|
| |
¶ Dits dat vijfste boec Inden welken dat ons wart vertelt hoe dat coninc priamus van troeyen begonde raet te nemen ende te hebben met sinen burgeren vander stat van troeyen om wrake te doen vanden hinder ende scade die hem vanden griecken was gesciet
ALs coninc priamus die stat van troeyen weder op hadde doen maken tot sinen wille Ende hi merkede oec mede wel dat dese scone stat bouen maten seer starc was ende vast van allen getymmer ende vol van volke ende vromer mannen. ende seer vol van rijcdomme Ende hy ouerdachte met groter swaerre droeuigher herten dat grote ombegripelike onrecht ende scade ende scande dat hem gedaen was vanden grieken ende oec mede sinen burgeren ende ondersaten vander stat van troeyen In voergheleden tiden Ende hi wert seer onlijdsamich Ende hi dede in deser stat van troeyen beroepen een alte sconen heerliken hof Als sine burgheren ende sine kinderen alle te samen verga- | |
| |
dert waren In desen seluen houe ende pallase. behaluen sinen outsten sone hector die ouermits den gebode des conincs sijns vaders was inden lande van pannonien. om te regieren ende aldaer te bewaren sijns vaders ondersaten Doe dede coninc priamus al dat volc ghemeenlicken swighen. ende hi seide aldus O ghi alle edele wtuercoren goede eerbare mannnen ende vrienden dat grote ombegripelijcke onrecht dat ic in voergheleden tiden hebbe gheleden. dat sijt ghi al te samen mede deelachtich. ende het is v allen wel kundich ende bekent. hoe dat die van gryecken om een seer clene sake mit groter houerdigher ouermoedicheyt in onsen lande sijn ghecomen ende hebben mine ouders ende uwe ouders seer iammerlijcken ende wredeliken verslaghen Ende si hebben exionas mijn lieue geminde suster die also edel van gheboerten is also lelicken scandeliken ende confuseliken in hoerdom ende in dwange des dienstes. dagelijcs aldus ghehandelt ende ghehantiert Ende oec mede uwe ouders wiuen ende susteren ontleydet van haren vaderliken husen ende woningen ende si hebbense in haren diensten gheset Ende si hebben oec mede onse edele stat van troeyen ghewonnen seer boesliken ende oneerbaerliken Ende si hebben die muren vander stat. ende alle onse scone husingen totten gronde neder gheworpen Ende si hebben ons oec ende onse goeden ende alle onse scatten van onsen ouders alle te samen berouet ende benomen ende in haren lande gheuoert Ende al hier om na haren rechten verdiensten waer dat wel redeliken ende betameliken. dat wi bider gunsten ende hulpen der goden dese houaerdige luden mochten wederstaen. bi rade ende consent van allen onser ghemeenten ende goet duncken al hier van te doen wrake na onser macht ende moghe vanden groten onrechte ende scade die ons ghesciet is vanden gryeken Ende ghi weet oec wel alle gader dat wi hebbeen een seer grote vaste ende machtighe stat. ende oec mede wel versekert ende geholpen van veel cloecker ende vromer mannen in onser stat van troyen wonende Ende ghi weet oec wel dat wi seer starc ende moghende sijn van veel groter heren ende vorsten ridderen ende knechten ende wapenen Ende dat wi oec mede hebben een edel ende een bequame lucht. ende grote oueruloedicheit van groten rijcdommen ende scatten Ende dat wi oec veel ondersaten hebben tot onser hulpen die van buten in onser stat van troyen moghen comen tot wat tiden wi die ontbieden Ende al hier omme soe dunctet mi wel tijt wesen. dat wi teghen onsen vianden ende scendenaers vromeliken ende seer manliken treden
| |
| |
inden wapenen metten handen ende onse vianden vromeliken ende stouteliken bestriden. ende also wrake doen vanden onrechte dat ons van hem ghesciet is Mer want dat eynde des strides altoes seer twiuelachtich is ende die seghe der vechters altemalen onkundich is waer om dat mi wel dat alre sekerste soude duncken wesen dat wi alle strijt lieten Ten waer dat sake dat mi dat grote onrecht ende onreden also sere nopede ende grauede in mijnre herten waer om dat ic dat niet wel en soude moghen laten. want ic weet dat wel voer waer dat exionas mijn lieue suster is in vreemden landen in leliken ende ombetameliken dwange des oneerbaren dienstes ende hoerdoms ende niet in enigen wittachtigen hilicke. ende al hier om so dunctet mi wesen seer oerbaerliken ende profiteliken dat wi seynden an den gryeken met beden ende met goeden vermaningen dat si mi willen weder omme seynden exionas mijn lieue gheminde suster. want soe en woude ic mi des onrechts niet meer beclagen Mer ic woude voert an mi seluen in vreden houden Ende met desen woerden ende reden heuet coninc priamus sine saken ende dingen tot enen eynde gebracht Ende alle die ghene die coninc priamus doe hoerden spreken. ende bi hem aldaer stonden die priseden eendrachteliken sinen wisen ende ondersceyden bequamen raet Ende doe dese dingen altemalen ghedaen waren. so heuet hi bi rade van hem allen van deser sake bode aen anthenor ghesent. welke anthenor seer strenge ondersceyden ende seer wijs was Ende hi heuet hem geboden dat hi trecken soude sonder toeuen met beden in grieken om dese saken met wijsheden te volbrenghen ende te voleynden
| |
¶ Hoe dat anthenor als een bode van deser saken is ghereyst ende gheuaren inden lande van gryecken: Ende hoe dat hem die coninghen van gryecken gheantwoert hebben van desen saken die hi hem daer op dede
