|
| |
| |
| |
Diana Jones
door Ineke Haykens
Diana (Wynne) Jones werd op 16 augustus 1934 in Londen geboren. Na de middelbare school bezocht ze van 1953 tot 1956 St. Anne's College in Oxford. In 1956 trouwde ze met John A. Burrow. Het echtpaar heeft drie zoons.
Als kind hield Diana Jones al erg van boeken, maar er waren in haar omgeving niet veel beschikbaar. Dus ging ze zelf verhalen schrijven. Deze las ze voor aan haar zusters. De verhalen gingen altijd over jongens, want die waren heldhaftig en stoer. Meisjes waren niet interessant.
De negen levens werd in 1981 bekroond met een Zilveren Griffel.
| |
Werk
Diana Jones is schrijfster van al dan niet humoristische, fantastische verhalen, verhalen die ze zelf ook graag leest. Ze vindt dat een verhaal spannend en verstrooiend moet zijn. Haar verhalen gaan over legendarische en betoverde dieren of over heksen en goden. Ze verwerkt in haar fantastische verhalen altijd de realiteit. Ze wil kinderen laten zien dat ze niet alleen staan in hun ellende. Een derde deel daarvan veroorzaken ze volgens haar zelf. Het overige tweederde deel wordt veroorzaakt door volwassenen. Volwassenen waar kinderen om wat voor reden dan ook vaak bang voor zijn. Ze wil kinderen laten zien dat magie een normaal onderdeel vormt van het alledaagse leven; iets wat ze kunnen gebruiken voor het oplossen van hun eigen problemen.
Kinderen spelen de hoofdrol in haar verhalen. Meestal ongelukkige kinderen. Zij beschouwen het magische eerst als een extra probleem, maar uiteindelijk zien ze het als een
| |
| |
middel om hun eigen persoonlijke crisis te overwinnen. De gewone problemen uit een kinderleven - afwezige of vijandige ouders, ruziemakende huisgenoten, het niet bestand zijn tegen de wispelturigheid van volwassenen - worden met behulp van magie opgelost door een kind dat zichzelf bewust wordt op weg naar volwassenheid.
| |
De negen levens
Twee kinderen, ‘Kat’ (Erik) en Santina Kent, broer en zus uit de betere heksenkringen, komen na de dood van hun ouders terecht bij mevrouw Messing, een niet zo bekwame heks. Santina beschikt over meer dan middelmatige toverkrachten, haar broer Kat is bij haar vergeleken een goedmoedige sukkel, bij wie geen spoortje kwaad is te vinden. Santina heeft bij mevrouw Messing te weinig speelruimte voor haar ambities. Ze zoekt contact met een geheimzinnige, belangrijke figuur: Chrestomanzie. Hij haalt de kinderen naar zijn kasteel om verder voor hun opvoeding te zorgen. Santina kan er niet tegen dat Chrestomanzie haar kleineert. Ze neemt op alle mogelijke heksenmanieren wraak, maar schiet daar niet veel mee op. Uiteindelijk wordt ze ontmaskerd. Het is voor Kat erg verdrietig de ware aard van zijn zusje te leren kennen.
De negen levens werd bekroond met een Zilveren Griffel. Het juryrapport vermeldt dat ‘het verhaal dieper gaat dan een spannend avontuur, het
Illustratie van Jaap Nieuwenhuis uit De negen levens
geeft een genuanceerde kijk op de strijd tussen goed en kwaad. De vele karakters in het boek zijn geloofwaardig uitgewerkt. Ook tovenaars en heksen blijken echte mensen te zijn, die wilskracht en doorzettingsvermogen nodig hebben om magie ten goede te kunnen gebruiken. Met de fantastische elementen zijn ook heel realistische emoties verwerkt.’
| |
De onbekende reiziger
Hoofdpersonen zijn de rondtrekkende zanger Clemens, zijn vrouw en hun kinderen. Ze wonen met al hun instrumenten in een huifkar. Ze trekken het land door en geven voorstellingen op dorpsweiden en marktpleinen. Het
| |
| |
verhaal speelt in de Middeleeuwen. Het gezin trekt van het Zuiden, een ondemocratisch land waar iedereen bang is, naar het Noorden, waar de mensen zichzelf mogen zijn en meer vrijheid hebben. De tocht gaat door een vijandig gebied. Clemens verdient zijn geld met het zingen en voordragen van oude liederen, maar ook van boodschappen in dichtvorm. Een vreemdeling, Kilian, gaat als een soort onderduiker mee naar het Noorden. Al snel wordt de vader vermoord, de moeder gaat terug naar het landgoed van haar vroegere verloofde en de oudste zoon belandt in de gevangenis. De jongste zoon die de antieke kitar (luit) van zijn vader erft, besluit met zijn zusje de onbekende jongen, die de zoon van een vooraanstaande graaf uit het Noorden blijkt te zijn, met de huifkar naar de vrijheid te brengen. Er zijn veel moeilijkheden te overwinnen, maar de magische kracht van de kitar overwint legers, doet bergen wankelen en alles komt ten slotte goed.
