Iets over het Surinaamsch lied. Een bijdrage tot de kennis van de folklore van de kolonie Suriname

[p. 14]

V. De Soesa.

In de soesa begint men eenige orde en regelmaat op te merken. De toon van het lied is opgewekter, het ruwe slijk eenigszins af. Men kan den inhoud begrijpen, al is deze soms van bijna kinderlijken aard. Daarbij wordt er een dans uitgevoerd, die aan bepaalde regels is verbonden en heel veel van de oplettendheid van den deelnemer eischt. Ook moet hij over goed ontwikkelde kuitspieren en harde voetzolen kunnen beschikken. Want de dans geschiedt op bloote voeten en niet over een vloer. Men onderscheidt:

1. Het Soesalied van de Para.

De beste zanger-dansers treft men tot nog toe in de Para aan. In een kring geschaarde mannen en vrouwen zingen een reizang. Hij wordt geopend door een vrouw, midden in den kring staande, onder begeleiding van muziek. Hoor, zij bezingt het feit, dat zij laatst door haar vader naar de kreek werd gestuurd, om uit een massoewa (eigenaardig gevlochten korf met wijde opening en buik, terwijl de hals zeer nauw is. Wordt ze in stroomend water geplaatst, dan zwemmen de visschen er gemakkelijk naar binnen, maar kunnen er niet weer uit) twee visschen te halen voor de soep. Op het oogenblik dat zij ter plaatse komt, ziet ze vlak vóór zich een tijger staan, die ook op visch belust is. Zij geeft een luiden schreeuw en roept vader en moeder te hulp. Tot haar geluk komt ze met de schrik vrij.

[p. 15]

1.

Ta- ta | sen mie | na | ma | soewa,

2.

Mi go | zoe- koe | toe | krobja,

3.

O-grie | me-tie | pier | hai dee:

4.

Mi ta- ta, | kom!

5.

Sa. Merka, | hoo!

6.

a, ha!

7.

a, ha!

8.

a, ha!

9.

Wai!

Regel 1-3 worden als inleiding gezongen en door den kring herhaald. In dien tusschentijd komt een man in den kring, neemt voor haar den hoed af en begint tegen haar te dansen. Bij regel 4 en 5 beginnen de eigenaardige voetbewegingen en poses. Maar het kritieke oogenblik voor beide partijen is, wanneer regel 6-9 slechts door beiden al dansende worden gezongen. Bij het afzingen van de laatste lettergreep op regel 8 moet de stand van ieders voet, als vóór het spel afgesproken, zijn. Aan hem, die daaraan niet heeft voldaan, wordt door de tegenpartij toegeroepen: ‘Wai!’ (gij zijt verslagen).

De melodie van de soesa is opgewekt, maar vertoont als de meeste reizangen te veel herhalingen. Een soesadanser, die het tegen 3 of meer personen

[p. 16]

kan volhouden, zonder te worden uitgeslagen, geniet onder de beoefenaars dier kunst groote reputatie.

2. Het soesalied van de Cottica.

Dit lied verschilt zoowel in de melodie als in de wijze, waarop het gedanst wordt, van het Paralied, dat hooger staat. Maar de danswijze in de Boven-Cottica zal door ieder, die ze heeft gezien, als ware kunst worden beschouwd. Onder de zang treden daar nl. twee dansers in den kring. Terwijl ze tegenover elkaar geknield liggen, slaan ze met elleboog en handpalm tegen den grond. Ook hieraan gaat een afspraak vooraf en is hij, die daaraan bij het einde van den zang niet voldoet, uitgeslagen.

3. Het Soesa-lakoen-lied te Paramaribo.

In de volksbuurten van de stad wordt een lied gezongen, dat het midden houdt tusschen soesa en lakoen. Het wordt geaccompagneerd door een soort guitaar, een triangel, rammelaar en een trom. De melodie is zeer opgewekt en welluidend. Er zijn verschillende clubs van beroepszangers, die het onder begeleiding van hunne instrumenten ten gehoore brengen. En daar de uitgaven daarvoor niet bijster hoog zijn, is het een geliefkoosd vermaak van een groot deel der lagere bevolking der achterbuurten. Deze zang wordt ook wel genoemd Kawina. Het is mij niet mogen gelukken, om op te sporen, of die naam eenig verband houdt

[p. 17]

met Commewijne, of misschien de oorspronkelijke dichter van het Commewijne district afkomstig is geweest. Kawiena toch is de negerengelsche naam van Commewijne.

Maar hoe of het ook zij, deze Kawiena verdient belet te worden, omdat hij de onzedelijkheid in de hand werkt, omdat zoowel de woorden als de dans, die erbij wordt uitgevoerd, zedekwetsend zijn. Jammer voor de mooie melodie!