ALs dat scyp bereyt was ende alle dat ghene dat anthenor profitelijcken ende oerbaerlijcken was in deser reysen. so is anthenor getreden inden seluen scepe. Ende hi is met enen doerspoedigen goeden bequamen winde gheuaren ouer die zee bi dage ende bi nachte also langhe dat hi ghecomen is inden lande van tessalien bi eenre stede die gheheten was menusium In welcker stede dat connic peleus stadeliken plach te wonen Ende hi heuet anthenor den bode ten eersten male seer blideliken ende eerbaerliken ontfangen. ende hi heuet ondersocht die sake waer om dat hi aldaer ge- | |
| |
comen waer. welcke anthenor den coninc heuet geantwoert mit desen woerden Here ic bin tot v ghesent van coninc priamus Ende coninc priamus die ontbiet v bi mi bode aldus. hem is noch wel te ghedencken dattet v wel ghedachtich is. den swaren groten scade last ende onrecht. dat hem van v ghesciet is. want ghi sonder enige sware sake der vertoerninghen sijt ghecomen ende ghetreden in sinen conincrijcke ende boesseliken sijn ouders ende sijn ondersaten hebt verslagen Ende die scone edele bequame stat van troeyen te gronde neder gheworpen ende verderuet. ende sijn conincrijc. ende sijn lant iammerlicken beroeft hebt ende ontamelijcken Ende bi sonder sine scoen edele bequame suster exionas ontuoert. welke ghi ghebracht hebt inden dwanghe des dienstes Ende oft also waer dat si eerbaerliken versament ende vergadert ware mit yemant in wittachtighen hilicke Mer neense want die ghene diese onthouden heeft. als coninc thelamon die houtse ende handdeltse seer boesliken. ende versmadeliken mit quader hoerdom: Mer want ghi heer coninc seer ondersceyden sijt ende wijs alhier om so ontbiet v ende vermaent v coninc priamus. op dat na deser strijt alle strijt twist ende onrusten achter moghen bliuen Ende die toecomende scaden ende verdrieten moghen gescuwet werden ende niet van nyewes weder op en staen. welc onsen goden seer verdrieteliken ende scadeliken soude wesen ende swaer waer dat sake dattet v gheliefde ende genuechde aldaer om te arbeiden dat hem sijn suster werde weder ghegeuen so woude hi alle ander onrecht ende scade vergheten ende hi woude aldaer mede te vreden wesen. mer doe coninc peleus al dese saken ende woerden volcomelijc ende wel totten eynde toe ghehoert hadde ende verstden doe wert hi seer toernich ende gram. ende hi wert seer haesteliken mit op gheheuen handen. ende mit enen groten seer quaden gelate dat seer veruaerliken was sprekende homoedeliken ende bitterliken dat hi coninc priamus niet en ontsaghe ende hi versprac anthenor den bode mit lelicken veruaerliken dreygeliken woerden ende hi beual hem dat hi haesteliken soude weder omme reisen wt sinen lande ende toefde hi aldaer yet lange hi soude hem iammerliken ende smadeliken doen doden Doe anthenor dese woerden hoerde so is hi sonder oerlof te nemen van coninc peleus gegaen te scepe Ende hi heeft geuaren ouer die diepe ombekende zee also lange dat hi is ghecomen an eenre stede die ghenoemt is salamina In welke stede salamina coninc thelamon selue tegenwoerdich was Ende anthenor die bode die is vten scepe ghegaen. om te spreken mit coninc thelamon. welke coninc thelamon den
| |
| |
bode niet ontfanghen en heuet met goeden vriendeliken woerden. want hy die van troeyen seer hatede ende leet hadde ouermits dat hi exionas priamus des conincs suster van troeyen hadde inder vanghenissen Ende te laetsten heuet coninc thelamon ondertast ende ondersocht die sake van anthenors toecomeste Totten welcken anthenor heuet gheantwoert dat hi is coninc priamus bode. ende hi heuet sijn bootscappe ghedaen met aldusdanighen woerden Coninc priamus heer van troeyen die versoeket met boden ende met goeder begheerten uwe eerwaerdige edelheit dat ghi hem weder seynden wilt exyonas sijn suster. welke uwer hoger eeren niet en betaemt dat ghi in uwen huse also edelen sconen maget die also edel is als ghi of edelre. handelt ende hebt in also ontameliker hoerdom. want si oec mede een coninc dochter is welcke ghi betameliker soudet eeren dan scenden vanden welken hem coninc priamus hem seer bedroeuet Mer nochtan so wil hi vergheten alle dat onrecht scade hinder ende scande die hem van v ende van alden anderen heren ghesciet is ende ghedaen waer dat sake dat ghi hem weder seynden woudet sine suster exyonas. welcke hy noch gaerne soude hilicken ende brengen in eeren Als anthenor die bode sine redenen ende bootscappen volbracht hadde Ende hem coninc thelamon bequameliken ende volcomeliken had verstaen Doe wert coninc thelamon seer toernich ende verbolgen in hem seluen. ende met enen lachende aensichte heuet hi anthenor den bode aldus geantwoert. vrient wat man bistu. want mi verwondert alte sere vander lichticheit dijns conincs. want hi met mi noch ic met hem in gheenre vrientscappen verbonden en is Ende aldaer om so en staet mi niet dine bede te verhoren. want dijn coninc die weet dat wel dat ic somighen anderen heren van griecken om wrake van enen onrecht welc somighe vanden onsen gheschiede van coninc laumedon sinen vader Ende aldaer om ben ic met enen heer ghecomen in sinen conincrijcken. ende ic bin met swaerre groter bloetstortinghe alre eerst ghecomen ende ghegaen in die stat van troeyen. want die ridderscappen ende die edelinghen van onsen goeden mannen eendrachteliken met ghesamender hant tot enen lone mijnre verwinninghen mi hebben ghegeuen exyonas dijns conincs suster minen eygen vryen wille mede te doen welc ic voer een grote gaue ende gunste ontfangen hebbe. want dese exyonas seer schoon ende suuerlijcken is ende bequaem ende oec mede verchiert met veel kunsten ende leringhen. ende si is seer sedich ende
