroepen, 't strydb're Romen
Heeft door Emilia zyn vryheid wéêr bekómen.
Haar ziel vond zich geraakt, haar hart vermand; maar zy
Gaaf haare min tót loon aan die ons maakre vry.
Hoe, uwe min, Mêvrouw; tót zulk een prys te geeven,
Is al te dier; én zal uw' minnaar kosten 't leeven.
Bedénk, bedénk in wélk gevaer dat gy hém stélt,
Hoe meenig zyn er in dien storm ter néêr gevéld:
Gy kunt, indien gy wilt zyn wisse dood bezéffen.
Gy kostme op teerder plaats, ô Fulvia! nooit tréffen.
Wanneer ik zie, dat hy zich geeft om my in nood,
De vrees voor zyn gevaar bréngt my by na ter dood.
'k Voel innerlyk myn ziel zich zélve op 't félst beroeren.
'k Bésluyt, én wankel wéêr, Ik laat m'er toe vervoeren,
En durf niet; ach! myn pligt, verzét, voel ik, ô smart!
Al kwynend zwichten voor myn wéderstreevend hart.
| |
| |
Wél aan myn driften, word wat flaawer, laat myn zinnen
Niet door het dreigen der gevaaren ooverwinnen.
Schoon Cinna word gewaagd, nóch kan hy zyn gespaard;
Van hoe veel wacht dat ook Augustus wórd bewaard.
Wat zórgen dat men voor des Keizeis lyf moog draagen,
Hy is'er meester van die de aanslag sléchts durft waagen.
En is 't gevaar zo groot de vruchten zullen wéêr
Te zoeter zyn: de deugd die wékt my op, door de eer.
Dat Cinna sneuvele, of Augustus! 'k draag 't geduldig;
En bén déze ófferhand aan Vaders assche schuldig.
Ja, Cinna, toen 'k myn trouw hém gaf, beloofde 't my,
Dit moet volbragt zyn eer hy myner waerdig zy.
Het is te laat om iets daar tégen nu te zéggen:
Het eed gespan is doende om alles te beléggen.
Men stémt vast tyd, én plaats, wie de aanslagh zal bestaan,
Ten érgsten zullen wy op 't laast' mét hém vergaan.
| |
Darde tooneel.
Cinna, Emilia, Fulvia.
DAer is hy, Cinna, blyft de moed nóch onbesweeken
Der saamgez woor' nen nu het wérk staat door te breeken?
Kunt gy bespeuren aan uw' vrinden, hoofd voor hoofd,
Dat élk u houden zal het geen hy heeft beloofd?
Nooit wierd er tégen een Tieran iets ondernomen,
't Geen stond geschaapen tot een béter eind te kómen;
Nooit zwoer men mét meer érust de dood eens dwingelands;
En nimmer eedgespan, vereend, had schooner kans.
Zy toonen in hun hoop zich zélfs zo te verblyden,
Dat ieder schynt met my voor zyn meestrés te stryden;
Eh de édle gramschap woelt zo yv'rig in hun bloed,
Dat élk, na 't schynt, mét u een vader wreeken moet.
| |
| |
Tót zulk een grooten wérk kon ik genoeg bespeuren,
Dat Cinna weeten zoude moedigste uit te keuren.
En dat hy het belang van Romen, én het myn',
Zou stéllen in een staat die ons zou zékerst zyn.
Ik wénschte: dat gy zelf gezien had, én bevonden,
Hoe zy zich alle op 't fierst dien aanslag onderwonden.
Alleen op 't noemen van de naam des Keizers, scheen 't
Dat een verwoede toorn door knaagde hun gebeent'.
'k Zag in een zélfde tyd hun aangezigt verbleeken,
En door de gramschap wéêr gelyk een vuur ontsteeken.
Myn vrinden, zeide ik, dit 's dien grooten dag, waar in
't Grootmoedige besluit moet neemen een begin.
De Hémel laat ons Lót in onze handen kómen.
't Vérdelgen van één ménsch is het behoud van Romen:
Indien men hém nóch noemt een ménsch, die zich verwoed,
Gelyk een tyger heeft gebaad in 't Roomsche bloed.
