Volledige werken 26. Het Goudland

[p. 5]

Het Goudland

I
Het bureel

Op zekeren morgen der maand Mei 1849 zat een jong klerk voor eenen lessenaar, alleen in het kantoor van een weinig aanzienlijk koopmanshuis te Antwerpen. Hij was rijzig van leden en blond van haar; zijn fijn en zuiver gelaat en iets droomachtigs in zijne uitdrukking lieten denken, dat hij zeer zachtaardig moest zijn, alhoewel de fonkeling zijner blauwe oogen van zekere sterkmoedigheid of ten minste van geestdrift getuigde.

Hij hield zich bezig met schrijven; doch hij onderbrak herhaalde malen zijnen arbeid, om op een dagblad te

[p. 6]

zien, dat aan zijne rechterzijde geopend op den lessenaar lag. Wat daarin te lezen stond, scheen hem telkens opnieuw met geheimzinnige kracht aan te trekken; want het was zichtbaar tegen zijnen wil, dat hij zoo dikwijls zijne aandacht van zijn werk afkeerde. Nog eens vestigde hij den blik op het dagblad en las met doffe, ontroerde stem:

‘Men vindt er het goud schier bij de oppervlakte der aarde in zulken overvloed, dat men zich slechts te bukken heeft om schatten op te rapen. Een matroos heeft laatst eene pepita of goudklomp gevonden van meer dan twintig pond gewicht en van minstens vijf en twintigduizend franken waarde.’

Een zucht ontsnapte den klerk, en hij hief de oogen klagend ten hemel.

Iemand opende de deur van het kantoor. Het was een jongeling, tamelijk sterk gebouwd, met eenigszins roode wangen, met helderzwarte oogen en met een open gelaat, dat blonk van moed en levenslust.

‘Jan, vriend, gij zult bekeven worden,’ zeide de andere. ‘Mijnheer is reeds op het kantoor geweest, en hij heeft zich over uwe afwezigheid spijtig getoond.’

‘Bah, er is niet veel meer aan gelegen, mijn goede Victor,’ antwoordde Jan op zegevierenden toon. ‘Het is beslist: ik zeg vaarwel aan het papierkrabbersstieltje en aan deze sombere gevangenis, waarin ik zoo dwaselijk de schoonste jaren van mijn leven heb versleten. Hurrah! Ik ga de wijde wereld in, vrij als een vogel en geen andere meesters meer erkennende dan God en het lot!’

‘Wat wilt gij zeggen?’ vroeg zijn makker verbaasd.

‘Wat ik wil zeggen?’ hernam Jan, een gedrukt blaadje uit zijnen zak trekkende. ‘Ziehier het prospectus eener Fransche Maatschappij, met name la Californienne. Zij heeft allerlei werktuigen doen maken tot het ontginnen der beste goudmijnen in Californië. Daar, waar men het kostelijk metaal met de handen kan oprapen,

[p. 7]

zal zij door uitmuntende gereedschappen en doelmatige bewerkingen het goud bij hoopen vergaderen. Iedereen, die wil, kan aandeelhebber worden. Bij middel der betaling van tweeduizend franken bekomt men vrije overvaart op een schip der maatschappij, als reiziger van tweede klasse, en men krijgt twee actiën, die u recht geven tot een dubbel deel in al het verzamelde goud. Ginder, in Californië, heeft men zich om niets te bekommeren; de maatschappij bezorgt haren leden goed voedsel en gemakkelijke houten huizen. Als reiziger van derde klasse betaalt men slechts twaalfhonderd franken; maar dan krijgt met eene enkele actie. Mijn vader heeft toegestemd tot eene opoffering van tweeduizend franken. Ik zal aandeelhebber der Californienne worden! Het schip Jonas is door de Californienne uitgereed; binnen vijftien dagen zal het van Antwerpen naar het Goudland varen. Nog vier andere schepen zendt de maatschappij naar Californië; onder anderen een uit Havre-de-grâce met de werktuigen en de bestierders, die reeds in zee moeten zijn, om ginder de aandeelhebbers te kunnen ontvangen.’

Victor aanschouwde zijnen vriend met glinsterende oogen. Wat hij hoorde, moest hem verrukken; want een glimlach van bewondering blonk als een licht op zijn gelaat.

‘Gij vaart naar het Goudland! Gij gaat naar Californië?’ mompelde hij.

‘Binnen twee weken.’

‘Gij, gij, Jan? Heeft de gouddorst u zoo onverwachts aangegrepen?’

‘Och, neen; gij zelf, Victor, hebt mij het hoofd op den hol gebracht met uw eeuwig spreken van het wonderbaar land, dat men onlangs heeft ontdekt. Ik zie in deze reize een goed middel om het versmachtend kantoorleven te ontvluchten; het goud is slechts een voorwendsel om de toestemming mijns vaders te bekomen. Ah, ah, morgen ben ik vrij; morgen wordt ik aandeelhebber der Califor-

[p. 8]

nienne; reeds morgen bespreek ik mijne plaats op het schip de Jonas!’

‘Hoe gelukkig zijt gij!’ zuchtte Victor met wanhoop in de stem. ‘Mijn God, wat zou ik niet geven om uw reisgenoot te mogen zijn!’

