Trouringh

(1637)–Jacob Cats– rechtenstatus



[pagina 45]
Brvyloft-gedicht op het geestelick hovwelick uyt Het Hooge-liedt Salomons. Myn flauvve ziel verlanght, om, door het jonstigh kussen Van mynen Bruydegom, haer brant te mogen blussen, Ach! dat ick inden geest syn liefde voelen mocht, Soo had ick inder daet al vvat ick immer socht. V gunste, vveerde vrient, gaet alle soet te boven, En vvatter immer vvies in alle koninghs hoven, V vrientschap overtreft den alder-besten vvijn, Die van een gulle ranck oyt kan gelesen zijn. De reuck van uvve salf verquickt benaeude sinnen, Soo dat u Sions volck en al haer dochters minnen, Soo dat ghy aengesocht en hoogh gepresen vvert, Van al die maeghden zyn, en van een suyver hert. Och! vvat ick bidden mach, vvilt my tot uvvaerts trecken, Dat sal myn trage ziel tot uvven dienst vervvecken, Dan sal ick veerdigh zyn, daer ghy in vrede rust, En vinden even daer myn vollen hertsen lust. O troost van myn gemoet, vvilt ghy my slechts geleyden Daer ghy voor uvve Bruyt u kamers doet bereyden, Soo vvord' ick vry gestelt van druck, en ongeval, En vvil oock uvven lof gaen melden over-al,
[pagina 46]
En vvil oock uvven troost, die vvy, met groot verlangen, Tot in hec diepste mergh door uvven geest ontfangen, Vertellen aen het volck, en brengen aen den dagh, VVaer uyt men uvve gunst en liefde kennen magh. Hoort maeghden, die bevvoont de gras-begaefde vlecken, Daer sigh Ierusalem komt inde leeghte strecken, Al ben ick svvart bevleckt, gelijck ick heden toon, Myn vvesen even-vvel dat is invvendigh schoon. Of ick een tente schijn van rauvve Kedarijten Noch is myn helle glans als Salomons tapijten, Al schijn ick vvonder bruyn, ey segh, vvat leyter aen? Een heete sonne-schijn die heeftet my gedaen. De kinders, die vvel eer myn moeder plagh te voeden, Zijn tegen myn gestoort, ick moest den vvijngaert hoeden, Die vvas my toevertrout en dier genoech belast, Ick hebber even-vvel maer vveynigh op gepast. Doch ghy, mijns hertsens troost, segh vvaer u kuddē vveyden, En vvaer ghy sult het vee ontrent den middagh leyden, VVaerom sal ick alleen myn hutte neder-slaen, Ga naar margenoot+ En buyten u bedrijf by loose vrienden gaen. Indien ghy niet en vveet, ô schoonste van de vvijven, VVaer dat ghy na den eysch u kudden hebt te drijven, Soo neemt het seker spoor van myne schapen vvaer, En vveyt tot u gemack u teere geyten daer. Vriendinne, vvel te recht vvert uvve glans geleken Met Pharos ruytery, daer van de vorsten spreken, Of met het schoon caros, daer op de Koningh rijt, Hoedanigh noyt en vvas in al den ouden tijt. Ick sie u soet gelaet, u roos-gelijcke vvangen, Geçiert aen alle kant met vvonder schoone spangen, Met peerels boven dat, die met een rijcken glans Om-vangen uvven hals gelijck een staege krans.
[pagina 47]
VVy sullen t'syner tijt verçieren uvve leden, En toonen uvven glans in Sions hooge steden, VVy sullen u versien met allerley çieraet, Gelijck de frissche jeught op hooge feesten gaet. Tervvijl de Bruydegom aen tafel is geseten,Ga naar margenoot+ En siet daer met vermaeck syn lieve vrienden eten, Soo geeft myn Narden-salf een vvonder soeten lucht, VVaer door de bange pijn uyt myn gevvrichten vlucht. Gelijck de Mirrhe vverckt vvanneer die is gebonden, En in een dichten tros te samen op-gevvonden, En aen myn borst geleyt, en my tot reucke dient, Soo is aen myn gemoet de gunst van mynen vrient. Syn vvesen is gelijck de gulle vvijngaert-rancken VVaerom dat Engeddi den Heere plagh te dancken, Syn vvesen is gelijck als Cypris edel kruyt, Het soerste dat men vint of aender heyden spruyt. Koom hier, vriendinne koom, en vvilt u schoonheyt toogen,Ga naar margenoot+ De stralen uvvs gesichts syn enckel duyven oogen, Haer glans is aengenaem, en vvonder lief-getal, Soo dat ick myn vermaeck daer eeuvvigh vinden sal. Schoon zydy vveerde vrient, schoon zydy myn beminde,Ga naar margenoot+ De schoonste die ick vveet of op der aerden vinde, Schoon zydy, vveerde vrient, en uytter-maten soet, Soo dat in u bestaet de lust van myn gemoet. Ons leger is geçiert met alle groene kruyden, Die aen ons reyne min een staege jeught beduyden, Ons huys staet vvonder vast met Ceders op-gebout, En onse galery van schoon Cypressen hout. Ick ben een schoone roos, van Saron hergekomen,Ga naar margenoot+ Een luyster van den hof, een Prinçe van de bloemen, Een edel aerd-gevvas dat in de dalen groeyt, En eeuvvigh jeughdigh staet, en sonder eynde bloeyt.
[pagina 48]
En ghy, ô vveerde Bruyt, een lely vergeleken, Staet in een dorren gront, daer u de doorens steken; Maer des al-niet-te-min u glans sal niet vergaen, Ghy blijfter ongeschent en vast gevvortelt staen. Ga naar margenoot+ Gelijck een schoonen boom, met vruchten over-laden, Staet by het vvilt gevvas en aen de dorre paden, Soo is myn vveerde vrient ontrent de steedtsche jeught, Dies is syn aerdigh loof myns hertsens grootste vreught. Syn groen en geestigh blat is alle myn vermaken, Als mijn verdorde ziel syn schaduvv mach genaken; De vrucht die van hem komt vervveckt my in den mont Een smaeck die soeter is als oyt myn herte vont. Hy gaet, uyt reyne gunst, my tot de plaets geleyden, Daer ick, tot myn vermaeck, de maeltijt sie bereyden. Hier door ontfonckt myn hert, en voelt een innigh vier, En segh eens vvaerom niet? de liefd' is syn banier. VVat ick u bidden mach, vvilt my door vvijn verquicken, En laet my van den dorst in hitte niet versticken, Bevochtight my de ziel met frissen appel-dranck, Ick ben tot aen het mergh, ick ben van liefde kranck. Myn vrient, die dit verneemt, en laet my niet verlegen, Dies komt syn slincker-hant om mynen hals gesegen, En synen rechten arm om-helst myn teere borst, Die met een staegen brant na syne liefde dorst. Hoort, dochters, hoort een vvoort. Ick moet van u begeeren, Ierusalemse jeught, ick vvil u gaen besvveeren By al het geestigh vvilt, in dal of bosch gevoet, Dat ghy in dese vreught ons geen belet en doet, Dat ghy het soet vermaeck van mynen uyt-verkoren Geen hinder aen-en-brenght, en niet en komt te storen; Ach! laet hem nevens my, ach! laet hem doch gerust, Tot dat het anders valt, of dat hem anders lust.
[pagina 49]
Maer siet! ick hoor een stem, ick hoor een stemme spreken, Ick hoor een helle stem, die komt tot my gevveken, Een stem die my behaeght, een stem van mynen vrient, Een stem die my tot troost, en enckel segen dient; Ick sie hem metter haest tot myn vertreck genaken, Ick sie hem grooten spoet en snelle gangen maken, Hem kan geen steylen bergh, geen heuvel tegen-staen, Hy kan door syne kracht de rotsen over gaen. Hy is gelijck een rhee, die met gesvvinde sprongen Komt door het dichte loof gansch veerdigh in-gedrongen; Geen ruyghte van het vvout, geen haegh die hem belet, Hy vint een open baen, vvaer hy de voeten set. Hoe vvel hy menighmael noch verre schijnt te vvesen, Soo komt hy lijcke-vvel gansch haestigh op-geresen, Schoon ons een muer verscheyt, hy kijckt te venster uyt, En hout een vvacker oogh ontrent syn lieve Bruyt. Hy opent synen mont, hy spreeckt gevvenste reden, Die gaen my tot het mergh en tot myn diepste leden, Hy seyt, Vriendinne komt, en voeght u nevens my, En vveest eens op het lest van alle kommer vry. De vvinter is gegaen, en alle stuere vlagen Syn door een soeter lucht gevvorden schoone dagen, De regen is voor-by: men siet het jeughdigh gras, Men siet aen alle kant het aerdigh bloem-gevvas. Men hoort het bly gesangh, men hoort de vogels quelen, Men siet de tortel-duyf ontrent haer gaeytjen spelen, Men hoort geē droef geklagh, maer niet als enckel vreught, Het schijnt dat al het vvout ontspringht in nieuvve jeught. Hier gaet de vijge-boom haer botten openbaren, En toont een jonge vrucht daer noyt geen bloeysels vvaren, Daer staet de vvijngaert-ranck en maeckt een soete lucht, En streelt den hovenier met hope van de vrucht.
[pagina 50]
VVel komt, myn teere duyf, vvilt u tot my begeven, Ghy die eens in een rots gedvvongen vvaert te leven, Laet hooren uvve stem, en toont u soet gelaet, Ghy zyt aen myn gemoet als enckel honigh-raet. Maer, onder dese vreught, behout my dit verlangen Der vossen jongh gebroet in haesten op te vangen, Het is een boos gespuys, en dat tot onser spijt De vvijngaert-rancken schent, en in de druyven bijt. Ick ben aen mynen vrient, en hy aen my gebonden, VVy zyn te samen een tot aen de diepste gronden, Hy is aen myn gemoet, en ick aen hem verpant, En dus is tusschen ons een onverbroken bant. Hy doet syn kudde gaen in schoone lely-velden, En drencktse, met vermaeck, die haer te voren quelden. Siet! dus gaet hy te vverck ontrent syn lieven stal, Tot ons een klaerder dagh eens over-komen sal. Ick vvil dan tot besluyt u dese bede vergen, Koom als een jonge rhee, koom huppelt op de bergen, Koom neder, vveerde vrient, koom met een rassen spoet, En zyt tot aller tijt een troost in myn gemoet. Ga naar margenoot+ Ick vvas, op myn gemack, in 't bedde neer-gesegen, Ick vvas in't sachte dons, tot myn vermaeck gelegen, Daer heb ick grooten tijt by vvijlen om-gebrocht, En hebbe mynen vrient in grooten angst gesocht. Maer schoon ick my des vvercx gingh dicmael ondervvindē, Hy, die myn herte socht, en vvasser niet te vinden, Of ick met handen greep, of met de voeten stiet, 'K en vant hem in het bed of in de kamer niet. Dies gingh ick al het stuck vvat naerder over-leggen, Ick gingh tot myn gemoet met grooten yver seggen: Verheft u, traegh gestel, begeeft u van het bedt, En siet dat ghy met ernst op uvve plichten let.
[pagina 51]
Hier op heb ick terstont het sachte dons verlaten, En gingh my door de stadt begeven op der straten; Maer hoe ick soecken mocht, en vvaer ick immer quam, Het vvas myn ongeluck, dat ick hem noyt vernam. Maer siet! een vvacker volck, dat in de lange nachten Is door de stadt gevvoon op yder huys te vvachten, Dat nam ick tot behulp, en dede myn beklagh, En vraeghde vvaer myn vrient in't duyster schuylen magh. Maer na dit ondersoeck, een kleynen tijt geleden, En eer ick van de schaer ben verder af-getreden, Soo vond' ick even hem die my verheugen doet, Soo vond' ick myn vermaeck, en troost van myn gemoet. Ick greep hem in den arm, ick leyd' hem vander straten, Ick hield' hem vvonder vast, en vvoud' hem niet verlaten, Ick bracht hem in het huys van die my heeft gebaert, Daer vvort hy 't myner troost op heden noch bevvaert. VVat ick u bidden mach, ô Sions reyne maeghden, Hadt ghy oyt deerenis met die van liefde klaeghden, En breect doch ons vermaeck, en stoort ons vreughde niet, Tot u de liefde selfs hier anders in gebiet. Maer vvie doch mach het zyn, die met een vrolick vvesen,Ga naar margenoot+ Die uyt de vvildernis als roock is op-geresen, Als roock van soete lucht? vvie is de lieve Bruyt, Die geur en vvasem geeft gelijck het beste kruyt? Die niet als mirrh' en blaest, en doet om hooge rijsen Een reuck, een vvieroock-damp, van yder een te prijsen, Een lucht die ons verquickt en beter segen brenght Als eenigh konstenaer, die goede reucken menght. Maer siet des Koninghs bed, dat hem syn dienaers stelden, Siet vvapens om de koets, en even sestigh helden, Die om syn leger staen, en houden goede vvacht Voor al dat yemant vreest te midden inder nacht.
[pagina 52]
Siet daer een vvacker heyr van onvertsaeghde knechten, Die met de svvarte macht en helsche spoken vechten, Die met het quelligh vleesch, en haet, en vvrange nijt, Zijn staegh in ongemack, en eeuvvigh in den strijt. De Vorst van Israël, van David hergekomen, Die heeft uyt Libanon het ceder-hout genomen, Daer heeft men uyt gevvrocht het schoonste lidekant, Dat oyt naeu-keurigh oogh in Prinçen hoven vant. De stijlen van het vverck, daer op het staet verheven, Zijn uyt een vvit metael na rechten eysch gedreven, De vloer is enckel gout, en vvaer den hemel streckt, Dat is met purper-root ten vollen over-deckt. Maer niet en kan het vverck soo reynen luyster geven, Als doet het aerdigh tuygh door uvve jeught gevveven O Davids schoone Stadt; haer onbevleckte min, Dat is haer schoonste pant, en neemt den Koningh in. Nu dochters Sions komt, besiet hier uvven Koningh, Hoe çierlijck dat hy treet uyt syn yvoren vvoningh, Besiet voor alle dingh syn edel hooft çieraet, Dat alle Prinçen dracht in als te boven gaet; Dat heeft het deftigh vvijf syn moeder hem gegeven, Als hy op synen throon met eere sat verheven, Als hy door al het rijck syn groote bruyloft hiel, En in de vreughde svvom als met de gansche ziel. Ga naar margenoot+ Schoon zydy, lieve bruyt, schoon zydy, myn vriendinne, Ghy draeght in u gesicht een vvoon-plaets voor de minne, V oogh verquickt den geest van alle jonge mans, VVant noyt had duyven oogh soo aen-genamen glans; En of op Gilead veel jonge geyten vveyden, Die aen een klare beeck een harder komt geleyden, En vvast daer al het vee, ghy zyt het, vveerde maeght VViens hair en schoone veruvv aen my voor al behaeght.
[pagina 53]
Het zyn in myn gesicht, u overschoone vlechten Die my u soete min in al de sinnen hechten; V tanden vvonder net, en in haer reken vol, Syn vvit aen alle kant gelijck als reyne vvol. V lippen zyn gevervvt gelijck als verse rosen, Die van den koelen dau in vollen luyster blosen, V sprake, die gestaegh als door de rosen gaet, Is soeter in den klanck als enckel honigh-raet. V vvangen aerdigh root, en jeughdigh boven maten, Syn als het edel vocht in appels van granaten, Die maken des te meer u schoonheyt openbaer, Vermits die zyn omringht van u gekrinckelt haer. V hals en syn gevolgh van duysent uyt-gekoren, Is recht en op geçiert, gelijck als Davids toren, Daer hanght het vvapen-tuygh van menigh edel helt, Die voor des Heeren volck het lijf te pande stelt. Hier dienen by gevoeght u tvvee-gelijcke borsten, De vreught en herten-lust van alle jonge vorsten, In't aensien lief-getal gelijck een jonge rhee, En even sonder vleck als nieu gevallen snee. VVel aen ick gae besien de mirrh' en vvieroock-bergen, Tot dat de klare son den nacht sal komen tergen, Tot dat de schaduvv vvijckt, en dat de lichten dagh Door gansch het aertsche dal haer stralen senden magh. Schoon zydy, lieve Bruyt, schoon zydy myn beminde, Soo dat ick geen gebreck in al u leden vinde, Soo dat ick niet en sie, vvaer ick het ooge slae, Dat my niet lief en is, en u niet vvel en stae. Ick sal van Libanon, ick sal u naerder leyden, Tot in het vette gras, en in de groene vveyden, Ghy sult van Hermon af of van Amana sien VVat in het laege dal voor vvonder sal geschien.
[pagina 54]
Ghy sult den Leopart, ghy sult de felle leeuvven, En al het vvout-gespuys onaerdigh hooren schreeuvven, Maer desen onverlet, Vriendinn', ontstelt u niet, 'T is buyten u gevaer dat ghy het onheyl siet. Van dat myn eerste gunst is over u gekomen, Soo hebje, lieve Bruyt, myn sinnen in-genomen, Ghy hebt door u gesicht myn herte vvech-geruckt, En u verkoren beelt dat stater in gedruckt. Hoe schoon is u gelaet! hoe soet en uyt-gelesen Is, myn gevvenste Bruyt, u reyn en eerbaer vvesen! Daer is geen speçery, of geur van soeten vvijn Die met u frissche jeught oyt kan geleken zyn. De keest van honigh-raet besproeyt de reyne tippen Van uvven rooden mont, en schoon-gebloosde lippen; V kleet geeft soeter reuck, en beter vvasem uyt Als Libanons gehucht, en al het edel kruyt. Ghy zyt, ô vveerde maeght, te rechte vergeleken Met stil en suyver nat van ongemeene beken, Ghy zyt in myn gepeys, en dat tot uvven lof, Een vvel-bemuerden tuyn, een toe-gesloten hof. V rancken zyn gelijck een boomgaert van granaden, Met vvieroock over-al en Nardus over-laden, Verlustight boven dien tot in het minste deel Met mirrhe, safferaen, en reucke van kaneel. De Kalmus vvaster by, en toont haer aller vvegen, En vvaerom meer geseyt? ghy zyt ons enckel segen, Ghy zyt ons reyn gevvas, dat geur en krachten heeft, VVaer door een bange ziel gesont en vrolick leeft. Ghy, die gelijck een dau de kruyden komt besproeyen, En als een hemels-nat op dorre gronden vloeyen, Daelt af van Libanon, maer des al niet-te-min Soo drinckt het gansche lant u rijcke beken in.