| |
| |
manierlijc van haren ghelate ende van goeden seden Ende aldaer om so waer mi dat seer swaer dat ic dese exionas soude weder ouergeuen. welke ic hebbe verworuen ende vercregen mit also groter vresen ende anxten mijns lijfs Ende hier om so sulste segghen dinen coninc dat hi exionas sijn suster niet en mach weder verweruen noch vercrigen anders dan mitten scarpe des swaerdes Ende mi duncket sonder twiuel dattu seer sot ende dwaes biste dattu di seluen desen last der bootscappen onderwinste. want du comeste inder gheenre heerlicheyt ende moghentheit die di ende dijns ghelijc seer haten ende leet hebben Ende al hier om so reyse haesteliken wt minen oghen ende wt minen lande. of sonder twiuel ic sal di seer haesteliken in dinen doot brenghen Mer doe anthenor dese woerden verhoerde soe ghinc hi seer haestelijcken ende snelliken te scepe ende hi is mit enen goeden bequamen sachten winde corteliken gecomen inden lande van achayen. in welken lande castor ende pollux te samen woenden Totten welken anthenor is wt den scepe ghegaen tot hem beyden ende hi heeft hem beyden te kennen ghegeuen die sake sijnre bootscappen. als vanden weder geuen exionas des conincs dochter van troeyen ende vanden groten onrecht dat coninc priamus sonder sake waer gesciet ende vander doot sijnre ouderen. Ende vander verderfnissen der goeder stat van troeyen. welke bootscap als castor heeft verstaen so heeft hi den bode mit enen quaden fellen toernigen moede aldus geantwoert ende geseit Vrient wat man ende wie bistu. want wi meynen ende ghelouen dat wi priamus den coninc niet gescent en hebben mit onrecht want coninc laumedon sijn vader. die verwerf die sake des quaets. welke laumedon seer onwijslicken dede aen die meeste van al gryecken sonder enighe sake of misdaet Ende al hier om so ist dat wi meer begheren sinen hate ende sijn viantscappe dan sine vrientscappe. want wi alle gader te samen eendrachteliken teghen hem viantscap hebben willen om dese voerleden saken willen Ende ic dencke dat die gheen die di heeft vermaent tot deser boetscappen die en heeft di niet seer ghemint want het is te vermoeden. ende het scijnt oec wel dattu seer weynich achtes op dijn leuen dattu alsoe cloec of also koen biste om aldusdanighe saken te comen in onsen lande Ende alhier om ten si dat sake dat ghi haestelijcken reyset wt onsen lande ic sal di brengen in groter vresen dijns lijfs Doe ghinc anthenor die bode mit desen seluen woerden te scepe. sonder enighen oerlof ende hi heeft die anckers doen op trecktn ende hi is mit goeden winde gesonts lijfs gecomen inden lande | |
| |
datter ghehieten is philon. inden welcken met veel geselscaps sijnre heren woende een hertoge die gheheten was nestor Tot welken hertoghe anthenor die bode is gegaen wt den scepe. ende hi heuet hem te kennen gegeuen ende gheseit. dat hi waer coninc priamus bode Ende hi heeft hem vertelt die sake sijnre bootscappen ghelikerwijs als hise vertelt had ende ondect den anderen tween coningen castor ende pollux Ende als hertooch nestor anthenors woerde hoerde ende heuet vernomen. soe wert hi van groten toerne ende van groter boesheit ontvarwet in sijn aensicht ende hi heuet anthenor den bode vander side angesien ende hi heuet hem seer haesteliken geantwoert ende gheseit aldus O du lose bose knecht hoe bistu alsoe koen dattu alsulke woerde ende reden dorste spreken in mijnre tegenwoerdicheit Ten waer dat sake dat mi niet en dwonge mijn eygen edelheit. ic soude sonder toeuen ende beiden di dijn tonge of doen sniden ende doen wt trecken wt dinen monde daer du dese woerde mede gesproken hebste tot oneeren ende scanden dijns conincs Ende ic soude di van tween paerden doen slepen ende di scoeren van sticke tot sticke Ende alhier om soe pijn di seer haesteliken te reysen wt minen ogen ende wt minen lande of sonder twiuel du mogheste dat inder waerheyt wel weten dat di dit altemalen gescien sal Doe wert antenor die bode van sinen quaden fellen woerden vtermaten seer veruaert. ende hi ontsach sine grote quaetheit ende verwoetheit ende hi ghinc naersteliken ende seer haesteliken tot sinen scepewaert. ende hi is gheuaren in die wilde zee Ende wanneer als hi wederom woude keren totter stat van troeyen waert. so quam daer inder lucht een grote duysternisse ende een swaer onuerdrachlijc wijnt ende enen groten regen ende enen veruaerliken donre ende blixem also dattet water onstuer wert vander crachten des windes also dattet scip dic ende menichweruen seer veruaerliken op geheuen wert inder luchten. ende dan rechteuoert weder neder gheslaghen Ende wanneer als dit scip aldus drie daghe lanc hadde gheweest in deser groter ombegripeliker veruaerliker noot ende in deser vresen opten vierden dach so is die grote sware tempeest ende dat gruwelike onweder neder gheleghen. ende dat water inder zee dat wert seer stille ende euen ende slecht alsoe dat die scipluyde ende die inden scepe waren weder enen moet grepen. ende si sijn seer haestelijcken gheuaren inden lande van troeyen Ende wanneer als si thuus ghecomen waren. soe sijn si seer haestelijcken gegaen in die tempelen der afgoden om dat si aldaer betalen souden hare
| |
| |
geloeftenissen Ende daer na so ghinc anthenor die bode in coninc priamus pallaes die hem aldaer mit veel gheselscaps seer blideliken ende vroyliken verwachtende was
| |
¶ Hoe dat anthenor heeft vertelt coninc priamus sine grote veruaerlijcke reyse
