Ritme en skandering. 'n Ondersoek na ritmiese sisteme in uitgesoekte Afrikaanse gedigte

[p. 177]

Byvoegsel

Mowing Robert Frost

There was never a sound beside the wood but one
And that was my long scythe whispering to the ground.
What was it it whispered? I knew not well myself;
Perhaps it was something about the heat of the sun,
Something perhaps, about the lack of sound -
And that was why it whispered aand did not speak.
It was no dream of the gift of idle hours
Or easy gold at the hand of fay or elf:
Anything more than the truth would have seemed too weak
To the earnest love that laid the swale in rows,^*
Not without feeble-pointed spikes of flowers

‘... would have seemed too weak to (the earnest love...’

* Die enjambement van ‘weak’ na ‘to’ lei tot 'n trogeïese voet:

[p. 178]

(Pale orchises), and scared a bright green snake.
The fact! is the sweetest dream that labour knows.
My long scythe whispered and left the hay to make.

[p. 179]

Mijn bleeke denken P.C. Boutens

Mijn bleeke denken dwaalt tot u door diepe nachten
Als moede schapen naar haar eindlijken stal;
Zij maken wit den nacht met schemerblake vachten,
Weidend de duisternis van't weligdonke dal.
Ik troost wel iedren dag met zon en zachte praten
In eigen weide en kooi haar stomme droefenis,
Maar in den avond breekt haar leedgerekte blaten
Mijn deuren open naar de wijde duisternis.
En 'k zie haar angstig na, tot waar zij nader tijgen
Ten Leed, nu tusschen ons een breeden, dooden stroom;

[p. 180]

Maar zie haar ongedeerd aan d'overoever stijgen
En ver verwanen in den waazgen kimmedroom.
En in den nanacht lig ek leed-en vreugdverlaten,
En schuiflen de uren zacht als door ontvolkte stad,
Tot met de morgenzon haar ongetrooste blaten
Om toegang keert en schreit op 't dauwdoorweekte pad.

[p. 181]

Avond Willem Kloos

Nauw zichtbaar wiegen op een lichten zucht
De witte bloesems in de schreemring - ziet,
Hoe langs mijn venster nog, met ras gerucht,
Een enkele, al te late vogel vliedt.
En ver, daar ginds, die zacht-gekleunde lucht
Als perlemoer, waar ied're tint vervliet
In teêrheid... Rust- o, wonder-vreemd genucht!
Want alles is bij dan zóó innig niet.
Alle geluid, dat nog van verre sprak,
Verstierf- de wind, de wolken, alles gaat
Al zacht en zachter - alles wordt zoo stil...

[p. 182]

En ik weet niet, hoe thans dirt hart, zoo zwak,
Dat al zóó moe is, altijd luider slaat,
Altijd maar luider, en niet rusten wil.

[p. 183]

Sonnet 37 Albert Verwey

Als een geleerd, middeneeuws alchimist
Voor een klein vuur in een bestove apteek,
Vol apparaat, zit en beschrift met bleek
Gelaat geel perkament, - studeert en gist,
En zoek in boeken, duister door den mist
Des tijds, een zeldzaam kruid uit vreemde streek,
Dat mooglijk heeft wat aan zijn vondst ontbreek’,
Waardoor die goud werd, zo hij dàt slechts wist...
Zo zit ik zoms en peind en cijfer na,
Hoe't wonder samenstel van deze ziel
Moet worde aangedaan met welke deugd

[p. 184]

Opdat mijn ziel met de uwe altijd saamviel
Tot een verbinding vol van gouden vreugd,
Geluk en liefde zonder wedergâ.

Uit: Van de Liefde die Vriednschap heet

[p. 185]

To die, to sleep -

No more, and by a sleep to say we end
The heart-ache and the thousand natural shocks
That flesh is heir to, 'Tis a consummation
Devoutly to be wished. To die, to sleep;
To sleep, perchance to dream. Any there's the rub;
for in that sleep of death what dreams may come...