Hoe dik mael kwam hy, als ontzind, dat bloed bestooken.
Hoe veel verbonden, nu gemaakt, dan wéêr gebrooken.
Nu vrind, dan vyand van Antónius. in 't kort,
Een, die 't gemoed altyd tót woede én wreedheid port.
Daar héb ik hen verhaald, in 't breed, de élendighéden
In onze kindsheid door onze ouderen geleeden.
't Erinneren dier smart verdubbelde hun haat,
En port hén aan tót wraak van dat geloeden kwaad.
Toen beelde ik aan haar af hoe Rome zat te treuren,
Wanneer 't door burgers stryd zich 't harte zag verscheuren.
Hoede Arend de Arend sloeg, wanneer het Roomsche vólk
Op zyne vryheid zélf vast wétted zyn dólk.
Daar de Allerdapperste én Manhaftigste der Hélden.
Hun eer én grootste roem in slaaf te worden stélden;
En om te zékerer steeds slaaf te blyven, zy
De waereld wilden zien mét hén in slaverny.
Ja, om die eer van aan 't heel al een heer geeven,
Ontzagen zy zich niet, zélf eereloos te leeven:
| |
| |
De burger tégens zyn méêourger; de Verwant,
Bestreed zyn eigen bloed, om eenen dwingeland.
Ik laat niet na hier by voor hunner aller oogen,
Hun opgerécht verbod op 't schrik lykst te vertoogen,
Zo doodlyk aan den Ryke, als aan de gansche raad:
En wat van 't drymanschap haar af te maalen staat:
Maar 'k vind geen vérwen, daar ik niet vrees meê te missen,
In 't schild'ren van 't vervólg dier treurgeschiedenissen.
'k Verbeeld de moordenaar in eere, in staat, én goed,
En Romen als versmoord in haarer kind'ren bloed.
De een zag men voor élksoog door't wreed beveelen dooden.
Een under in 't gezigt der vaderlyke Góden.
De schélmen door 't genot gemoedigd tot de moord,
Dc man zelf in zyn béd door de eigen' vrouw versmoord;
De vader van zyn zoon te jammerlyk verslagen,
Die, toonende het Hoofd, zyn loon daar voor durft vraagen.
Maar al die gruwelen en konnen 't minste deel
Van dat vervloekt verbond niet toonen in 't geheel.
Zal ik u zeggen wie ik daar mét droeve trekken
Afschilder de in hun'bloed, om hunne moed te wekkeu?
Wat al verbannen, en wat al halvegóôn,
Die ik voor 't bloed Altaar afmaalde by de doôn?
Maar, is 't wél mooglyk u te zéggen, óf te ontleeden,
Tót wélke opmerking, tót wat ongeduldighéden,
Dit bloedige taf'reel, hoe kwalyk uytgedrukt,
Der saamgezwoor'nen ziel, én zinnen heeft verrukt?
'k Verloor geen tyd, toen ik haar gramschap op zag stygen;
Wel niemand vresd, in staat om alles te verkrygen,
Maar, vaeg hier by in 't kort al déze afgrysly kheên;
't Verlies van haave, én goed, de vryheid, zo vertreên,
De stéên beroofd, het véld mét légers óvertoogen,
Al die verbanningen, én burger oorelogen,
Dat zyn de trappen die Augustu koos, waar by
Hy opgeklommen is tót de Opperheerschappy.
Nu word de magt tót een hér vorming ons gegeeven.
Van dry tierannen is déze één noch maar inft leeven;
En zyne magt die is op 't hoogst verzwakt, ter tyd
| |
| |
Toen hy twé schelmen, zoals hy, geraakte kwyt.
wy hébben naar zyn' dood voor geene wraak te vreezen,
En Rome zultge van zyn kwaalen zien geneezen.
Men noemt ons waerdige Romeinen zo 't gelukt,
Dat wy verbreeken 't Juk dat haar zo lastig drukt.
Elk gryp gelegenheid by 't hair mét zyne handen.
Men zal op 't Capitool op morgen offerbranden.
