Lexicon van de jeugdliteratuur

(1982-2014)–Jan van Coillie, Wilma van der Pennen, Jos Staal, Herman Tromp– rechtenstatus

John Donovan

door Marianne Boswerger

John Donovan werd in 1928 in Amerika geboren. Behalve kinderboeken schreef hij een boek en een toneelstuk voor volwassenen. Hij is voorzitter van de Children's Book Council, een vereniging van uitgevers die onder meer de Amerikaanse kinderboekenweek sponsort. Vanwege deze functie vermijdt hij iedere persoonlijke publiciteit.

Werk

Het centrale thema in Donovans boeken voor kinderen is de strijd van een eenzame jongen om zichzelf te ontdekken door middel van een confrontatie met iemand die hem sympathiek is. Hij is wanhopig op zoek naar warmte en genegenheid, naar iemand bij wie hij hoort. Bij zijn pogingen om relaties aan te gaan, geeft de hoofdpersoon ook uiting aan zijn (homo)seksuele gevoelens, soms openlijk en tamelijk vulgair beschreven (Remove Protective Coating a Little at a Time), soms naïef maar teder (I'll Get There. It Better Be Worth The Trip), soms heel impliciet (Wild in the World). De seksuele relaties zijn gebaseerd op gelijkwaardigheid en respect voor de integriteit van de betrokkenen, ook al zijn de personen nóg zo verschillend.

In Wild in the World sterven op de eerste pagina's twaalf leden van het gezin Gridley en blijft John alleen achter op Rattlesnake Mountain in New Hampshire. Hij sluit vriendschap met een wolfachtige hond die hij Son noemt en heeft totaal geen contact met andere mensen. Wel heeft hij enkele heel subtiele seksuele ervaringen met Son. Wanneer tenslotte ook John sterft, blijft Son alleen achter.

In het enige boek van Donovan dat in het Nederlands is vertaald, Mag ik alsjeblieft!, ligt de nadruk op de eenzaamheid van de hoofdpersoon. Na de dood van zijn oma gaat de dertienjarige Davy bij zijn gescheiden en aan de drank verslaafde moeder wonen in een flat in New York. Met veel moeite verwerft hij Altschulers vriendschap, waarbij zijn liefste vriend, de tekkel Fred, als een soort bemiddelaar fungeert. Zo ook bij hun eerste homoseksuele ontmoeting: tijdens het spelen met Fred geven de jongens elkaar een kus. Nadat ze hebben geëxperimenteerd met alcohol vindt Davy's moeder hen slapend op de vloer en maakt een drama waaraan zijn vader te pas moet komen. Terwijl de mannen praten laat moeder Fred uit. Deze wordt overreden, hetgeen Davy een enorm schuldgevoel bezorgt. Ten slotte spreekt Davy zijn vriendschap en respect voor Altschuler uit, waarmee hij de grenzen van hun relatie vaststelt.

Waardering

Donovans boeken voor de jeugd waren omstreeks 1970 nogal controversieel, ‘taboedoorbrekend’. Ze sloegen in als een bom, met name bij volwassenen. Vooral over de (homo)seksualiteit in I'll Get There... en Remove Protective Coating... laaiden de emoties der critici hoog op, met name in de buitenlandse bladen. Veelal wordt dit onderwerp het eerst naar voren gehaald en het breedvoerigst besproken, terwijl zaken als economisch taalgebruik, beschouwende en suggestieve verteltrant, stereotypie van de bijfiguren en de boeiende ontwikkeling van de hoofdfiguren nauwelijks aan bod komen.

De meningen over Wild in the World lopen uiteen van ‘a horror story in monotone’ tot ‘one of the most moving books ever written for children’, terwijl anderen eraan twijfelen of het wel een kinderboek is. Als het gelezen wordt als een realistisch verhaal, is de strekking karikaturaal en ongeloofwaardig. Maar als men het boek leest als een fantasie over eenzaamheid, krijgen het onderwerp en de nogal afstandelijke beschrijving ervan meer betekenis. De vraag is of kinderen deze stap kunnen maken.

Bibliografie

Voor volwassenen

Eichmann, Man of Slaughter. New York, Avon Books, 1960.

Riverside Drive. (Toneelstuk geproduceerd in New York, 1964).

Niet in het Nederlands vertaalde jeugdboeken

The Little Orange Book. Met illustraties van Mauro Caputo. New York, Morrow, 1961.

Wild in the World. New York, Harper, 1971.

Remove Protective Coating a Little at a Time. New York, Harper, 1973.

Good Old James. Met illustraties van James Stevenson. New York, Harper, 1975.

Family. New York, Harper, 1976.

In het Nederlands vertaald

I'll Get There. It Better Be Worth The Trip (1969): Mag ik alsjeblieft! Met illustraties van Rien Poortvliet. Geautoriseerde vertaling door Dolf Verroen. Den Haag, Leopold, 1971.

Publikaties over jeugdliteratuur

A visit to the Soviet Union's principal children's book publishing house. In: Horn Book Magazine, 1968, no. 3, blz. 302-307.

Aspects of children's informational books. In: Wilson Library Bulletin, vol. 49 (1974), no. 2, blz. 145-177.

Over John Donovan

B. Bader, What (if anything) is a children's book? In: Wilson Library Bulletin, vol. 46 (1971), no. 4, blz. 322-323.

[Anoniem], John Donovan - oder die neue Empfindsamkeit. In: Bulletin Jugend und Literatur, 1976, no. 7, blz. 2-3.

D. Verroen, Over jeugdromans. In: Bzzlletin, no. 33 (1976), blz. 3.

[Anoniem], John Donovan. In: Children's Literature Review. Vol. 3. Ed. by G.J. Senick. Michigan, Gale Research Company, 1978.

S. Goldman, John Donovan: Sexuality, Stereotypes, and Self. In: The Lion and the Unicorn, vol. 2 (1978), no. 2, blz. 27-36.

6 Lexicon jeugdliteratuur
oktober 1984

Vorige Volgende