Ladder Iacobs, of trappe der deughden

(1632)–D.V. Coornhert– rechtenstatus

bron

D.V. Coornhert, ‘Ladder Iacobs, of trappe der deughden’, uit: D.V. Coornhert, Wercken. Deel I, Jacob Aertsz. Colom, Amsterdam 1632

codering

DBNL-TEI 1

Wijze van coderen: standaard

dbnl-nr coor001ladd02_01

logboek

- 2011-12-06 JV colofon toegevoegd

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar Universiteitsbibliotheek Amsterdam, signatuur: Cat. Ned. Lett. UBA 195

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Ladder Iacobs, of trappe der deughden van D.V. Coornhert in de eerste druk van een uitgave uit 1632, getiteld Wercken. Deel I. De eerste druk van het oorspronkelijke werk dateert van 1584.

redactionele ingrepen

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina (p. 165v) is niet opgenomen in de lopende tekst.

[fol. 165r]

Tot Amsterdam,

By Iacob Aertsz Colom. Anno xvj^C.xxxij

[fol. 176r]

Register Ofte Sommier Inhoudt.

Eerste Ghesprake.
Van de Onsaligheydt.

Onsaligheyt is s’Menschen quaatheyd	1.
Quaatheyt schept vandē goeden Gode.	1.
De quade Mensch is Onsaligh.	1.
Quaathedt is dervingh van’t wesen ende darom niet.	2.
Quaatheyts oorsake is Sonde.	3.
De goede Godt scheyt niemanden tot Quaatheyt.	4.
Teffens is ende blijfdt niemandt goedt ende quaat.	5.
Sonde wat.	6.
Sijn Vruchte welcke.	7.8.9.10
Doot der Zielen wat.	7.
Godt der Zielen Leven.	7.
T’scheyden van Godt ist sterven der zielen.	7.
Sonde baart de Doot.	7.
Onghenoeghen waar uyt.	8.
Godts Woort is der Zielen voetsel.	8.
Hongher der Zielen quelt haar.	8.
Aardtsche lusten moghen de Hemelsche Ziele niet versaden.	8.
Zotheyt der Epicurienen.	8.
Honger der zielen arger dan des Lichaams.	8.
Wroeghen der Zonden Dochter.	9.
Smerte des Lijfs der Sonden straf.	10.
Alle misbruyck is Sonde.	10.
Alle onmate quelt.	10.
Onkuysheyts Vruchten.	10.
Gulsigheydts Vruchten.	10.
Rechtvaardicheyt laat geē quaat ongestraft.	11.
Barmhertigheyt Godts blijckt in Rechtvaardicheyts straffinge.	11.
Godt straft uyt Liefden.	12.
Is uyt Rechtvaardigheydt Barmhertigh.	12.
Is uyt Barmhertigheyt Rechtvaardich.	12.
Waar toe Godes straffinghe streckt.	12.
Godes Rechtvaardigheyt is soo goet als Godes Barmherticheyt.	12.
Hoe de Mensch komt tot kennis syn ellendigheyts.	13.
Verharde Menschen, welcke.	13.

Tweede Ghesprake.
Van de Verlichtinghe.