‘Gij behoeft slechts te willen, Victor. Heeft Lucia's oom niet reeds twintigmaal verklaard, dat hij u het noodige geld zou leenen, indien gij eene reize naar Californië durfdet ondernemen?’

‘En mijne moeder, Jan?’

‘Ja, uwe moeder; maar gij moet overdenken, dat de ouders altemaal dezelfde zijn. Indien wij niet een beetje geweld deden om uit het nest te springen, zouden zij ons onder hunne vleugelen houden, tot dat het haar ons op het hoofd vergrijze.’

‘Gij kunt niet gelooven, Jan, hoe het minste gepeins aan zulk besluit mijne moeder doet beven. Lucia's oom, wanneer hij ten onzent is, spreekt niet zelden van de verre reizen, welke hij als zeekapitein heeft afgelegd. Mijne arme moeder verbleekt bij de minste zinspeling daarover. Zij heeft mij altijd zoo teeder bemind; ik mag haar den degen in den boezem niet steken.’

‘Gij moet het weten. Het is nochtans het eenige middel om den vurigsten wensch uws harten eens vervuld te zien. De kapitein is een ruwe kerel; hij heeft niet veel achting voor iemand, die zijn leven achter eenen lessenaar slijt en van de wereld slechts een klein hoekje heeft gezien. Ik wed, indien gij naar Californië durfdet gaan, dat hij bij uwe terugkomst u met blijdschap de hand zijner nichte zou schenken.’

‘Hij heeft mij zijne toestemming beloofd, zoohaast mijne jaarwedde tweeduizend franken zal bereiken.

‘Ja, dan zult gij lang wachten. De omwenteling in Frankrijk heeft den handel doen stilvallen. Heeft Mijnheer eergisteren niet gezegd, dat hij onze jaarwedde zal moeten verminderen?’

[p. 9]

Victor hield sprakeloos den blik ten gronde.

‘Gij zijt misschien vervaard van de lange reis?’ vroeg de andere.

‘Vervaard? Ik?’ kreet Victor, uit zijne mijmering opschietende. ‘Sedert zes maanden verteert mij de begeerte om die reis te mogen ondernemen! Niet alleen glinstert mij van uit Californië het middel tegen, om de hand van Lucia te bekomen; er is nog een ander en even machtig gevoel, dat mij in die verre streken de star eener betere toekomst aanwijst. Oordeel, Jan: mijne moeder heeft zich veel derving getroost en haar weinige goed verminderd, om mij eene betamelijke opvoeding te kunnen geven. Haar winkel en mijne jaarwedde voorzien nauwelijks in ons beider onderhoud. De tijd is nochtans voor mij gekomen, dat de vrucht mijns arbeids iets zou moeten bijdragen om hare oude dagen gemakkelijk te maken, en haar dus te beloonen voor hare liefde en opoffering. Ik zou vervaard zijn van eene reis naar Californië? Wie is er, die vuriger dan ik naar dit land van belofte kan snakken? Is dáár niet het geluk mijner moeder en mijne eigene levenszaligheid te vinden? En heb ik geene redenen om alle gevaar, indien er gevaar bestaat, te misprijzen? Ah, mocht ik u vergezellen, hoe zou ik God danken om zijne goedheid, zelfs te midden van ramp en lijden!’

‘Maar beproef nog ééne krachtige poging, Victor. Overweeg, dat gij anders u zelven veroordeelt om voor dezen eeuwigen lessenaar te blijven verkwijnen; dat uw jong leven voorbijgaat, traag, droef en regelmatig als een oud uurwerk. Vrijheid, lucht, breedte, dit is het geluk van den man: de wereld zien, eiken dag nieuwe wonderheden aanschouwen, zich ontroerd gevoelen bij elken polsslag onzer aderen, dat is leven!..... En dan! na twee jaren onafhankelijkheid en genot terugkeeren in het vaderland, beladen met genoeg goud en schatten om allen, die wij beminnen, rijk te maken!’

‘Ja, ja,’ riep Victor als buiten zich zelven, ‘ik zal het

[p. 10]

haar nog vragen; en, moet het zijn, ik zal op de knieën hare toestemming afbidden, haar bezweren bij al wat haar het dierbaarst is op aarde.....’

‘En ik, ziet gij, ik zal dezen avond den kapitein Moreels in het koffiehuis gaan opzoeken en hem zeggen, dat hij u moet helpen. Laat mij begaan. De schoone gedachte! wij zouden ginder, evenals hier, lief en leed te zamen deelen.....’

‘Zwijg, Jan!’ viel de andere hem met verdoofde stem in de rede. ‘Daar hoor ik Mijnheer die naar het kantoor komt!’

‘Zeg hem niets van mijn vertrek. Mijn vader mocht soms vóór morgen nog van besluit veranderen; men kan het niet weten.’

‘Neen, maar houd u stil; Mijnheer zou anders zich vergrammen.’

De beide klerken grepen hunne pennen; en toen de deur geopend werd, bogen zij het hoofd diep over het papier, als waren zij sedert uren in den arbeid verslonden gebleven.