[pagina 55]
VVel op ghy Noorden vvint met uvve stuere vlagen, VVilt mist en vuylen damp van onsen boomgaert jagen, Maeckt dat ons veyl gevvas niet al te ras en schiet; VVant dat en dient voor al de jonge planten niet. Maer ghy oock soete lucht, geresen uyt het Zuyden, Koom sygen over ons, en onse teere kruyden, Koom lockt de bloemen uyt, en dat te rechter tijt, Devvijl de koele Mey op uvve vleugels rijt. Dan sal myn vveerde vrient tot synen hof genaken, En in dat schoon prieel syn herte vrolick maken, Dan sal hy, met vermaeck, genieten van de vrucht, Die blos en rijpheyt krijght door uvve soete lucht. Ick ben van heden af in mynen hof gekomen,Ga naar margenoot+ Ick heb daer al-bereyts myn soet vermaeck genomen,Ga naar margenoot+ Ick hebbe daer gepruckt, ô suster lieve Bruyt, De mirrhe, myn gevvas, het puyck van edel kruyt. Ick hebbe my gelaeft met enckel honigh-raten, Met vvijn en soeten most, bevvaert in reyne vaten, Met lieffelicken melck, gevvonnen in het lant, Daer in ick mynen lust en soet vernoegen vant. VVel aen dan, vrienden komt, en nut de milde gaven, Die u den heeten dorst en honger sullen laven, Neemt voedsel, tot vermaeck en met een vrolick hert, Tot u de geest verheught, en even droncken vvert. Ick lagh in myn vertreck, de slaep hadt my bevangen,Ga naar margenoot+ En svveefde met gemack ontrent myn bolle vvangen; Maer schoon syn deusigh vocht myn oogen over liep, Noch voeld' ick dat myn hert niet al ten vollen sliep. En schoon ick lagh bedvvelmt, en dat myn sinnen maelden, En, met den droom vervoert, in vreemde landen dvvaelden, Ick voelde lijcke-vvel dat ick in myn verstant Noch eenigh kleyn vernuft en gront van reden vant.
[pagina 56]
En t'vvijl een svvaren damp my quam de sinnen stoppen, Begon myn vveerde vrient aen myn vertreck te kloppen, Ach! seyd' hy, teere duyf, vriendinne, vveerde bruyt, VVat ist dat ghy u deur voor uvven hoeder sluyt? Siet, vvat een killigh vocht myn leden heeft bevangen, De vvasem vander nacht die svveeft my om de vvangen, Myn hair met dicken mist, en met den dau vervult, Dit svviert my om het hooft, en oeffent myn gedult. Ick, met dit soet gespreck in geenen deel bevvogen, Gingh seggen, vveerde vrient, myn kleet is uyt-getogen, Hoe kan ick inder nacht en voor den dageraet, Hoe kan ick vvederom gaen nemen myn gevvaet? Hoe kan ick nu ter tijt op uvve diensten passen? Myn leden zijn gekuyst, myn voeten af-gevvassen, Hoe dient myn suyver lijf nu vuyl te zyn gemaeckt? Ey lieve, neemt gedult tot dat den dagh genaeckt. Myn vrient pooght even-vvel om in te zyn gelaten, Maer liet ten lesten af, en gaf hem op de straten, Daer vroeghde myn gemoet, daer sloegh myn droeve ziel, Soo dat ick met den geest in bange stuypen viel, Doen rees ick uyt het bedt, en heb myn deur ontsloten, Ick vont het yser-vverck met edel nat begoten, En dat vvas even-selfs voor my een gunstigh pant, Gelaten aen het slot door mijn gemindens hant. Maer als ick buyten quam, en hem daer meyn te vinden, Vernam ick anders niet als lucht en schrale vvinden, Eylaes hy vvas gegaen, en ick en sagh hem niet, Dies viel mijn treurigh hert al vveder in verdriet. Ach! vvat ick soecken mocht, hem kan ick niet bekomen, Dies vvert myn treurigh hert met onlust in-genomen, 'Ken vont geen rechten troost al vvaer ick henen liep, 'Ken vont geen vveder-spraeck, hoe-vvel ick luyde riep.
[pagina 57]
En siet! tervvijl ick dvvael, de vvachters, die my vonden, Verseerden my het lijf, en vry met diepe vvonden, Iae (dat my felder neep in al de sinnen gaf) Sy namen my, eylaes! myn reynen sluyer af. Nu roep ick over-luyt: O maeghden soete dieren, VViens glans en reyne jeught Ierusalem verçieren, Ick bid u vvat ick mach, soo ghy myn vrient ontmoet, Dat ghy uyt myne naem hem dese boodschap doet: Seght, dat ick synen troost niet langer vveet te derven, En dat om synent vvil myn ziele meynt te sterven, Seght, dat ick legh en sucht geheele nachten lanck, En vvaerom meer geseyt? ick ben van liefde kranck. VVel segh ons doch een reys, ô schoonste van de maeghden,Ga naar margenoot+ Die oyt door soet gelaet een edel vorst behaeghden, VVat is u vrient doch meer als eenigh ander mensch, Dat ghy in hem besluyt a vollen herten-vvensch? Vriendinnen hoort een vvoort, Dit is syn eygen vvesen,Ga naar margenoot+ Myn vrient is vvit en root, van duysent uyt-gelesen, Syn hooft dat is gekroont met glans van edel gout, Dat aller maeghden oogh op sigh getogen hout. Syn geest die is verçiert met duysent schoone gaven, Syn hair dat is gekrult, en svvart gelijck een raven, Syn oogh een duyven-oogh, en suyver boven dat, Gelijck een schoonen steen in edel gout gevat; Syn vvangen als een hof gelegen in het zuyden, Beset met bloem gevvas en ongemeene kruyden, Syn lippen als een roos, die op haer schoonste bloeyt, En van een soeten dau en enckel mirrhe vloeyt. Syn handen vvonder net gelijck als schoone ringen, Het schoonste datter is in alle schoone dingen, Syn borst gelijck yvoor, soo vvit men immer vont, Syn voet als marmer-steen, op enckel gout gegront.
[pagina 58]
Syn vvesen als een bergh met Ceders over-vvassen, Die tot het rijck gebou van groote vorsten passen, Syn lippen vvel bespraeckt, syn tongh vol enckel lust; Ach! buyten synen troost en vont ick nimmer rust. Siet daer is na den eysch myn vveerde vrient beschreven, Daer is hy vvonder net geschildert na het leven; Ghy, let op myn gespreck, vvant 't heeft een dieper gront Als ghy door u vernuft ten eersten vatten kont. Ga naar margenoot+ VVaer is u vveerde vrient? vvaer heen is hy getogen? Op dat vvy t'uvven troost hem vveder krijgen mogen. Ga naar margenoot+ O schoonste van de jeught, hy dient te zyn gesocht, En heden op den dagh u vveder toe-gebrocht. Ga naar margenoot+ Myn vrient die is gegaen daer frissche bloemen spruyten, En daer in vollen reuck de roosen haer ontsluyten; Daer pluckt hy schoon gevvas, en loof van edel kruyt, En maeckter, t' onser vreught, een mirrhe trosjen uyt. VVel, vrijsters, hoort een vvoort, dit zyn myn vaste gronden: Ick ben aen mynen vrient, en hy aen my gebonden, VVy zyn in alle dingh vvy zyn te samen een, En al vvat yder heeft is onder ons gemeen. Ga naar margenoot+ Ghy zyt, verkoren lief, in schoonheyt uyt-gelesen, Gelijck als Thirsa vvas, of immer staet te vvesen, Ghy zyt vol hellen glans, en lustigh boven dat, Gelijck Ierusalem de ver-beroemde stadt. Ghy zyt, geduchte maeght, in uvve macht te schromen, Als groote legers selfs, die na den vyant komen, Of als een moedigh heyr, dat met syn vendels bralt, VVanneer het eenigh slot met krachten over-valt. Vriendinne, laet den glans van uvve rijcke stralen, Laet u bevalligh oogh op uvven hoeder dalen; VVant dat ontsteeckt myn hert, tot aen syn innigh bloet, En roert myn gansche ziel, dat ick u lieven moet.
[pagina 59]
Als ick myn oogen keer ontrent u schoone vlechten, Soo voel ick myn gemoet van haren glans bevechten, Daer is in Gilead, daer is geen harders kint Dat schoonder geyten hair in al de kudde vint. Als ick u tanden sie tot aen de diepste gronden, Daer is geen reynder vvol voor desen oyt gevonden, Soo dat haer schoon yvoor en syn bevalligh vvit, Tot in het diepste mergh van myn gedachten sit. V vvangen zyn geçiert (vvie kan hem des versaden?) Met glans, en edel root, als appels van granaden; Bysonder als het mes de vrucht in stucken snijt, En datse vvert gepluckt op haren rechten tijt. Versamelt over-hoop de sestigh Koninginnen, En by-vvijfs thien-mael acht, geboren om te minnen, En maeghden boven dien uyt gansch het aertsche dal, Soo veel dat niet een mensch kan noemen haer getal. Een heb ick even-vvel, een heb ick uyt-gekoren, En over langen tijt een dieren eedt gesvvoren, Dat sy, en anders geen, bemint en lief-getal, Dat sy myn vveerde Bruyt voor eeuvvigh vvesen sal. Dies sullen haer gevvis de Koninginnen prijsen, En by-vvijfs hulde doen, en eere gaen bevvijsen, De maeghden boven al, de luyster van het hof, Verheffen haren naem, en singen haren lof. VVie is de reyne Bruyt, die hier komt aen-getreden, En als een dage-raet verthoont haer reyne leden? VVie ist die hier verschijnt gelijck een helle maen, En komt gelijck de son in vollen luyster staen? VVie ist die schrick vervveckt gelijck de velt-banieren, Die in het krijghs-gevvoel ontrent de legers svvieren? Het is een vveerde maeght, haer ouders eenigh kint, Tot vviens begaefde jeught de Koningh is gesint.
[pagina 60]
'K en vvas, ô soete duyf, 'k en vvas niet vvech-gevveken, Ick gingh my voor een tijt vermeyen aender beken, Ick gingh den noten-hof met yver oversien, En hoe syn teer gevvas ten lesten sal gedijen. Ick sagh of op het velt de nieuvve vruchten groeyden, En of de granadier in volle tacken bloeyden, En of de vvijngaert-ranck bequame loten droegh, En of syn gulle bloem op haren planter loegh. Maer als ick geen gevvas en vont na myn behagen, Soo heb ick myne ziel gaen keeren na den vvagen Van myn vryvvilligh volck, en riep ten lesten uyt, En riep, in grooten ernst, tot myn geminde Bruyt: Keert, Sulamite keert, ô bloeme van de vrouvven, Het sal my vvel-lust zyn u vvesen aen te schouvven; Keert, soete tortel-duyf, het is my grooter vreught, Als tot Mahanaim het reyen van de jeught. Ga naar margenoot+ Hoe sie ick, met vermaeck en uyt een diep verlangen, V voeten net geschoet, en uvve frissche gangen! Hoe suyver is de riem gegort aen uvven rugh, Een konstigh schakel-vverck, en vry een meester stuck. V navel even soo gelijck een ronden beker, Die maeckt u lief-getal, en u mijn gunste seker; V buyck als nieu gevvas van edel koren graen, Daer eenigh harders kint heeft roosen om-gedaen. V borsten, lieve Bruyt, die zijn gelijck als hinden, Daer tvvee van eender dracht te samen zyn te vinden, V hals een reyn kleyn-noot, het schoonste dat men siet; Een toren van yvoor en is soo suyver niet. V oogen hebben glans gelijck de vvater-stralen, Die met een reynen stroom ontspringen in de dalen. V neus is als het slot op Libanon gebout, Een çiersel van den bergh, en van het gansche vvout.
[pagina 61]
V hooft is, vvonder net, geçiert met rijcke kroonen, Als Carmels hooghste deel sigh is gevvoon te toonen; Het spangsel dat u hair in reyne trossen bint, Is enckel vorsten dracht, het schoonste dat men vint. Geen koningh soo vermaert, geen prinçe soo verheven, Die sigh aen uvve jeught niet is gesint te geven, Geen machtigh vverelt-vorst, die, met een vaste trou Sigh niet uyt volle gunst aen u verbinden vvou. Hoe vvel, geminde Bruyt, voeght u het eerbaer vvesen! V jeught is als de palm in schoonheyt op-geresen; V borst is even soo gelijck een druyven-tros, Die nu geeft aen het oogh een aen-gename blos, Die nu van rijpte svvelt. Dies heb ick voor-genomen Tot u, om myn vermaeck, tot u alleen te komen, En dan sal my de geur van uvven boesem zyn Gelijck als edel freuyt, en aengename vvijn. V soet bespraeckte mont die sal de zielen trecken, Die is een edel tuygh om slapers op te vvecken; Soo dat een trage tongh, die als in banden lagh, Een vvonder diep geheym sal brengen aen den dagh. Ick hoor myn hoeder toe, en hy is aller vvegen,Ga naar margenoot+ Als uyt syn gansche kracht, tot myne jeught genegen. VVel aen dan, myn vermaeck, laet ons te velde gaen, En in het groene vvout ons hutten neder-slaen. Laet ons in eenigh deel, ontrent de naeste vlecken, Of in het lustigh velt ons bedde laten decken, Laet ons na vveynigh slaeps, en in den dage-raet, Gaen sien hoe dat de bloem van onsen vvijngaert staet. Laet ons een snellen voet op al de landen setten, En met een vvacker oogh op al de boomen letten, En hoe de granadier syn gulle botten schiet, En hoop tot nieu gevvas en schoone vruchten biet.
[pagina 62]
Hier vvil ick, vveerste pant, aen uvve min gedencken, En met een open hert aen u myn liefde schencken. Ben ick in myn vertreck of in het jeughdigh groen Ick bender slechts alleen om u vermaeck te doen. De bloemen geven reuck, de nieuvve vruchten vvassen, En die ben ick gesint u liefde toe te passen, VVat ick van nieus bekoom, of eertijts heb gespaert, Dat vvort tot aller tijt voor u alleen bevvaert. Ga naar margenoot+ Ach! mocht het een-mael zyn, dat ick u, lieve broeder, Sagh leggen aen de borst van myn gevvenste moeder; Dan soud' ick met vermaeck, en uyt myns hertsen gront V grijpen in den arm, en kussen aen den mont. Dan sou, vvie mynder spot, eens stille moeten svvijgen, En even met verdriet beschaemde vvangen krijgen, En al het schamper jock, dat ick heb uyt-gestaen, Sou (my tot enckel vreught) ten eynde moeten gaen. Maer u, gevvenste vrient, u vvoud' ick binnen leyden, En in myn eygen hert een vvooningh toe-bereyden, Om daer, tot myn behout, door u te zyn verlicht, Door u te zyn geleert, door u te zyn gesticht. Dan sal ick soeten vvijn op edel kruyt verlaten, Dan sal ick aerdigh freuyt en appels van granaten V brengen aen den dagh, in grooten overvloet, Gelijck men op een feest aen goede vrienden doet. Myn vrient sal onder-dies myn teere jeught beschutten, VVant 't is syn lincker hant die my komt onder-stutten, En 't is syn rechter arm die my den hals om-vanght, En met een vasten bant my aen de leden hanght. Ga naar margenoot+ Ierusalemsche jeught, en Sions lieve maeghden, Indien oyt reyne trou en vrientschap u behaeghden, VVat ick u bidden magh, en stoort ons liefde niet, Soo langh als ghy den lust van onse liefde siet.
[pagina 63]
Maer seght ons, vvie het is, die, met een deftigh vvesen, Komt uyt en vvoeste gront in eeren op-geresen, Die op haer liefste steunt, en met een bly gelaet, Tot troost van haer gemoet, in hem verzegelt staet? Ick heb u op-gevveckt, ô Prinçe van het leven,Ga naar margenoot+ Doen my een appel-boom tot lusten heeft gedreven. Van daer ontstaet de gront van dat ghy zyt gebaert, En hebt de smert gevoelt van onsen svvacken aert. Vriendinne, lieve Bruyt, van duysent uyt-gelesen,Ga naar margenoot+ Laet my aen uvven geest gelijck een zegel vvesen, Druckt my op uvven arm, als tot een gunstigh pant, Van daer ist dat de ziel in reyne liefde brant. Al is de bleecke doot van vvonder groote krachten, De liefde niet-te-min die kan het spoock verachten, Die vreest het monster niet, al isset vvonder straf, Sy is van Hemels vier, en past niet op het graf. De loop en snel gedruys van groote vvater-beken En heeft niet machts genoegh, om haer gevvelt te breken; En offer groote schat te samen vvort gebracht, Ten is maer leure-vverck dat liefde niet en acht. Maer by ons, nu tertijt, daer is een jonge suster,Ga naar margenoot+ Die maeckt ons even-staegh de sinnen ongeruster, Sy is noch vvonder teer, en even sonder borst, Sy kan geen lieve vrucht bevrijden van den dorst. VVat sullen vvy bestaen, vvanneer de dagen komen Dat sy tot echte vrou sal dienen aen-genomen? Hoe sal de teere maeght hem vverden toe-gebracht, Die op haer gulle jeught met groot verlangen vvacht? Vriendinne vveest gerust, indiense vvert bevondenGa naar margenoot+ Een muer na rechten aert, en vast in hare gronden, Indiense niet en vvijckt, soo vvil ick, na den eysch, VVt haer gaen rechten op een vorstelick paleys.
[pagina 64]
VVil sy haer als een deur aen mijnen huyse toonen, Ick sal met Ceder-hout haer reyne posten kroonen, Sy sal mijn lief-tal zijn, indien haer innigh hert, VVanneer ick stae en klop, voor my ontsloten vvert. Ga naar margenoot+ Ick ben aen mijnen vrient gelijck een muer gevverden, Ick ben in syne gunst, en salder in volherden. Myn borsten zijn gelijck als torens vvel gegront, En al mijn troost bestaet alleen in syn verbont. Dies sal ick mijn vermaeck, mijn troost, en ruste vinden, In al dat ick voortaen sal mogen onder-vvinden, Alleen door uvve gunst, door u genade, vrient; VVat dat ick goets besit en heb ick niet verdient. Ga naar margenoot+ De Vorst van Israël, uyt Davids zaet geboren, Heeft tot syn vvijngaert-bergh een edel lant gekoren, Doch hy en bout het niet, maer treckter huere van, En laet het gansch beleyt aen synen acker-man. Myn vvijngaert is myn erf, en staet tot myner sorgen, Van 's avonts even-selfs tot aen den lichten morgen. Soo dient dan al de vrucht, die op den acker vvast, My t' huys te zijn gebracht, en toe te zijn gepast. Laet Salomon een deel van synen hof genieten, En geeft hem van de vrucht, daer uyt de vvijnen vlieten, Maer brenght het vol gevvas in myn verheven sael; VVant die het al besorght behoortet al-te-mael. VVel aen nu, lieve Bruyt, die aen de groene boomen, Die in den schoonen hof, en langhs de klare stroomen V vvoon-plaets hebt geset, maeckt mynen naem bekent, Aen die u soeten aert en stemme zyn gevvent. Ga naar margenoot+ Myn eenigh toeverlaet, myns hertsens soet verlangen, En laet myn bange ziel niet meer in tvvijffel hangen, Komt snellijck nedervvaerts gelijck een jonge ree, Komt snellijck, vveerde vrient, en voedt het jeughdigh vee.
