Tsjechische suite

[p. 231]

X
Besluit

De voorafgegane bladzijden bevatten indrukken van een tweetal bezoeken, die ik aan Tsjechoslowakije bracht, in het voorjaar en in den nazomer van 1947. Waar zij een enkele maal in het relaas van wat ik zag en hoorde onvermijdelijk en slechts zijdelings de politiek raken of op politieke spanningen zinspelen doen zij dit met de noodige aarzeling - ik ben geen politicus. Ze voorzien de ontwikkeling van de politieke gebeurtenissen in Februari 1948 niet en zijn er ook geheel onafhankelijk van.

Ik heb land en volk van Tsjechoslowakije niet leeren ‘kennen’ - men leert immers een land en een volk niet kennen in weinige weken, zelfs niet tijdens een aanmerkelijk langer verblijf. Maar ik heb van het Boheemsche en Slowaaksche landschap, van dat onvergelijkelijke Praag onverdeeld schoone indrukken opgedaan, van het Tsjechische lijden onder de Duitsche bezetting, met dat symbool geworden Lidice, indrukken die samenvallen met de herinneringen aan het lijden van ons eigen volk, en van de menschen die ik ontmoette zulke indrukken, dat ik niet anders kan zeggen, dan dat men van de Tsjechen en Slowaken, in wier gezel-

[p. 232]

schap men vertoeft, gaat houden. Een schoon land en goede menschen, het is min of meer een samenvatting van achtergrond en omgeving van het doorleven dier vreugden, waarvan in eenige der voorafgegane hoofdstukken het verhaal is verteld.

Een houvastbiedende beschrijving van volksgeaardheidstrekken dient op hechter gegevens te steunen dan die welke de indrukken bevatten, zooals ik ze slechts van de Tsjechen en Slowaken heb, ze dienen te steunen op gegevens van studie en langdurige objectieve waarneming, en weinig termen zijn dan nog zoo onzeker en betrekkelijk als die van deze definities. Maar van menschen met wie men een tijdlang samen is geweest neemt de, zij het subjectieve waarneming een beeld mee, dat onmiskenbaar zekere trekken vertoont. Volgens Masaryk zagen de romantici de duivennatuur van zijn volk, maar tegenwoordig legt men meer den nadruk op de nuchtere, practische trekken van het Tsjechische wezen. Van een nationaal karakter is minder sprake dan van een karakter van verschillende streken (Bohemen, Moravië, - Slowakije). De Slowaken hebben met de Tsjechen vele punten van verschil op menig gebied dat tot de samenstelling van de nationale geaardheid bijdraagt. Maar juist Masaryk, wiens vader Slowaak en wiens moeder een Tsjechische was en wiens

[p. 233]

jeugd overigens onder grooter invloed stond van de moeder en haar Tsjechische omgeving dan van den vader, had van beide wezens mee en wist met veel inzicht en door zijn bindende persoonlijkheid Tsjechen en Slowaken tot den samenhang van één volk in den Tsjechoslowaakschen staat bijeen te brengen. De Tsjechen en Slowaken vereerden hem als staatshoofd ook op gelijke wijze. Een begaafd, werkzaam volk (maar politiek onervaren en groen, zegt Masaryk). De Tsjechoslowaken zijn hartelijk, gastvrij, voorkomend, beleefd. Ze hebben gevoel voor fijne attenties, ze houden op een heel bijzondere manier van bloemen. Ze zijn eenvoudig, sober, intelligent, gelijkmatig, rustig. Ze zijn opgewekt, nooit luid of lawaaierig, maar zij houden van hun volksliederen en hebben er veel, en misschien hebben de Slowaken er meer dan de Tsjechen. Het platteland hecht aan oude volksgebruiken, de volkszin is traditioneel. Ze hebben een bewust nationalisme, versterkt door de onzekere positie van de kleine zwakke staten onder de spanningen tusschen de grooten, maar zij hebben gelijktijdig een ruimen zin voor het moderne internationalisme, ook vooral in het cultureele en geestesverkeer. Ze hebben een warm gevoel (sentiment, geen sentimentaliteit) ze zijn gevoelig ook voor de levenspoëzie, waarop ik zinspeelde bij

[p. 234]

de begrippen van den inhoud van Masaryk's democratie. Ze hebben weinig of niets van de Nederlandsche netheid, en onze zindelijkheid is overdreven bij de hunne, die te wenschen overlaat. Ze zijn geestelijk en cultureel ons zeer nabij en vertoonen ook in het sociale gezelschapsleven die punten van vergelijking met ons Nederlanders, die het misschien verklaren, waarom men er zich als Nederlander dadelijk zoo thuis voelt. De Tsjechen hebben voor ons trouwens een groote belangstelling en opvallend is het belangrijk aantal Nederlandsche en Vlaamsche boeken, dat in het Tsjechisch (en ook in het Slowaaksch) verschijnt. Dankbaar getroffen door hun gastvrijheid bij een eerste reis ter kennismaking en bij een tweede daaruit voortgevloeid verblijf vooral onder de Tsjechische schrijvers, heb ik in de bladzijden dezer Tsjechische Suite graag het hart laten spreken van de genegenheid die het kreeg voor dit kleine, goede volk, waarvan ik hoop, dat het met ons zijn band van wederzijdsche begripsuitwisseling en aanrakingen moge behouden tot bevordering van de kennis van elkaar en van de waardeering voor elkaar, - een dier volkerenvriendschappen tusschen twee kleine naties, hier een uit Europa's midden en een uit Europa's noordwesthoek, die zoo waardevol kunnen zijn.