Ons leesboek

[p. 160]

Onvergankelijkheid.

Wij steken een lange kaars aan, het brandt langzaam uit, en wij zien niet, dat er iets overblijft. Wij maken een groot vuur van zes of acht dikke houtblokken, en niets meer blijft er achter dan een paar handenvol asch en kolen. Wij plaatsen een ketel water op het vuur en, ziet, na enige tijd is het ledig. Wij doen een klontje suiker in een kopje koffie, en in een ogenblik is het weg. Een beest wordt geslacht en opgegeten en wij merken niet wat van al dat vleesch wordt, buiten de zeer kleine hoeveelheid die ons lichaam weer verlaat. Een mensch sterft en wordt begraven, en na enige tijd vinden wij niets meer dan een paar verdroogde beenderen, en, indien wij lang genoeg wachten, zijn ook deze beenderen eindelijk niet meer te zien.

Wat is van het vet van de kaars geworden? Waar is het hout dat verbrand is? Waar is het water dat weg-gekookt is? Is het klontje suiker in de koffie heelemaal tot niet geworden? Waar blijven de stoffelijke delen van mensch en dier na de dood?

Niets, niets gaat er verloren en niets verdwijnt. Met de beste wil van de wereld kunnen wij geen greintje of stofdeeltje vernietigen van enig iets dat bestaat. De natuur zelf vernietigt niets; al wat zij doet is, het bestaande voortdurend te veranderen of om te zetten in andere gedaante; en al wat wij vermogen te doen is, de natuur in zekere bijzondere gevallen op weg te helpen om deze wet van veranderen en omzetten te onzen voordele uit te oefenen.

In elk geval laat de natuur zich nooit van zijn weg afbrengen, en, wanneer wij door onvoorzichtigheid of kortzichtigheid iets doen dat met zijn wet in strijd is, dan worden wij altijd zeker gestraft.

Wanneer wij een kaars aansteken of een vuur, dan helpen wij de natuur op weg om zijn manier aan te wenden tot ontleding van het vet of van het hout. Alle deeltjes waaruit de kaars bestaat worden door de lucht opgenomen,

[p. 161]

en waren zij alle weer bij elkaar te brengen, zij zouden het volle gewicht van de kaars weer opleveren. En wat doet de lucht nu met deze deeltjes? Door zijn wind-stromingen verspreidt het alle stoffen die zo ontleed worden en brengt ze op plaatsen waar ze weer tot opbouwing benuttigd worden. Zo worden de kaars-deeltjes voor een goed deel door de planten opgenomen, die hun voornaamste voedsel vinden in alles wat van dierlijke lichamen afkomstig is; de dieren voeden zich weer met de planten, en zo groeit weer nieuw materiaal voor kaarsen aan. Door inademing worden sommige deeltjes weer direct uit de lucht door mensch en dier opgenomen en andere deeltjes vinden op andere manier hunne bestemming; geen enkel deeltje kan verloren gaan uit het grote vergader-vat der natuur.

Zo is het met alles: Het water gaat door verdamping eenvoudig uit de ketel in de lucht over; wordt door mensch of dier ingeademd of komt als regen weer neer. De bestanddelen van plantaardige of dierlijke stoffen, die verbranden of vergaan, zij vermengen zich met de grond en met de lucht en bouwen datgene weer op wat door hunne ontleding verstoord is geworden. Zo is er een grote omloop in de natuur die altijd voortgaat. In hoofdzaak heeft deze omloop plaats tusschen de planten-wereld en de dieren-wereld; de planten leven grotendeels van alles wat door mensch en dier afgeworpen wordt als schadelijk. Ook de lucht die wij uitademen is schadelijk voor onze gezondheid; doch de planten nemen deze stoffen op, en hun leven is zó ingericht, dat zij op hun beurt weer andere stoffen aan de lucht teruggeven welke te voren door verbranding, verrotting en uitademing voor ons verloren zijn gegaan en welke wij voor ons leven nodig hebben.

Zo zijn dieren en planten voor elkaar onmisbaar; zo hebben zij hun voortdurend bestaan te danken aan deze wederzijdsche aanvulling, aan dit wederkerig teruggeven van levensstoffen die ontleed zijn geworden. Wanneer wij daarbij bedenken dat de eerste en eenvoudigste levensvormen van mensch en

[p. 162]

plant zeer veel overeenkomst met elkaar hebben, dan worden wij getroffen door deze schone, hulpvaardige famielieschap, dan zullen wij de planten meer ontzien en niet mishandelen.

Daar er niets verloren gaat uit de grote werkplaats der natuur en alles bij herhaling weer benuttigd wordt, is het duidelijk, dat de bestand-delen van ons lichaam reeds aan onze voorgangers in de menschen- en dierenwereld de diensten bewezen hebben die zij ons bewijzen. Hoe wonderlijk, dat wij, als het ware, hetzelfde bloed en hetzelfde vleesch en dezelfde beenderen gebruiken als verre voorgangers, na herhaalde en herhaalde overgietingen, nu in deze dan in die vorm van de grote werkplaats!