[pagina 65]
Komt snellijck nedervvaerts in dese laege dalen, Daer u ellendigh volck, u teere schapen dvvalen; Maeckt eens te lester tijt ons zielen onbeschroomt, Komt hoeder vandē mensch, komt Heer en harder koomt. Maer na dit bly gesangh verneemt men stuere vlagen, Die Godes vveerde Bruyt al vveder heeft te dragen, De vvijse Dichter sterft. Het vvas een svvanen-liet,Ga naar margenoot+ Het leste dat het volck van synen mont geniet. Het rijck dat vvort verdeylt, en thien geheele stammen,Ga naar margenoot+ Die tegen Reboam in grooten haet vergrammen, Ontrecken haer de macht van Davids edel zaet, Soo dat het gansche lant in vreemde bochten staet. VVat is van aertsche macht, en groote koninghrijcken! Al vvat oyt hooge vvies dat moet ten lesten vvijcken; Hier onder is geen staet die eeuvvigh dueren sal, Naer hoogh te zyn gevveest, soo komt een laegen val. Ierobeam die vveet, door list van slimme grepen,Ga naar margenoot+ Voor eerst het oorloghs-volck tot syn bevel te slepen, En heeft soo met beleyt, en door geduchte macht, Meest al des Heeren volck tot hem alleen gebracht. VVat zynder na-der-hant vvat zynder felle slagen, Door Israël gegaen, in Israël gedragen! Dan midden in het rijck, dan vveder buytens-lants, Eylaes! een staegh verderf van alle jonge mans. Maer als het meeste deel sigh gaf tot vreemde Goden, En liet het ongedaen al vvat hun is geboden, Soo vvort des Heeren volck met oorloogh onder-druckt, Vervvonnen, vvech-gevoert, en uyt het lant geruckt, Verstroyt, gelijck als kaf, in alle vreemde rijcken,Ga naar margenoot+ Soo datse Iacobs erf in geenen deel gelijcken, Maer God noch even-vvel, in soo verbosten staet, Heeft onder hen bevvaert syn uyt-verkoren zaet.
[pagina 66]
Doch of schoon Iuda siet des Heeren svvare plagen, En vvat een harde straf haer broeders moeten dragen, Haer prinçen even-vvel die gaen haer ouden gangh, En dienen Astarot vvel hondert jaren langh. Ga naar margenoot+ Dies is de groote vorst uyt Babylon gekomen, En heeft Ierusalem ten lesten in-genomen, Den tempel af-gebrant, de priesters vvech-gevoert, Ga naar margenoot+ En al het gansche rijck tot aen den gront geroert. Des koninghs ongeluck en is niet uyt te spreken, Syn zaet vvert om-gebracht, syn oogen uyt-gesteken, Het svveert gaet over-al, geen kint en vvort gespaert, Geen ouderdom verschoont, geen teere maeght bevvaert. Van al den grooten schat, van al de gulde vaten, En vvorter in de stadt niet eene meer gelaten; 'Tis al tot buyt gemaeckt en uyt het lant gebracht, Soo dat de gansche staet als in het leet versmacht. Daer is, in slaverny met droefheyt, vvech-gevaren, Een tijt, een lange tijt, van thien-mael seven jaren; Daer lijdt het edel zaet meer als het lijden kan, Daer is des Heeren volck een spot van alle man. De Sienders onder dies, van God hun toe-gesonden, Die spreken over-luyt, met onbeveynsde monden, En seggen vvat het volck en vvat de priesters schort, En vvaerom Godes hant soo felle plagen stort. Doch schoon hun is vergunt den tempel op te bouvven, Noch vvort het deftigh vverck door listen vveder-houvven, De schrick van Israël den koningh in-geprent, Maeckt dat hy van het volck syn eerste gunste vvent. Maer als de rechte tijt ten lesten is gekomen, Heeft Esdras op een nieu de saken aen-genomen, Die kreegh doen volle macht te treden in het vverck, En stracx, op Godes vvoort, zyn oock de svvackt sterck.
[pagina 67]
Men vinter even-vvel die, met verscheyde lagen, De vaders even-staegh in haren bou vertragen, Soo dat des Heeren volck, niet als in groot verdriet, Den segen en de gunst van haren God geniet. Maer schoon de groote stadt ten lesten is gesloten, Noch vvort doch al het-vverck met tranen over-goten, De sake, na my dunckt, is vveert te zyn verhaelt, En met een ruymer pen te vverden af-gemaelt. Ten tijd' als Godes hant, op Israël gevallen, De steden hadt ontbloot van haer verheve vvallen, En dat des Heeren volck, in Babylon gebracht, Veel jaren achter een syn vveder-komste vvacht, Doen vingh de jonckheyt aen in echte sigh te paren Met vrouvven, die het zaet van Iacob niet en vvaren, Met vrijsters uyt het lant, na yder vvas gesint, En naer hy syn partuer in die gevvesten vint. Maer als, na langh verdriet, de thien-mael seven jaren Ten lesten door-gebracht en om-gekomen vvaren, Sont God een deftigh helt, die, met een grooten tocht,Ga naar margenoot+ Heeft Iacob op een nieu in Canaan gebrocht, Heeft vveder onder-staen den tempel op te bouvven, Om Godes reynen dienst te mogen onder-houvven; Soo dat het gansche volck ten vollen vvert gevvaer, Des Heeren nieuvve gunst en segen over haer. Doch, eer schier Israël is in het lant geseten, Soo vvert van stonden aen van yder een gevveten Hoe sigh al menigh man hier in vergrepen heeft, Dat hy in echte trou met vreemde vvijven leeft, Dat hy uyt Babylon, of uyt de naeste vlecken, Heeft dochters van het lant tot hem bestaen te trecken, En dat hy sonder schrick die met sigh heeft gebracht, En even in den vloeck des Heeren segen vvacht.
[pagina 68]
De Vorst hierom bedroeft, en in den geest verslagen, Vreest vveder op een nieu des Heeren svvare plagen; Hy biedt de stammen op, hy stelt een vasten dagh, Op dat men uyt het volck het onheyl vveeren magh. Soo haest men dit begint, vvat zynder al gebreken? Men vint oock priesters selfs uyt haren plicht gevveken, Men vinter menigh vorst die qualick is gepaert, Vermits een heydens vvijf hem kinders heeft gebaert. Siet vvat een svvaer geval, en hoe verboste saken! Hoe is soo vasten knoop in haesten los te maken? Hoe kan soo naeuvven bant te niete zyn gedaen, Daer tvvee van eenen sin vast in verzegelt staen? Maer, desen onverlet, men hoort de grootste lieden, Hier toe, in vollen ernst, haer gansche leden bieden, Een yder svveert den Heer, dat hy het ongeval, Soo veel als hem belanght, uyt Iacob vveeren sal. Daer vvort dan vast gestelt dat geen uyt-heemsche vvijven, Ga naar margenoot+ Geen kinders boven dien in Iacob sullen blijven, Dat yder, dus getrout, is uyt den echten bant, En los van syn gemael, en in een vrijen stant. Dit vvert van stonden aen, en met syn volle leden Verkondight in het lant, en al de vaste steden, Op dat van heden af, een man of echte vrou, Na luyd van dese vvet, syn dingen rechten sou. Het vvas een harde slagh ontrent de svvacke vrouvven, VVie kan in dit geval haer tranen vveder-houvven? Eylaes! het treurigh volck dat leeft in groote pijn; Maer daer vvas doen noch hoop hier van bevrijt te zijn. Doch als de tijt genaeckt dat yder moet vertrecken, Soo hoort men over al een grooten rou vervvecken, Daer rijst aen alle kant een vvonder droef geschrey, Van vrouvven onder een en kinders tusschen bey.
[pagina 69]
Hier komt een treurigh vvijf tot haren man getreden, En geeft een droeven sucht, en seyt haer leste reden; Daer vvert een jonge vrou ter poorten uyt-geleyt, Die noch, al vvatse mach, met soete vvoorden vleyt. Een ander, tot de ziel met droefheyt over-goten, Houdt efter haren mont en haer gemoet gesloten, In droefheyt sonder stem, soo datse niet en vveent, Maer staet daer als een rots, en is gelijck versteent. Een deel aen d'ander zy, met leet en spijt bevangen, Treckt sigh de vlechten uyt, bekrabbelt hare vvangen, En slaet sigh op de borst, maer, des al niet-te-min, Geē mensch treckt haerder aē, geē vrient en neemt haer in.
[pagina 70]
Daer zynder even noch die luy en leelick krijten, En, ick en vveet niet vvat, aen haren man vervvijten, Oock dat haer bey gelijck tot smaet en schade streckt, En yder vogel singht na dat hy is gebeckt. Een onder dit geval komt haren man genaken, Met droefheyt in den geest, en tranen op de kaken, Sy komt uyt haer vertreck, en set haer nevens hem, En treft hem aen de ziel met haer bedroefde stem. VVat mach doch Israël en onse vorsten letten, De vrouvven haerder jeught uyt haer bedrijf te setten? En ghy, ô vveerde vrient, vvat ist dat u bevveeght, Dat ghy oock even-selfs soo vreemde sinnen kreeght? Ick heb om uvvent vvil myns vaders huys verlaten, Soo dat my nu ter tijt myn eygen vrienden haten; Ick sagh dat ghy tot my ten hooghsten vvaert gesint, En ick heb vvederom van herten u bemint. Ick hadde doen ter tijt vvel elders konnen trouvven, Ick vvert van al de jeught geduerigh onder-houvven, Myn schoonheyt, myn geslacht, myn onbevleckte glans, VVas lief en vvel gevvilt by alle jonge mans. My quamen vrijers voor van hoogen stam geboren, Ghy bleeft noch even-vvel myn lief, myn uyt-verkoren. Ick ben ('t is u bekent) in trou met u gepaert Doen ghy een slecht gesel, en oock een ballingh vvaert. 'Theeft nu al-reets geduert tot aen de tvvintigh jaren, Dat ghy my hebt gesien veel soete kinders baren, En, schoon ick dickmael vvas gansch dichte by de doot, 'T en leet als geenen tijt ick gingh al vveder groot. Ick heb dit huys gestijft met seven schoone sonen, Die hier, tot ons vermaeck, in eendracht t'samen vvonen, Ick heb u noch verrijckt met dochters boven dien, En schoonder, soo ick meyn, en hebje noyt gesien.
[pagina 71]
Maer boven dit geluck, en rijcken kinder-zegen, Soo hebje machtigh goet door myn beleyt gekregen; Myn raet, myn trou behulp, myn spaer-kunst boven dat Heeft ons in huys gebracht al vry een grooten schat. VVanneer het qualick gingh, ghy hebt de stuere vlagen, Door mynen troost versterckt, te beter konnen dragen, Ick gaf u goeden moet, al vvas het onheyl groot, Ick vvas u over-al een steunsel in den noot. VVy hebben vreught gehadt en dickmael blyde dagen, En zyn dan over-hant eens vveder hart geslagen, VVy hebben soet en suer te samen uyt-gestaen, Gelijck als in 't gemeen des vverelts saken gaen. VVy hebben in 't verdriet ons deure toe-gesloten, En vveder t' zyner tijt ons soete vreught genoten. VVat van den Hemel quam dat vvas voor ons gemeen, En even dat verbint de zielen onder een. Dit is van eersten af het leven dat vvy leyden, VVaerom sal nu ter tijt ons soet geselschap scheyden? VVy zyn van over-langh tvvee herten eens gesint, VVaerom doch haetje nu dat ghy eens hebt bemint? Den ouden dagh genaeckt, en die is vol gebreken, Myn schoonheyt is gegaen, daer van men plagh te spreken, Myn jeugt, myn frissche blom, myn vveerde maeghde krans Is lange sonder groen en buyten alle glans. Ick heb u vrucht gebracht nu aen de tvvintigh jaren, Soo dat myn ingevvant is moede van te baren, Myn boesem is verdrooght, myn leden uyt-geput, VVaer toe, ellendigh vvijf, ben ick op heden nut? VVaer sal ick henen gaen? vvord' ick van u verdreven, VVat sal ick konnen doen? hoe sal ick konnen leven? Ick ben van nu voortaen tot reysen niet bequaem, Eylaes! een oude vrou is niemant aen-genaem.
[pagina 72]
Heb ick my, t'uvver smaet, in lusten oyt verloopen, Ick vvil het metter doot van stonden aen bekoopen, Ick vvil, na uvve vvet, my geven aen de pijn, Ick vvil oock even-selfs van u gesteenight zijn. Of heb ick yet gedaen, dat eenigh quaet vermoeden, Tot nadeel onser trou, in u heeft konnen voeden, Soo brenght hier aen den dagh het droevigh aerden vat, En vult dit gansche lijf met vuyl en bitter nat. Ick vvetet voor gevvis, myn buyck en sal niet svvellen, Geen zeer, geen etter-buyl en sal myn leden quellen; Ick sal in voller eer en met een gaven schoot, En vrou en moeder zyn tot aen de bleecke doot. Of heb ick, door gekijf en vinnigh tegen-spreken, Of met een vvrangh gebaer, oyt tegen u gesteken, Soo schrijft oock hedē selfs een scheyt-brief t'myner smaet, En sent my buytens-lants, soo ver de sonne gaet. Of is u jeughdigh zaet in mynen schoot bedorven, Dat ghy niet vruchts genoegh van my en hebt vervvorven, Soo kiest u by-vvijfs uyt, soo veel het u gelust, En, vvat my des belanght, en vveest niet ongerust. Ick sal het niet alleen, met stillen mont, gehengen, Maer sal al vvat ick mach tot haer vernoegen brengen, Ick sal noyt bange sien, noyt qualick zyn gesint, Ia vvil een dienst-maeght zyn van die ghy meest bemint. Maer in het tegendeel heb ick my soo gedragen, Dat niemant stof en heeft van my te mogen klagen, Ick heb u noyt geterght tot eenigh na-gepeys, Maer deftigh in-getoomt de tochten van het vleys. Heb ick tot aller tijt, en met de gansche leden, Myn aen-geboren aert, myn lusten af-gesneden, Heb ick met alle kracht en met de gansche ziel, Geduerigh na getracht al vvat u vvel beviel.
[pagina 73]
Heb ick noch boven dat geheele tvvintigh jaren, Myn lichaem uyt-geput met angstigh kinder-baren, (Gelijck ghy, vveerde man, en God die't al door-siet VVeet dat al vvat ick segh ten vollen is geschiet.) VVel seght dan nu een reys, vvaerom vvord' ick verstoten? En magh niet eene zyn van uvve bed-genoten, VVaerom vvord' ick verjaeght, en dat tot myner schant, Gebannen uyt de stadt, gedreven uyt het lant? Ick bid u, vvat ick mach, vvilt myner doch erbermen, En neyght een gunstigh oir tot myn verdrietigh kermen, Scheurt doch u vveder-helft niet van u leden af, Die by u vvenscht te zyn tot in het duyster graf. Och! na dat ick bemerck, ghy laet u niet bevvegen, Maer blijft tot myn versoeck al even ongenegen, VVant schoon ick ben ontstelt, oock boven alle maet, 'K en hoor niet eenen sucht, die uyt u lippen gaet. Zijt ghy van Iacobs stam, van Israël geboren? Zijt ghy dat heyligh volck uyt alle vleesch gekoren? Zijt ghy dat edel bloet dat God bysonder vreest? Voelt ghy in u gemoet de kracht van synen geest? Neen, neen, ghy zyt veel eer, uyt rotsen her gekomen, En hebt uyt eenigh beest u voedsel eerst genomen, Een leeu, of ander dier van noch een felder aert, Heeft u in't nare vvout, of op een klip gebaert, Een beir heeft u gevvis haer borsten laten suygen, Vermits u nortsche kop sigh niet en vveet te buygen. VVaer heeft men oyt verstaen van soo een vvreede daet, Als hier in uvve stadt op heden omme-gaet? Ick vveet ghy gront het vverck op uvve strenge vvetten, En seght dat sy van oudts een vreemde trou beletten; Maer laet doch eens het oogh van onse tijden gaen, En let vvat Israël voor desen heeft gedaen.
[pagina 74]
Siet Samson uvven helt, die, mits syn groote krachten, Sigh dede, vvaer hy quam, gelijck een vvonder achten, Die op syn stijven hals geheele poorten droegh, En met een kake-been een ganschen leger sloegh; Die vorst, die groote man, heeft Philistijnsche vrouvven Geduerigh na-gejaeght en dickmael vvillen trouvven, En niemant heeftet oyt gerekent t' syner schant, Oock schoon al vvas hy selfs een rechter in het lant. Siet Salmon boven dien uyt Iuda voort-gekomen, Die heeft uyt Iericho een vvijf voor hem genomen, Die gingh met Rahab aen een vvettigh trou-verbont, Schoon dat haer eere selfs al vry in tvvijffel stont. Siet Boas, lieve vrient, een man van groot vermogen, Die heeft uyt Moabs zaet syn echte deel getogen, En dit noch even-selfs met kennis van de vvet, En niemant van het volck en heeftet hem belet. Siet voorts de Prinçen aen, de vvijste van den lande; VVaer is oyt vreemde trou gestelt tot haerder schande? Als maer een jonge vrou sigh na behooren droegh, Geen mensch die haer verliet of uyt den huyse joegh. Is dit voor goet gekeurt, oock in u eygen palen, Doen niemant van het volck en scheen te konnen dvvalen, Vermits des Heeren vvoort, syn reyn en heyligh bont Noch in syn volle kracht aen u verzegelt stont; Te meer, na myn begrijp, soo mach het zyn geleden Na datje zijt verstroyt in alle vreemde steden, Na datje zijt vervoert in menigh verre lant Daer niemant oyt een schijn van uvve vvetten vant. Maer daer is ruymer stof tot ons ellendigh klagen, VVy zyn hier sonder troost en buyten alle magen; Mocht naer u strenge vvet ons trouvve niet bestaen, VVaerom zyn vvy geprest van huys te moeten gaen?
[pagina 75]
VVaerom en zyn vvy niet in Babylon gelaten, Daer vvy in ons gemack met eer en vrede saten? VVaerom met groot gevaer soo verre vvech-geleyt? En vvaerom vvort het lant ons heden op-geseyt? O maeghden, vvie ghy zyt, en alle jonge vrouvven, En vvilt geen vreemdelingh, geen ballingh immer trouvven, Maer geeft u tot een man ten vollen u bekent, En die tot uvven aert te voren is gevvent. Al vvat van buyten komt heeft veeltijts quade kueren, Die ghy, tot u verdriet, ten lesten sult besueren. VVilt ghy tot uvven troost een onverbroken bant, En neemt geen vijsen kop uyt eenigh ander lant. Maer hoe, ellendigh vvijf! waer gaen u losse sinnen? V man is die hy plagh, hy sal hem laten vvinnen, Hy is noyt vvreet gevveest, maer van een sachten aert, Hy sal beleefder zyn, vvanneer hy is bedaert. Hy sal na reden gaen, vvie kan het anders peysen? Hy sal my niet alleen in't vvilde laten reysen, Hy sal noch heden doen dat my ten besten dient; Nu vvat ick bidden magh, bedaert u vveerde vrient. Al ben ick nu ter tijt verandert door de jaren, En dat myn eerste glans is heden vvech-gevaren, Het is in u vermaeck, in uvven dienst geschiet; Versmaet te deser tijt myn oude dagen niet. Of, is myn droevigh lot op heden soo gelegen, Dat ick, ellendigh vvijf, u niet en kan bevvegen, En dat al vvat ick oyt u soets heb aen-gebracht Is, als een lossen droom, verdvvenen inder nacht, Siet dan u kinders aen, die ick, als vaste banden Van ons geluckigh huys, die ick, als lieve panden Van ons gemeene trou en u vermaert geslacht, Met pijn en groot verdriet u hebbe voort-gebracht.