ANthenor die heeft priamus den coninc van troeyen vertelt. ende verslaghen van stucke te stucke bi sonder dat ghene dat hem van enen yegheliken coninc vanden lande in grieken was ghemoetet ende gesciet Ende dair die coninc priamus mit veel sijns gheselscaps ende mit sinen kinderen dat hoerden Inden eersten soe vertelde hi aldaer hem allen die veruaerlike sware antwoerden die hem ghegheuen werden van coninc peleus den coninck van thessalien Ende coninc thelamon Ende oec mede die scandelike antwoerde van coninc castor ende pollux sijn broeder die si hem ghegheuen hadden. Ende die veruaerlike sware dreyghelijcke woerden die hem hertoghe nestor ghegeuen hadde. welcke woerden als coninc priamus die alte samen ghehoert hadde soe wert hi bouen maten seer bedroeft in hem seluen ende hi hadde daer groet verdriet in. ende het iammerde hem vtermaten seer dat sinen bode inden lande van gryecken also groet onrecht verdriet ende ouermoet was aldaer ghemoet ende ghesciet Ende hi wanhopede altemalen van exionas sijnre lieuer geminde suster dat hi die ymmermeer vercrighen soude. Ende also als hi sekerliker van anthenor sinen bode hadde verhoert ende verstaen dat die coninghen ende die heren van grieken hem noch hateden ende beniden Ende dat si weder noch teghen hem ende teghen sinen ondersaten hem noch versetten wouden ende oerloghen Ende ouermits enige bede exionas sijn lieue suster niet weder vercrigen en mochte so wert hi seer ontsinnich ende toernich ende hi ouerdochte altoes in hem seluen hoe dat hi mit sinen scepen die van grieken weder soude moghen bescadighen. ende also sijn onrecht op hem wreken O coninc priamus nv segghe mi doch welc gheluc der auentueren dinen sin ende dinen moet heuet also stout ende koen ghemaect dat du dijn eyghen herdicheyt niet bedwonghen en hebste al en was dat niet in dijnre moghentheyt. nochtan so mogestu dat wel hebben ghedaen mit dinen goeden rijpen rade ende dinen vrede. ende ruste niet en hebben. nochtan ghebrocht tot also seer groten onruste ende onsalicheyt ende noch hebben vertroest dattu also langhe tiden hadste verbeydet want du en hebste niet volcomeliken noch wijsliken ouerdracht dat ghene datmen ghemeenlijck pleghet te segghen Wanneer als sommighe menschen haer oneere willen wreken so werden si dan mit veel | |
| |
meer onghelucs tot meerre oneeren ende scanden vernedert. want het soude di wel sekerre geweest hebben dattu dat gene hadste gedaen datmen gemeenlijc pleget te segghen. die ghene die wel staet die en sal niet alte seer haesten tot beweginge of beroeringhe waer om so hebstu alsulke onseker saken di onderstaen. daer om dat dine louelike lustelike stat anderwerue te gronde wert verdoruen
| |
¶ Hoe dat coninc priamus vermaent heuet den burgeren vander stat van troeyen om wrake te doen teghen den griecken van dien onrecht ende ouerdaet die hem daer af was ghedaen
COninc priamus die heuet te samen doen roepen alle die meeste ende die ouerste vander stat van troyen in sinen conincryke dat gheheten is burchyiion Ende wanneer als si alle te samen vergadert ende versament sijn so heuet coninc priamus hem allen aldus toegesproken Siet ghi alle mine vriende bi uwer alre raet ende goetduncken so is antenor in grieken gereyst om mijnre lieuer suster te vercrigen exyonas Ende om also neder te leggen alsulken haet nijt ende twiste als wi tot hem in onser herten dragen So is anthenor onse getruwe bode weder omme gecomen. ende ghi weet dat wel alle gader wat antwoerde dat hi van hem luden ontfanghen heeft welke antwoerde doe seer swaer ende lastich waren ende scandelijc ende seer verkeert Ende het is ons allen seer wel bekent dat si hem seluen niet en scamen vanden groten scade ende last. ende vanden swaren onrechte dat si ons allen hebben gedaen Ende och of si dat wel bekent hadden met enen bequamen goeden woerde dattet hem berouwet hadde. mer leyder si en hebben also niet gedaen Mer si verheffen hem seluen in haerre groter quaetheit ende boosheit met groter stinckender houerdien. ende si dreygen ons met noch sware last ende verdriet Mer niet soe en moet ons gebueren noch geuallen met quader snoder auenturen dat gene daer si ons mede doen dreygen Ende oec mede soe en moet ons niet gheschien mitter gunsten onser goden. dattet ongewroken bleue alsulc swaer onrecht als ons van hem ghedaen ende ghesciet is want wi hopen ende gelouen dat wi hem starc ende machtich ghenoech sijn Ende oec mede hebben wi een goede vaste bewaerde stat teghen alle die lagen onser vianden Ende oec mede hebben wi oueruloedeliken alle fytalie ende lijftochte waer om dat ons niet gebreken en mach om te liden den laste des strides Ende alhier om soe dunctet mi wesen goet waer v allen genuechlijcken dat wi onse macht ende cracht tegen den griecken proeuen Ende sonderlinghe dat wi seynden in haren lande ghewapende man- | |
| |
nen die hem onuerhoets ende onuersienliken moghen bescadighen ende verdriet doen eer dat si moghen dencken hem seluen te bescermen mit haren wapenen. want dat moet wesen dat een yeghelijc setten moet sijn lijf ende sijn goet inder wilder auentueren Ende en laet ons ymmer niet veruaert wesen al hebben die gryecken al hier voermaels onse ouders verwonnen want men dicwijl siet dat die winre wel weder verwonnen wert mer tot des conincs woerden waren si alle gader wel bereyt. ende tot sijnre vermaningen ende si setteden seer willichliken tot sinen ghebode ende wille alle gader haer lijf ende haer goet. Ende want si alle gader willichliken bereyt waren tot sijnre vermaningen so wert coninc priamus noch stouter ende koenre. ouerdenckende hoe dat hi best wrake mocht doen. doe wert coninc priamus seer verblijt. ende hi gaf hem allen goeden oerlof dat si weder omme te huus gaen ende reysen souden
