Van den aflaet Iesu Christi

X. Capittel.

Datmen Gode ende Christum lastert int lochenen dat hier eenich herboorne waerachtelijck vry werdt ghemaeckt van de sonde.

HATTUS.

Verantwoort sulck u luyder leeren, of eert Gode metten verwe der eeren. Seght doch. Wat hout ghylieden voor waerachtelijck gelooven? Hebron. Dat is ghelooven ⁺ als wij over een stemmen met Gode tot ons sprekende, ende voor seker houden, 'tgeen hy ons belooft te doen. Hattus. Gleooft ghy so? Hebron. Geloove ick so niet, so ben ick ongeloovich. Hattus. Belooft, ja sweert Godt, ⁺ niet in Christo te gheven, dat wy van onser vyanden handen verlost zijnde, sonder vreesen hem sullen dienen in heylicheyt ende rechtvaerdicheyt die hem aenghenaem is alle die dagen ons levens? Hebron. Vaster dan ghy. Hattus. So wederspreeckt desen Christelijcken aflaet van sondigen niet meer: of wederspreeckt dat daer belooft werdt volmaeckte onderdanicheyt Godes, ende dat hier in desen leven daermen dagen telt. Hebron. Tot die belofte segge ick jae: maer tot die aflaet segge ick neen. Hattus. Dats nu tot een selve sake geseyt neen, ende oock jae. Hebron. Wy seggen jae op een wijse, ende wederom neen op een andere wijse. Dit en verstady niet. Hattus. Soo ist ick heb oock noydt verstaen datmen sulcks met waerheydt mach doen. Lieve laet my doch dese konst hooren, want onmoghelijck ist voor my te ghelooven, dat ghy desen Christelijcken aflaet van sondigen mocht lochenen: ende daer beneven een waerachtich gevoelen mocht hebben van der geloovighen vryheyt. Hebron. Hoort dan ende ⁺ kondy so geloovet. Wy gelooven (metet Augustino) dat d'eerste vryheyt (in Adam) sodanich was, dat hy hadde mogen niet sondigen: maar d'onse is veel grooter (te weten) ⁺ niet te mogen sondigen. Item noch, dat het juck Christi ende het juck der sonden te qualijck over een komen, dan datmen soude konnen seggen, datse een mensche beyde teffens soude mogen dragen. Is dat wy sondigen, so begeven wy ons onder die dienstbaerheyt der sonden. Nu zijn ter contrarien die gheloovighen gherantsonneert van der sonden Tyrannie: op dat zy souden wesen in den dienste Christi. Het is dan onmogelijck dat zy noch souden blijven onderworpen ende gehecht aende sonde. Ende noch, niemant en ⁺ mach vry wesen, ten zy dan dat hy te vooren van de sone Godts is vry gemaeckt. Soo worden die menschen van't quade vry ghemaeckt, alleen door die genade Godts, etc. Sulcks dat zy niet allen door hare (der genaden) onderwijsinge weten watmen moet doen: maer oock dat zy door hare werckinge met liefde doen 'tgheen dat zy weten. Siet daer hebdy nu onse verstant ende ghevoelen vande vryheyt, daer inne Christus die zijne stelt. So zijnse waerlijck vry die vande sone vry sijn gemaeckt. Gelooft ghy een beter vry- ⁺ heyt, soo laet ons die hooren. Hattus. Neen ick trouwen, maer juyst die selve. Maer want dese vryheyt inne heeft een volkomen aflaet van sondigen: hoe komt die over een met uwe leere? komtse daer met over een, hoe moechdy die aflaet lochenen? Of ist geen sulcken waren aflaet, daer men soo vry is vande sonde, datmen niet meer en mach sondighen? dit hout u vryheyt inne. Of moeten zy noch altijt sondigen, die niet meer de sonde en zijn onderworpen noch aenghehecht? Dit hout u vryheyt inne. Oft ist geen vokomen ghehoorsaemheyt, daermen met liefde doet 'tgheen datmen weet? dit hout almede uwe vryheyt inne. Sijn wy't dan volkomelijck eens in desen aflaet, waeromme wederspreeckt ghy die? Hebron. Ghy let op mijne woorden niet, dat is de ja, daer af ick sprack: hoort nu den neen op dese selve saecke. Wy houden dat de herboren mensche noch eenen ⁺ doorgaenden strijt heeft tegen die overblijfselen zijns vleeschs. Ende dat hy gevangen zijnde wert ghehouden in ellendighe dienstbaerheydt: daer deur hy des te minder sich ⁺ selfs gheheel der ghehoorsaemheydt Godes mach overgeven. Ende wy leeren dat oock nae de wedergheboorte niet en is dan een halve vryheyt. Daer hoordy nu van't selve, daer af ick de jae heb geseyt, oock den neen. Leerdt daarom voorts aen onse meyninge wat beter verstaen, eer ghy die bestaet aen te vechten. Soo en wordy aldus niet te spot. Immers wy leeren (is dat beveynsdelijck ⁺ ghehandelt?) dat die gheloovighe, soo langhe zy hier ter werelt leven het sondighen noch subject moeten wesen. Seght nu de waerheyt: kondy alle dit oock wel verstaen?