[pagina 76]
VVaer sal ick arrem vvijf en dit u zaet te gader, Gaen doolen sonder man, gaen doolen sonder vader, Gaen doolen sonder hulp, in eenigh verre lant? Niet slechts tot onsen druck, maer oock tot uvver schant. Sal ick met desen hoop na Babel vveder-keeren? En van het moedigh volck my laten over-heeren? Sal ick gedvvongen zyn te gaen na myn geslacht, Dat ick om uvvent vvil voor desen heb veracht? Ick vveet eylaes! geen mensch en sal my daer ontfangen, Al bid ick al het volck met tranen op de vvangen, Ick vveet dat yder een is tegen my gekant, Vermits ick u verkoos, u gaf myn rechter hant, V gaf myn echte trou. Een yder is verbolgen, Om dat ick haren raet doen niet en vvilde volgen, Om dat ick vvas gesint met u te zyn gepaert, Een man van Godes volck, en niet van haren aert. VVel sult ghy nu ter tijt my van u konnen jagen, Die u myn teere ziel, myn jeught heb op-gedragen, Die u, vvanneer ick vvas een maeght een frissche roos, Die u tot mynen troost, en tot myn hoeder koos. Ick heb op u versoeck, myn ouders, vrienden, neven, En al vvat my vermaeck op aerden konde geven, Ick heb om uvvent vvil veracht myn vader-lant, En vvord' ick nu vervreemt van uvve rechter hant? Ach schoon ick, oudt en svvack, tot ruste vvas genegen, En niet en vvas belust tot onbekende vvegen, Noch heb ick even-vvel, vermits het u beviel, Na uvven sin gevoeght myn onvermoeyde ziel. Ghy hebt my doen verstaen (vermits de lange jaren Van Iacobs ballinghschap nu om-gekomen vvaren, En dat ghy vvert vermaent te keeren in het lant Daer God al over langh u Vaders hadt geplant.)
[pagina 77]
Ghy hebt my doen verstaen dat Godes hooghsten segen, Voor ons in Canaan, niet elders vvas gelegen, Dat in die schoone kust een machtigh koren groeyt, En dat het sleghste deel van enckel honigh vloeyt, Dat ghy van stonden aen soudt hebben groote staten, Daer uyt ick by gevolgh sou trecken groote baten, En luyster niet-te-min. Al vvat de man geschiet, Daer is dat oock het vvijf haer eere van geniet. Ick hebbe my gevoeght, en na myn svvack vermogen, Ben ick, met u gevolgh, uyt Babylon getogen, Ick koom hier op u vvoort, en dat met groote pijn, VVaer heb ick nu verdient om vvech-gejaeght te zyn? Is dit het vruchtbaer lant, vol alderhande lusten, Daer ick eens met gemack in soude mogen rusten? Is dit de groote vreught, ons dickmael toe-geseyt, Daer mede ghy vvel eer myn sinnen hebt verleyt? Zijn hier voor ons bereyt, glans, eer en hooge staten, Daer op ick, slechte vrou, myn vrienden heb verlaten? Daer op ick ben verruckt, soo verre van de stadt, Daer ick myn eygen huys en naeste magen hadt? Eylaes ellendigh volck! vvy zyn geheel bedrogen, Ach datter vvas geseyt is al-te-mael gelogen; Hier vvast geen honigh-raet, maer niet als enckel gal, Hier is geen soete vreught, maer druck en ongeval. VVel hebt ghy eenigh soet van myne jeught ontfangen, Hebt ghy oyt lust gehadt in myn gebloosde vvangen, Heb ick u oyt vermaeck of vrientschap aen-gedaen, Siet nu in vvare trou myn svvacke leden aen. Siet op myn droeven staet, en op u kleyne dieren, Die met een droef geschrey u om de leden svvieren, Siet op u eygen beeldt, dat hun is in-geprent, Een teecken dat myn eer van niemant is geschent.
[pagina 78]
Siet op u eygen vleesch, de spruyten uvver lenden; Kont ghy 't onnoosel bloet in ballinghschap versenden? Kont ghy dit kleyne rot, dat goet noch quaet en vveet, Doen lijden dat noyt kint in onse dagen leet? VVilt ghy myn ouden romp by u niet meer gedoogen, 'K en soecke niet te zyn tot onlust uvver oogen, VVijst my een hutjen aen, of in het naere vvout, Of daer een rouvve knecht u vette landen bout; Ick ben de vverelt sat, ick ben bereyt te schuylen In holen sonder lucht, in onder-aertsche kuylen, Ick ben bereyt te zyn, daer noyt een blyden dagh, Daer noyt de gulde son haer stralen schieten magh; Ick sal daer met gedult de bleecke doot besueren, Myn tijt (hoe dat het gae) en kan niet lange dueren. Ick voel den onder-ganck van mynen svvacken aert, Om dat ick, 't uvver eer, soo dickmael heb gebaert. En by den ouden last van altijt kint te dragen Komt noch de felle neep van dese nieuvve slagen; Myn ziele, gansch bedruckt in soo een diep gequel, Sal haest een eynde sien van soo een kranck gestel. Doch als ghy tijdingh krijght van myn ellendigh sterven, Laet my dan, mach het zyn, een kleyne gunst vervverven, Snijt ons (soo 't u gevalt) u vrientschap heden af, Maer gunt my slechts alleen gemeenschap in het graf. VVy hebben vander jeught, en vry niet vveynigh jaren Te samen mogen zyn, te samen mogen paren, VVy hadden disch en bed en alle dingh gemeen; En laet doch na de doot myn lichaem niet alleen. V vaders, na den loop van dit ellendigh leven, Die hebben even-staegh haer vvijven dat gegeven. Het is een soete gunst, na veelderley verdriet, Die, voor haer leste troost, een echte vrou geniet.
[pagina 79]
Laet mynen dorren romp in uvven grave brengen, En laet ons nietigh stof sich daer te samen mengen, Soo vvord' ick in den kuyl beneffens u geleyt, Dat my, door slim bedrijf, op aerden vvort ontseyt. Ick vvetet voor gevvis, al ben ick schoon gestorven, En dat myn nietigh vleesch ten vollen is verdorven, Dat ick noch even dan sal voelen groote vreught, Als ghy oock na de doot tot my genaken meught. Ick bidde, tot besluyt, ick kan niet langer spreken, Myn hert versmelt in rou, myn vvoorden blijven steken, Ick bidd' ontseght my niet, myn heer, en vveerde vrient, Dat u niet schaden kan, en my tot ruste dient. De man op dit gespreck die laet syn oogen zijgen, Men sagh hem menighmael een ander vvesen krijgen; Nu scheen hy kout te zyn, dan vveder eens verhit, Hy gaf een diepen sucht, en sey ten lesten dit: Ey, laet doch een-mael af, door u verdrietigh spreken, Aen my en u gelijck het innigh hert te breken. VVat u te deser tijt of yemant hier geschiet, En is van myn beschick of van myn voor-stel niet. Ick vvou (indien ick mocht) in u geselschap leven, Soo langh de goede God ons tijt sou vvillen geven: Maer dit gestrengh beleyt is niet aen menschen vast, Het komt van hooger hant, en 't is van God belast. 'T en raeckt u niet alleen. vvant alle vreemde vvijven Moet yder van hem doen en uytten huyse drijven, Dat is een vast besluyt, daer niemant tegen kan; VVant al vvat u gelijckt is heden sonder man. De daet die vvijstet aen, het zyn gemeene plagen, Die soo vry sachter zyn en beter om te dragen, 'T is sonder myn beleyt, en buyten myne schult; Ghy daerom vveest getroost en lijtet met gedult.
[pagina 80]
Eylaes! de droeve vrou en kan geen troost vervverven, Dies siet men op een nieu haer bleecken mont versterven, Haer borst is sonder geest, haer ader sonder slagh, Een yder siet haer aen als op haer lesten dagh. Daer sijght sy in het zant, als van de doot bevangen, Daer hanght het killigh svveet op haer gestreckte vvangen, Daer leytse sonder spraeck, en schoon men haer begiet, Sy doet geen oogen op en rept de leden niet. Maer desen onverlet, de stont die is gekomen, De stont van haer vertreck, dies vvortse vvegh-genomen, En op een kar geleyt, en uyt de stadt ghebracht, En onder dit gevvoel soo quam de svvarte nacht. Doch vvaer dit svvacke rot ten lesten is gebleven, En vind' ick in het Boeck des Heeren niet beschreven, En daerom svvijgh ick stil, schoon yemant meer begeert, En segge maer alleen dat my der vrouvven deert. Doch hier verschijnt een man, door heyligh vier gedreven, Die heeft een grooten Helt met eygen naem beschreven, Die heeft in vvare daet syn vvesen voor-gestelt, En op een vasten gront syn vveken af-getelt. Die heeft van doen geseyt dat Christus moeste sterven, En even voor het volck het eeuvvigh heyl vervverven, Dat gansch Ierusalem moet komen tot een val, En dat het offer-vverck een eynde nemen sal. God laet schier nimmermeer een harde slagh gebeuren, VVaer door van hooger hant de groote rijcken scheuren, Of hy sent aen het volck syn boden voren uyt, En maeckt hen openbaer van vvaer de plage spruyt. O goetheyt van den Heer! de stadt heeft vaste mueren, Maer efter moet het volck den harden slagh besueren, Daer vvort een stage krijgh aen alle kant gevoert, En daerom vvort het lant geduerigh om-geroert.
[pagina 81]
Daer is geen koninghs naem in Iuda meer te vinden, Meest als vvat machtigh vvas dat gingh het svveert verslinden, En, desen onverlet, al is de vyant sterck, Noch isser eenigh heyl ontrent de vvare Kerck. Te midden in den vvoel van duysent stuere baren, Soo kan dat vvacker oogh syn kleyn getal bevvaren, Ten sluymert nimmermeer, maer hout geduerigh vvacht, En tegens slimme list, en alle vverelts macht. Maer God heeft boven al de Bruyt aen hem verbonden, Als hy den Bruydegom op aerden heeft gesonden, Als hy syn eygen Soon liet nemen onsen aert, En dat ter rechter stont een maget heeft gebaert. TIs tijt, 't is heden tijt, te komen tot de saken, VVaer af van over langh de groote vaders spraken: De beeldē zyn voor-by, hier komt de vvare daet, Hier komt, tot onsen troost, het edel vrouvven-zaet; Hier komt dat noyt en vvas. O Godes uyt-verkoren, Daelt neder, vvonder kint, en vvort in my geboren. Ontbint myn logge ziel van dit ellendigh vleys, Ten eynd' ick u geheym mach singen na den eysch. De beken van Pernas, en haer beroemde stroomen En zyn maer enckel vvaen, en niet als vijse droomen; Ghy schenckt ons heyligh vocht, dat uyt den Hemel vliet, En suyvert ons gemoet, van al dat vverelt hiet. Ghy, die een sondigh mensch de sinnen kont verlichten, Stort geest in myn gemoet en keest in myn gedichten, Ghy, maeckt dit killigh hert en dorre tongh bequaem, Te melden uvven lof, te roemen uvven naem.
[pagina 82]
Een Engel, af-gedaelt door onbekende vvegen, Quam naer het Ioodtsche lant ten lesten af-gesegen, Quam tot een jonge maeght, den Heere toe-bereyt, En heeft haer over-luyt syn boodtschap aen-geseyt: Vriendinne vveest gegroet, u is des Heeren segen, V is syn rijcke gunst en eeuvvigh heyl verkregen; VVant onder al het volck dat naem van vrouvven draeght Zijt ghy, ô reyne blom, die Gode meest behaeght. Ghy sult een vvonder heyl aen alle menschen geven Die eertijts zyn gevveest, die noch op aerden leven, Of namaels staen te zyn hier in het aertsche dal; Ghy zyt voor alle dingh den Heere lief-getal. Met dat de jonge maeght den Engel hoorde spreken, Soo is haer eerste vervv, haer schoone blos gevveken, Haer bloet is vvech-geruckt, tot aen haer innigh hert, Soo dat haer roode mont gelijck een lely vvert. Sy vvist niet vvieder sprack, of vvat hy vvilde seggen, Sy gaet het gansche stuck vry naerder over-leggen, En t'vvijl sy staet en vveeght des hemels diep beleyt, Soo heeft de Iongelingh haer vveder dit geseyt: Leght af den kouden angst, daer met ghy zyt bevangen, En geeft den eersten glans aen u verbleyckte vvangen, Ghy zyt het, vveerde maeght, die, van den geest vervult, Het edel vrouvven-zaet ter vverelt brengen sult. Ghy staet bevrucht te zyn, en sult een sone baren, Belooft aen Godes volck nu menigh hondert jaren, Ghy sult een vvonder kint haest brengen aen den dagh, Vry meerder als een vorst op aerden vvesen magh. Dit sult ghy, vveerde maeght, den naem van Iesvs geven, Die is hem over-langh van Gode toe-geschreven. Hy sal een Koningh zyn van Iacobs edel zaet, Een Koningh sonder tijt, een Koningh sonder maet.
[pagina 83]
Hy sal den hoogen roem van Godes Sone dragen, Soo dat van synen lof het aertrijck sal gevvagen; Doch hoort hoe datje sult tot moeder zyn gemaeckt, Schoon datter noyt een man u leger heeft genaeckt. Des Heeren vvonder kracht, de keest van alle saken, Die sal van heden af u maeghdom vruchtbaer maken; Het leven aller dingh, de dooder van den doot, Sal door een stil geheym u sijgen in den schoot, En suygen uvve borst. VVat kander niet geschieden, Als God vvil eenigh dingh uyt volle macht gebieden? Geen schepsel in het lant of't hoort des Heeren stem, En aller dingen aert moet buygen onder hem. De Iongelingh besloot, en is van daer getogen, En met een snellen svvier ten hemel op-gevlogen. Syn vvoort komt tot de daet. Siet daer een teere maeght, Die in haer reynen schoot den grooten Harder draeght. VVat hoort men vande vrucht? vvat hoort mē groote dingē ? Een on-geboren kint dat vvort gevoelt te springen, Dat groet hem, eer het vvas, dat is in hem verblijt, Vermits door hem verschijnt de langh vervvachte tijt. Het vvas de droefsten dagh, daer van de menschen vveten, Als Adam van het freuyt in Eden had gegeten; Het vvas den blijdsten dagh als Christus neder quam, En uyt een vvare maeght syn vleesch en voedsel nam. Het kint, het vvonder kint, in doecken op-gevvonden, VVort in een slechten stal van harders uyt-gevonden, Door harders eerst begroet, te midden inder nacht, Eer datter eenigh mensch aen desen Harder dacht. De VVijse niet-te-min, een verre vvegh gekomen, Die hebben in de lucht een sterre vvaer-genomen, Een sterre die hun eerst de goede tijdingh seyt, En die hun tot den stal als metter hant geleyt.
[pagina 84]
VVat moet dit kleyne kint een groote Konigh vvesen, Om vvien een nieuvve ster is in de lucht geresen! VVat is het voor een Prins, die ons den Hemel sent, Om vvien een licht verschijnt by niemant oyt bekent! VVat is syn aen-begin van onbegrepe jaren, Dat vvas al eer de Son, en eer de sterren vvaren? Hoe ver ist boven ons en onsen svvacken aert, Dat langh in vvesen vvas eer dat het vvas gebaert? De geesten syn verbaest, de vverelt is vervvondert, Hy vveent hier als een kint die in den Hemel dondert; Hy geeft een droeve stem, gelijck als Moses plagh, Doen hy als vondelingh ontrent den oever lagh.
[pagina 85]
Hy die uyt bangen schrick den leger dede beven, Als God aen Israël syn vvetten dede geven, Hy die eens 's Hemels throon als met een spanne mat, Is by een teere maeght in haren schoot gevat. De Schepper van de ziel, de Vader van de geesten, Die light hier by het vee, en onder domme beesten, En die aen Abrams zaet den Hemel schencken sal, Die slaept hier in een kribb' en in een raeuvven stal. Hy, die ons vryheyt geeft, die leyt hier vast gebonden, Hy die het al vervult in doecken op-gevvonden, Hy die het al besit, oock dat noyt oogh en sagh, En vint niet een vertreck daer in hy rusten magh. Het is van ouden tijt een vvonder stuck bevonden, Dat gansch de vverelt hanght als sonder vaste gronden, En dat het grousaem diep, de Son en bleecke Maen, Geduerigh haren loop als op een regel gaen. Maer dat en kan voortaen by niemant selsaem hieten, (Schoon vvy uyt dit beleyt vermaeck en troost genieten) Al vvat eens vvonder scheen, en is geen vvonder meer, Een mensch baert haren God, een maget haren Heer. O groot en diep geheym! ô noyt begrepe saken! Die geen vernuftigh breyn door reden kan genaken, Men spreeckt als door een vvolck, men spreeckter duyster van, Vermits geen menschen hert de gronden peylen kan. Koom siet dit vvonder stuck, al die op aerden leven, Al die met reynen geest tot Gode vvert gedreven; Koom siet dit vvonder aen, en dat met rijpen sin, Koom siet, het minste deel dat heeft een vvonder in. Een maeght die vruchtbaer is, een moeder noyt beslapen, Een maeght, die moeder is van die haer heeft geschapen, Een kint, vviens hooge macht tot aen den hemel raeckt, En dat oock even-selfs syn moeder heeft gemaeckt.