| |
¶ Hoe dat coninc priamus raet nam mit sinen kinderen. Ende of hi seynden woude een here van volc inden lande van gryeken om wrake te doen om dat si hem misdaen
ALs coninc priamus was in sinen coninclicken pallaes mit alle sine ghetrouwede kinderen ende bastaerden. biden welcken hector sijn outste soen doe mede was. want hi was ouermits sijns vaders gebot ghecomen vten lande van pannonien Ende als al sijn kinder sweghen soe heeft hi hem allen aldus toe gesproken O mijn alre liefste kinder hebdi niet mit groter aendachten ouerdacht in uwer herten bitterliken den scandeliken doot uwer ouderen Ende den dienste ende der hoerdom van exionas mijnre lieuer suster. welcke die ghehantiert wert als een hoer bi uwer alre leuen die aldus moghende sijt Ende al hier om so ist rechtuaerdich dat ghi op sult staen om alhier of wrake te doen mit al uwer crachten ende machten. want ghi alle gader mijn kinder sijt ende billiken ghi sout alle medeliden mit mi hebben ende minen wille volbringhen. dat die reden ende natuer bewiset Ende mit desen woerden soe heeft hi hem gekeert tot hector sinen outsten sone Ende hi heeft tot hem gheseit aldus O du hector mijn alre liefste soen die outste van dinen broederen. welke alle dinen broeders te bouen gaetste inder crachten ende outheden der iaren wil doch mijnre vermaningen onderdanich wesen ende vromelijc dat veruolgen Ende alhier om sulste alleen wesen een leydsman. ende een bescicker van desen saken Ende alle die ander die sullen di onderdanich wesen. ende oec mede alle die ghene die onder onsen rijcke geseten sijn. welke du mogheste bedwingen inder starcheyt dijnre crachten Ende
| |
| |
want ic out ben so beuele ic dijnre cloocheit ende vroemheit dese sake geheel ende al. wantu machtich biste te strijden ende te wederstaen dat ghene dat ic niet en vermach ouermits mine ouderdom
| |
¶ Dit is den raet van hector sinen outsten soon
ALs hector heuet verhoert die woerden sijns vaders soe wert hi in sijn aensicht bescaemt ende hi heuet aldus geantwoert totten woerden sijns vaders O mijn alre liefste coninc ten is niet onmenschelike noch ombetamelijc die also seer edel sijn te begeren wraec te doen vanden onrechte onser ouderen. ende des so en machmen ons oec gene scande spreken want die onredelike dieren ende beesten van hare naturen wegen so gebruyken si dat mede Ende oec heer coninc daer en isser geen van uwen kinderen die sculdiger is te wreken den doot uwer ouderen dan ic bin die daer eerst inden gheboerten bin Ende aldaer om soude ic die eerste wesen inder wraken Ende aldaer om bouen allen uwen kinderen met alre coenheit ende begheerten. so beghere ic wraec te doen van onsen ouderen Alsoe dat ic mine hande nat mochte maken inden bloede mijnre vianden Mer heer coninc ghi sult ten eersten ouerdencken dat beginne dat middel Ende dat eynde. want dien raet en is niet te prisen die alleen voerseit dat beghin ende niet dat eynde. want wat baet dat datter yement enich dinc wel beghint ende seer qualiken eynt Ende alhier om is loueliker te scuwen die ghene die beghinnen welcke dat meer sijn gheneghen tot onsalicheden dan tot salicheden Mer dat begin dat is alleen te prysen ende te louen aldaer een goet salich eynde na volghet Heer coninc dese woerde hebbe ic coenliken wt ghesproken. op dat uwe grote begheerlicheit der wraken niet begonnen en werde sonder voersichticheyt. van welcker dat eynde staet in groten twyuel. want lieue vader ende here ghi weet wel hoe dat dese lantscappen Als asya affryca ende europa sijn den griecken onderdanich. waer bi dat ghi wel moghet merken die grote menichuoudige hulpe der griecken ende hoe dat si oec mede seer ouervloedich sijn in haren rijcdommen ende in moghentheden. want den lande van asya so en is nyemant gelijc want aldaer sijn in ontallike vele ridderen ende goede vrome mannen Ende aldaer om is ons dat sekerste dat wi niet sonder goeden raet teghen onsen machtigher ende starker enigen strijt aen nemen. van welcken bi auenturen dat wi nymmer meer comen en souden totten eynde na onser begeerten Waer om soe | |
| |
willen wi onsen vredelijcken ende rustelijcken staet die alsoe seer ghenuechliken is quellen ende bedroeuen mit also groter sware moeyenissen. ende wel comen mochte tot verderffenissen ende verliesinghe onser ondersaten mit groten iammer ende verdriet Ende al hier om soe en staet ons exionas niet te verlossen mit also veel costeliken scat ende loen Als dat onse goden moeten voerhoeden dat wi mochten verliesen inden stride onse beste ende edelste vrienden. Ende aldaer so duncket mi oerbaerliker wesen dat wi verwachten exionas auentuere. welcke aldaer menighe iaren heeft gheweest ende gheleeft. ende die tijt haers doots die is haer ghenakende. ende wi bliuen in onsen goeden vrede Mer mijn alre liefste vader. uwe eerwaerdicheyt ende uwe grote edelheit die en sal niet dencken dat ic dese reden ende woerden spreke van eenre cleenmoedicheyt of van eenigher veruaernissen. mer want mi twiuelt aen den ongheluckigen voertganc der twiuelachtige auentueren Ende dat uwe edele eerlicheyt dan soude vernedert werden ouermits snoder auentueren. die welcke ghi moghet wel voer hoeden Ende alhier om dunctet mi oerbaerliken ende profiteliken wesen dat ghi volghen wilt mine ontradinghe. want het is veel loueliker dat beghin te ontraden dan dat middel mit scade ende mit groter droefheyt te vercrighen
