Schole der deughden
(1630)–D.V. Coornhert–
Auteursrechtvrij
[Folio 476r]
| |
A.Wat jaeght u soo vroegh hier. | |
B.Mijn lust, om u mijn vreughde deelachtigh te maecken, ende dat noch moghelijck tot uwen oorbaer. | |
A.In Wat sake? | |
B.Sydy niet dickmael becommert gheweest metten sproke Joannis in't 6. niemandt comt tot my ten sy dan dat mijn Vader hem trecke. | |
A.Ick bent dickmael gheweest ende ben't noch grootelijcks. | |
B.Ick hebse ghelesen sonder voor oordeel, met kennisse van mijn onverstandt van dien, ende met een aendachtich op mercken der ommestanden, ende vant daer ine begrepen te zijn de hooft-sake van des menschen bekeeringhe door den gantsche Schrifture betuyght. Daer met ick eendrachtelijck mercke over een te stemmen. Lust u dat te hooren ende een urken wandelinghs, soo neemt den mantel om ende gaet mede 'tis schoon weder. | |
A.Ick gae met u, om dese uwe meyninghe te hooren, maer soo my die niet en smaeckt kere ick weder totten mijnen, dien ick sonder beter te hebben niet en wil verlaten. | |
B.Wijsheydt ist, het goede uyt het quade, jae oock het beste uyt beter te connen onderscheyden, ende 't beste te aenvaerden. | |
A.Soo ist, maer ist al wijsheydt dat wy nae nieuwe kennisse soecken, al eer wy d'oude in't werck connen brengen? souden wy soo niet wel altijdt leeren sonder immermeer te comen tot waerheydts kennisse? niet die hoort maer die daer doet des Vaders wille sal saligh zijn. In ootmoedighe onderdanicheydt Godes bestaet ons heyl, ende niet in't hoovaerdich ondersoeken vande verholentheyden Godes. | |
B.Dat is wel gheseydt, maer 't is oock niet Christelijck dat elck alleen hem selve leve. Soo moet elck andren doen als hy wilde dat hem gheschiede. Dit doet my nu spreken van deser saken met u, Ga naar voetnoot+ dien ick weet niet heel vry te zijn vande twijffele, of de mensch oock yet wat doet tot zijn saligheyt, so weet ghy oock dat ontallijck veele menschen daer nu niet altoos aen en twijffelen, maer houden voor ghewis eenighe dat alle menschen macht hebben om self haer salicheyt te wercken, ja van Gode te verdienen alleen door haer eyghen krachten. | |
A.Sijnder die sulcx segghen? dat gheloove ick qualijck. | |
B.Niet met sulcke uytghedruckte woorden, maer met sulcke redenen dat nootsakelijck daer uyt sulcx moet volgen, daer teghen d'andere te seer over d'ander zijde wijckende, uytdruckelijc segghen, dat, alle 'smenschen begeeren, opset ende voornemen tot dit trecken Godes gantsch onnodich sy ende vergeefs: ende dit voornemelijck door dese woorden Christi, die door veele constighe vernuften daer toe nu wert ghetrocken. Duncket u dan niet noodich datmen met matighe bescheydenheydt ende nedere ootmoedicheyt inder vreesen ende teghenwoordicheydt Godes van dese saecke spreecke: omme andere menschen die in een sorchlijcke traegheyt Godes gheweldich trecken vergheefs wachten, te moghen af trecken van soodanighen verderflijcke meeninghe? | |
A.Voorwaer jae, het onnodich disputeren van de vrye wille over sestich jaren begonnen, is so verde over den mate getreden, dat het desen sake hoochnodich heeft ghemaeckt. | |
B.Alsoo ist, die leere over d'eene zijde van't verdienen ende te moghen sijn selfs saligheydt wercken, sonder Gode is soo grof, dat elck die dolinghe licht can mercken. Maer d'ander dolinghe dat Godt des menschen saligheydt werckt sonder 't werck des menschen, is wat subtijler, daerom wy daer af willen handelen als hooch noodich wesende in desen tijden, want om waerheyt te segghen, hoe mach by eenich voornemen of opset maken om hem self te verlaten ende tot Christum te gaene, diet niet alleen vergheefs, maer oock sonde acht al dat de mensche doet ofte voorneemt, ende alleen op Godes gheweldich trecken wachtet? Hoe can oock de mensche salich worden, die niet en comt totten eenighen Salighmaker Christum Jesum? | |
A.Ghy hebt van uytgaen ghesproken, 't is schoon weder willen wy uyt der stadt al sprekende gaen wanderen? | |
B.Dats mijn meyninghe. | |
A.Al is't soo dat ick in dese sake twijfele: duncket u quaedt dat ick den meeninge u tegen zijnde, als of icks soo hielt, voorstae? | |
B.Neen houtse staende so langhe ghy moeght. | |
A.VOor 't eerst seggen sy dat 'tgeen geweldich trecken en is of ghy't schoon terstont soo noemde. Is dat niet, so is't oock een willich trecken, want daer is geen derde wijse van trecken, ende s oseggen d'ouden oock recht daer aen dat God met uytgestreckte handen altijt bereyt staet om uyt des doots gracht te trecken, den ghenen die begeerlijcken hem der hant bieden om gheholpen te werden.