[pagina 86]
Een moeder, die haer kint heeft dickmael aen-gebeden, Eer sy het oyt ontfingh in hare teere leden; Een kint, dat grooter is als oyt de grootste man Te voren is gevveest of immer vvesen kan. Koom siet de maget aen, die nu sal moeder hieten, Om dat uyt haren schoot des hemels schatten vlieten, Koom siet de moeder aen en vvat haer is geschiet, De vrucht, by haer gebaert, en let haer maeghdom niet. O Moeder vveest gegroet. door u is ons geboren Hy die voor alle tijt voor Heylant is gekoren, Voor Heylant is vervvacht. O noyt bevleckte maeght, Die Gode svvanger zijt, en sonder schande draeght. 'T is vry een vvonder stuck, en boven alle reden, Dat ghy had binnen u des Heeren teere leden; Doch dat is 't efter niet dat u geluckigh maeckt, Maer dat ghy synen geest hebt in den geest gesmaeckt. Ghy droeght hem onder 't hert, die vreught is u verkregen, Ghy droeght hem in het hert, dat is u meerder segen; Ghy droeght hem als eē mensch, maer kend' hem als eē God; Het leste, vveerde maeght, dat is u beste lot. O Moeder vveest verblijt, u vrucht sal nimmer sterven, V vrucht sal aen het volck het eeuvvigh heyl vervverven, En God een offer zyn. O Moeder vveest gegroet, Die vvat ons voeden kan aen uvven boesem voet. Men heeft geen jonge maeght ter vverelt oyt vernomen, Die op een beter voet tot baren is gekomen, Men vveet geen jonge vrou die banger heeft gesucht, En slimmer is berooft van haer geminde vrucht. O dagh! ô grooten dagh! doen God is mensch geboren, Doen God ons vveder gaf dat eertijts vvas verloren, Dat eertijts vvas vermist. ô dagh! ô grooten dagh! Dien Isack heeft gesien, oock doen hy niet en sagh.
[pagina 87]
V gunste, lieve God, die sal by ons volherden, Vermits dijn eeuvvigh vvoort is heden vleesch gevverden; De menscheyt is volmaeckt door uvve rechter hant, De Godheyt niet-te-min die blijft in haren stant. De mensch vvort boven al, de mensch die vvert verheven, Om dat het eeuvvigh vvoort niet hoogh en is gebleven; De mensch die vvert verhooght tot vry een beter staet, Te voren Adams volck, en nu des Heeren zaet. God heeft den mensch gemaeckt na synen even-beelde, VVanneer hy door het vvoort de gansche vverelt teelde; Maer nu ist dat de mensch een meerder gunste smaeckt; VVant God vvort even-selfs dat hy eens heeft gemaeckt. De dvvalingh is voor by, de leugen vvech-genomen, De klaerheyt ons vertoont, de vvaerheyt in-gekomen, De nacht die is vergaen, het licht schijnt over-al, De mensch is vry gemaeckt voor eeuvvigh ongeval. Hy, die geen lichaem had, ontfanght ons svvacke leden, Hy, die nu mensche vvort, is God van eeuvvigheden, Die niet en vvort gesien, niet aen en vvort getast, Die is nu aen het vleesch en aen het lichaem vast. De doot die is gedoot, om dat het eeuvvigh leven De menschen is gejont, en in den Soon gegeven. De reden van den mensch die staet op heden stil, Nu God, gelijck een mensch, by menschen vvoonen vvil. O vvonder! Godes Soon te hebben tot een broeder, En tot een vasten troost, en tot een vvaren hoeder, En tot een trouvven vrient, ja tot een echte man, Soo dat de bleecke doot hier tegens niet en kan. O 's hemels diep geheym! ô schat van eeuvvigheden! Die noyt en is gevat door gronden van de reden. O hooghsten ziele-troost! ô diepsten herten vvensch! God in het vleesch gesien, als Sone van den mensch.
[pagina 88]
Den achsten dagh verscheen, men gingh het kint besnijden, En schoon al isset reyn, het moet de pijne lijden; En of het noyt den geest tot heerschen heeft geneyght, Noch vvort het des beticht, en metter doot gedreyght. Noch vvort de vvreede vorst met yver-sucht bevvogen, En voelt door sotten angst syn hersens om-getogen, Hy meynt dat hem het rijck in tvvijffel vvort gestelt, Indien hy niet en doot den nieu geboren helt. Daer vvort de kinder-moort in haesten aen-gevangen, Daer sagh men al het volck met tranen op de vvangen, Daer vvort de moeders bangh tot in haer diepste ziel, Om dat haer kleyne jeught het svveert ten proije viel.
[pagina 89]
Daer komt een machtigh heyr ter poorten in-gevallen, En sent in grooten haest syn vvachten op de vvallen, Syn ruyters in de stadt. Siet daer een droeven tijt, Geen moeder is gerust, geen kint en is bevrijt. Hier vvil een jonge vrou het stuck met bidden rechten, Daer vvoedt een harder aert, en stelt haer om te vechten, En ginder isser een die biet de ruyters gelt, En acht dit beter vont als datse vinnigh schelt. Maer efter sonder baet. Hier komter een getreden, Die deckt haer teer gevvas, en biet haer eygen leden; En ginder leyter een en kust haer doode vrucht, En neyght haer met den mont ontrent syn lesten sucht. Een ander, gansch verschrickt van dit verdrietigh stroopen, Is met een snelle vlucht ter poorten uyt-geloopen, En gaf haer in het vvout, en, schoon sy byster vreest, Sy vint gedvveeger aert oock by een vinnigh beest. Maer Rachel gansch ontset om dit ellendigh moorden, Valt op den koningh uyt, met ongebonde vvoorden; Sy vvil geen leven meer, sy vvenscht te zyn gedoot, Sy toont een aerdigh kint, vermoort in haren schoot. O tijger, seyt het vvijf, mocht ick ontrent u komen, V vvare voor gevvis het leven af-genomen; Geen tant en sou voor u, geen nagel zyn gespaert, Ick spoogh u in het licht, ick vloogh u in den baert, Ick viel u op het lijf, ick scheurd' u bolle vvangen, Ick bleef in u gesicht met al de vingers hangen, Ick dede vvat ick mocht, tot vvraeck van onse smert, En, soo ick maer en kon, ick beet u in het hert. VVat heeft myn kint gedaen, een vreught van alle menschen, Het schoonste dat ick vveet, of dat men konde vvenschen? Eylaes! 't onnoosel lam dat gaf een soeten lagh, Iuyst doen het op het svveert, en op den moorder sagh;
[pagina 90]
Ick vvasser in verheught, en hadde moet gekregen, My docht het soet gelaet dat sou den beul bevvegen; Maer neen het vvas gemist, myn hoop vvas enckel vvaen, Ach! eer dat ick het sagh, soo vvas de steeck gegaen. Daer leghje nu vermoort, myn troost, en uyt-verkoren, Ach! vvaert ghy noyt gevveest, of vvaer ick noyt geboren. Daer leghje nu verrast, en in u bloet gesmoort, Myn soet, myn eenigh schaep, daer leghje nu vermoort; Daer leghje sonder stem, u bloet vloeyt op de straten, En ick ellendigh vvijfben eenigh hier gelaten. VVat kan ick anders doen, als op myn borsten slaen? Maer niemant, hoe ick sucht, en treckt sigh myner aen. Ach! vvaerom is het svveert niet dieper in-gesteken? Soo haddet van gelijck myn herte mogen breken, Soo haddet, nevens u, myn leven uyt-gestort, En met den eygen steeck myn bange pijn gekort. Nu moet ick alle tijt, nu moet ick eeuvvigh treuren, Om dat ick even-selfs dit hebbe sien gebeuren. Al mochte nu myn tijt tot hondert jaren gaen, Noch sal het droef gesicht in my versegelt staen. Dies ben ick gansch beducht (moest ick eens vveder baren) Dat ick, vermits het leet my heden vveder-varen, Dat ick een bloedigh kint sou brengen aen den dagh, En even soo gestelt gelijck ick heden sagh. O bloet-hont, vvieje zyt, ick houdet voor een vvonder Dat God niet af en koomt, of sendt een fellen donder, Of dat het aertrijck selfs den mont niet open doet, En slockt u boos-vvicht op, tot in den helschen gloet. Ellendigh Bethlehem! ach! had ick noyt gedragen, Soo had ick niet gesmaeckt van uvve svvare plagen. O Sions lieve jeught, blijft liever ongepaert, Ons vorst en is niet vveert dat yemant kinders baert.
[pagina 91]
VVat valt den koningh in, syn ongetoomde benden, VVat gaet den moorder aen, syn rackers hier te senden? VVie heeft de dvveepery hem in den kop geprent? VVat vreest hy voor een kint dat geen bedrogh en kent? Ach! die soo vvijt gebiet, dien alle menschen vieren, En kan syn vvreeden aert, syn herte niet bestieren; Syn eer-sucht voert hem vvech, en maect hem dus verbaest, Soo dat hy sonder slot, en gansch uyt-sinnigh raest. Maer 't is om niet gevvoelt, het kint is vvech-genomen Dat hem de vreese maeckt, hy kan het niet bekomen, Het is van hier verreyst, het is in Godes hant, En 't heeft tot syn verblijf het vet Egypten-lant, En 't sal eens Koningh zyn, een Koningh aller volcken, En plegen hooge macht tot boven in de vvolcken. Dan sal Herodes selfs als schuldigh moeten staen, En lijden daer de straf van dat hier is gedaen. Maer ghy, ô kleyne jeught, die heden zyt gestorven, Hebt in dit heyligh kint een eeuvvigh heyl vervvorven. Dat vvas van outs voor-seyt, en 't moest alsoo geschien, Men moest dit bloedigh vverck in onse vlecken sien. Het treurigh Bethlehem, en Rachel moeste klagen, En, om Herodes vvaen, soo vvreeden moort verdragen, En siet! nu is de tijt tot deser stont vervult. VVel laet ons dit gevvelt dan lijden met gedult. Noyt mensch en vvasset quaet, yet quaets te moeten lijden, Maer quaet ist quaet te doen, dat noodigh is te mijden; Ach! ons is nu ter tijt het lijden op-geleyt; Soo dient dan onse geest daer toe te zyn bereyt. Dat van den Hemel komt moet yder leeren dragen, VVat Gode vvel bevalt dat moet den mensch behagen. Het is tot alle vleesch van alle tijt geseyt: VVie streeft die vvort geruckt, vvie gaet die vvort geleyt.
[pagina 92]
Ghy zijt, ô kleyne jeught, des Heeren bloet-getuygen, En sult een hemels-nat uyt syne volheyt suygen, Ghy hebt tot uvven loon het eeuvvigh Paradijs, En vvort al daer gevoedt met ongemeene spijs. Maer vvy, ellendigh volck, vvy zyn verlaten moeders, Ons koningh is een beul, vvy svveven sonder hoeders, VVy leven in de doot en in gestage pijn; O Iesu Godes Soon vvilt ons genadigh zijn. De tijt doet haren loop. Herodes is gestorven, En heeft een duyster graf voor syn paleys vervvorven. Hy blies in bangheyt uyt syn ongerusten geest; De doot die doet hem aen dat hy van Iesus vreest. Een ander kreegh het rijck. Dit konde Ioseph vveten, Al is hy met de maeght in Rama niet geseten. Hy treckt uyt Pharos rijck, en komt te Nazareth, En heeft op Gods bevel syn vvooningh daer geset. Het kint, dat syn beroep nu aen begon te bieden, Begaf hem vander jeught ontrent de vvijste lieden; Daer isset dat het spreeckt, en groote dingen leert, Soo dat geheel het volck tot hem de sinnen keert. Hy, vviens gesicht alleen de Cherubijnen vvenschen, VVort even-staegh gesien ontrent de svvacke menschen, Hy is des vverelts heyl en vvare medecijn, Men vint hem even-staegh daer siecke lieden zijn. VVel op nu, logge ziel, laet ons vvat hooger svveven, Laet ons den Heylant sien in syn gesegent leven; 'T is niet als enckel goet, oock vander jonckheyt aen, VVat door hem is geseyt, en van hem is gedaen. Hy nam de gronden vvech van alderley gebreken, Een doove kreegh gehoor, een stomme leerde spreken, Een blinde vvert verlicht, en vvasser yemant manck Die gingh, op syn bevel, en kreegh een vasten ganck.
[pagina 93]
En vvaer door helsche macht de bange lieden suchten, Daer moet het vuyl gespoock, en al de nickers vluchten; En vvaer hy slechts een hant aen yemant komt te slaen, Daer jaeght hy uyt het breyn de vlagen van de Maen. Niet een soo vreemden quael, die niet en vvert verdreven; De krancke zyn gesont, de doode menschen leven, Het lichaem nu ontzielt, en in het graf gestreckt, Dat vvort door hem alleen met vvoorden op-gevveckt. VVanneer het hem gevalt, het zyn hem lichte saken, Van vvater uyt de beeck een hupsen vvijn te maken; En menigh duysent man, door vveynigh broots gespijst, Geeft oorsaeck dat het volck den grooten Schepper prijst. Hy vveet den hollen stroom, hy vveet de felle vvinden, Hy vveet de gramme zee, met vvoorden in te binden, Hy breydelt haer gevvelt, hy toomt het grousaem diep, En houtet in den bant, dat hy te voren schiep. Maer schoon hy veel genaeckt ontrent de svvacke menschen, Die uyt een bangh gemoet gesonde leden vvenschen, Noch heelt hy boven al de qualen van den geest, En voedt door synen troost de droeve zielen meest. Syn leere die betuyght van vvaer hy is gesproten, En vvat hy van den Heer voor gaven heeft genoten. Het sy dat hy begint, of vvel syn reden sluyt, Hy vvijst syn oorspronck aen, en druckt den Hemel uyt. Hy leert, met sachten geest, een harden aert verschoonen, Syn vyant gunste doen, syn haters liefde toonen; Indien men vvert vervolght, te leven in gedult, Indien men vvert gedoot, te lijden sonder schult; Door sucht van felle vvraeck noyt aen te zyn gedreven, Geen quaet om quaet te doen, of quaet voor quaet te geven; God bidden als het volck met vollen monde schelt, En dien oock gunstigh zyn van vvie men is gequelt;
[pagina 94]
Te decken synen disch, niet voor de rijcke lieden, Maer hun, die noyt haer gunst u vveder konnen bieden. Te soecken by den Heer een onbegrepen schat, Die noyt geen roest verdorf, en noyt geen mott' en at. Sigh met geen aerdsche sorgh in syn gemoet te quellen, Maer syn benaude ziel in God gerust te stellen. Te vvaken even-staegh hier in het aerdsche-dal, Tot God te syner tijt eens ruste geven sal. Het lidt dat hinder doet in haesten af te snijden, Dat is, geen lief gebreck in onsen geest te lijden. Syn licht te laten sien gelijck een sonne-schijn, En alle vlijt te doen, om God gelijck te zijn. Hy leert, dat echte trou moet vast en seker blijven, Oock dat men met het oogh kan over-spel bedrijven. Dat treuren saligh is, en droefheyt vreughde baert, En dat een reyne ziel na haren Schepper aert. Dat selden die in bloet of rijckdom is verheven Het rijck dat eeuvvigh duert van Gode vvert gegeven. Dat een die in het vleesch syn volle lusten siet Schier noyt na desen tijt de vvare vreught geniet. Dat God dient in den geest te vverden aen-gebeden, Niet juyst op dese plaets, of op gesette steden. Dat God ons hairen telt, ons droeve smerten siet, Dat God van boven sent al vvat den mensch geschiet. Dat God te syner tijt de dooden sal vervvecken, En uyt de vvoeste zee, en uytter aerden trecken; En datter is een plaets daer niemant oyt en trout, En daer men even-vvel gestaege bruyloft hout. Doch schoon het suyver Lam is goedigh sonder ende, Noch is gelijcke-vvel syn leven maer ellende; Van syn beginsel af, tot aen syn lesten dagh, Genoot hy noyt geval, dat blijdschap heeten magh.
[pagina 95]
Ontrent syn eerste jeught quam hem de duyvel tergen, En door een slim bedrogh verkeerde rancken vergen; Maer, of hy schoon vervvon den prinçe van der nacht, Stracx vvert hem nieu verdriet by menschen aen-gebracht. Siet hoe op hem gestaegh de felle tongen schieten, Hy moet een lasteraer, hy moet verleyder hieten, Hy vvort veel aengesien als buyten syn verstant, Of die met nieuvve leer beroert het Ioodsche lant. Men vonter even-staegh die hem noch harder quelden, En voor een rechten vraet, of voor een suyper schelden. Ia siet, men vont het volck soo buyten spoor geleyt, Dat Godes eygen Soon een duyvel vvort geseyt. In 't korte, vvaer het oogh van yemant vvort geslagen, Daer moet hy bitter leet, en svvare lasten dragen, Dorst, kommer, hongers-noot, en alderley verdriet, En vvat men voor gequel hier op ter aerden siet. Noch is het niet genoegh. de vuyle laster-monden Die vvenschen boven al hem vast te sien gebonden; Sy plegen onder een geduerigh boosen raet, En komen op het lest van vvoorden tot de daet. Hy vvas in seker hof, vvaer dichte boomen groeyden, En daer, gelijck een stroom, syn bange tranen vloeyden. Het duyster van het loof dat past een droeve ziel, Op dat sy haren druck te beter onder-hiel. Na dat hy syn gebed met droefheyt heeft gesproken, En dat hem bloedigh svveet is krachtigh uyt-gebroken, Soo komt daer Iudas aen, en, door een loosen vont, Begroet hy synen Heer, en kust hem aen den mont. Maer t' vvijl hy besigh is ontrent syn reyne vvangen, Soo vvort dien eygen stont des vverelts heyl gevangen, Geknevelt, vvech-geruckt, en even met gevvelt, Al eer de sonne rijst, den priester voor gestelt.
[pagina 96]
Daer gatet selsaem toe. Men hoorter veel getuygen, Die, na de rechter vvil, haer loose reden buygen. Daer draeght hem Godes Soon juyst op den eygen voet Gelijck een tanger schaep ontrent den scheerder doet. Maer siet God even hier syn vvonders openbaren; VVant als de boose geest, tot Iudas in-gevaren, Hem tot verraet bevvough, soo dat syn dvvase ziel Van haren Schepper vveeck, en tot den duyvel viel, Doen brack dit eygen vverck de listen van der slangen, De grijper vvert gevat, de vanger is gevangen, Hy, die een ziele meynt te brengen in het net, Heeft al vvat zielen heeft in beter stant geset. De vyant van den mensch, de geesten van der hellen, Genegen uytter aert om ons te mogen quellen, Die baenden als den vvegh, en leggen als den gront, VVaer door het sondigh volck den hooghsten segen vont. Hier op vlucht syn gevolgh. De Harder is geslagen; De kudde vvert verstroyt. In alle stuere vlagen Tijt vrientschap op de vlucht. Het vverter duyster nacht Daer voorspoet, daer geluck niet, als te voren, lacht. Geen mensch is by den Heer van die hem eerst beminden, Syn eygen maeghschap selfs en isser niet te vinden. VVie koomt hem tot behulp? Eylaes! men vinter geen, Hy treet in dit gevaer de bange pers alleen. De lieve jongelingh, vervult met hoogen segen, Die in des Heeren schoot soo dickmael hadt gelegen, Treet synen meester na, doch met een tragen voet, Gelijck het veeltijts gaet vvanneer men lijden moet. En Cephas, die alleen niet scheen te vvillen beven, Schoon hem de svvarte macht, en al de nickers dreven, Die koomt van achter aen, en doet hem als geley, Maer laet, uyt enckel vrees, een ruymte tusschen bey.