| |
¶ Dit is nv paris sijns soens raet ende sinen drome
PAris die heuet hectors sijns broeders woerden seer naersteliken verhoert. ende hij is op ghestaen ende hi heuet dese woerden ghesproken Hoert heer coninc mijn lieue vader. wie mach ondersceyden dat eynde van onser saken. Is dat sake dat wi teghen onsen vianden willen mit wapenen striden. sijn wi niet also vrome also moghende ende also rijc Ende wi hebben een alsoe goeden vasten bequamen stat als onse vianden. want wie soude mit proeueliken woerden mogen spreken dat onse vianden ons souden mogen scenden ende verderuen in onsen eyghen husen Ende alhier om lieue heer coninc. laet coenlijcken ghescien alle dat ghene dat van v ghesproken is Als laet senden inden lande van gryeken scadelike scepingen. welke onse volc also swaerliken ghequelt heuet mit groten onuerdrachteliken onrechte ende mit onghebeterden scaden berouet Ende is dat sake dattet uwer ghenaden behagheliken is so laet mi reysen mit desen scepinghen want ic ben seker te vanghen een seer edel wijf vanden besten van gryecken. ende in onsen coninck- | |
| |
rijcke van troeyen te brengen. welcke wi dan wel lichtelijcken weder ouer gheuen sullen. ende aldaer mede te verlossen exyonas uwe suster Ende is dat sake dat ghi vraghet hoe dat ic dit sekerlijcken weten mach daer op sal ic v een antwoerde gheuen welcke ic van onsen goden ontfanghen hebbe Want ten sijn noch niet vele daghen gheleden wanneer als die sonne was op haer hoochste vanden iaer dat ic ouermits uwen ghebode iagede op enen vrydach in enen bossche in dat nederste indya met vele geselscaps inden welken dat ic was totten auont toe. ende ic hadde seer lange een wilt beest ghesocht. ende niet gheuonden met veel arbeyts Ende wanneer als die sonne seer laghe was gecomen. so vernam ic een herte seer wildeliken alleen lopende. welc als ic waende met groter haesticheyt te vanghen. hebbe ic mijn gheselscap begeuen. ende ic bin gecomen tot een water dat gehieten was yda Ende wantet seer duyster wert. so heb ic dat herte verloren Ende ouermits die dicheit der bomen ende der bladen. ende oec mede om sinen snellen lope Hier om want ic ende mijn paert seer moede waren. so hebbe ic dat herte begheuen. want mijn paert seer nat was vanden swete Ende doe stont ic af van minen paerde. ende ic bant mijn paert an enen boom. ende ic ghinc leggen neder op ter aerden die daer seer groon was vanden grase ende ic leyde neder minen boghe ende mynen coker mitten scutte. die welke ic aen mi droech Ende wanneer als ic aldus lach. so quam mi aen so seer groten vake. dat mi dochte dat ic in voer gheleden tiden nye gheslapen en hadde Ende als ic aldus swaerlijcken was ghewerden onslape. soe sach ic in mynen slape een wonderlike visioen ende droem. als dat onse god marcurius in sinen gheselscappe leyde drie godinnen Als venus iuno ende pallas welke godinnen een weynich van my bleuen staen Ende marcurius die quam ende seide tot my Parys hoer ende sich dese drie goddinnen die hebbe ic alhier tot dy geleydet aldaer om. want sy onderlinghe twisten. ende si hebben hem seluen gheset onder dijn vonnisse om haren twist ende sceel neder te legghen Ende als dese godinnen te samen hebben gheseten in een grote heerlike weerscappe so wert onder hem allen gheworpen enen costeliken appel van abelre ghedaenten ende van costeliker materyen In welcken met gryexen letteren stont ghescreuen datmen der schoenster van hem drien gheuen soude Ende want nv een yeghelijc van hem drien die schoonste wesen wil ende den appel hebben wil Soe | |
| |
hebben si eendrachteliken di ghecoren tot enen rechter Ende een yegelijc van hem drien heeft di gheloeft een sonderlinghe loon. welcke du sonder twiuel vercrighen sulste vander gheenre dien du mitten sconen appel begaefste. want heeftse iuno si sal di rijc maken. heuetse pallas si sal di wijs maken. ende heuetse venus si sal di verweruen ende vercrighen doen dat alre schoenste ende edelste wijf van alden lande van gryecken Ende als ic van marcurius dese gheloefnissen hadde ghehoert ende dese gauen. soe hebbe ic hem gheantwoert dat ic gheen rechte sentencie noch vonnisse en mochte gheuen. ten waer dat sake dat icse alle te samen naect mochte bescouwen. ende mit ondersceyt alle haer leden wel besien Ende doe seide marcurius het sal di ghescien Ende als si alle drie waren ontcleet ende stonden voer mijn aensichte so dochte mi nae rechten recht. dat venus die alre scoenste was Ende al daer om wisede ic dat venus wesen soude een vrouwe van desen appel van welcken vonnisse venus seer blide was Ende si seide tot mi mit heymeliken sprake Alle dat ghene dat mi mercurius gheloeft hadde. dat soude. Ic sonder twiuel verweruen ende vercrighen Ende als dese godinnen van mi ghesceiden sijn. soe wert ic ontwake Ende al hier om lieue vader waendi dat die gheloftenissen onser goden bedriegheliken mogen wesen Ic ben des wel seker is dat sake dattu mi seyndes inden lande van gryecken dat ic aldaer sal v weruen ende mit mi brenghen die alre scoenste vrouwe van al den lande van gryecken. nae der gheloftenissen onser goden Ende alhier om mijn lieue vader. wilt mi doch seynden inden lande van gryeken. want mine sendinghe die sal v maken grote blijscappe
