Naar de Barbiesjes

[p. 183]

Nadere berichten

Mani, die in Suriname te boek gestaan had als Victor Emanuel da Costa, liet zich in Georgetown inschrijven als Manuel Acosta. Dat vond hij korter. Al een half jaar later zat hij bij een neef in Boston.

Abonni werd genoteerd als de in Demarara geboren vrije zwarte Abonni Mongelawo. Hij ging met dokter Hahn mee naar Pruisen, waar hij opgeleid werd tot heilgeneeskundige, wat dat ook moge zijn.

Hoe het Tania en Axel verging, valt op te maken uit de volgende brieven.

Manuel Acosta aan Abonni en Tania Mongelawo te Potsdam

Lieve Tania, beste Monge,

Erg blij eindelijk iets van jullie te horen. Jullie zijn dus goed terechtgekomen daar midden in Pruisen. Je schrijft dat de mensen er geen negers gewend zijn. Dat zij het zich kunnen veroorloven om aardig te doen. Kom, is dat niet wat somber? Waarom zouden ze niet blij zijn met iemand die zich heeft toegelegd op de kennis van spieren en gewrichten? Eerlijk gezegd had ik gedacht dat je nog eens apotheker zou worden nadat dokter Hahn je had ondergebracht bij Brixon in Georgetown. Dat je flessen zou blijven spoelen, geloofde natuurlijk niemand. Was die Brixon trouwens any good of kun je dat niet beoordelen?

Je zegt zelf dat je met lof bent toegelaten als heelmeester, Monge. Ik vond dat ‘heilgeneeskundige’ wel erg dubbelop, dit is een eenvoudiger woord. Ze hebben een artikel van je gepubliceerd over de geneeskrachtige werking op spieren van stoffen in de bast van bepaalde bomen. Nou, daar hebben wij op onze

[p. 184]

reis destijds al van geprofiteerd. Hoe wist je dat toen allemaal al?

Wat een geluk dat Tania het leuk vindt al die deftige patiënten in jullie huis de nodige baden toe te dienen. En ze warm te wrijven. Wedden dat het mode wordt om een neger met Indiaanse nurse als arts te hebben? Verhoog rustig de prijs. Je zult zien dat ze niet weglopen. Vandaag of morgen krijg je nog gravinnen en baronnen. Ik zie het voor me: jij roept ‘Leve de republiek’ en Tania antwoordt ‘Dood aan de tiran.’

Ik zou jullie graag eens terugzien. Wat mijzelf betreft, dit is een land met akkers en bossen plus jacht en visserij. Maar boeren en vissers moeten toch ook kunnen rekenen. Daarvoor ben ik er. Voor een rijke man met veel imagination (zo heet fantasie hier) ben ik bezig de taal te bekorten, de schrijftaal dan. Spreektaal, daarbij kan het eigenlijk niet, heb ik hem bijgebracht. Maar voor brieven en zo kan het zeker. Verder leer ik een nieuw soort rekenen. Het is eenvoudiger dan gewoon rekenen, want je kunt een hele som van cijfers met hun bewerkingen samenvatten in een letter. Neem schaken. Een opening met de gebruikelijke tegenzetten noem je a. Zo kun je door a te zeggen zes zetten samenvatten. Ze noemen het algebra.

Met Axel gaat het goed. Hij is niet getrouwd. Axel is toch priester geworden. Wij hadden alle vier al door dat het erin zat. Hij heeft vreemde talen geleerd en is naar Afrika om onder zwarte mensen te werken. Wat dat werk voorstelt? Geen flauw benul. Maar als hij dezelfde aardige jongen gebleven is, zal hij er wel wat van maken. Alleen ga ik nooit ‘Vader’ tegen hem zeggen. Ik kijk wel uit.

En nou het belangrijkste nieuws. Ik ga trouwen. Zij is de dochter van een onderwijzer. Hij is Fransoos en gelukkig republikein, al zijn ze hier erg gesteld op die koningin Victoria van jou, Tania. Maar zijn dochter heeft een Engelse naam: Gwendolyn. Eerst noemde ik haar Lynnie, maar nu al Lin, want het is me veel te lang. Stel dat wij 50 jaar zullen samenleven. Dat hoop ik. En dat ik in brieven, notities en katte-

