Officia Ciceronis, leerende wat yeghelijck in allen staten behoort te doen, bescreuen int Latijn

Van state oft maniere van leuen te verkiesen.
Het xlv. Capit.

Alder eerst moetmen wel raetslagen ende ouerlegghen wie ende hoedanich wy begheeren te wesen: ooc wat maniere van leuen ons te aenuaerden staet: welcke bera-

[fol. 46r]

dinghe bouen alle andere d'alderswaerste is. Want hem elck ghemeenlijck in zijn ionckheyt, die gants onvoorsichtich is, begeeft tot eenrehande maniere van leuen, niet die hem nutste, maer die hem lustichste is: alsoo dat hem elck verwert vint in een maniere ende ghewoonte van leuen, al eer hy verstandich ghenoech is om te verkiesen tghene voor hem tbeste waer. Want al ist soo dattet Hercules, die een soon van Iupiter was, heeft moghen ghebueren (soo Xenophon schrijft) dat hy in zijn ioncheyt (twelck den tijt is elck vander naturen verleent omme hem seluen eenen wech zijns leuens te verkiesen) in een woestijne sittende langhe twijfelende ende hem beriedt welcken wech hy best inne gaen soude, soo hy twee weghen d'een wellustich, d'ander duechdelijck voor zijn ooghen sach: so en sal moghelijck alsulcx ons niet ghebueren, die na ons goetduncken d'een oft dander nauolghen tot wiens hanteringe ende bedrijf wy dan gedreuen werden. Maer meest al in de onderwijsingen ende zeden onser ouderen opgeuoet zijnde werden wy geuoert tot henlieder ghewoonte ende maniere van doen. Andere werden gedreuen doort ordeel vande meeste menichte: so dat si alder meest begeren, tgene dat alle man alder bestacht. Daer zijnder ooc

[fol. 46v]

sommighe die welcke, oft door eenrehande gheluckicheydt, oft door natuerlijcke duecht, oft doort onderwijs haerder ouderen, den oprechten wech des leuens gewandelt hebben. Maer den aert van dit volc is met allen seltsaem: die welcke verchiert zijnde oft met een wtnement edel verstant oft met oprechte gheleertheyt, tijt van beraet hebben gehadt, om verkiesen wat maniere van leuen si wilden aennemen. In welck ouerlegghen men alle tberaet meest moet voegen tot sulcken maniere van leuen daer elcx nature meest toe strect. Want indien wy (soo voor gheseyt is) het rechte behoren oft betamen soecken, volgende meest in onse wercken de ghenegentheyt onser naturen: soo behooren wi ooc veel sorchuuldiger te zijn in tverkiesen van een state, daer wy ons leuen dencken in te versliten: op dat wy met een ghestadicheyt van leuen ons seluen altijt moghen ghelijck zijn ende in gheen officie oft betamelic werc en hincken noch en missen. Maer want d'aldermeeste cracht tot dese verkiesinge van state gheleghen is in de nature, daer naest inder fortuynen: so moetmen dese beyde int verkiesen van state oock wel aenmercken: doch sonderlinghen op de nature, want die is veel vaster ende ghestadigher: ghemerct de fortuyne (hoe wel si onghe-

[fol. 47r]

durich is) oock somtijts in dese saken tegens de onsterffelike nature schijnt te strijden. Daeromme moet de sulcke stantuastich blijuen in zijn voornemen, die een staet aenghenomen heeft bequaem zijnde tot zijn onuerdoruen nature: ende dit betaemt aldermeest, ten ware men vermercte in tverkiesen zijns staets gedoolt te hebben. Maer oft sulcx ghebuerde (twelc wel vallen mach) so moetmen seden ende voornemen veranderen. Welcke veranderinghe ons bequamer ende lichteliker vallen sal, indiense met goede ghelegentheyt gheschiet: maer wil dat niet zijn, so salmens allenskens ende metter tijt doen ghelijc de wijse mannen leeren datmen der geender vrientschap die niet soo lustich noch goet en beualt alsmense waende, meer behoort af te ternen dan af te schueren. Maer als yemandt dan zijn maniere van leuen verandert heeft, soo moet hy met alder vlijte besorghen dat hy sulcx met goeden raet ghedaen schijnt te hebben. Ende want een weynich voor gheseyt is, datmen de voorouders nauolghen sal, so moetmen eerst daer wt sonderen, datmen haer ghebreken niet en moet naeuolghen: daer nae, indient de nature niet en vermach om sommighe saken nae te doen. Alsoo en mochte des eersten Africanus sone (die desen ghewonnen

[fol. 47v]

van Paulo AEmilio, tot een soon aengenomen hadde) om de crancheyt zijnder siecten sinen vader met de wapenen soo wel niet ghelijck zijn, als die de sine gheweest was. Daeromme die door onbequaemheyt niet en mach (als zijn voorouders) der luyder saken voor recht verantwoorden, oft door swacheit ridderlijcke saken hanteren: behoort nochtans die dingen te volbrengen ende te hanteren, die in zijnder machten zijn, als rechtuaerdicheit, getrouheit, miltheyt, besceydenheyt, ende maticheyt: op dat hy te min beclaecht oft beschuldicht werde, in tgene hem ontbreect in ander dingen. ⁺Maer d'alder beste erffenisse die d'ouders haer kinderen achterlaten, die oock dan alle ander goeden te bouen gaet, is de glorie oft gemeen gerucht van duechden ende heerlike daden: ende is den kinderen gheen meerder sonde noch scande, dan dat si wt de voetstappen haerder ouderen wijckende die ongelijc worden ende tot oneere leuen van haerder voorsaten glorie. Ende want ongelijcke ouderdomme geen ghelijcke daden en betamen, so dat den iongers anders toebehoort dan den ouders, staet my hier af wat te segghen met onderscheyt.

+ De beste erffenisse is een goede name oft lof vanden ouders.