| |
¶ Dit is dyephebus raet die derde sone
ALs parijs sijn woerden heuet ghelaten. ende si alle gader stille sweghen soe is dyephebus op ghestaen ende heeft aldus gesproken O alre liefste heer coninc ende vader In allen saken die hem een yeghelijc woude onderwinden. soude hi van stucke te stucke alle dinghen ondersoeken daer en soude nyemant wesen also vrome of also moedich die hem enighe saken soude onderwinden want voerdochte die ackerman naersteliken hoe veel saets dat hem die voghelen ontdraghen souden hi en soude dat gheeerde lant niet saeyen Ende al hier om mijn alre liefste vader laet uwe scepinghe bereyden. om aldaer mede inden lande van gryecken te varen ende te striden. want parijs mijns | |
| |
broeders raet die en machmen niet proeffelijcken weder spreken. want is dat sake dat hi bi enigher auenturen een edel scoon wijf alhier mach brengen vten lande van griecken. so sullen wi seer lichteliken exionas uwe suster weder verweruen. want alle onse edel geslachte dat is om haren wille bescaemt
| |
¶ Dit is helenus raet die vierde edel soon
ALs dyephebus sine woerde heuet volbracht soe is helenus op ghestaen ende hi heuet sinen wille ondect met desen woerden O grootmoedighe coninc. om goods wil. so en laet uwe grote begheerticheyt dat wraken gheen twiuelachtige saken beginnen. want ghi wel weet dat ic bider gunsten onser goden ende van v volcomeliken bin gheleert inder consten der toecomender dingen want uwe wijsheyt die weet wt voerleden dinghen dat ic nye enige saken en voerseide die loghenachtich waren Ende aldaer om so en laet niet ghescien dat parys in enigher manieren reyset inden lande van gryecken want weet dat voerwaer. is dat sake dat parys reyset inden lande van griecken om enich lantscap aldaer te schenden. so sal dese edele wenschelike stat te gronde werden verdoruen Ende uwe burgers ende wi die van uwen liue ghecomen sijn die sullen iammerliken ende seer wredeliken werden verslaghen Ende alhier om suldi achter laten alsulcke saken daer dat eynde af is dootlike bedroeffenis. ende die veruolginge seer bitter ellende op dattet v alhier namaels niet en verdriet te hebben gheeert een block lants daer gheen vrucht of comen en mach Ende corteliken met desen woerden soe is helenus seer droefliken gaen sitten vanden woerden des wysen helenus. soe was coninc priamus in twiuel ende bedroeft. ende hem verwonderde in hem seluen Ende alhier om so swegen si alle gader ende nyemant en dorste spreken van hem allen
| |
¶ Dit is troeylus die vijfte edel soon. ende die laetste
ALs troeylus aldus sach ende vernam dat si allegader bedroeft waren. so sprac hi aldus O ghi edele ende seer hoemoedighe mannen waer om sijt ghi allegader aldus seer bedroeft vanden woerden eens bloden papen die van eyghendom toe behoert dat hi die stryden scuwen sal welcke blodicheyt doet minnen ende lief hebben die waelluste der spijsen ende des dranckes ende al daer mede vette ende dicke buycken te vercrighen. want ten hoert niet toe den wysen te ghelouen dat die geloftenissen der goden bedriegheliken sijn Ende alhier omme soe | |
| |
is helenus veruaert Ende daer om sal hi seer haesteliken lopen inden tempel totten godliken dienste. ende bescutten dan al daer sijn lijf Ende laet ons willighen van onsen scanden ende van onsen onrecht wrake doen. ghewapender hant O du edel coninc. waer om si di aldus swaerliken bedroeft vanden bloden woerden eens sotten bloden papen Ghebiede die scepen te varen opten weghe des stridens. want ons en staet niet langher te liden sonder wrake die scande die ons vanden gryecken is ghesciet Ende al hier mede sweech troylus. want alle die ghene die al daer waren die loueden ende prijsden sine grote coenheyt. ende sinen wisen raet Ende mit desen woerden soe is die raet ghecomen ten eynde Ende die coninc mit sinen kinderen die is gaen sitten ter tafelen om te eten Ende wanneer als die maeltijt volcomeliken gheleden was Coninc priamus noch sittende in sinen coninclijcken stoel seer begherende wrake te doen Riep tot hem sijn ij sonen. als parijs ende dyephebus. Ende hi gheboet hem beyden aldair openbaerliken dat si te samen haesteliken souden reysen inden lande van pannonien. ende halen aldaer vrome ende strenghe ridders. om die mit hem te seynden. inden lande van gryecken. welcke twee sonen als parijs ende diephebus hebben groten oerlof doe ghenomen. aen coninc priamus haren vader. ende si hebben die reyse ouermits haers vaders ghebot begonnen
| |
¶ Hoe dat coninc priamus raedt hadde mitten burgheren vander stat van troeyen als of dat oerbaerliken waer paris in gryeken te senden mit scepen
DEs anderen daghes soe heeft coninc priamus te samen gheroepen alle die poerters ende die burghers vander stat van troeyen. tot enen sonderlinghen scarpen wisen raet Ende wanneer als si alle te samen vergadert ende versament waren. soe heeft coninc priamus hem allen aldus toe ghesproken. O ghi alle ghetrouwe ende gheminde burgheren het is v allen wel kundich ende openbaer genoech wat scade ende scande ende onrecht ons is ghesciet ouermits die houaerdicheyt der gryecken. want wi ander luden spottinge sijn ouermits den bedwangeliken ende scandelijcken dienste ende handelinghe van exionas mijnre lieuer suster die mi niet en laet rusten want ic mit haren ghedachtenissen stadeliken werden ghequelt ende getempteert Ende ghi weet oec wel hoe dat ic gheseynt hadde den wisen Anthenor om te vercrighen.