Dat hy het óffer zy; hy kryge aldaar zyn loon;
En 't gansche vólk zyn récht, in 't aanzien van de Góôn:
Daar vólgt ons eedgespan alleenig maar zyn gangen,
Daar zal hy 't wierook, én de kop van my ontfangen;
Dan wil ik, dat myn hand, voor lang tót wraak gesard,
In plaats van wierook, hém een dégen dryve in 't hart.
Zyn bloed, door déze slag tot ófferhand vergooten,
Zal toonen dat ik van Pompéus bén gesprooten.
Elk vólg my dapper, en toon door zyn hélden moed,
Dat hy gedachtig zy aan zyn doorluchtig bloed.
Ik eindig naauwelyks, óf ieders moed herbooren.
Heeft door gestaafden éed hun trouwheid my gevwooren
De tyd behaagt hén wél, én élk wil de éer, dathy
Hém toebréng de eerste slag, die ik verkies voor my,
Hunne yver laat in 't eind zich door de réên belétten,
En Maximus gaet mét de helft de poort bezétten:
Wyl de and're helft my volgt om hém te omsing'len, al
Gereed, op de eerste leus die ik hen geeven zal.
Zie, schoone Emilia, hoe vér wy zyn gekomen.
Op morgen wacht ik, óf de gunst, óf haat van Romen.
De naam van moorder, óf die van bevryder van
Myn land; Augustus, die van Prins, óf van tieran.
Aan de uitslag die wy op de dwinglandy bevéchten,
Daar zal onze eer of schand volkómen zich aan héchten.
En 't vólk te weiflende in der dwingelanden zaak,
Eert hém, in 't leeven zynde, én dood, roemt hoogde wraak.
Voor my, dat my de Góôn hun' gonst, óf haat bewyzen,
My doen verdélgen. óf myn roem op 't hoogste ryzen;
| |
| |
Dat Rome zich verklaart voor my. óf niet, Mêvrouw,
Zo 'k stérf in uwe dienst, zo stérf ik zonder rouw.
Vrees niet, dat de uitslag uw gedacht'nis kan bevlék ken.
Of goed, of kwaad, zy zaluw' roem tót luister strékken.
Jn zulk een aanslag, schoonze u niet gelukte, daar
Stélt gy uw leeven, maar uwe eer niet in gevaar.
Kan de onspoed Brutus dan of Cassius ontluirt' ren,
En haar beroemde naam, óf dapperheid verduist'ren?
Is dan hun'grootsch bestaan door hunne dood gesmoord?
Hébt gy nooit hunne lóf by't Roomsche vólk gehoord?
Ja, haar geheuggenis is hier in tóp gesteegen.
Augustus leeven is élk haat'lyk daar en tégen.
Want schoon hy hier gebied. élk die hén heeft gekénd,
Wénscht hén hier wéder, én beweent hun droevig énd.
Ga, de oer die moedigt u hén moedig na te treeden.
Maar, wilt toch zórgen voor uw leeven; dénk dat héden
De min ons zaamen stélt, én by de Lauwer kroon,
Zal u Emilia verstrékken tot een Loon.
Uw hart is 't myne, 'k héb u wéderom gegeeven
Myn gonst; aan uw behoud alleenig hangt myn leeven.
Maar wélk een voorval jaagt Evander hier aldus?
| |
Vierde tooneel.
Cinna, Emilia, Evander, Fulvia.
DE Keizer, die ontbied myn heer, mét Maximus.
Hoe! my mét Maximus? weet gy het wél, Evander?
Heer, Poliklétus, die verbeid u met malkander.
Ja, had u hier gezocht; indien ik mét beleid
Hém niet geweerd had; dus bréng ik mét naarstigheid
Aan u een boodschap, die 'k niet weet wat wil bedieden,
| |
| |
Hoe! de Hoofden bei te ontbieden?
Helaas! gy zyt ontdékt; u beide? en op één' tyd!
Ach! Cinna, 'k bén u kwyt.
't Lót wil noch de ondergang des dwinglands niet gehêngen;
En heest bestaan een schélm in 't eedgespan te méngen.
Men twyfele niet meer; Augustus weet gewis
Uwe aanslag. Beide! én nu 't besluit genomen is!
'k Bekên dat zyn ontbod my zélf het brein doet maalen;
Maar, hy doet my Mêvrouw, wél meermaals by hém haalen
Mét Maximus; op ons vertrouwt hy zich het meest.