[pagina 97]
De reste vvas gegaen. De schaer door hem genesen, En is niet meer belust by hem te mogen vvesen. Eylaes! hy staet alleen, en vint niet eenen vrient, En daer is niet een mensch die hem tot voor-spraeck dient. Het recht gaet buyten recht, en tegen alle reden, De VVaerheyt lijdt gevvelt, en Onschult vvort bestreden, En Eenvout vvort beschimpt. De slaven sonder eer Die trotsen haren God, en aller dingen Heer. De rackers, schendigh volck, en schuym van alle boeven Bestaen, uyt enckel spot, syn hoogen geest te proeven. Sy blinden hem het oogh, en met een slim bedrijf Soo slaet het vuyl gespuys op syn gesegent lijf. En stracx, op yder slagh, soo gaeter yemant vragen, VVie dat hem heeft geraeckt, of met de vuyst geslagen? 'T is over al gevvelt. een Over-priesters knecht Pleeght moet-vvil over hem, te midden in het recht. Maer, niet alleen het rot van dese rouvve gasten Is besigh Godes Soon in smaetheyt aen te tasten; Pilatus, soo het scheen, af-keerigh van de vvraeck, Sont hem den Koningh toe, alleen tot syn vermaeck. Daer vvort het Lam bespot, en vvederom gesonden. Maer suyver niet-te-min en buyten schult bevonden. Dies keert hy daer hy vvas, gekleet in vvit gevvaet, En toont, oock even soo, een onbevleckten staet. Maer vvat is van het volck! hy die, een vvijl geleden, Quam in de blyde stadt, gelijck een vorst, gereden, Een vorst, een deftigh helt, die van den vyant komt, En door het gansche lant vervvinner vvert genoemt, Die acht men nu tertijt onvveert te mogen leven, Die vvert nu van den beul met slagen aen-gedreven, Die vvert nu door het kruys ellendigh onder-druckt, En tot een vvreede doot met schande vvech-geruckt.
[pagina 98]
Hy die, vvel eer verselt met hondert duysent menschen? Hoort sigh aen alle kant geluck en segen vvenschen, Die gaet nu sonder hulp, bespot, gestraemt, bebloet, Met toe-roep, dat hy flucx als boos-vvicht hangen moet. Hy, voor vvien al het volck haer kleeders onlangs spreyden, En op het lastbaer dier, of op de vvegen leyden, Siet nu syn kleet gedeylt, en door het vvreede rot Gehangen aen den steen, gevvonnen door het lot. Hy, die men voor een tijt als Koningh vvilde kroonen, Om syn verheven geest, en deught te mogen loonen, Dien perst men nu een krans van dooren in het hooft, En doet hem moorders pijn, die noyt en heeft gerooft. Daer is geen deel te sien van al syn gansche leden, Daer met bescheyden pijn niet op en vvort gestreden. Syn hooft gebuylt, door-boort, geslagen met een riet, Soo dat aen alle kant het bloet daer henen schiet. Syn rugge door-geploeght met diep gestraemde vvonden, Syn mont vol enckel gal, syn oogen toe-gebonden, Syn vvangen vuyl begaet, syn handen vast geboeyt, Syn ooren door geroep en leugen-tael vermoeyt, Syn hair door bloedigh svveet in eenen klomp gebacken, Syn hals, te seer besvvaert, doet hem ter neder sacken. Syn geest in diepen angst, vry meer als eenigh man Voor desen heeft gevoelt, of immer lijden kan. Ontvvaeckt hier, myn gemoet, en set eens uyt de sinnen Al vvat het ydel vleys op aerden kan beminnen, Versamelt u vernuf, u breyn, en gansche kracht, En al vvat binnen u den grooten Harder vvacht. Laet hier u diepste mergh met aendacht over vvercken, Om, na den rechten eysch, dit schou-spel aen te mercken; Siet uvven Schepper aen, en vvat hy voor u lijdt, En leght het aen u hert, en dat voor alle tijdt.
[pagina 99]
O mensch, aensiet den mensch. Hy staet hier vast gebonden, Die ons uyt liefde slaeckt de banden van de sonden, Hy staet hier gansch mismaeckt, hy staet geheel bevleckt, Die Gode vvel behaeght, en onse schande deckt. O mensch, aensiet den mensch. Hy staet met naeckte leden, Die ons uyt gunste schenckt een kleet van eeuvvigheden. Hy staet hier over-stort met druck en ongeval, Die eens te rechter tijt ons trooster vvesen sal. O mensch, aensiet den mensch. Die eens sal rechter vvesen Als al vvat mensch geleeck sal komen op-geresen, Die is hier voor het recht, maer tegen recht, gestelt, En lijdt dat over hem een vonnis vvort gevelt. O mensch, aensiet den mensch. Die, uyt syn throon gekomē, Ten goede van den mensch het vleys heeft aen-genomen, Gevoelt ons svvacken aerdt, maer leydt hem vveder af, En vvert gelijck een mensch gedoken in het graf. O mensch, aensiet den mensch; aensiet met droever herten Den man vol enckel leet, den man van alle smerten. Ey! denckt eens vvat een brant de sonde vvesen moet, Die niet en vvort geblust als in des Heeren bloet. Maer Christus gaet ter doot, en moet syn kruyçe dragen, En mits hem 't lijf besvvijckt, soo krijght hy felle slagen; Hy is door al het leet tot aen de doot gebracht, En noch vvert hy geplaeght, om syn vervallen kracht. Hoe dickmael heeft de geest, een langen tijt voor desen, De menschen Godes vvil in beelden aen-gevvesen! Hoe dickmael is het Lam als in een schim gesien, Eer God in vvare daet de sake liet geschien! De soon aen Abraham ten lesten noch geboren, In vvien God aen het volck den segen had gesvvoren, Die gingh eens op een bergh, en droegh het offer-hout, Hem tot syn doot bereyt, en op het lijf gestout.
[pagina 100]
Maer hier komt nu ter tijt de vvare Soon getreden, En torst het droevigh hout op syn vermoeyde leden; Hier is nu Isaack als in den lesten noot, Hier treet hy na den bergh, om daer te zyn gedoot. Hier is het heyligh Lam dat Paschen dede slachten, Hier is het Hemels-broot dat alle zielen vvachten. Hier is de vvare Rots, geslagen met den staf, Die veerdigh open-brack, en suyver vvater gaf. Hier is de Druyven-tros, die, tusschen tvvee gedragen, VVas aen den ouden tijt, en aen de nieuvve dagen Een af-beelt van de Kerck. het vvas een deftigh pant, VVaer aen men kennen mocht het langh beloofde lant. De gulle VVijngaert-ranck, vervult met enckel segen, Heeft Christus af-gebeelt, tot ons behout genegen; Hy vvas van alle tijt, hy vvas in Godes raet, Hy vvas, eer hy ons vvas het edel vrouvven-zaet. Die voor gingh is het volck van Abraham gesproten, Dat uyt den druyven-tack syn voedsel heeft genoten; Die na-quam is de Kerck, die in den vollen tijt Sigh in den Middelaer ten hooghsten heeft verblijt. 'T en is van heden niet dat Christus is geboren, God heeft hem voor den tijt als Bruydegom gekoren; VVant eer het vvater liep, en eer het aertrijck stont, Soo vvas in hem gevest het eeuvvigh trou-verbont. Maer als het vinnigh rot ten lesten is gekomen, Daer veel het schuldigh volck het leven vvert genomen, VVort hem het lijf gevelt, en aen het kruys gehecht, Genagelt, vast gemaeckt, en in de lucht gerecht. Siet daer de vvare Slangh die menschen kan genesen, Van vviens verheven beelt in Mose vvert gelesen. Al schiet den ouden draeck in ons syn hels fenijn, Hier is het tegen-gif en vvare medecijn.
[pagina 101]
Siet daer het suyver Lam, en beke vol genade, Siet daer het hooghste goet, gerekent by de quade, Siet 's hemels schoonste licht van alle glans berooft, Siet hier is nu geschiet dat noyt en is gelooft. Ach! vvat een hels bedrijf! Men gaet daer henen stellen Tvvee moorders, grousaem volck, als hem tot met-gesellen; Daer hanght hy tusschen bey, daer lijdt het suyver Lam, Dat ons tot enckel vreught hier in de vverelt quam. Hy die noyt over-last aen yemant heeft bedreven, Maer leyde voor het volck de gronden van het leven, Des Heeren soetste vreught, syn onbegrepen vvoort, Dat vvort hier, by gevolgh, beticht van vvreede moort. Maer schoon hy is gedomt, en aen het hout gehangen, Hy nam des niet-te-min de vangenis gevangen; En schoon een vvreeden beul hem in de leden stack, Noch vvast dat hy de macht van hel en duyvel brack. Al leedt hy voor den mensch, ten heeft hem niet verdroten, VVant hy vergoot syn bloet voor die syn bloet vergoten, Hy bad vvanneer hy leedt, en bad oock voor het rot Dat in het lijden selfs syn lijden heeft bespot. God is bespout, beschimpt, gemartelt van de slagen, De Godheyt even-vvel en heeft geen leet gedragen, Die stont een vveynigh stil, maer hielt haer eerste kracht, En heeft hem op-gevveckt en in het licht gebracht. 'T is vvaer, dat hy, bedroeft en angstigh boven maten, Riep tot syn Vader uyt: VVaerom ben ick verlaten? Hy droegh dien eygen stont, in syn benaut gepeys, De broosheyt van dē mensch, de svvackheyt van het vleys. Maer keert doch eens het oir tot syn verheven reden: Ghy sult benevens my het Paradijs betreden Noch heden even-selfs, en desen eygen dagh. En segh of eenigh vorst het vvoort bereycken magh.
[pagina 102]
VVaer heefter oyt een mensch op dese vvijs gesproken, De duyvels in-getoomt, den af-gront op-gebroken? VVaer heefter oyt een prins soo hoogen daet bestaen, En aen een moorder selfs den Hemel op-gedaen? God heeft in dit beleyt de menschen vvillen toonen, Dat hy, uyt enckel gunst, de sonde vvil verschoonen, Dat hy, uyt eygen aert, geen sondaer oyt en haet, Of in syn droef bederf, of in den doot en laet. VVel aen dan, sondigh mensch, koom veerdigh aen-getredē, Koom siet hier Godes Soon met uyt-gestreckte leden, Koom siet hier uvven God, die voor u sonden sterf, Die u den Hemel schenckt, en eeuvvigh heyl vervverf. Al vvat hy als een mensch op aerden heeft geleden, Dat vvil hy aen den mensch in volle maet besteden. God is met ons versoent, men vvort het hier gevvaer, Hy gunt den Hemel selfs, oock aen een moordenaer. Geen mensch en vvort voortaen door offer van de rammen, Geen sonden voor den Heer gesuyvert door de vlammen; Daer is een ander vier, en vry een reynder bloet, Dat aen het sondigh volck den Hemel open doet. De Priester is het VVoort, syn lichaem d'offerhande, Daer op, te syner tijt, des Heeren tooren brande, Den outaer is het kruys, syn vleesch het offer-vverck, VVaer door hem God versoent met syn geminde Kerck. Pilatus even-selfs die kan het ons betuygen, Dat onder syne macht de grootste machten buygen; Hy gaf aen al het volck een klaer en vast bescheyt, Dat Christus vveerdigh is een vorst te zyn geseyt. God heeftet soo gevvilt, en aen de vorst geboden, Dat hy den Heere schreef een Koningh van de Ioden; En schoon by vvert versocht hier anders in te gaen, Noch bleef hy vast geset, en liet het op-schrift staen.
[pagina 103]
Gods Soon heeft onder dies den lesten snick gegeven, En blies den asem uyt van dit ellendigh leven. Men sagh tot in den doot de kracht van syn gedult, En dit besloot het vverck: Nu is het al vervult. Maer als des Heeren geest syn vryheyt had vervvorven, Soo bleeck het metter daet vvie datter vvas gestorven. Het schijnt dat alle dingh, dat yder schepsel sucht, En tegen synen loop, en uyt syn plaetse vlucht. De groote vverelt-kloot die vvort geheel bevvogen, Het licht aen alle kant met duyster over-togen, De Sonne treckt haer in, en toont geen stralen meer, Om niet te moeten sien de doot van synen Heer. De steenen zyn beroert, de felle rotsen splijten, Het schijnt dat sy den mensch syn harden aert vervvijten, En, dat te geener tijt voor desen is gebeurt, De tempel vvort ontset, en synen voor-hanck scheurt. De graven even-selfs, daer in de dooden lagen, En konden, als het bleeck, den grouvvel niet verdragen, Sy doen haer kamers op, en brengen aen den dagh Een aert van beter volck, dat in het duyster lagh. VVat mocht de svvarte poel, vvat hel of duyvel peysen, Als hy de dooden sagh uyt hare vvooningh reysen, Als hy van een die sterf vernam een hooger macht Als oyt een levend' mensch in vvesen heeft gebracht? Gevvis het nietigh stof, op desen tijt verresen, Dat heeft syn hooge macht ten vollen aen-gevvesen, Dat heeft genoegh betuyght, en openbaer geseyt, Dat hy de bleecke doot in banden heeft geleyt. De schepsels al gelijck tot haren vorst genegen, Die siet men treurigh zyn, die siet men haer bevvegen; Alleen de domme mensch die scheen te zyn verblijt, Vermits syn Schepper sterft, en syn vertrooster lijt.
[pagina 104]
Ga naar margenoot+ Een hop-man daer ontrent, een leyder van de bende, Hoe-vvel hy doen tertijt den Heere niet en kende, VVort op dit vreemt gesicht gevveldigh om-geroert, En met een grooten schrick als buyten hem gevoert. De vrees die perst hem af een onvervvachte reden, 'T is (seyt hy) Godes Soon die hier is overleden. Hoe kan het anders zyn? de vverelt staet en drilt, Onseker ofse staen dan ofse vallen vvilt. De Son is vvech-geruckt en uyt de lucht gedreven, Onvvilligh aen het volck syn licht voortaen te geven, Dat edel schepsel treurt en doet een rou-kleet aen, Vermits den hooghsten vorst vvort smaetheyt aen-gedaē. De klippen zyn verbaest, en al de rotsen scheuren, En, dat noyt eenigh mensch op aerden sagh gebeuren, De steenen zyn ontset en maken groot geschal; Het schijnt dat al het lant een afgront vvorden sal. Maer (dat te svvaerder angst vervveckt in onse leden) De nacht, die ons verschrickt, is buyten alle reden. Daer is geen doffe Maen, die, tusschen ons gesicht, Belet de gulde Son van haer bescheyden licht. 'T en komt niet van den tijt, of door verdvvaelde sterren, Dat vvy te deser stont den Hemel sien vervverren; Men siet in alle dingh een ongevvoonen strijt, Vermits het leven sterft, en dat de Schepper lijt. Daer heeft noyt eenigh mensch den svvarten poel betreden, Daer is noyt machtigh vorst op aerden overleden, VViens doot en onder-gangh de vverelt heeft betreurt, Gelijck voor ons gesicht op heden is gebeurt. Soo haest als dese mensch is uytter tijt gescheyden, Sien vvy sigh alle dingh tot droefheyt toe-bereyden; Soo dat ons desen gront dient vast te zyn geleyt, Dat God op heden sterf, en uyt de vverelt scheyt.
[pagina 105]
Doch schoon een rauvv soldaet syn herte voelt bevvegen, Noch is het Ioodsche volck den vvaren Harder tegen. Den raet gaet vreemt te vverck, ja schijnt als steke-blint, Schoon dat men metter daet de vvaerheyt onder-vint. Maer vvat een selsaem dingh! hem vvort eē vvacht gegeven, Die alle schepsels vvacht die op der aerden leven; Doch vvat vermagh eē vvacht van thien of tvvintigh man, Daer al het hels gespuys niet tegen op en kan? Schoon dat een donder-slagh, met groote macht gedreven, De stoutste van den hoop van angste dede beven, Schoon dat een Engel quam gesegen uyt de lucht, En joegh, door hellen glans, de vvachters op de vlucht, Schoon dat het lichaem selfs (nu stanck gelooft te vvesen) Quam uyt het duyster graf gevveldigh op-geresen, En schoon het menigh mensch, oock op den klaren dagh, En voelde metter hant, en metter oogen sagh, Ia schoon hy, met een vvolck ten hemel op-genomen, Sit in des Hemels throon, van vvaer hy is gekomen, En dat het over-al ten vollen is betuyght, Dat onder syne macht en doot, en helle buyght, Noch vvorter van den raet aen yder een bevolen, Te seggen, dat het lijf by nachte vvas gestolen. O blintheyt van den mensch, die synen hoeder siet, En laet noch even-vvel syn oude rancken niet! 'T is maer een kleyn getal, dat God heeft uyt-gekoren Tot syn bescheyden volck, om niet te zyn verloren; 'T is God, 't is God alleen die in den mensche vverckt, Dat hy des Heeren gunst, en syn ellende merckt. Soo ghy dan middel soeckt, om niet te zyn bedrogen, Hy is de vvaerheyt selfs, die noyt en heeft gelogen. Soo ghy niet dolen vvilt, hy is de rechte baen, Die leert ons uyt het vleys, en na den Hemel gaen.
[pagina 106]
Soo ghy de doot ontsiet, hy is het eeuvvigh leven, Die ons tot seker heyl de Vader heeft gegeven, De Vader heeft bereyt, de Vader heeft gejont, En in hem vast gestelt het eeuvvigh trou-verbont. Hoe vvonder, lieve God, hoe vreemt syn uvve vvegen! Te midden uyt het kruys, ontstaet ons hooghsten segen. Een neder-slachtigh hert, een geest van sachten aert, Is die u meest bevalt, en met den Hemel paert. V Soon, het suyver Lam die kan het ons betuygen, Men sagh hem staegh den geest in ootmoet neder buygen, Men sagh hem sonder pracht, en efter niet-te-min Men sagher majesteyt, en glans, en luyster in. Een laegh en stil gemoet, een reyn, en sedigh vvesen Dat heeft in hem gevvoont, en vvas van hem gepresen; Al vvat gemeenschap had met pracht en sotten vvaen Daer gingh syn reyne ziel geduerigh tegen aen. En desen onverlet, in syn vernedert leven, Zijn teykens even-staegh van hooge macht gegeven. Al vvaer hy sonder eer, en als versteken lagh Daer vvas het dat men glans en helle stralen sagh. Syn moeder is een maeght niet achtbaer by de menschen, Niet hoogh in haer bedrijf, gelijck de lieden vvenschen, Sy vvoont besyden af, en in een slechte vleck, Een Engel even-vvel besoeckt het kleyn vertreck: Een Engel spreeckt haer aen, en koomt de maget groeten, En seyt dat haren naem de menschen vieren moeten, En seyt dat sy in haer een kint ontfangen sal, VViens lof en hoogen roem sal klincken over-al. Doen hem syn moeder droegh, men kan geen vader vvijsen, En Ioseph voelt een vvrock in syn gedachten rijsen; Hy sagh in droefheyt aen dat uyt-verkoren pant, En dacht om harent vvil te reysen uyt het lant.
