Gedenkzuil voor W. Bilderdijk

[p. t.o. III]

[p. VII]

Voorberigt.

De gewaarwordingen, welke het afsterven van een' groot man bij zijne tijdgenooten verwekt, tot de nakomelingschap over te brengen, kan niet dan in vele opzigten als hoogst belangrijk beschouwd worden: immers daarin kan men met regt vooronderstellen den wezenlijken staat, waarin geestontwikkeling en zedelijke beschaving zich bij zijn aanwezen bevonden, te kunnen overzien, en zich dus op het ware standpunt te bevinden, zoowel hem als zijnen leeftijd volkomen regt te doen wedervaren.

Deze bedenking vooral was het, welke de uitgevers van dezen bundel aanspoorden, de verschillende gewaarwordingen wegens het afsterven van den onvergelijkelijken bilderdijk, als het ware, om één punt te verzamelen, en alzoo een juist denkbeeld van den geest van het tijdvak, waarin dit veelomvattend vernuft werkzaam was, tot latere geslachten over te brengen.

Het graf toch heeft in zich zelf iets zoo plegtigs, zoo vreedzaams, dat men, het oog vestigende op hem, die er in te ruste gaat, de kleingeestige twisten, waardoor niet zelden de levenden van elkander verwijderd worden, ver-

[p. VIII]

geten moet: binnen deszelfs koele wanden verdooven de bruisende hartstogten, en de stem der verbittering verliest zich in deszelfs achtbare stilte. Hij, die eenmaal de donkere poort is ingegaan, heeft te verantwoorden hetgeen hij in zich zelven was. Zij, die aan dezelve afscheid van hem nemen, mogen alleen beoordeelen, wat hij aan de nakomelingschap overlaat.

Het kon derhalve het oogmerk niet zijn, partij te kiezen tusschen de kampioenen, die bilderdijk bevochten, zonder de hoogte, waarop hij stond, te kunnen bereiken, en hen, die met hevigheid zijne gevoelens aankleefden, zonder dezelve te kunnen doorgronden. Eene waarachtige hoogschatting van onmiskenbare verdiensten, van geen' strijd van gevoelens afhankelijk, was de eenvoudige bedoeling. Noch blinde vergoding, noch redelooze verguizing mogt hier beslissen; en het strekt ons tot geen gering genoegen, door dit Werk zelf de bewijzen aan te voeren, dat mannen van karakter, door eene zelfstandige denkwijze geleid, zich noch tot het een, noch tot het ander laten vervoeren, en alleen in gemoede eere geven aan wien eere toekomt.

Niemand in zijne denkwijze te kort willende doen, moeten wij berusten in de terughouding van hen, die geschroomd hebben, in strijd met

[p. IX]

de gevoelens van den grooten man te zullen geraken, door zijner nagedachtenis eene openlijke hulde te bewijzen, even als in de verontschuldiging van hen, die het voorwerp boven hunne krachten rekenden. In een en ander ligt eene stilzwijgende bewondering, welke wij dan ook in ieder vooronderstellen, die geene bouwstoffen tot deze gedenkzuil heeft aangebragt. Ieder toch, die zich met eenigen lof in de dichterlijke loopbaan heeft onderscheiden, zal gereedelijk erkennen, dat het voorbeeld van bilderdijk hem van den eenzelvigen weg, waarop de vernuften van een vorig tijdvak waren afgedwaald, is teruggehouden; en dat hij in zijne stoute vaart de echte sporen der kunst, door eene angstvallige zucht tot effenheid onkenbaar gemaakt, weder heeft opgedolven.

Wat de Kunsten en Wetenschappen in hem verloren, of liever wat zij bij zijn aanwezen gewonnen hebben, laat zich niet in eene beschrijving omvatten; de tijd alleen zal alle takken en aderen van den weelderigen vloed, welke in zijn zeldzaam vernuft een' oorsprong vond, leeren onderscheiden.

Wij kunnen niet afzijn, onzen hartelijken dank te betuigen aan hen, wier medewerking onze pogingen ondersteunde, en het is ons niet dan ten hoogste aangenaam, in staat ge-

[p. X]

steld te zijn geweest, ter eere van het wonder zijner eeuw, de voortbrengselen der beeldende kunsten met die der fraaije letteren te vereenigen.

Hun, wier bijdragen wij, na er ernstig over geraadpleegd te hebben, niet geraden hebben kunnen vinden te plaatsen, zeggen wij niettemin dank voor hunnen goeden wil; zij mogen daarom echter niet ontmoedigd worden, maar bedenken, dat men juist niet allen aanleg mist, schoon men ook in een onderwerp, als dit, niet gelukkig geslaagd mogt zijn.

De Bijlagen, ons door de vriendelijkheid van den Hoogleeraar tiedeman medegedeeld, zullen, zoo wij vertrouwen, niet ongevallig wezen.

Wij eindigen met den wensch, dat ook de uitvoering van het Werk eenigen bijval zal mogen vinden; en het zal de streelendste voldoening voor ons zijn, iets waardig aan het voorwerp onzer bewondering te hebben mogen bijdragen.

de uitgevers.