VVat selfs kennisse is.	1.
Wech betekent wandel of leven.	2.
Wat die Ziele goet is, wetē weynig menschē.	3.
Ziel is beter dan t’Lijf.	3.
Wat sy is en weet de Schrijver niet.	4.
Waar in de kennis vander Zielen ghedaante meest is gheleghen.	5.
Hoemē mag wetē of sijn ziel goet is, dā quaat.	5.
Elck behoort te weten wat hy weet, waant of niet en weet.	5.
Selfs kennisse is elcken bevolen.	6.
Is elcken noodich.	7.
Wiese werckt inden Mensche.	7.
Watmē behoeft om tot selfs kennisse te comē.	8.
Godt straft den Mensch om dat hy sijn schuldt soude kennen.	8.
Godt versoeckt den Mensch, op dat hy sich self soude leeren kennen.	8.
Middelen tot selfs kennisse.	9.
Hoe sich de Mensch spiegelt inde Wet.	10.
Waar kennisse der Sonden uyt voortkomt.	10.
Hoemē die heylige schrift vrugtbaarlijc leest.	10.
Opmercken ons doens hooch noodich.	10.
Men moet het Herte ondersoecken.	10.
Wat de Vrucht is van Waarneminghe sijn selfs.	11.
Ootmoet komt uyt waarnemingē ōs doens	11.
Alder deuchden Wortele.	11.
Noch, dat waarneminghe noodich is.	12.
Dat sy bevolen is.	12.
Middelen daar toe.	13.
Vreese des Heeren dient tot waarneminge.	14.
Waar toe dese streckt.	14.
Wat hy werckt.	14.
Wat hy voortbrengt.	14.
Versuymt niet.	15.
Teelt waarneminge.	15.
Kennis van perijckels grootheyt.	16.
Leyt in keure van Leven of Doot.	16.
Alle Zondaar steect in des doots schaduwe.	16.
Godt wil niet des Sondaars Doot.	16.
Godt biedet den zondaar in Christo het Leven aan.	16.
Kennis van des Vyants listigheyts.	17.
Gedachten Fonteyn van leven en̄ doot.	17.
Versochte straffe.	18.
Nature vliet t’gene haar quaat is, en̄ bejaecht dat haar goet is.	18.
Kennis van des tijts kortheyt.	19.
De tijt der genade staat waar te nemen.	19.
Bedencken vande Onsekerheyt vande ure des Doodts.	20.
Sekere Onsekerheyt versekert.	20.
Elcken dach den laatsten te achten.	20.
Wy moeten waken.	20.
Bedencken vanden Dagh des oordeels.	21.
Beschrijvingē vanden dach des oordeels.	21.
Soo elck wil, soo mach hy verrijsen.	21.
Onsaligheyt van waar.	22.
Sonder kennis van Onsaligheyts oorsake, en komt daar niemant uyte.	22.
Loghen oorsake van onsaligheyt.	22.
Wat.	22.
Valscheyt wat.	22.
Bedrogh wat.	22.
Lust uyt schijn van schoonheyt.	22.
Vermetel toestemmen van waar.	22.
Laat boven lust volgen salight.	22.
Verstaan hoort te gaan voort begeren.	22.
Onderscheyt tusschen int licht of in’t doncker wandelen.	22.
Blint toestemmen baart verkeert oordeel.	22.
Werck des verkeerden oordeels.	22.
Vrucht van’t verkeerde oordeel.	22.
Kennisse vant quade doet dat haten.	23.
Goede Vruchten uyt quaatheyts kennisse.	23.

[fol. 176v]

Derde Ghespraecke.
Van de Suyveringhe.