Fragment uit Hamlet: reëls 60-66

[p. 186]

Fragment uit Trekkerswee: strofes 1 en 2

Dis heuwels, heuwels, heuwels net
sover 'n mens se oog kan speur,
grasheuwels waar ook riwwe gaan,
met enkele stroompies tussenduer.
Daar is geen hoë berge nie
want hoog is daar die wêreld self;
en luggies waai daar dun en fris,
of dit stroom uit die blou gewelf.

[p. 187]

Fragment uit Joernaal van Jorik: Strofes 1-4

Waar warrelwinde uit naghemels maal
en waaireëns oor die see uitsak, verlig
die magnesiumdraad van 'n weerligstraal
'n duikboot wat soos die aarde verdig
uit die baaierd beweeg. En vóór die vloed
van golwe hom raak, klap die staalluik
toe, en hy kantel sy vinne en snoet
skuin in die skuimende waters - duik →
met 'n borrelbaan langs kuwe en kante
deur die reie vlugtende engelvisse

[p. 188]

tussen heup en heup van twee vastelande
in 'n waterbuik se geheimenisse
bo die kopbeen en die gebarste klok
van matrose en ryke lankal vergaan;
maar die see is 'n ewige eierstok
en ryke groei met die groeiende maan.

[p. 189]

Is daar nog trane?Eugène Marais
(In 'n Belgiese hospitaal vir ongeneeslike kinders)

Is daar nog trane?
Sal ooit weer skyn van smart,
Deur sinsbedrog en ydel wane

'n Enkel sug roep uit die hart?

Is daar nog trane?
Is daar nog bly gelag?
- Waar kleintjies speel in tuine

Vol van sonnesky en blommeprag?

Is daar nog bly gelag,

In huise warm en verlig,

- Gesondheid op elk’ kleingesig, -

[p. 190]

Waar moederliefde as 'n gloed
Teen elke smart beskerm, verhoed,
Elk’ vreug vergroot, elk’ leed versag, -
Is daar nog bly gelag?
Is daar gebede nog?
Wat in die Hemel nuut sal klink?
Wat in vuur-woorde, ongesog,
Dié weeklaag in Gods oor sal skink?
Is daar gebede nog?
- Wat alle vreugde daar sal stoor?
- Met onweerstaanbare gewrog
Dwing tot verhoor?
Is daar gebede nog?

[p. 191]

Uit: Die dikkoppe dans (Reël 8)

[p. 192]

[p. 193]

Uit Raka (die Koms van Raka):reël 1
AMPLITUDE

FREKWENSIE EN DUUR
(Normale lengte van sonagramstrokie vir leestyd van 4.8 selk. is 31.6 cm.
Lengte van strokie hier is 25 cm. Leestyd dus 3.8 cm.)

[p. 194]

Uit: Die Dans die Reën: reël 1
(Lengte van strokie is 12·6 cm. Leestyd dus 1·9 sek.)

[p. 195]

Uit: Die Dans die Reën: reël 2
(Lengte van strokie is 17·3 cm. Leestyd dus 2·6 sek.)

[p. 196]

Die Dans van die Reën: reëls 3 en 4
(Reël 3: Lengt van strokie 10·5 cm. Leestyd dus 1·6 sek.
Reël 4: Lengte van strokie 7 cm. Leestyd dus 1 sek.)

[p. 197]

Uit: Die Dans van die Reën: reël 5
(Lengt van strokie 17·1 cm. Leestyd dus 2·59 sek.)

[p. 198]

Die Dans die Reën: reël 6
(Lengte van strokie is 17·6 cm. Leestyd dus 2·67 sek.)

[p. 199]

Die Dans die Reën: reël 7 en 8
(Reël 7: 8 cm. dus 1·2 sek.
Reël 8: 11·5 cm. dus 1·7 sek.)

[p. 200]

Die Dans die Reën: reël 9
(Lengte van strokie is 27 cm.
Leestyd dus 4·1 sek.)