In 't Wonderjaer

[p. I]

Voorwoord.

Wanneer men met kennis van zaken de Talen der hedendaegsche beschaefde volken, onder elkander vergelykt, zal men bevinden dat allen, voor onverbasterde inboorlingen, even schoon en machtig zyn. Want immers, zoodra eene spraek toereikend is, en woorden genoeg oplevert om de gedachten eener natie, hoe poetisch dezelve ook zyn mogen, uit te drukken, is zy hetgeen zy zyn kan.

Zeker is het, dat de Talen met den aerd der volken aen dewelke zy tot spraek dienen, overeenkomen. Hieruit spruit de wansmaek die men van sommige Vreemde Talen heeft, terwyl men anderen schoon acht.- En dit gevoelen is vergeeflyk.

Maer dat een Belg, een afstammeling der oude Teutonische Helden, het fransch leere en zyne eigene Tael die hy niet kent, ten hoon spreke,- dit is verachtelyk!

Ja, zeggen die bastaerden, onze tael is te hard om ons eene zachtvloeiende Letterkunde te bezorgen: zy heeft geene woorden genoeg om innerlyke aendoeningen te vertalen: zy is niet geschikt voor de muzyk, ezv.

[p. II]

Ik zegge, dat indien zy de engelsche tael kenden, zy weten zouden dat deze spraek eene der wanluidendste talen van Europa is: dat zy met bastaerdwoorden bezwangerd is en niet dan onaengename klanken oplevert. Niettegenstaende beminnen de Britten hunne landtael, en hebben zich door dezelve, eene der luisterrykste zuilen van Letterkunde opgericht. Waerom zou dan het Vlaemsch, dat oneindig zachter is, niets tot eene Letterkunde opleveren?

De Teutonische Talen zyn de rykste aller levende talen. Zy hoeven geen enkele uitdrukking aen anderen te ontleenen; mits de hoofdstoffen tot het vormen van nieuwe woorden, als in het Grieksch, in de woorden zelf bestaen. Terwyl de Franschen steeds uit de doode talen, woorden om de hunne te verryken, ophalen.

Onze tael is ondanks het zeggen der apen, meer dan de fransche tot de muzyk geschikt. Dit bewyst ons de geschiktheid der Duitsche Tael welke met de onze in klankmaet (prosodia) eens is.- Dit weten de Dichters. Schande is het voor de Kunstenaren onzes Vlaemschen Vaderlands, die zich in de muzyk oefenen, niets of weinig van den aerd der volksspraek te kennen, en niet te weten dat zy in de dichtkunst, door verwisseling der lange en korte lettergrepen die zeer in waerde verschillen, eene maet verkrygt waerop zy de noten volgens hunne waerde zouden moeten schikken. Dit weten zy niet;- en plaetsen dan, wanneer zy op onze tael werken, den klemtoon op lettergrepen die geene waerde hebben mogen: hierdoor word het een algemeen mengelmoes van sylben die zich ruw en hard opdoen; op de zanger, door de uitspraek gebonden, verbasterd de muzyk. In de beide gevallen wordt het gezongene gelykelyk onaengenaem en styf.

En dit is de schuld der Tael!!

Neen, dit is de schuld dergenen die het teutonisch kleedsel

[p. III]

hunner Vaderen verachten, om als apen dat zy zyn, op openbare plaetsen in gebaren en spraek den vreemdeling na te bootsen.- Dit zy alleen op vlaemschgeboorne Belgen toegepast.

Wat my deze regelen heeft ingeboezemd, is de aenmerking van menigen verfranschten, die my in het schryven dezes boekdeels wilde wederhouden; voorgevende het geen ik heb poogen te wederleggen.

Nu wil ik myne Lezeren ook een weinig over het Wonderjaer onderhouden.

Het is een Roman! schrikt niet. Niet een Roman als de franschen, waerin Godsdienst en eer aen een' staek gebonden, en door de vrye ondeugd gebrandmerkt worden: waerin moord en egtbraek verschooning vinden. Neen zoo niet. Zuivere gevoelens alleen zyn in het Wonderjaer verheerlykt. Indien echter de vrye verwe die ik over eenige tooneelen gesmeten heb, iemand mocht belgen; is myne antwoord: dat ik niet voor kinderen maer wel voor mannen geschreven heb. De rede waerom ik eer een Roman dan een werk van eenen anderen aerd gemaekt heb bestaet hierin. In dit slach van schriften alléén, kan de tael, door het afschilderen van allerley tafereelen, in hare fynste vormen gebruikt worden. Want wat is er wyder en ryker dan de beeldingskracht der menschen? De Duitschers, Franschen en Engelschen, hebben den middel der schilderende letterkunde, als den krachtigsten tot den voortgang der tael gebruikt; en hebben ook hunnen arbeid ten volle bekroond gezien. Indien veel zulke werken in ons land uitkwamen, zouden de Lezers zich niet genoodzaekt vinden, in fransche leeskamers een aengenaem boek te zoeken; terwyl zy nu met recht zeggen mogen dat, hoezeer zy met den volksgeest bezield zyn, zy evenwel hunnen toevlucht tot de fransche schryvers nemen moeten; mits zy in eene maend, gemaklyk alle aengename vlaem-

[p. IV]

sche schriften gelezen hebben - en diensvolgens hunne verbaste ring onschuldig zyn.

Dat het Wonderjaer zoo veel verdiensten als men verwachten mocht, in zich bevat, geloof ik niet. Want het eerste werk een schryvers is zelden een meesterstuk. Door de aenmerkingen zyne Lezeren, het gelukken of mislukken zyner eerste voortbrengselen kent hy zyne gebreken - zyne macht of zyne zwakheid.- En dan kan hy, zoo de scheppingskracht hem waerlyk ten deel viel van zich zelve met eenige zekerheid spreken. Dit kan ik niet. Gy allen die my leest zyt myne rechters, en zult my den moed benemen of vergrooten.

Gave God, dat uw rechtzinnig oordeel ten mynen voordeele ware!

De Schryver.