[p. 185]

belletjes 100000 keer haar naam zal schrijven. Lynnie is 3 letters langer dan Lin. Dat maakt zeker een pot inkt uit en tientallen ganzepennen. Ik wil trouwens ook een methode verzinnen om heel kleine gewichten en hoeveelheden te wegen en te meten. Enfin, Lin is heel lief. Door alles wat ik haar van jullie verteld heb, houdt ze al van jullie. Zij vindt het best leuk dat jullie beiden niet zo spierwit zijn. Indianen zien er hier overigens anders uit dan in Suriname, Tania. Zij moeten ook meer kleren dragen, want het is hier soms bijzonder koud. Ja, en ik heb 1 neger gezien. Hij droeg een hoge hoed. Groeten,

Als altijd Mani Acosta

Dr Mongelawo te Potsdam aan Vader Axel Schelfhout te Afrika, per adres De Heilige Land Stichting te Nijmegen, Holland

Beste Axel,

Het is om allerlei redenen dat ik je schrijf, al had ik dat al veel eerder moeten doen, en zonder enige aanleiding, enkel uit vriendschap. Maar ik heb onze goede dokter Hahn weer gesproken en hij zal deze brief meenemen naar Nederland waar ze hem verder zullen verzenden. Dan kan het met elkaar een half jaar duren voor je hem hebt, maar ik ben hier de komende jaren toch gebonden aan mijn overeenkomst. De artsen hier hebben de nodige scholing gehad en aan de universiteit gestudeerd; dokter Hahn heeft mij op een universiteit gesmokkeld met allerlei verhalen over mijn ‘opleiding’ in Demarara, waar ik zogenaamd vandaan kom. Hij had een bevriende professor die ook militair is en die mij als assistent al wat liet verdienen. Ik deed mijn uiterste best. Ik was zo verstandig een heel klein deel van de heelkunde voor mijn rekening te nemen en 's avonds als een gek te studeren. Je raadt nooit wat Tania deed. Zij deed de was voor het hele gezin van mijn nieuwe baas.

Ik heb geweldig veel geleerd en ben toegelaten als heelkundige! Tania helpt mij. Nu moet ik in twee kazernes alle lede-

[p. 186]

maten verbinden, rechtzetten en soepel houden, voor de helft van de tijd althans. Voor de andere helft help ik burger-mensen. Ik mag geen uniform dragen en daar ben ik blij om. Maar op mijn spreekuur komen nog niet veel patiënten en dat vind ik jammer. Beide feiten moet je verklaren door mijn bruine huidskleur. Ik zei dat een keer op een zondagswandeling tegen Tania en die barstte in lachen uit. ‘Man, jij met je “bruin”, je bent zo zwart als de plaat!’ riep ze. Enfin, je kent haar. Maar zij zegt ook vaak: ‘Dat kijken van de mensen naar ons. Kunnen we hier niet weggaan?’ Ja zeg, ik moest vorige week aan de kroonprins voorgesteld worden, die wou mij zien. En die vraagt me daar mijn mond eens open te doen want hij wil mijn gebit bekijken! En ik zeg ‘Zou u een gegeven paard in de bek willen kijken? Nee toch?’ Dokter Hahn moest later lachen maar hij zal voor me uitkijken naar een andere plaats.

Ik wil als ik mijn verplichte jaren erop heb zitten, wel eens naar Afrika. Ik denk dat ik het makkelijkst bij mijn eigen mensen kom via Durban. Daar kun je vanuit Bremen heen-varen. Ik wil het liefst een zwarte dokter voor zwarte mensen zijn, zwarte benen zetten, zwarte ruggen strekken. Maar dokter Hahn zegt: ‘Niet doen.’ Hij is er onlangs geweest. ‘Ook Hollanders,’ zegt hij, ‘en geen aardige mensen. Als jij daar heen gaat om Zoeloes te helpen, heb je binnen twee jaar een aframmeling te pakken van die Hollanders.’ Dus wat moet ik doen? Jij kent Afrika. Is er geen plaats waar ze een zwarte dokter kunnen gebruiken?

Met Tania gaat het aardig goed. Zij gaat met ons kleine dochtertje elke week naar de Tiergarten. Daar is een tijger. Hij is niet wit, ik ben er ook een keer geweest, maar zij spreekt van ‘mijn kleine witte tijger’. Zij zou graag nog een kind willen, maar dan een jongen. En die wil ze Olloque noemen. In Potsdam heet niemand zo, en zelfs in heel Pruisen niet, durf ik te wedden. Ik maak me dus wat bezorgd. Enfin, als wij hier maar vandaan komen. Waarom kom je niet eens logeren? Jij begreep haar altijd nogal goed.

Je Monge