Voor kinderen van ezeldrijvers

Oorlog is geen ‘lot’

Wanneer de duitsers bekend maakten dat de verovering van wéér een land grote kans van slagen had, was de uitdrukking stereotiep dat de operaties ‘volgens de plannen verliepen’. Daarmee werd, ten eerste, versluierd dat deze plannen door mensen ontworpen waren, door Heusingers en Speidels. Ten tweede verbergt het onpersoonlijke ‘verliepen’ dat het individuen waren, die de misdaad ten uitvoer legden: mensen van de soort van de Trettners tot die

[p. 34]

van de Von Amsbergen. Maar als die vervloekte oorlog nog ergens goed voor is geweest, dan is het dat de mens eindelijk tot het inzicht zou kunnen geraken dat oorlog geen ‘lot’ is, geen onweer dat losbarst, maar een kalamiteit die individuen voorbereid hebben en ten uitvoer leggen. Individuen? Nog steeds te onpersoonlijk: wijzelf. In het wetenschappelijke vlak hebben wij behoefte aan analyse, eindelijk, van wat een mens beweegt tot doen en dulden. In dat van het dagelijkse leven is het nodig dat méér individuen durven weigeren mee te doen en te dulden. De duitse soldaten die dienst weigerden of saboteerden (helaas zal het aantal overlevenden gering zijn maar juist daarom) zouden in de (vooral niet erfelijke) adelstand moeten worden verheven en de andere zouden in elk geval belast moeten blijven met een veroordeling, die niet in alle gevallen straf zou moeten betekenen.

Oorlog is geen ‘lot’, maar het deelnemen aan een moorddadige oorlog heeft wel een lot tot konsekwentie: een veroordeling. De zaak is pas achter de rug na het sluiten van vrede. In Nederland wordt recht gesproken in naam van de koningin. Van geen rechter zou geduld worden dat hij, hangende een uitspraak, met een verdachte in het huwelijk trad. Een aanstaande koningin kan niet trouwen met een van Hitlers soldaten voordat er vrede gesloten is.