[pagina 107]
Maer God belet syn vlucht, en liet hem openbaren VVat aen de jonge maeght van God is vveder-varen, En siet! een heyligh kint, dat in het duyster lagh, Dat kent het suyver Lam, eer het syn moeder sagh, Dat hiet hem vvellekom, en schoon het is gebonden, Noch heeft het even-vvel een middel uyt-gevonden, Om bly te mogen zyn. O vvat een vvonder dingh! Het huppelt eer het stont, of oyt op aerden gingh. 'T is maer een slechte stal, daer in hy vvas geboren, Die plaets vvas even-vvel van hooger-hant gekoren. Daer quam een nieuvve ster, om synent vvil gemaeckt, Die met een rijcken glans, het schamel huys genaeckt: En leyt de VVijsen daer; die brengen offerhande Van gout en edel kruyt, gevvas van haren lande; En uyt den Hemel selfs daer quam een reyne schaer, Die maeckt des Heeren vvil de menschen openbaer. Den achtsten dagh verschijnt, het kint dat vvort besneden, En voelt gestrenge pijn ontrent syn teere leden; Maer t' vvijl hem dit gebeurt, soo leert een heyligh man, Dat hy een sondigh hert alleen besnijden kan. Gods Soon die vvert gedoopt, en als het sou geschieden, Soo vvort aen hem gedaen, gelijck aen slechte lieden, Maer des al niet-te-min daer quam een helle stem, Daer quam een reyne duyf gesegen over hem. God sprack tot al het volck, schoon hem geen menschē sagen: Siet daer myn lieven Soon, myn lust, en vvel behagen. Beschout hier sondigh volck, een Lam van reynen aert; Tervvijl eē mensch hem vvast heeft God hē reyn verklaert. Syn jeught is sonder glans, en gansche dertigh jaren Zijn hem, als onbekent, in stilte vvech gevaren. Syn vader scheen een man die met den hamer vvrocht, En hy die syn behulp oock tot den handel brocht.
[pagina 108]
Noch kan hy lijcke-vvel, oock in syn kintsche dagen, De leeraers even-selfs met reden onder-vragen; Te midden in de kerck daer klinckt syn helle stem, En menigh deftigh man vervvondert over hem. Eer hy syn ampt begint koomt hem de duyvel quellen, En gaet hem op een bergh, of op den tempel stellen, Als machtigh over hem, maer, naer een korten tijt, Soo blijft de svvarte macht vervvonnen in den strijt. De geesten, Godes heir, die komen neder-dalen, Verlaten even-selfs des Hemels reyne salen, En staen tot synen dienst, soo dat een yder siet, VVat eer hem even-staegh de groote Schepper biet. Al die van syn gevolgh zyn maer geringe lieden, Maer konnen duyvels selfs door syne macht gebieden, Zyn visschers voor een deel, maer vissen door het vvoort, En hebben even-staegh de netten over boort. Hy geeft de Machten eer, en vvil hun tol betalen, Maer laetse van de strant, en uyt de stroomen halen. Het ongestuymigh meir, dat alle dingh verslint, Daer isset dat hy gelt, en chijns tot schattingh vint. Hy geeft den heer syn recht, maer boven alle Machten, Soo doet hy vvatter leeft op syn geboden vvachten, En schoon een tollenaer van hem de schattingh haelt, Al vvat hy geven moet dat heeft een visch betaelt. Hy leeft gelijck een mensch, hy laet hem dickmael nooden, Maer die syn honger laeft vervveckt hy van den dooden. Als hy ter bruyloft gaet, hoe veel der gasten zijn, Noch isser nimmermeer gebreck aen goeden vvijn. VVanneer syn tijt genaeckt, om aen het kruys te sterven, Hy vvil geen langer dagh, geen vrijen hals vervverven. Al riet hem syn gevolgh, te blijven uyt den noot, Hy geeft hem lijcke-vvel gevvilligh aen de doot.
[pagina 109]
Een van syn eygen volck, gedreven van den quaden, Bestont een schendigh stuck, en gaet syn Heer verraden; Maer hy ontdeckt de list, en vvatter is ontrent, En toont dat hy den boef tot in de nieren kent. Hy vvort op Iudas kus van rackers aen-gegrepen, Om hem naer Annas huys in't duyster vvech te slepen; Maer hy toont metter daet, indien hy maer en vvou, Dat hy flucx al het rot ter hellen drijven sou. Ten lesten Christus sterft, maer Son en Mane treuren, En gansch het aertrijck beeft, en schijnt te vvillen scheuren; Doch t'vvijl hy vvort bevveent, soo blijckt het dat hy leeft; Soo dat hy met syn doot den doot vervvonnen heeft. O vvonderbaer geheym! vvie haddet konnen vvenschen, Dat God sigh inder tijt sou voegen by de menschen? Sou komen in het vleesch, en vvorden dat vvy zijn, En lijden aen het kruys een noyt geleden pijn; Sou even synen geest den Vader over-geven, Op dat vvy sondigh volck voor eeuvvigh souden leven; Sou dalen in het graf, en tot syn hooghsten lof, Sigh vvreken aen de doot, en rijsen uyt het stof; Sou tot den Vader gaen, en uyt de vverelt scheyden, En voor syn lieve Bruyt een plaetse toe-bereyden; Sou houden eeuvvigh feest in Godes hooge sael? O vvonders yder deel! ô vvonders al-te-mael! Op op hier, svvack gemoet. laet ons in volle leden, Laet ons gaen over-sien door oogen van de reden, Hoe na de vaste trou, in Eden eens gemaeckt, Tot onsen Vrede-vorst en syne Bruyt genaeckt. Laet ons, na rechten eysch, eens naerder over-mercken, Des Heeren diep beleyt in dese vvonder-vvercken. Laet ons in stilheyt sien, hoe Godes heyligh bont, Oock eer het hier begon, by hem versegelt stont.
[pagina 110]
De vvegh tot onsen val, en tot het eeuvvigh leven, Door God ons in den Soon, uyt enckel jonst, gegeven, Heeft vvonder veel gemeens, soo dat het is te sien, Dat niemant by geval hier yet en sagh geschien. 'T is in een hof gebeurt, dat Adam ons de gronden Tot onheyl heeft geleyt, dat Adam eerst de sonden Door lust heeft uyt-gevvracht, dat Adam vvas geseyt, VVat hem en syn gemael voor straf is op-geleyt, Dat uyt den Hemel selfs een Engel is gekomen, Die hem syn blijden stant heeft veerdigh af-genomen, Die met een vinnigh svveert hem uyt den hove dreef, Soo dat het schoon prieel voor hem gesloten bleef. 'T is in een hof gebeurt, dat Christus is bevangen Met droefheyt in den geest, met duysent herte-prangen, Dat Christus voor den Heer ootmoedigh neder seegh, En van syn vader-gunst gevvisse teeckens kreegh, Dat even uyt de lucht een Engel is gesonden, Een Engel is gesien, een Engel is gevonden, Een Engel, tot behulp van syn vermoeyde kracht, Die hem gevvissen troost van Gode neder bracht. Maer vveeght het onderscheyt. VVat Adam had bedorven, Heeft Christus vvederom, tot onsen troost, vervvorven, En even op de vvijs dat eerst de mensche viel, Soo quammer vveder heyl voor syn benaeude ziel. Als Eva met de slangh alleen bestont te spreken, Soo is des Heeren gunst van haer en ons gevveken; Maer als een reyne maeght den goeden Engel sprack, Verscheen hy die de slangh den kop in stucken brack. Als Eva door het ooft haer sinnen liet verleyden, Doen is de soete vreught van alle vleesch gescheyden; Maer als een beter maeght is suyver van de lust, Soo is ons herten leet ten vollen uyt-geblust.
[pagina 111]
Als Adam vvil een God, of Gods-gelijcke schijnen, Al vvat hy goets besat dat gingh in haest verdvvijnen; Maer door een sedigh hert, een laegh en stil gemoet, Heeft ons het Lam herstelt tot in het hooghste goet. Als Adam vvert versocht, de strijt is naeu begonnen, Eylaes! het kranck gestel dat is terstont vervvonnen; Maer Godes Soon, beproeft, oock uyt dien eygen gront, Vervvint den helschen draeck, en syn door-trapten mont. Als Adam heeft het oir aen quaden raet gegeven, Soo vvort hy met verdriet uyt Eden vvech-gedreven; Maer Christus, over-al gehoorsaem totter doot, Bereyt een eeuvvigh feest voor syne bed-genoot. Door lusten tot het freuyt, en onvoorsichtigh mallen, Is Adam in den doot en vvy door hem gevallen; Maer Christus, die het vleesch, en vvel-lust heeft veracht, Heeft syn geminde Bruyt het leven aen-gebracht. Door hooghmoet viel de mensch, in lusten aen-gesteken, En is soo van den Heer syn hooghste goet gevveken; Door ootmoet vvon het Lam, en door syn bange pijn Ist dat vvy nietigh vleesch, met God vereenight zijn. Door vvel-lust van den mensch soo is het bont gebroken, En tegen alle vleesch een vonnis uyt-gesproken; Door lijden van het Lam, door bloet, en fellen strijt Is syn geminde Bruyt van alle druck bevrijt. Door hout heeft d'oude slangh de menschen eerst bedrogen, En van het stuck geleyt, en in de doot getogen; Door hout ist dat ons God den segen vveder geeft, Door hout verviel de mensch, door hout ist dat hy leeft. Het is een oude vvet, den echten man gegeven, Syn ouders af te gaen, en met het vvijf te leven, Syn goet, uyt rechte gunst, te brengen in't gemeen, En, met een vvoort geseyt, met haer te vvorden een.
[pagina 112]
Hier op heeft oock het Lam ten vollen acht genomen, En is uyt synen throon van Gode neer-gekomen, Heeft in het vleesch gevvoont, den Hemel laten staen, En om der menschen vvil syn Vader af-gegaen. Noch heeft hy boven dat die hem voor ouders vvaren Hier even in het vleesch al mede laten varen; Hy lietse bey gelijck vertrecken uyt de stadt, Tervvijl hy in de kerck, en by de leeraers sadt. Siet dus heeft Godes Soon, met vvonder groot verlangen, Als met een staegen arm, syn lieve Bruyt om-vangen, Soo dat hy met syn doot, die echte lieden scheyt, Syn liefd' en vvare gunst niet af en heeft geleyt. Al vvat ter vverelt trout is los en ongebonden, Als eene van de tvvee ter aerden is gesonden; Maer Godes trou-verbont bequam eerst volle kracht Als Godes eygen Soon ten grave vvert gebracht. Treet verder myn vernuf, hier is al meer te vinden, Dat u aen onsen God in liefde kan verbinden. Ey vvat ick bidden mach, en scheyt niet uyt het vverck, Als met een volle smaeck, en naer een diep gemerck. Doen eerst het echte bed in Adam is begonnen, Soo lagh hy van den slaep, als van den doot, vervvonnen, Syn been vvert hem ontdaē, syn vleesch dat vvert gevvont, Eer hy syn lieve Bruyt aen hem versegelt vont. De stoffe tot het vvijf is uyt den man genomen, En siet! op dese vvijs is Eva voort-gekomen; God haddet konnen doen, schoon Adam had gevvaeckt, Maer neen, het leven selfs is uyt de doot gemaeckt. Iuyst op gelijcken voet is Godes heyl vervvorven, Als Christus voor den mensch op aerden is gestorven; Syn lichaem diep gevvont gaf uyt-ganck aen de ziel, Tervvijl hem uyt de borst het bloedigh vvater viel.
[pagina 113]
Een slaep, ja doot-stuyp selfs heeft hem den geest bevangen, Doen hy vvas op-gerecht, en aen het kruys gehangen, En van het suyver bloet, dat uyt syn leden quam, Soo vvast dat syne Bruyt haer kracht en voedsel nam. Het vvas een engen bant, die God heeft uyt-gevonden, VVaer door het eerste paer te samen vvas gebonden, Het vvas een vaster knoop als in het aertsche dal, Ofheden is bekent, of immer vvesen sal. De man die mocht te recht syn Eva suster noemen, Vermits sy bey gelijck van eenen vader roemen; Sy vvas noch boven dien aen hem een echte vrou, Aen hem, door Godes hant, versegelt in de trou. Hy mocht haer niet-te-min syn eygen dochter hieten, Mits sy van hem door God haer vvesen quam genieten. Sie daer een grooten bant. Sy tvvee en zyn maer een, Zijn vleesch van eygen vleesch, en been van eygen been. Daer is maer een verschil, de man heeft vaster leden, Is vaster in het breyn, en vaster in de reden, Vermits hy is de man, en sy van svvacker aert; Siet hoe dit eerste volck te samen is gepaert. Gaet nu eens, vveerde ziel, in stilheyt over-vvegen, Hoe dat het met den Heer in desen is gelegen, Hy is nu door het vleesch een broeder van den mensch, En 't vvas syns vaders vvil, en syn volkomen vvensch. Hy is het eeuvvigh VVoort, den gront van alle saken, Van datter is gevveest, en datter is te maken, Hy vader van de mensch, en tot een vaster vverck Hy man, en eenigh hooft van syn geminde kerck. Hy is, met eygen vvil, uyt synen throon gekomen, En nam ons vvesen aen, de sonden uyt genomen, Siet daer, tot onsen troost, het eenigh onderscheyt, Dat God heeft tusschen ons en tusschen hem geleyt.
[pagina 114]
Ga naar margenoot+ O bant die noyt en breeckt, die noyt en vvert ontbonden, Daer nimmer onlust rijst, ofscheyd-brief vvert gesonden, Daer staegh de lieve Bruyt een volle gunst geniet, En nimmer vveduvv-vrou, en noyt verlaten hiet. Hier kan geen aertsche trou by vverden vergeleken; VVant die is inder daet een vvinckel van gebreken; Maer God is een met ons; en vvaerom dan getreurt? Hy voelt het even-selfs al vvat syn Bruyt gebeurt. Daer is in dit verbont gemeenschap aller saken, Die sonder onderscheyt de tvvee geliefde raken; Hy seyt met vollen mont, hy seyt de vverelt aen: VVat ghy de myne doet, dat vvort aen my gedaen. Door-siet des Heeren boeck, ghy sult geduerigh vinden, Hoe na sigh Godes Soon met ons heeft vvillen binden. Al vvat de kunste voeght, al vvat te samen vvast, Dat vvort syn heyligh bont geduerigh toe-gepast. Gaet draeyt voor eerst het oogh op dese vvonder-reden, Het VVoort noemt sigh het hooft, en ons syn eygen leden. Siet vvat een diepe gunst! vvat eyster yemant meer? Siet daer een Christen mensch, een lichaem met den Heer. Hoort yemant van een boom, van loof of tacken spreken, Het Lam en Godes kerck die vvorter by geleken, En vvieder recht verstaet hoe dat men boomen int, Die leert hoe diep het VVoort ons svvacken aert bemint. De mensch heeft Godes Soon met stagen lof te dancken, Ga naar margenoot+ Hy is de vvijngaert-stock, en vvy de teere rancken, Hy is die ons verquickt met sap en groeysaem vocht, En treckt een teere schoot tot boven in de locht. Svveeft yemant met den geest op vast-geboude mueren, Die, onder een verheelt, veel hondert jaren dueren, Oock daer in schuylt een beelt van Godes vaste trou; De Soon die noemt hem selfs een hoeck-steen van't gebou.
[pagina 115]
Of, soo der yemant tracht, om recht te mogen vveten, Hoe dat de saken gaen, vvanneer de menschen eten, En hoe het geen men nut vereenight met het lijf, Die leert oock even daer den gront van dit bedrijf. Het Lam, om syn verbont ons krachtigh aen te vvijsen, Heeft met syn eygen vleys de syne vvillen spijsen, Om soo te doen verstaen, dat ons het innigh hert, Dat jae de gansche mensch met hem vereenight vvert. Verlosser zijt gedanckt. De doot die is gestorven, Ghy hebt door uvve pijn ons eeuvvigh heyl vervvorven, Ons van den vloeck bevrijt. Iehova vveest gegroet; Dat ons den segen bracht, dat is u suyver bloet. Ghy hebt een stage smert op aerden vvillen lijden, Ghy hebt geen vvrange smaet, of schande vvillen mijden, Op dat in ons de doot, en alderhande pijn, Om u vervloeckte doot, gesegent mochte zijn. Ick ben, ô lieve God, vry meer aen u verbonden, Vermits ghy my genaest van al myn droeve sonden, Als dat u hooge macht my ziel en lichaem schiep, En in het leven bracht, en in de vverelt riep. Ick vvierd' u schepsel, Heer, (des moet ghy zyn gepresen) Doen ick vvas enckel niet, en sonder eenigh vvesen; Maer my is hooger gunst door uvven geest geschiet, Doen ick vernietight vvas, en min als enckel niet. Ghy hebt my, door een vvoort, bekleet met dese leden, En in mijn borst geleyt de gronden van de reden; Maer dat myn vveerde ziel is van de doot verlost, Dat heeft u bange pijn, en 'sherten bloet gekost. Doen ghy myn lichaem schiept, vverd' ick aen my gegeven; Maer doen ghy my genaest, ben ick in u gebleven. Doen ick ontfangen vvert, verkreegh ick vleys en bloet; Maer, doen ghy my ontfinght, een onbegrepen goet.
[pagina 116]
O duysent duysentmael, en duysent daer en boven, Ghy zyt met hooger eer van alle vleesch te loven, Dat ghy, uyt enckel gunst, ons dorre zielen laeft, Dan of ghy aen den mensch een gansche vverelt gaeft. V gaven, door het volck genoten op der aerden, Die vvaren sonder vrucht, of van geringer vvaerden, Indien ghy boven al ons niet en had gejont Dat hooghste ziel-vermaeck, het eeuvvigh trou-verbont. O Lam, ô Godes Soon, en God van eeuvvigheden, Die soo verheven gunst liet dalen hier beneden, Versegelt dit geheym aen ons verslagen geest, Die staegh der slangen list en quade driften vreest. Laet ons tot in het mergh u vader-gunst gevoelen, Als tegen ons gemoet de quade tochten vvoelen, Als ons de vverelt terght, de duyvel stricken leyt, Doch meest als ons de ziel uyt dese leden scheyt. Ghy hebt met u het vleys ten hemel op-genomen, Om ons oock in het vleys aldaer te laten komen. Myn lichaem vveest gerust, en troost u met gedult, Nadien ghy in het graf niet eeuvvigh blijven sult. Ghy hebt, onnoosel Lam, eens tranen vvillen gieten, En liet het droevigh nat op uvve vvangen vlieten, Doen u geminde vrient lagh in het duyster graf, En als een diepe neep in uvve ziele gaf. Hier uyt besloot het volck (en vry niet sonder reden) Dat ghy hem liefde droeght, en dat in volle leden. VVant als een deftigh man bedroefde tranen vveent, Soo vvort in syn gemoet de liefde recht gemeent; Maer nu hebt ghy voor ons u s'hertsen bloet vergoten, En 't is gelijck een stroom uyt uvve borst geschoten. O vvat is dat een gunst die ghy de menschen toont, Die van soo vvreeden doot u niet en hebt verschoont.
