Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Dick de Wilde

door Truusje Vrooland-Löb

Dick de Wilde werd op 4 april 1905 in Rotterdam geboren. Op achttienjarige leeftijd ging hij als tweede boekhouder op een handelskantoor in Brussel werken; uiteindelijk belandde hij als grafisch ontwerper op het reclamebureau Lintas (van Unilever). Daarnaast was hij jarenlang 's avonds docent aan de Rotterdamse Kunstacademie. In zijn vrije tijd en na zijn pensionering ontplooide hij zich vooral als illustrator van kinder- en jeugdboeken.

Werk

Dick de Wilde's tekenpen verluchtte vele boeken voor wat oudere kinderen, zoals De Scheepsjongens van Bontekoe van Johan Fabricius (zijn debuut in 1965) en Marijn bij de Lorredraaiers van Miep Diekmann, maar vooral boeken van Engelse auteurs als Leon Garfield en Rosemary Sutcliff.

Het laatste boek dat hij illustreerde, was De omweg naar de keizer van Sutcluff. Daarna ging, zoals hij het noemde ‘de winkel definitief op slot’, en pensioneerde hij zichzelf in 1988 ook als kinderboekillustrator.

Veel van de door hem geïlustreerde boeken hebben een sterk historische inslag, een gegeven dat speciale eisen aan de illustrator stelt.

De historische (kinder)boekillustratie neemt tegenwoordig nog maar een bescheiden plaats in, en is te beschouwen als ‘een kind van de traditie’. In verband met een geloofwaardige weergave van het verleden, gedijt ze het best bij tekenkundig vakmanschap en een grondige tijdsdocumentatie. Als kunstzinnig produkt worden illustraties bij een historisch verhaal bedreigd door deze eisen, want als de illustrator te veel gericht blijft op de techniek, de historische precisie en de juiste informatie, dan kan de tekening een zekere dorheid gaan vertonen.

De Wilde's voorkeur voor het illustreren van historische boeken heeft te maken met een gevoel voor romantiek in hemzelf, met het vluchten uit deze tijd naar ‘vroeger’. Omdat de historische kinderboekillustratie ook een belangrijke informatieve taak heeft, vindt Dick de Wilde dat de illustrator vooral dienend ten opzichte van de tekst bezig moet zijn. Bij een heel beeldend schrijver acht hij de illustrator haast overbodig: er hoeft geen plaatje te worden gemaakt van wat al met woorden is gezegd. Volgens De Wilde moet de illustrator in het historische boek vooral de sfeer

[pagina 2]

van het gebeuren weergeven, of een dramatisch moment.

Met het hoogtepunt in het verhaal moet de illustrator zeer voorzichtig omspringen, opdat hij niet de spanning in het verhaal van de auteur wegtekent.

Deze houding ten opzichte van illustreren staat lijnrecht tegenover de grote mate van artistieke vrijheid die zoveel andere illustratoren zich toemeten en die vaak leidt tot een meer autonome positie van de illustrator (prentenboeken). Het is een visie die Dick de Wilde als mens en illustrator typeert, want hoewel hij niet alleen in kwalitatief maar ook zeker in kwantitatief opzicht tot de bekende Nederlandse illustratoren behoort, timmerde hij nooit aan de weg en is hij in ‘kinderboekenland’ eigenlijk een grote onbekende gebleven.

Voor de juiste weergave van historische situaties en de daarbij passende kleding, is veel research nodig.

[pagina 3]

Daartoe legde De Wilde een collectie van knipsels en foto's aan, en raadpleegde hij vakboeken als Het kostuum door de eeuwen heen van R. Selbie. Hij stelde zichzelf de opgave dat zijn getekende figuren de historische kostuums ook daadwerkelijk zouden drágen en niet alleen maar aan hebben. Ze moesten er op de tekening levensecht in bewegen en een overtuigende fysieke expressie hebben.

In de sterk historisch getinte boeken, zoals De avonturen van Jack Holborn van L. Garfield, toont De Wilde zich een vaardig realistisch pentekenaar. Zijn overtuigende weergave van de vorm en de detaillering van mens, omgeving en attributen, doen zelden afbreuk aan de expressie van de tekeningen. De Wilde heeft een voorkeur voor het weergeven van mannen met hun dieren: paarden, honden, soms gewikkeld in een strijd met een wild dier of de elementen (zee); actie.

In dit soort werk is hij vooral te beschouwen als een exponent van de traditie van het illustreren van historische verhalen, waartoe ook andere eigentijdse illustratoren als Fiel van der Veen of Jan Wesseling behoren.

Maakt hij daarentegen tekeningen bij meer humoristisch getinte verhalen zoals De wonderlijke geschiedenis van Adelaïde Harris van L. Garfield of Juf Matilda van Chr. Brand, dan zijn deze minder realistisch en gedetailleerd. Zij verrassen door hun speelse humor, overdrijving en trefzekere puntige lijnvoering.

De toon van het boek - dramatisch, historisch of humoristisch - bepaald de stijl van de tekening. Zélf zegt hij niet over een eigen stijl te beschikken, maar wel over een eigen ‘handschrift’. En daaraan zijn inderdaad de vele

[pagina 4]

boekillustraties die Dick de Wilde tussen 1965 en 1988 maakte, te herkennen.

Bibliografie

Door Dick de Wilde geïllustreerde boeken

Joh. Fabricius, Het geheim van het oude landhuis. Den Haag, Leopold, 1965.

M. Diekmann, Marijn bij de Lorredraaiers. Den Haag, Leopold, 1965.

Joh. Fabricius, De scheepsjongens van Bontekoe. Den Haag, Leopold, 1965.