'k Meen dat wy zonder réên bekommerd zyn van geest.
Zie toe, bedrieg u niet, laat die gedachten vaaren.
Ay Cinna, 'k bid u, wilt myn' kwaalen niet verzvaaren;
En wyl gy my voortaan niet wreeken kunt, zo ga
Beschut uw hoofd, op dat dit onheil u niet sla.
Ontvlie des Keizers toorn; gy zult u zélf verkorten,
Laat my om vaders dood alleen, maar traanen storten.
Vergroot myn droef heid niet op nieuws, mét wreeder plaag,
En draag tóch zórg dat ik myn minnaar niet beklaag.
Hoe, zoude een losse vrees myn moed ter nédervéllen,
En ik 't belang van Rome, én u ter zyde stéllen?
Zou myn gemoed, zo laf zich in de nood verslaan?
Ik 't al verlaaten, nu men alles moet bestaan?
Wat zullen de onze doen, indien gy zyt bedroogen?
En zo gy zyt ontdékt, wat zult gy dan vermoogen?
| |
| |
Schoon iemand my verried, én afweek van zyn trouw,
Voor 't minst zal myne deugd my niet verrâan, Mêvrouw
Die zal op de Oever van de dood 't gevaar trotzeeren,
Met lót zich kroonen, én in heerlyckheid vermeeren:
Op dat Augustus hém beny, die hy doorstoot,
En 'k zal van vrees hem zélf doen sidd'ren in myn dood.
Wachte ik nóch langer hier, men kreeg dan licht vermoeden.
Vaar wél, herstélt u, laat uw ziel geen zwakhéên voeden.
En zo ik voor de slag van 't straffe lót bezwyk,
'k Zal stérven vol geluk, én ongeluk gelyk,
Gelukkig, dat ik in uw dienst verlies myn leeven.
Maar ongelukkig dat daar in niets is bedreeven.
Ja, luister niet meer na myn klaagen ga vry heen.
Al myne ontroerenis verdwynt, 'k hérroep myn réên.
Vergeef aan myne min myn zwakheid, en myn zuchten.
Ja Cinna, 'k sta 't u toe, 't waar ydel nu te vlugten.
Zo gy ontdekt zyt, heeft Augustus wel voor zien
In uwe vryheid, om zyne wreede hand te ontvlien.
Toon hém uw' wakkere onverzaagdheid, toon die vaardig,
Zo waardig onze min, als uw' geboorte waardig
Kroon door een braave dood zo heerlyk een besluit,
En stérf als een Romein, zo 't loopt op sterven uit.
Vrees niet, na u en zal my niets het leeven spaaren,
Uw' dood zal myne ziel met de uwe heen doen vaaren.
Myn hart zal van die hand, die 't wreede lemmer dreef..,
Ach! ly dat na myn' dood ik nóch in u herleef;
En dat ik stervende moog hoopen, datge ontsteeken
In moed, bestaan zult myne, en vaders dood te wreeken.
Vrees niet, myn vrinden zyn nóch alle onkundig, dat
Gy in 't verbond zyt, wat belófte ik van u had.
En als ik noemde aan hen de Roomsche élendigheden,
Ging ik hen niets, 't als geen hun haat verwekte, ontleeden,
| |
| |
Uit vrees dat, roerde ik uw' belang maar éven aan,
Myn yver mogr 't geheim van onze min verraên,
Daar dézetwé alleen de kénnis maar van draagen.
'k Ga dan de Keizeren bezoeken, min verslagen.
My zal in u gevaar één middel óvrig zyn,
Haar magt voor u in 't wérk te stellen, én de myn'.
Maar, zo 'k op déze wys geen vryheid u kan geeven,
Zo dénk niet, dat ik meen in, 't einde u te óverleeven.
Ik schik my na uw lót, het val dan zacht, óf straf.
'k Verkryg u lévendig, óf vólg u na in 't graf.
Mêvrouw, ay wilt ter gunst van my, u zélf niet krénken.
Ga, ga, maar wil tóch steeds aan myne min gedénken.
Einde van 't Eerste Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij