Vre-reden, of onderwijs tot eendracht, vrede ende liefde, in dese tyden hoogh-noodigh

Wt. D. Franciscus Iunius Vreedsamen Christen.

Ist datter eenige luyden zijn die meynen dat alle de Christenen in dese dingen met malcanderen ghelijck (ghesint zijn, ’t is wel eer een kranckheyt ende swackheydt des gemoets, dan wetenschap ende oordeel die haer dese opinie doet aennemen ende houden, Fol.22.

   Een Philosooph vermaende de Keyser Ualentio vant vervolgen, (om verscheyden opinien) op te houden, seggende: dat het hem niet en behoorde vreemt te schijnen indien dat de Christenen somtijts niet aleens en waren, oock inde hooftstucken haerder Leere: ende dat God selfs sigh also wil heerlijck maken, door de verschillende opinien der menschen, op dat een yegelijck sijne Majesteyt dies te meerder eere aen doe, aengesien dat niemant de kennisse Gods in sijne macht heeft. Fol.42.

   Wat isser dat ons beweecht om ons selven den saligheyt toe te sluyten, ende om met sulcken stouten voornemen den ghene die hare saligheydt soecken door eenen anderen wegh dan wy goet vinden, de vreese, de dreygementen, de pracktijcken, ‘tgewelt, de sweerden, ‘tvyer, ende de koorden voor te draghen? Fol.33.

   Laet ons veel eer van herten altsamen daer toe arbeyden dat wy int gemeen eens mogen wesen, al ist dat wy int bysonder verscheyden oordeelen ende ghevoelen hebben. Laet ons onse oogen opslaen totten Throon der genade die inden Hemel is, daer niet alleen lijck de ghene die oneens waren met Gode versoent zijn, door het bloedt Christi maer dat meer is de ghene die gheswooren vyanden Godts waren.

   Isser yemant die een ander gevoelen ende opinie hebbende inde menschelijcke saken dan ick hebbe my ongelijck doet, ick ben ghehouden hem te vergeven ende dat wort my van God gheboden.

   Soo daer yemant dwaelt, zijnde van een andere meyninge als ick, in geloofs saken, ic en ben den genen niet die hy misdoet, maer hy misdoet zijnen Heere: nu zijnen Heere vergeeft het hem, ende soude ick hem niet vergeven.

   Dat meer is soo hy dwaelt, de Heere en heeftet hem niet gheopenbaert: so moet ghy den armen dwalenden verdraghen, ghy moet den Heere verwachten, die den dwalenden leert, etc. Fol.41.

   Want soo de arme menschen de klare fonteyne der schrifture door ’t Slyc van hare inventien ende menschelijcke traditien vervuylen: meynen wy dat wy beter bewaerders van de waerheydt der Schrifture sullen zijn dan God selfs die een Autheur daer van is. Wy moeten ons dan op zijnen wille verlaten: sonder door onse haestige oordeelen de wercken zijner barmhertigheydt, ende zijne oordeelen voor te komen. Laet ons die verwachten die God verwacht, ende te vreden zijn dat wy hem volghen. Fol.31.

   Als de persoonen sigh soo teghen ons draghen datse seggen ‘tgene dat goet is, of ‘tgene dat niet goet en is, maer hebben nochtans een goet herte, ende sien op ‘tgene dat goedt is, hoewel datse onder eenen valschen schijn bedroghen zijn: de mensche soude voorwaer wel wreet zijn, die sich niet en soude over de daet van sulcke luyden verblijden, ende die ha ren heyligen yver, hoe blint datse soude mogen zijn, niet en soude voor goet aennemen, Fol.7.

   Wy die eenen Godt ende Uader hebben, vanden welcken alle dingen zijn: eenen Heere Ieusm Christum, den welcken alle dinghen zijn, ende eenen geest, door den welcken alle dinghen zijn: een lighaem in d’eenigheyt des geests, ende een geloove in dese voornaemste Hooftstucken, al ist datse verschilt daer inne dat eenighe meer ghelooven ende de andere min: sullen wy daerom seggen dat wy niet eens en sijn? sullen wy daeromme scheuringe maken, om dat wy int ghevoelen niet t’enemale eens sijn? Fol. 40.

   Also hebben de H. mannen gedaen, die door den Geest Gods gedreven sijn geweest: want sy hebben dat wel ghesien dat het haer niet en betaemde, noch dat het oock haer ampt niet en was ander mans voeten te bespieden, of haer eenige verhinderinghen, aenstooten, ofte laghen voor te legghen, datse de selvighe oock niet en behoorden met hooghmoet trotselijck te bejegene, tegen ‘tgene dat de Godsaligheyt ende de Christelijcke Liefde leert, noch die arme luyden te vervolghen met alle gewelt, die hen niet en verstaen, of die geen acht en nemen op henluyden, ende op hun segghen, maer veel eer dat henluyder schuldige plicht was, op hen selve te dencken, ende acht te nemen op hunluyder eyghen voeten, dat is op hunluyder eyghen maniere van leven ende bedieninghe, op datse henselve van alle kanten moghen wapenen ende wel versien teghen alle tegenspoet, ende hen selve verstercken int goede naer God, ende voor hem in zijn Kercke.

   Indien de menschen die huydensdaeghs so woelende zijn ende hen met so vele dingen gewillichlijck bekommeren, al over langen tijt hen dit oogemerck voorghestelt hadden, ‘tis seder datse al lange verlost souden zijn geweest van sulcke verwoestingen ende schadelijcke quaden: ende dat de kercke ghelijckelijck toenemende ende aenwassende, den Sathan eenen wonderlijcken spijt soude doen, ende het herte doen bersten van alle zijne boose suppoosten ende dienaren, Fol.36

[fol. ccccxxi.r]

   Maer men doeter personele dingen by, veel beschuldingen, Calumnien, injurien, lasteringen, ende veel strenge oordeelen: de welcke al waert datse waerachtigh waren, so en beveelt ons nochtans de Waerheyt niet die te seggen, maer de liefde beveelt ons veel eer die te swijgen, Fol.60.

   Ist dat wy acht nemen op de daden der menschen diemen beschrijft, ende vande welcke hoe wy meer gheneyght zijn tot d’een of d’ander partye, wy ghemeenlijck veel stouter ende vryelijcker spreken: en weten wy niet wel datmen de weldaden niet en moet vercondigen dan met rechtvaerdige oorsake? ende datmen de quade daden nemmermeer en moet te kennen geven, dan door grooten noot. Fol.61.

   Ende nochtans hier inne isset dat vele hedensdaeghs een seer groot behaghen hebben, in plaetse dat het ons altsamen seer hoochnodigh is, dat wy van herten ende gestadelijck arbeyden tot Liefde, niet alleenlijck door d’autoriteyt van Godes woort, maer oock aenmerckende de grootheyt zijner oordeelen, ende de jammerlijcke ende beklaghlijcke uytkomsten, die wy heden in sulcke menighte sien. Fol.61.

   De gantsche Schriftuere betuycht dat het eynde van dese waerheyt onder ons niet en moet wesen dan Liefde, want God heeft ons uyt liefde dese H. Waerheyt gehert: ende dese liefde die in onse herten door den H. Gheest uytgestort is, beveelt ons dat wy inder waerheydt spreken sullen, so veel alst inder liefden moghelijck is, ende dattet nodigh is. Want ‘tis een godloose daet de waerheyt te segghen teghen de plicht der Liefde, ‘tis een onnutte sake de waerheyt te seggen sonder liefde, ende de Heere en approbeert noch d’een noch d’ander, Fol.65.