Van Onboetvaardige ende Boetbaardighe Sondaren.	1.
Onderscheyt tusschen godtloos en̄ zondaar.	2.
Godtloos wat.	3.
Sondaar wat.	3.
Noch breet onderscheyt tusschen Godtloos en̄ Sondaar.	3.
Onderscheyt tusschē d’eē zondaar en̄ dander.	4.
Knechten wat.	5.
Vreese Godts is Wijsheyts begin.	5.
Dreyghementen tot den Knechten.	5.
Tot wat eynde.	5.
Onderscheyt tusschen Knecht ende Huerling.	6.
Aanmerckē moetmē doens en̄ latēs oorsakē.	6.
Beloften strecken meest totten Huerlingen.	6.
Hoe elc mag wetē of hy huerlinc is dā knecht.	6.
Huerlinghs Aart.	6.7.
Raat voor Knecht ende Huerlingh.	7.
Knecht gheen Erfghenaam.	7.
Voortvaringh ter deuchden noodich.	8.
Waarschouwing voor Knecht ende Huerling.	8.
Verwaantheyt baart valsche ruste.	8.
Volherden moetmen in ’t goede, ofmen verkrijges niet.	8.
Voortgaan van d’een klaarheyt in d’ander.	8.
Heyligen welcke.	9.
Alle Mensche is Heylich of Sondich.	9.
Men vint Kinderen, Mannen ende Vaderen.	11.
Geloove is den leergierigen noodich.	13.
Hoemen aen’t geloove komt.	14.
Ligter ist die waarheyt dā die logē te gelovē.	14.
Kennisse vande logen is een kennis der waarheyt.	14.
Waar by men de logen kent.	14.
Bekende logen machmen niet betrouwen.	14.
Bekēde waarheyt te volgē valt niet swaar.	14.
Wat de mensch doet, tot sijn gelovig wordē.	15.
Wat nodig is om Christi jonger te wordē.	16.
Wat het blijven in Christo woorden is.	16.
Wat Christus zijnen jongeren gebiet.	17.
Wat het is sijn Kruys te draghen.	18.
Christi lere van hem na te volgen, behelst Wet ende Propheten.	20.
Van Christi voorschreven lesse, is Christi leven een klare uytlegginge.	20.
Waarheyts kennisse wert van Christo belooft den genen, die, in sijn woorden blijvende sijn Ionghers zijn.	21.
Vrijmakinge den jongeren Christi belooft.	22.
Waarheyt maackt vry vande logen.	23.
Waar sy in gaat, daar gaat logen uyt.	23.
Maackt den Mensch des logens vyant.	23.
Vernielt lichtelijck de logen.	23.
Tbekende quaat niemant met lusten bekorē.	23.
Sonde gestorven te sijn wat.	23.
Waarinne de kenner der waarheydt niet en mach sondighen.	23.
Soo waar de Waarheyt bevrijt van de Logen, daar bevryet sy oock van de zonde.	23.
Hoe de Waarheyt vry maeckt.	23.
Ware suyveringhe der Zonden.	23.

Vierde Ghesprake.
Van de Suyveringhe van Zonden.

Niemant doet gaarne ’t ghene hy haet.	1.
Kinderen hebben meer wil dan machts om t’quade te laten.	1.
Macht wast, met het wassen des waerheyts.	1.
Zonde moet wyckē voor de Rechtvaerdicheyt.	1.
Leerende t’quade kennen, leertmen oock tgoede kennen ghesamentlijck.	1.
Minderinghe van zonden mindert d’ellende.	1.
Kennis van’t goede baart liefde ten goeden.	1.
Strijdt tusschen Loghen ende Waarheyt.	1.
In veranderinge van s’Menschen gemoedt ter Deughden geschiet die Wedergeboorte.	1.Wedergheboorte.
Liefde ten goeden hoedanigh.	1.
Haten t’quade ende lieven t’goede.	1.
Aart der Kinderen Godes.	1.
Knechtelijcke vreese met Huerlingse loonsucht ruymen.	1.
Kinderkens.	2.
Hebben meer wil dan macht ten goeden.	2.
Hebben noch quade ghewoonte.	2.
Mannen haar state ende gedaante.	3.
Allencxkens wert uyt een kint een Man.	3.
In’t vermeeren van waarheydts kennis vermeert de kracht.	3.
Verwinninghe is belooft.	4.
Beschrijvinge der campioenen over waarheyts ende logens sijde.	4.
De Man vernielt de Sonde lichtelijck.	4.
Ware verlossinge van’t quade.	5.
Ware verkrijginge van’t goede.	6.
Ware genesinge der Zielen waar in gelegen.	7.
Waar door men t’goede verkrijcht.	8.
Vaderen hoedanigh.	9.
Waar wandel of Leven.	10.
Hoemen leeft in Christi Rijcke.	11.
Wat Rechtvaardelijck Leven is.	12.
Waarin ware Vrede is gelegen.	13.
Vander Christenen blijtschap met des selfs versekertheyt.	14.
Christus is Coninck in sijnen Rijcke.	14.
Met Christo een fijn wat.	15.
Met Gode een fijn wat.	16.
Dit maackt goet.	16.
Goet wesen is Salich wesen.	16.

Eynde.

Vorige Volgende