Een thema passend in het werk van Jones. De kitar heeft een geheimzinnige macht om bedrog en egotripperij te ontdekken. Desondanks staat in de nblc-recensie uit 1981 dat ‘sommige jonge mensen (11-14 jaar) de sprookjesachtige oplossing door een magische kitar een afgang zullen vinden en zich er wat door bekocht zullen voelen’.
| |
De magische mantels
Hoofdfiguren zijn de kinderen van Olbert Oester. Nadat hun vader in de oorlog is gedood, worden ze door de rest van het dorp met de nek aangekeken. Ze zijn anders. Uiterlijk lijken ze meer op de gevreesde heidenen dan op de eigen bevolking, en rond hun afkomst hebben altijd al vreemde verhalen de ronde gedaan. De kinderen weten zelf echter niet hoe het zit. In een boot drijven ze de wilde stromende rivier af die dit voorjaar veel wilder en waterrijker is dan anders. Geleidelijk duiken er steeds meer magische elementen in het verhaal op. Hun oudste broer komt terug uit de oorlog, maar er lijkt iets met zijn geest aan de hand. Geheimzinnige krachten lijken hen een bepaalde kant op te drijven. Ze beginnen te beseffen dat hun moeder bij de onsterfelijken (hun goden) hoort. Tanaki, die het verhaal vertelt, heeft zelf bijzondere gaven. Zij weeft alles wat hun tocht aangaat in in mantels met bijzondere tekens, die niet door iedereen zomaar begrepen kunnen worden. Veel gevaren moeten ze doorstaan voordat ze eindelijk ontdekken wat de zin van hun reis was.
De eeuwige strijd tussen goed en kwaad ligt weer ten grondslag aan dit verhaal, dat in de vroege Middeleeuwen speelt.
| |
Waardering
Diana Jones wordt algemeen beschouwd als een schrijfster van fantastische verhalen van een ongebruikelijke soort. Marcus
| |
| |
Crouch merkt over haar op: ‘Ze breekt alle gebruikelijke regels van het genre, maar staat stevig door haar eigen virtuositeit.’
In besprekingen van haar werk wordt ze herhaaldelijk geroemd om haar genuanceerde, trefzekere typeringen van karakters, haar vlotte dialogen, knappe woordgebruik en volwassen schrijftrant. In een bespreking van De negen levens in Het Binnenhof merkt de recensent op ‘dat het af en toe voorkomt dat een jeugdboek zo goed is geschreven, dat de lezer zich afvraagt voor welke leeftijd het precies is bestemd en of wel van een jeugdboek sprake is. De negen levens is zo'n werk dat, vergelijkbaar met Tolkiens De Hobbit door volwassenen even goed kan worden gewaardeerd als door jeugdige lezers.’
| |
Bibliografie
Toneelstukken voor kinderen
|
| The Batterpool Business (1965), The King's Things (1968), The Terrible Fisk Machine (1969) |
Niet in het Nederlands vertaald
|
| Witch's Business (1973), Ogre Downstairs (1974), Dogsbody (1975), Power of Three (1976), Drowned Ammet (1978), The Real Thing (1978), The Four Grannies (1980), Homeward Bounders (1980), The Magicians of Caprona (1980), Who got rid of Angus Flint (1980), The Time of the Ghost (1982), Witch Week (1982) |
In het Nederlands vertaald
|
| Eight Days of Luke (1975): Acht dagen met Lucas. Vertaald door Carolien Bakker. Utrecht, Het Spectrum, 1977. |
| Cart and Cwidder (1975): De onbekende reiziger. Vertaald door Ank van Wijngaarden. Met illustraties van J.E. Nieuwenhuis. Amsterdam, Ploegsma, 1981. |
| Charmed Life (1977): De negen levens. Vertaald door Ank van Wijngaarden. Met illustraties van J.E. Nieuwenhuis. Amsterdam, Ploegsma, 1980. |
| The Spellcoats (1979): De magische mantels. Vertaald door Ank van Wijngaarden. Met illustraties van J.E. Nieuwenhuis. Amsterdam, Ploegsma, 1982. |
Over Diana Jones
|
| Marcus Crouch, The Nesbit Tradition. The Children's Novel 1945-1970. Londen, 1972. |
| Diana Wynne Jones, Creating the experience. In: Times Literary Supplement, 11-7-1975. |
| Anne Commire, Something about the Author. Volume 9, Detroit, 1977. |
| Diana Wynne Jones, Dogsbody. In: School Bookshop News, nr. 11, 1978. |
| Diana Wynne Jones, Far Out Fantasy. In: Books for your Children, nr. 5, 1981. |
| Dokumentatie auteurs en illustratoren van jeugdboeken, Knipselkrant jeugdliteratuur, jaargang 7 (1983), nr. 6. |
| Humphrey Carpenter en Mari Prichard, The Oxford Companion to Children's Literature. Oxford, 1984. |
36 Lexicon jeugdliteratuur
oktober 1994
|
|
Auteursrechtelijk beschermd