+ Calvijn. Hermo. Luce. 1.45.

+ Luce 1.45. 73.74.75

+ Inst. 9.59

+ Cal. com. Rom. 6.16.

+ Joan.3.36

+ Joan. 8.36.

+ Inst. 17.22.

+ Cal. com. pag. 65

+ Calvijn. Comt. Ioan. 3.5.

[fol. Ccxciv]

Hattus. Even so wel, of ghy my wilde vroet maken dat Christus ende Belial, licht ende duysterheyt, vryheydt ende dienstbaerheydt een selve dingh waren. Ick mach oock niet gelooven dat ghy die ja ende neen selve beyde kont gelooven, ick swijge verstaen. Waert nu quaet dat ghyluyden self u meyninge wat beter leerde verstaen, eer ghy onderwondt andere ende u self met sulcke openbaer strijdicheyden te werwerren? te bestricken? ende te bedrieghen? of ick u nu aenseyde dat ghy self ongheloovigh zijt: soudy dat oock konnen verstaen? Hebron. Neen/ want dat soude logen zijn. Die machmen niet verstaen. Hattus. Neen 'tsal waerheyt zijn, want ghy self hebt terstont gheseyt ghelooven te zijn, alsmen voor seecker hout 'tgheen Godt ons belooft te doen. Daer bekende ghy mede by Gode ons belooft te zijn dat hy ons hier gantschelijck ende waerlijck vande sonde soude vry maken. Dese belofte Godes houdy nu niet alleen voor onseker, maer voor onmogelijck. Sydy nu oock geloovigh? spreeckt wildy wat hier tegen. Ick mercke neen, wel aen, ick sal dan voort spreken. Was Adam voor zijnen valle ten halven vry? Hebron. Neen maer geheelijck. Hattus. Leert ghyluyden oock niet dat onse vryheydt meerder is dan Adams was? Hebron. Wy doen. Hattus. Sijn die herboorne noch ghehouden in een ellendige dienstbaerheyt: zijn zy maer ten halven vry: zijn zy noch al't leven deur het sondigen subject so Calvijn hier nu weder plattelijck tegen zijn voorgaende woorden leert: hoe machmen doch eenigh geloove geven den selven Calvijn, mede leerende dat onse vryheyt meerder is dan Adams vryheyt was? dat hy in zjin vryheyt noch wel mochte, maer dat wy in d'onse niet en mogen sondigen? Of salmen ons nu konnen vroet makendat halve vryheydt /ghevanghenisse, jae dienstbaerheyt der sonden een meerder vryheyt is, dan Adams gheheel ende ware vryheyt was? soude dese dienstbaerheyt der sonden, die ware vryheydt wesen, daer mede de Sone Godes (soo ghy seght) de zijnen vry maeckt? wat vintmer doch waerachtigher dienstbaerheydt dan dese? So maeckt u dese uwe verwerde leere selve rechtelijck ende den Sone Gods onrechtelic te schanden: u luyden selve daer inne rechtelijck, datmen mach sien hoe plompelijck ghyluyden het een tegen 'tander leert: maer de Heere Jesum onrechtelijck, om dat hem dese uwe opinie in zijn woort onwaerachtich ende in zijnen wille niet almachtigh maken soude, verschoont nu kondy den Sone ooc zijn Hemelsche Vader van dese leelijcke schant-vlecken, daer met dese uwe leere zijnen heyligen name so opentlijcken ontheyliget ende onteeret.