   Daeromme doen sy qualijck die meyne datmen van alle tijden ende plaetsen mach oordeelen, of na haer cleyn verstant of na den staet der tijden ende plaetsen daer sy zijn. ‘tIs wel waer datter maer eene waerheyt en is: maer sy wort ghetempert ende bequaem ghemaeckt tot het welvaren des menschelijcken geslachts, sonder schade of verminderinge, of sy vervalt van selfs. Fol.66.

⁺   Of God gave dat dese middel van Liefde ende waerheyt mochte in desen ellenigen tijt onder den Christenen onderhouden werden. Of God gave dat de Christenen so menichmael alsse soecken met de gene te confereren, die een ander gevoelen hebben, wilden afleggen alle haestige oordeelen, alle boose ghenegentheden des herten, alle snijdende woorden ende hevige daden. Want wat doen wy? Wat dencken wy, ick bidde u, als eenige nodighe oorsake voorvalt, ende dat wy so spreken ende sulcken conferentien houden? wy zijn bynaest alle daer toe ghecomen, dat wy alle de werelt te kennen gheven dat ons niet en behaecht dan ‘tgene dat wy selfs dencken, seggen, ende doen in sulcken conferentien ende tsamensprekinghe, so meten wy ons selven by ons selven. Ende wy brenghen also onse vooroordeelen met ons, aengaende die persoonen met de welcke wy te doene hebben, wy verminderen ende besnijden hare woorden na ons goetduncken: wy makent soo lelijck als wy konnen: wy halen veel ongherijmtheden d’een op d’andere daer mede wijse verflauwen, ende verstotense veel eer dan dat wijse totter waer heydt Christi souden brengen: daer wijse behooren de hant te bieden op datse mochten op staen ende t’onderstutten op datse mochten staende blijven, ende versterct worden, ja wy behoorden als brandende lichten te zijn, op dat wijse mochten lichten in hare dwalingen etc. Item Fo. 58.59.

   Uoorwaer ‘tis wel noodigh dat alle oprechte geloovige ende die den Heere vreesen, sich gestadelijck dese saecke voor oogen houden, insonderheyt in dese schadelijcke eeuwe ende die so vol consusien is: op dat wy met oprechtigheyt ende in goeder conscientie onse broederen ende vrunden mochten erkennen, ende onse herten niet so en vervreemden, ghelijck wy sien datse vervreemt zijn: noch soo verkeerdelijck oordeelen, ende sulcke valsche ende onrechtvaerdige opinien van yemant te hebben. Maer veel eer alle neerstigheyt aenwenden om met een oprechte ende ongeveynsde liefde vrede t’onderhouden met onse vrienden ende Broederen, henluyden doende alle de vrientschap ende de diensten, die ons God in onse macht gestelt heeft.

   Nu dit wenschen moet geschieden met bidden ende dancksegginghe tot God als zijnde een God des Vredes, ende door een sekere ghemeynschap die wy met onse Broederen, vrienden, ende met het gantsche lichaem der kercke moeten hebben. Want ‘tzy dat wy op God sien, onse herten moeten na vrede wenschen, die wy van hem moeten begeren, ‘tsy dat wy rontsom ons sien op de menschen, wy moeten voort brenghen alle de dingen die tot vrede dienen, dewijle dat wy kinderen Gods zijn, die de God des vreden is, ende voetsterlingen der Kercke, die het huys des vredes is, ende lidtmaten van dat lighaem, ‘twelcke Christus ghecost heeft, ons versoent hebbende, ende vrede ghemaeckt hebbende, met God onsen Uader, ende onder ons met malcanderen in d’eenigheyt des geests, ende indien dat wy dit al over lange gedaen hadden met sulcken neerstighey, als wy de wercken des vleeschs onderhouden ende beminnen (van de welcke Paulus schrijft totten Galaten,) voorwaer wy souden het boose zaet des Sathans al verstict hebben, ende wy souden dese lieflijcke ende vriendelijcke vrede al veel beter ghenieten.

+ Fo.29.58.19.