H. van Kerkwijk, De ontvoering uit ‘De Swaan’. Amsterdam, Ploegsma, 1967.

K. Norel, Zarco de zeevaarder. Amersfoort, Roelofs van Goor, 1967.

B. Naughton, The goalkeeper's revenge and other stories. Harmondsworth enz., Penquin, 1968.

R. Sutcliff (bew.), De roemruchte daden van Robin Hood. Den Haag, Leopold, 1970.

J. Bayer. De heksenkring. Den Haag, Leopold, 1971.

L. Garfield, De avonturen van Jack Holborn. Den Haag, Leopold, 1972.

R. Sutcliff, De lantaarndragers. Den Haag, Leopold, 1972.

Joh. Fabricius, Eiko van de Reigershof. Den Haag, Leopold, 1973.

L. Garfield, Tussen galg en gekkenhuis. Den Haag, Leopold, 1973.

E. Chr. Haugaard, Dag van de Koningsakker: een meestal verzwegen oorlogsverhaal. Den Haag, Leopold, 1973.

E.L. Sharp, De roep van de coyote. Den Haag, Leopold, 1973.

R. Sutcliff, De ridderslag. Den Haag, Leopold, 1973.

L. Garfield, De trommelslager. Den Haag, Leopold, 1974.

L. Garfield, Tussen galg en gekkenhuis. Den Haag, Leopold, 1973.

T. Oosterhuis, Ridders, prinsen en koningen. Verhalen over de Oranjes. Den Haag, Leopold, 1974.

L. van der Werf, Daantje zou naar school toe gaan. Den Haag, Leopold, 1974.

P. Dickinson, De dansende beer. Amsterdam, Kosmos, 1975.

M. Diekmann, Slavenarts. Amsterdam, Sikkel, 1975.

S. Ellentuck, Malle Yankel. Amsterdam, Kosmos, 1975.

R. Sutcliff, Een muur van schilden. Den Haag, Leopold, 1975.

B. Byars, Het gevleugelde veulen. Amsterdam, Kosmos, 1976.

L. Garfield, De wonderlijke geschiedenis van Adelaïde Harris. Den Haag, Leopold, 1976.

Chr. Brand (pseud. Mary Christianna Lewis Milne), Juf Matilda. Den Haag, Leopold, 1977.

M. Diekmann, Mens te koop. Den Haag, Leopold, 1977.

Joh. Fabricius, Toontje Poland, een Alkmaarse jongen in de dagen van Napoleon. Den Haag, Leopold, 1977.

L. Garfield, Duivel in de mist. Den Haag, Leopold, 1977.

A. Rodriquez, Het avontuurlijke leven van Catalina; novice, rebel, soldaat en duellist. Den Haag, Leopold, 1977.

Joh. Fabricius, Toontje Poland onder de tropenzon. Den Haag, Leopold, 1978.

L. Garfield, De tuin der Vreugden. Den Haag, Leopold, 1978.

R. Silman, Peter is geadopteerd en wat dan nog! Amsterdam, Kosmos, 1978.

L. Garfield, Smith de dief. Den Haag, Leopold, 1979.

P. Huurdeman, Van Alkmaar de victorie. Alkmaar, Kluitman, 1979.

R. Sutcliff, Drie zangen voor een koningin. Den Haag, Leopold, 1979.

Joh. Fabricius, Uit een familiealbum. Den Haag, Leopold, 1980.

A. van der Heide-Kort, Eigentijdse schaduwen. Alkmaar, Kluiteman, 1980.

B. Helderman. De bevrijding. Alkmaar, Kluitman, 1980.

P. Huurdeman, Het beleg van Haarlem. Alkmaar, Kluitman, 1980.

[pagina 5]

P. Huurdeman, Leidens ontzet. Alkmaar, Kluitman, 1980.

C. Lennart (pseud. van Clara Helena Klaver), Prinsesje Mimosa. Den Haag, Leopold, 1980.

L. Garfield, De Bedrieger. Den Haag, Leopold. 1981.

L. Garfield, John Diamond wordt gezocht. Den Haag, Leopold, 1981.

R. Sutcliff, Schild en Kruis. Den Haag, Leopold, 1981.

C. Joh. Kieviet, De duinheks. Alkmaar, Kluitman, 1982.

C. Joh. Kieviet, Fulco de Minstreel. Alkmaar, Kluitman, 1982.

C. Joh. Kieviet, Het slot op de hoef. Alkmaar, Kluitman, 1982.

J. Krever, Het goud van Santa Maria. Den Haag, Leopold, 1982.

L. Garfield, Koetsen rolden voorbij. Den Haag, Leopold, 1983.

J. Krever, De bloedvlag in top. Den Haag, Leopold, 1983.

R. Sutcliff, Zwaard en Kroon. Den Haag, Leopold, 1983.

S. de Haan, De rode pimpernel. Groningen, Wolters-Noordhoff. 1984.

J. Krever, Aan boord van ‘De Fortuyn’. Den Haag, Leopold, 1984.

R. Sutcliff, Afscheid van een koning. Den Haag, Leopold, 1984.

J. Krever, Gevangen door indianen. Den Haag, Leopold, 1985.

N.J. Bosma, De bedelaars. Den Haag, Leopold, 1986.

N.J. Bosma, De troubadour van Carcassonne, Amsterdam, Leopold, 1987.

R. Sutcliff, De omweg naar de keizer. Amsterdam, Leopold, 1988.

25 Lexicon jeugdliteratuur
februari 1991