| |
[Folio 476v]
| |
A.Neen dat houden d'andere voor droomen, het trecken Godes gheschiedt innerlijck niet uyterlijck, daerom gheschiedt het niet gheweldelijck. | |
B.En of yemant inden slape niescruyt voor den neuse hadde gehouden, 'tweclk door mijn atheren buyten mijn weten ende wille ingetrocken zijndemy daer na crachtelijc dede niesen: soudet om dat het inwendelijck gheschiet niet geweldelijck? dats buyten jae teghen mijn wille ende danck gheschieden. ghy hout immers dat voor een gheweldigh trecken daer yemant eenen anderen trecket, niet alleen sonder, maer plat teghen sijn wille? | |
A.Ick houde. | |
B.Houden de gereformeerde den gheheelen mensche niet volcomentlijck quaedt te zijn, voor hy aldus van Gode is ghetrocken? | |
A.Jae. Ga naar voetnoot+ | |
B.Mach dese quaede mensche oock yet goedts willen? | |
A.Neen. | |
B.Mach hy sonder wille sijn? | |
A.Gheensins. | |
B.Hy moet dan altijt quaet willen nae hen-lieden segghen. | |
A.Hy moet. | |
B.Tot Christum ende van sich selfs af-getrocken te worden is goet. | |
A.Het is. | |
B.De quaet-willende mensche mach dit goedt dan gheensins willen? | |
A.Gheensins. | |
B.Maer hy moet altijt willen af-wijcken van Christo ende gaen tot sich selfs. | |
A.Hy moet. | |
B.Soo moet dan dit Goddelijcke trecken, op't hooghste tegen deses menschen wille, ende mits dien oock gheweldigh zijn: Ende blijckt nu dat zy den mensche niet alleen een block paert ofte muyle maken, als sy dichten dat Godt hun treckt sonder sijnen wille: maer dat argers is, (daerom zijt oock niet derven bekent staen) dat Godt den mensche teghen sijnen wille met ghewelt treckt tot Christum. | |
A.Is de gantsche mensche quaet: hoe mach hy willigh zijn tot het goede? | |
B.Isser niet goets inden quaeden mensche hoe mach hy wroeghen over 'tquade? mach 'tquaede 'tquaet oock vyant zijn ende verdoemen? | |
A.Mach de quade boom ooc den goeden vrucht eens goeden willens ende der vreughden voortbrenghen? | |
B.Mach de goede boom ooc den quade vrucht eens quaeden willens ende des sonden voortbrenghen? | |
A.Sy segghen dat hier nimmermeer mensch soo heyligh en wordt hy en moet noch al te met sondighen. | |
B.Sy moeten dan oock lijden datter nimmermeer mensch soo quaet en wort, of hy mach jae moet noch somtijdts deughden doen: of sy moeten segghen dat Adam een mensche niet in voornemen zijnde om hem selve (veel min al sijn naecomers te verderven, machtigh is gheweest om den mensche gheheel te bederven: dan Christus Almachtigh Godt ende mensche gecomen zijnde, om 'tgantsche menschelijcke gheslachte gheheel te ghenesen, is om den mensch ghesont te maecken. |