iemand die aan een gebeuren of het ontstaan van een toestand heeft meegewerkt, en aan wie dat kan worden verweten. Daarentegen is men moreel niet schuldig als men tot een gang van zaken heeft bijgedragen zonder dat men zich daarbij als intelligente mens die de kausale ketting van de gebeurtenissen kon kennen met verantwoordelijkheid en laakbaarheid heeft beladen. Zo zijn (alleen-morele-) schuld en onschuld niet met elkaar te vergelijken. Dat wisten wij wel. Ik vind de artikelen van Heldring wel vaker niet goed door deze slechts op het oog indrukwekkende redeneringen, maar schuldig oordeel ik hem niet. Als er iemand schuldig is, dan is dat de direktie van zijn krant.
‘Als men de schuld per se wil meten’ (enz.). In plaats van ‘per se’ had ik hier ‘beslist’ of een woord van die kracht gebruikt, want als er iets is wat men niet ‘per se’ kan doen, is dat het meten. Meten van iets vindt plaats aan een maatstaf, canon, norm of kriterium, altans met iets anders dan met datgene wat gemeten moet worden. Meten kan per se niet per se geschieden.
Maar waarom die toegeeflijke attitude van: ‘als men die schuld dan beslist wil meten...’? Het is veel belangrijker daaraan aandacht te besteden dan te schermutselen over het gebruik van de taal. Overigens is de stijl van de schrijver in zoverre perfekt dat hij zijn positie in het geding er volkomen mee presenteert, zij het eerder onbedoeld dan manifest. Het is de positie van iemand die jouw en mijn gepolariseer eigenlijk onnuttig oordeelt, maar zich bewust is van het feit dat zijn verwerping van polarisatie uitgelegd kan worden als het innemen van een polair standpunt, en die alles dus voorzichtig inpakt. Wat ik ontdekt heb, men kan het het teorema van Charles noemen, is dat het standpunt van de tegenstanders van zwart-wit-tegenstellingen autoritair is.
Heldring zegt, reluctantly: als je beslist schuld wilt meten, waarschuw ik je dat het niet kan, want... en hier komt de uitleg waarvan ik hiervoor betoogde dat ie niet houdt. Welnu, ik
Auteursrechtelijk beschermd