| |
| |
Exionas mijn lieue suster ende die griecken en wouden al hier af niet horen Ende aldaer om soe is myne bedroeffenis gedubbeleert Mer want men die wonden met yser moet besnyden die men metter medicinen niet ghenesen en can Ende alhier om soe hebbe ic ghedacht Parys minen soon met heren ende met groten vorsten met ridderen ende met knechten ende met scepinghe inden lande van grieken met geweldigher hant te seynden om den griecken scade scande ende oneere te doen na sijnre macht Ende te vanghen enich edel wijf inden lande van gryecken ende die te brengen in onser vromer stat van troeyen. Ouermits welcke verwandelinghe bi gunste onser goden dat ic myne lieue suster weder verweruen ende vercrighen mach Ende welc dat ic niet doen en wille sonder goetduncken van v allen ghemeenliken. waer om dat ic v allen dese sake openbare ende te kennen gheue. of dit v allen oerbaerlijcken duncket wesen dattet dan aldus mach gescien. want al isset nv aldus spadeliken begonnen ende dattet mi sonderlinge alfre meest an gaet te voersten Mer nochtan so gatet v allen oec an ende ic wil doen bi uwer alre raet
| |
¶ Dit is den raet eens burgers vander stat van troyen gheheten protheseus
ALs coninc priamus alle sine redenen ende woerde ghesloten hadde. Ende die ghene die aldaer by hem waren al stille swegen Soe was aldaer een ridder die gehieten was protheseus. ende hi was euforbius soen welcke euforbius als ons meester ouidius bescriuet die was een seer wijs phylosophus ende meester welke protheseus aldus antwoerde ende seide O alre edelste eerwaerdichste coninc. want ic mit ganser truwen ende gunsten altoos ben genegen tot uwer eerwaerdigher mogentheyt Daer om so bid ic uwer groter mogentheit ende eerwaerdicheit dat ghi goedertierliken horen wilt ende verstaen dat gene dat ic v nv met getruwer herten sal toe spreken. want uwe grote clare edelheyt ende eerwaerdicheit die weet wel dat euforbius mijn vader eer dat hi sterf seer out was. want dat ghetal sijnre iaren dat was anderhalf hondert iaer welc een groet meester was ende hi wiste toecomende dinghen te segghen die ghescien souden. dese plach mi dicke ende menichweruen te segghen inder waerheit aldus. waer dat sake dat paris v soon inden lande van griecken reysede ende aldaer wt als een rouer een edel wijf verworue dat dan alle die burgeren van troeyen strenghelijcken ende bitterlijcken souden werden verslagen Ende dese scoone stat | |
| |
van troeyen die soude te gronde verderft werden ende tot asschen verkeert. waer om mijn alre liefste here ende coninc uwe grote edelheyt ende eerwaerdicheit die en sal niet versmaden minen raet. want ten is niet nutte noch oerbaerlijcken der wijser luden woerden te versmaden in alsulcken saken. daer uwe eerwaerdicheyt ende moghentheit niet mede ghequetst en wert Ende bi auentueren v opset dat soude alsoe wel moghen wesen een sake uwer ewigher verderffenissen Ende waer om soe wildi uwen goeden vreedsamighen staet ende leuen setten onder alsulcke twiuelachtighe auentuere. ende in groter vresen ende anxte Hier om lieue heer coninc laet nv dit opset achter. ende en laet v soen ymmer inden lande van gryeken niet reysen mer wildi ymmer so sendet aldaer enen anderen man Ende als protheseus dese woerden hadde ghesproken soe wert aldaer onder hem allen een groet gherufte ende runinghe want si alle te samen lochenden ende versmaden sijns vaders prophecie. ende si hinderden ende benamen sinen raet. welcken raet och of si hadden ghedaen ter auentueren nye en hadde also swaren last of iammer ghesciet mer si droeghen alle te samen ouereen. ende si sloten aldaer te samen dat si paris souden senden mit scepinghen ghewapender hant inden lande van gryeken Ende mit aldusdanighen woerden soe is haren raet ten eynde ghecomen. ende si sijn ghescheyden
| |
¶ Dits die bescreijnghe ende die beweninghe dat cassandra coninc priamus dochter weende om datmen paris haren broeder woude seynden inden lande van gryecken
ALs cassandra coninc priamus dochter vernam. dattet inden rade sekerliken ende vastelijcken ghesloten waer dat paris haer broeder reysen soude inden lande van griecken soe sprac si mit veel screijnghe ende mit eenre bedroeffelicker stemmen dese woerden O alre edelste stat van troyen hoe ende waen so coemt v dese grote malediccie dattu seer corteliken noch comen sulste onder veel verdriets mit quader snoder auentueren. want die grote hoecheit dijnre toernen ende dijnre timmeringhen. die sal neder gheworpen werden O onsalighe coninc priamus wat misdaet seytmen dattu misdaen hebste dattu noch also iammerliken bescreyen sulste dinen doot ende dijnre luyden. ende den dwanck des dienstes Ende o du coninginne hettuba. met wat sonden soe bistu besmet dattu sien sulste den bitteren doot dijnre kinderen. ende waer om so en beneemstu niet dat paris dijn soen niet en reyse inden lande van | |
| |
griecken. welcke wesen sal een grote sake der toecomender plaghen ende der armoeden Ende alhier mede so heeft cassandra haer iammerlijcke sware kermen ende roepen ghelaten ende si is met wenende oghen gegaen in haers vaders teghenwoerdicheyt. ende si heuet hem ghebeden. ende vermaent. dat hi dat gene laten woude. dat hi aengenomen had ende begonnen want si dat voersage met warachtigher leringen. datter veel quaets na volgen soude Ende dese woerde ende reden die heuet si gesproken Inder tegenwoerdicheyt voer hem allen met luder stemmen. ende met eenre ontfarmeliker stemmen. ende gelate Mer cortelijcken ouer te gaen Och of die edel coninc priamus verhoert hadde die ontradinge van hector ende van helenus ende van cassandra sinen kinderen Ende oec mede van protheseus bi auenturen die edel stat van troeyen. die soude hebben geduert tot ewighen tiden In groter moghender heerlicheyt
|
|
Auteursrechtvrij