Iets over het Surinaamsch lied. Een bijdrage tot de kennis van de folklore van de kolonie Suriname

[p. 5]

De Neger.

Hoe meer ik mij erop toeleg, werkelijk iets te weten te komen van mijn ras, des te meer neemt mijne belangstelling ervoor toe. En tevens mijn medelijden en liefde. De natuur schijnt den neger te hebben geschapen voor een wezen, dat vroeg of laat een belangrijken rol in de geschiedenis heeft te vervullen. Zijn lichaamsbouw, uithoudings vermogen, verdraagzaamheid, gastvrijheid, vroolijkheid en godsdienstzin stellen hem in staat, onder de meest afwisselende omstandigheden te leven en met alle andere rassen om te gaan. Daarbij komt nog, dat hij alle takken van wetenschap kan beoefenen en zich spoedig kan aanpassen bij elk klimaat. In Londen woonden in het begin van dit jaar plm. 2400, in Frankrijk 4000 negers. Ook in Portugal en Italië, maar vooral in Duitschland wonen vele negers Dit alles levert het bewijs, dat ons ras een toekomst heeft. Maar bovenal is 't geduld van den neger, dat te bewonderen is. Ook is zijn rechtvaardigheidsgevoel is sterk ontwikkeld. Groote moorden, brandstichting en sensationeele diefstallen zijn zelden of nooit door negers bedreven. Hij moge onontwikkeld zijn, onbeschaafd of een heiden, vertrouw hem gerust Uw eenig kind toe. Hij zal zich zelden ertoe leenen, om Uw kind te laten boeten voor hetgeen gij hem gedaan hebt.

[p. 6]

Zeker heer Kostoron (zie Dr. van Hoëvell Slaven en Vrijen 2e deel), slavenhouder, vertelt het volgende:

‘Het was in den kleinen regentijd, dat ik op zekeren dag het plan maakte om een mijner vrienden te bezoeken, wiens plantage op eenige uren van de mijne was verwijderd. Ik gaf 's avonds den bastiaan bevel, den volgenden morgen een boot voor mij gereed te houden Reeds vroeg in den ochtend zou ik vertrekken en vroeg den bastiaan, of alles in orde was Zijn antwoord was bevestigend, maar hij zeide, dat het roer niet te vinden was en dat was de schuld van Dirk. Deze was een jonge slaaf van ongeveer 17 jaar, een Afrikaan van onvermengd ras. Hij was nu reeds een goed arbeider. Ofschoon zijn krachten nog niet volkomen waren ontwikkeld, werkte hij reeds zoo goed als een volwassen man. “Brutale hond, ik zal jou vinden!” zoo schreeuwde ik en gaf den bastiaan bevel, hem twintig zweepslagen toe te dienen. Maar nauwelijks had de arme neger de straf ondergaan, of het viel mij in, dat ik zelf het roer had geborgen, om naar het model een ander te laten maken. Ik schaamde mij voor mijzelven om het onrecht, dat ik had begaan, maar 't was toch maar een slaaf een neger!

Onmiddelijk liet ik het roer naar de boot brengen en begon mijn reis., Onder de slaven, die mij vergezelden, behoorde ook Dirk. Ofschoon hij zooeven

[p. 7]

zoo'n afstraffing heeft gehad, zat hij nu te roeien, alsof er niets was gebeurd.

Nadat wij een half uur waren voortgeroeid, stak een gunstig windje op. Het zeil werd gespannen en het lichte vaartuig vloog over het water. Naarmate wij de zee meer naderden, nam de kracht van den wind toe, totdat hij ten laatste een storm geleek. Daar brak opeens de mast en kort daarna sloeg de boot om. Daar ik niet kon zwemmen, had ik een zekeren dood voor me. Ik zonk oogenblikkelijk en verloor weldra het bewustzijn. Maar toen ik weer tot mijzelven kwam, lag ik in de armen van denzelfden Dirk, die ik eenige uren tevoren zoo onrechtvaardig had laten mishandelen. Hij was bezig mij te wrijven en mij zijn adem in mond en neusgaten te blazen. Hij vertelde mij, dat hij op het oogenblik, waarop hij mij zag zinken, mij had willen grijpen, maar hij was door den stroom evenals zijn makkers weggedreven. Hij had mij echter niet willen verlaten en het was hem niet zonder levensgevaar eindelijk gelukt, mij te vatten en al zwemmende naar den wal de slepen. Ik had dus mijn leven aan mijn slaaf te danken. Een vurig gebed steeg uit mijn boezem tot God, maar tevens de belofte, dat ik voortaan een goede heer voor mijn slaven zou zijn.’

Hij heeft tallooze wijzen, om zijn gedachten uit te drukken. Een groot aantal pakkende beelden staan hem ten dienste. Zijn taal is een talenmengsel, het negerengelsch. Maar hij is in staat in die taal U zooveel te zeggen, dat gij het in

[p. 8]

merg en been voelt. Met een schouderophalen, het vertrekken van neus of mond, met een klank, enz. kan hij meer zeggen, dan iemand anders met honderd woorden. En toch kunt ge hem niet aanhouden of vervolgen, want hij heeft feitelijk niets gezegd of gedaan.

Hij zingt zijn lied, noemt daarin den naam van Koningin, Gouverneur of moeder, maar hij bedoelt U, die hem onrecht aandoet. En zijn teekening is juist, want ieder, die hem hoort, weet, dat gij het doel zijt. Hij is wantrouwend jegens U, hoewel ge in hem niets anders dan den oerdomme ziet. Gij dicteert hem voor, wat hij te doen heeft. Er volgt geen tegenspraak. Maar troost U, het is lijdelijk verzet. En wanneer gij meent, hem in uw val te hebben, staat hij op een afstand, U op zijn eigenaardige wijze uit te lachen.

Maar denkt ge heusch, dat al deze zijn oorspronkelijke karaktereigenschappen - zijn? Volstrekt niet. Maar hij is slaaf geweest of van slavenafkomst. Hij heeft tot nu toe behoord tot de minderwaardigen, de rechtloozen. Eén onbedachtzaam uitgesproken woord kon voorheen oorzaak zijn van pijn en smart en in latere tijden, misschien dezer dagen nog, van achteruitstelling, vervolging en tegenwerking.

Daarom is het lied van den neger schoon en verheven. Het bevat veel meer, dan de oningewijde maar even kan vermoeden. Slaven hebben gezongen

[p. 9]

en gouverneurs en andere autoriteiten bezongen, hen scherp gehekeld, zonder, gelijk de Prins der Nederlandsche dichters, met den strafrech ter te hebben kennisgemaakt, of 't allerminst met de zweep. Welk beschaafd mensch van eenige ontwikkeling zal beweren, dat de neger de minderwaardige van andere rassen is?

Het is waar, hij heeft vele fouten en gebreken, gevolgen van slechte of liever geene opvoeding. Maar gelukkig, dat hij ze niet veel meer en in nog hoogere mate bezit. Want hij heeft anders ruim de gelegenheid gehad te profiteeren van de lessen, hem door z.g. beschaafden gegeven.

Hoe kan men verwachten, dat iemand, die vaak is getuige geweest van oneerlijkheid, onzedelijkheid, enz. van anderen, tot wie hij moet opzien en die ongestraft hun gang hebben mogen gaan, eerlijk moet zijn en van zedelijk gedrag, enz.? En als een, die voor véél geld weinig arbeid presteert, den neger lui noemt, dien hij een onvoldoend loon toewerpt, dan schreeuwt de massa: de neger is lui! Maar hij, die de toestanden kent, weet, welke waarde hij aan dat geschreeuw moet hechten.