[pagina 117]
Daer vvas noyt bruydegom op aerden oyt te vinden, Die met soo diepen sucht syn herte quam te binden Aen syn verkoren lief, als God ons hooghste goet, Aen syn geminde Kerck aen onse zielen doet. Hy svveeft staegh over haer met vvonder groot verlangen, Gelijck een jongelingh, met soete min bevangen; Geen stont, geen oogen-blick van al den ganschen dagh Dat hy van haer vertreck, of elders vvesen magh. Schoon sy by vvijlen valt, hy kanse niet verlaten, Schoon sy van hem verdvvaelt, hy vvilse nimmer haten, Hy dult haer svvacken aert, hy draeght haer svvaren last, Hy blijft aen haer gemoet met stale ketens vast. En of sy menighmael verlaet syn reyne vvegen, Noch is hy lijcke-vvel tot hare gunst genegen, Hy roert haer in den geest, hy klopt haer aen de borst, Tot sy eens vvederom na haren Schepper dorst. De ziel oock vvederom en neemt geen vergenoegen, En kan tot geen vermaeck haer droeve sinnen voegen, En vint geen rechte vreught in al des vverelts lust, Tot sy, met God versoent, in haren Schepper rust. Schoon datter eenigh mensch ter eeren vvort verheven, En dat hem machtigh goet, en schatten zyn gegeven, Schoon hy een lantschap bout, oock met syn eygen ploegh, Ten doet noch even-vvel de ziele niet genoegh. Schoon datter yemant heerst tot 's vverelts laetste palen, Soo dat in syn bevangh de gansche sinnen dvvalen, De ziel gelijcke-vvel en vint haer niet versaet, Tot sy met volle drift tot haren Schepper gaet. Gelijck het zee-compas geduerigh plagh te svveven, En aen het vluchtigh stael geen rust en vvert gegeven, Tot dat het regel recht syn lieve sterre siet, En uyt haer schoonen glans als vollen lust geniet;
[pagina 118]
Soo staet het met de ziel; sy drilt van alle vvinden, En vveet geen vasten troost op aerden oyt te vinden, Tot sy die groote ster, dat hoogh en heyligh licht Krijght binnen haer gemoet, en onder haer gesicht. Een die sigh in de trou genegen is te geven, VVort tot syn echte deel om eenigh goet gedreven, Of om een vvacker oogh, of om een rooden mont, Of om een bly gelaet, dat heusch en geestigh stont; Maer ghy, ô suyver Lam, koomt uvve Bruyt genaken, Niet om haer schoonheyts vvil, maer om haer schoon te makē. En ('t geen noch vreemder is) dat haer verçieren moet Is u verbleyckte mont, en u vergoten bloet. V leden, suyver Lam, vervvont in alle deelen, Zijn aen u vveerde Bruyt gelijck als hals-juvveelen; VVt u mismaeckt gelaet ontluyckt haer schoone glans, En u bebloede kroon, dat is haer maeghde-krans. Een bruyt van onsen aert die siet met groot verlangen Een frisschen jongelingh, en syn gebloosde vvangen; Daer is haer staegh gepeys, haer gansche ziel ontrent, Daer ist dat sigh haer oogh geduerigh henen vvent; Maer u verkoren Bruyt die gaet haer ziel besteden Aen u gebroken lijf, en u gevvonde leden, Aen u gestraemden rugh, en door-gesteken borst; Daer lest sy haren brant, en laefter haren dorst. Sy denckt meest alle tijt, hoe vast hy vvas gebonden; Sy vvast haer in u bloet, door-vvandelt uvve vvonden, Sy blijft in dit gepeys tot midden in der nacht, Vermits haer vierigh hert van daer gesontheyt vvacht. Als Christus vvas genoot daer tvvee gelieven trouden, En door den echten bant tot eene vvorden souden, Doen heeft hy killigh vocht, dat in de beken vloeyt, Gemaeckt tot edel nat, dat aen den vvijngaert groeyt.
[pagina 119]
Dat vvert daer in de feest in volle maet geschoncken, Ontfangen met vermaeck, en vrolick uyt-gedroncken, Soo dat men stracx vernam een ongevvoone vreught; VVant uyt den vvijn ontstont een drift van nieuvve jeught. VVat sal des Hemels Vorst na desen eens bedencken, VVat voor een diep vermaeck aen syn geminde schencken, Als hy syn eygen feest hier namaels vieren sal, En roepen over-hoop geheel het aertsche dal! Als syn gevvenste Bruyt, ter eeren op-genomen, Sal voor hem sonder vleck en sonder rimpel komen, Sal brengen voor den Heer een vrolick aengesicht, Geçiert met enckel glans, en met een eeuvvigh licht! Dan sal ons beste deel in haesten vveder-komen, En keeren in het huys, daer uyt sy vvas genomen, En 't vleys, dat eertijts vvas een smisse van de pijn, Sal dan gansch buyten leet en sonder smerten zijn. De vrienden, door de doot soo langen tijt gescheyden, Die sullen onder een, en met hen lieve beyden Dan paren op een nieu, en leven sonder strijt, En niet gelijck het gingh in haer bedroefden tijt. O met hoe soeten lust, en vvat een diep verlangen, Sal dan het nieu gebou syn ouden gast ontfangen! Al vvat hun van het vleys en van de vverelt heught, Sal hun maer stoffe zijn tot lust van nieuvve jeught. Dan sal ons beste deel, de vvel-bedachte reden Noyt door een dom gevvoel haer palen over-treden, Noyt met het reyn vernuf haer stellen in verschil; VVant daer en sal geen lust meer strijden met den vvil. Ontsluyt u, myn gemoet, op soo gevvenste saken, Op dat ick eenighsins dit heyl vermocht te smaken; Ick bidde pooght een vvoort te brengen aen den dagh, Dat ons in dit geheym vvat dieper leyden magh.
[pagina 120]
VVel peyst dat eenigh mensch syn vvooningh siet verbranden, En doolt dan langen tijt in ver-gelegen landen, Met droefheyt over-stort, met kommer aen-gedaen, Vermits syn beste pant tot asschen is vergaen; Peyst vorder dat hy koomt, nu moede van te dvvalen, En vint hem vvederom in syn bekende palen, En vint syn vorigh huys, dat plat ter aerden lagh, Nu vveder nieu gebout, soo konstigh als het magh. De salen op een rij geçiert in alle deelen, De kamers vol tapijt, de koffers vol juvveelen, Den huysraet vvonder net, den hof van nieu beplant, In't korte, gansch het vverck verset in beter stant. Peyst hoe dat hem de geest in vreughde sal ontluycken, Als hy syn oudt vertreck eens vveder sal gebruycken, Niet als het eertijts vvas versoncken in het stof, Maer soo het heden is gelijck een prinçen hof. Siet dus (na myn begrijp) sal haer de ziel bevvegen Als sy vernemen sal des Heeren milden segen, Ontrent haer ouden romp nu vveder nieu gemaeckt, Daer van sy noyt de lust voor desen had gesmaeckt. Noch vvil ick boven al de ziele vergelijcken, Met yemant, die verreyst in verre koninghrijcken, (Of daer het edel gout in volle luyster straelt, Of daer men diamant of rijcke peerels haelt,) En als hy dan een schat van alle moye dingen, Van ketens, edel tuygh, van vvonder schoone ringen, Te samen heeft gebracht, en keert dan vvederom, Soo is hy over-al de vrienden vvelle-kom. Syn vvijf in droeve sorgh en sonder goet gelaten, Om-vanght hem met den arm te midden opter straten, Sy vint haer geest verbaest van soo een rijcken glans, En noemt hem even-staegh een peerel van de mans.
[pagina 121]
Haer kleet, te voren schrael, dat vvort haer uyt-getogen, En sy vvort op-geçiert als lieden van vermogen, En vvaer men door het huys het ooge maer en slaet Daer vint men over-al de kamers vol çieraet. Het lijf noem ick het vvijf. Hoe sal het stof verquicken, Hoe sal het synen stant in ander vvesen schicken, VVanneer het innigh deel eens vveder keeren sal, Verçiert met enckel glans en buyten ongeval! Myn tonge stamert vvat in dese groote saken, Maer kan den rechten gront in geenen deel genaken; Ick suchte, lieve God, en vry met ongedult, Tot ghy ons dit geheym eens kondigh maken sult. O vvonder diepe vreught, by niemant af-gemeten, Als ons in-vvendigh deel van God alleen beseten Sal vry zyn van het vleys en vvat het vleys versint, Sal vry zyn van het stof en vvat het stof bemint! O Iesu, vvare born van alderhande lusten, Oock voor de doode selfs die inder aerden rusten, VVanneer koomt eens de tijt dat u dit vvonder Al Als Koningh hulde doen als Rechter eeren sal? Ghy koomt, gevvis ghy koomt, daer zyn gesette stonden, VVaer aen van alle tijt de vverelt is gebonden, De vverelt neemt een end, en vvatter vverelt hiet Buyght onder Godes hant, en onder u gebiet. Daer sal een hel trompet door al den Hemel klincken, En doen aen alle pracht den hooghmoet neder-sincken, En doen het nietigh vleys verrijsen uyt het graf, En al vvat aen de vvorm eens aes en voedsel gaf. VVaer is, ô bleecke doot, u felle strael gebleven? Het graf sal open gaen, het stof sal vveder leven, En noyt en vvasser mensch soo ver tot niet verrot, Of hy sal vveder zyn, en kennen synen God.
[pagina 122]
Siet hier is nu het dalGa naar margenoot* vervult met dorre beenen, Gansch eygen aen de doot, gelijck de spotters meenen; Maer neen, al schijntet stof, des efter niet-te-min Daer komt een versche kracht, een nieu bevvegen in, Daer komt een snelle vvint van boven af gedreven, Die buldert op het velt, en doet de rompen leven, Daer komt een jeughdigh vleesch gesegen om het been, En schakelt op een nieu de leden over een. De zee met haer gevolgh die sal haer dooden geven, En setten op het droogh die in het vvater bleven. VVat oyt een groote visch of ander dier verslont Dat sal de jonghste dagh hun rucken uyt de mont. Al vvatter oyt vergingh ontrent de dorre stranden, Of lagh gelijck als mis op vvey of koren-landen,
[pagina 123]
Al vvatter is verteert door middel van het vier, Of bloedigh voedsel gaf aen eenigh selsaem dier, Al vvat het stof besat sal uyt den grave stijgen, En vvatter ziel ontfingh sal vveder adem krijgen, Sal groenen op een nieu, gelijck als jeughdigh gras, En komen in den stant gelijck het eertijts vvas. De gansche vverelt-kloot die sal bestaen te baren, En brengen aen den dagh al vvat eens menschen vvaren. Hoe selsaem vvilter gaen, als gansch het aertsche dal, Iuyst als een svvanger vvijf, sigh open geven sal! Gelijck ons nietigh vleys, ontrent de leste stonden, VVanneer het lichaem staet om haest te zyn ontbonden, Sent teyckens van de doot, al eer het herte sluyt, Sent boden, soo het schijnt, en posten voren uyt; (Het oogh sackt in het hooft, en vvort allencxen duyster, De roode lippen bleyck, de vvangen sonder luyster, De mont vol onguer schuym, de keel vol heesch gesucht, Tot dat de bange ziel ten lesten henen vlucht.) Soo vvilt hier namaels gaen, vvanneer de tijden naken Dat God sal alle glans tot stof en assche maken;Ga naar margenoot+ Dan sal men in de lucht en even boven dienGa naar margenoot+ Veel vvonders in de zee en opter aerden sien.Ga naar margenoot+ De Son het machtigh vat, en haer vergulde stralenGa naar margenoot+ Die sullen bloedigh zyn, en sonder regel dvvalen.Ga naar margenoot+ De Maen sal met een sack betrecken haer gesicht, En toonen aen het volck een vvesen sonder licht. Het gansche nacht-çieraet, de glinster-rijcke sterren Die sullen duyster zyn, en onder een vervverren, En, t'vvijl het angstigh volck uyt banger herten sucht, Versmelten als een vvas, en sygen uyt de lucht. De vvinden, aen-gevoert door felle donder-slagen, Die sullen enckel schrick door al de vverelt dragen.
[pagina 124]
De zee, in haren loop verlaten van de Maen, Sal met een vreemt gedruys de steyle klippen slaen. De vasten omme-gangh van dagen, maenden, jaren, En sal geen vvinter meer, geen somer openbaren. Het zy men vreughde schept, of svvare smerten lijt, Het sal geduerigh zyn, en buyten alle tijt. De rotsen even-selfs en hoogh verheven vvallen, Die sullen over-hoop, en plat ter aerden vallen, En al vvat machtigh scheen, of diep gevvortelt stont, Sal los en vluchtigh zyn, en svveven sonder gront. De stonden van den rijt, die vvy te voren sagen, Die vvorden over-al geheeten menschen dagen, Maer een die komen sal, die is des Heeren dagh, Die geen ellendigh mensch voor syne keuren magh. Daer sal een hel trompet door al de vverelt klincken, En doen aen alle vleesch den hooghmoet neder-sincken, Daer sal een stemme gaen door gansch het aertsche dal, Die in de graven selfs een yder hooren sal: Rijst op ghy doode rijst, en hoort het oordeel vellen, Dat u sal in de pijn of in de vreughde stellen; De Rechter is bereyt, de tijt die is vervult Dat ghy verdiende straf of loon ontfangen sult. Hier op sal Godes Soon, de Rechter aller volcken, Met glans en groote kracht verchijnen in de vvolcken, En sitten in het recht, en brengen aen den dagh, VVat oyt verholen vvas, en in het duyster lagh. Dan sal hy al het leet van syn geminde vvreken, Dan sal hy alle macht en alle pracht verbreken, De doot, het bleecke spoock, verselt met nare pijn, Die sal in desen strijt de leste vyant zijn. Dan sal een groote schaer, die niet en is te tellen, Dan sal een machtigh heir sigh voor den Rechter stellen,
[pagina 125]
De meester met de knecht, de ridder met den graef, De bouvver met den heer, de koningh met den slaef. Dan sal sigh alle vleesch voor synen schepper setten, Om daer gekeurt te zyn na Godes hooge vvetten, Om daer met eeuvvigh heyl door hem te zyn gekroont, Of anders, na den eysch, van hem te zyn geloont. Daer sal het vvacker oogh, dat noyt en heeft geslapen, Gaen scheyden over-al de bocken uyt de schapen, Gaen letten vvie een vvolf, en vvie een harder vvas, En wie de schapen at, en vvie het vee genas. Al vvatter is bedacht, of inder daet bedreven, Dat is in synen boeck ten naeusten op-geschreven; Al vvat in yder mensch ontrent den boesem vvoelt, Dat vvort in dit gericht als metter hant gevoelt. Hier baet geen slim bedrijf, geen veynsen, geen ontkennen, Gelijck sigh menighmael de lieden hier gevvennen, Al stamert schoon de tongh, al svvijght de bleecke mont, De geest die doet hem op tot aen syn diepste gront. Koom denckt nu, lieve ziel, vvat is het eeuvvigh leven, Dat God uyt enckel gunst syn kinders heeft te geven? VVat is het bruyloft-feest, dat God heeft toe-geseyt, Dat God syn vveerde Bruyt voor eeuvvigh heeft bereyt? Het is een stage vreught, een volheyt aller lusten, Het is een diep vermaeck, daer in de zielen rusten, Het is een helder licht, een blyde sonne-schijn, Gesontheyt sonder leet, en blyschap sonder pijn, En leven sonder doot, en heden sonder morgen, En eere sonder haet, en vveelde sonder sorgen, En vrede sonder tvvist, en vvelstant sonder nijt, En liefde sonder vrees, en vvesen sonder tijt. Het is een eeuvvigh feest, dat niemant kan beschrijven, Daer noyt een droef geval de vreughde kan verdrijven,
[pagina 126]
Een onbegrepen heyl, daer in het ooge dvvaelt, En dat in 's menschen hert noyt af en is gedaelt. Geluckigh is de ziel die eenmael sal genieten De beken van geluck, die in den hemel vlieten, Geluckigh is de mensch die, van den doot bevrijt, Syn God en eeuvvigh heyl sal loven alle tijt. O dagh! ô grooten dagh! beginsel van het leven! VVanneer ons lastigh kley sal inder hooghten svveven, VVanneer de bleecke doot sal vluchten uyt het velt, VVt vreese van te sien den onvervvonnen helt. O dagh! ô grooten dagh! als vvy met reyne leden Den Heere sullen sien, en voor den Schepper treden, Als dit ellendigh vleys, bevrijt van ongeval, Voor eeuvvigh synen God ter eeren leven sal. O dagh! ô grooten dagh, met blyschap over-goten! VViens smaeck noyt menschē hert voor desen heeft genoten, Noyt oogh en heeft gesien. O dagh! ô grooten dagh! De grootste dieder oyt op aerden dalen magh. O bruyloft! hooghste vreught! ô vvensch van alle dingen! Ick hoore (na my dunckt) den grooten Koningh singen, Ick hoore Davids harp, ick hoore soet geluyt, Ter eeren van het Lam, en syn geminde Bruyt. O Vorst, ô schoonste Vorst, uyt menschen zaet gesproten, Met Godes eeuvvigh heyl en segen over-goten, Gekroont in volle maet met hoogh-verheven eer, Niet heden slechts alleen, maer staegh en immermeer. Ghy sult ons laten sien de volheyt uvver feesten, En sult dan zijn de geest van ons vernieude geesten, De ziel van onse ziel, het al in yder mensch, Ons vvesen, ons vermaeck, ons vollen herten-vvensch. Gelijck een vluchtigh hert, aen alle kant gedreven, Dat in de bossen selfs geen rust en vvert gegeven,
[pagina 127]
Een dorren adem blaest uyt syn verhitte borst, En soeckt een koele beeck voor syn benaeuden dorst; Soo ist dat myn gemoet, en al de sinnen hijgen, En met een bange sucht tot in den hemel stijgen, Naer u, ô vvare born, ô reyne vvater-beeck, In vvien ick even-staegh myn droeve sinnen breeck. Op op, ô deftigh Helt, onvvinbaer in het strijden, Gort nu te deser uyr het svveert aen uvver zijden, Het svveert, het machtigh svveert, het koninghlijck çieraet, Een teycken aen het volck van uvven hoogen staet. Gebruyckt van heden af de krachten uvver ermen, En vvilt het suyver recht, en vvare trou beschermen, Op dat, door u beleyt, ten lesten magh geschien, Dat noyt en is gedaen, en nimmer is gesien. V pijlen zyn gescherpt, en na den eysch geslepen, De vyant dient bestoockt, en aen te zyn gegrepen; Al vvie dat uvve macht sal vvillen tegen-staen, Die sal u rechter-hant geheel te morsel slaen. V throon, ô machtigh Vorst, die sal bestendigh blijven, Vry langer als het svverck sal om den hemel drijven. 'T is billick uytter aert vvat uvve macht gebiet, Soo dat het slim bedrogh voor uvven schepter vliet. Ghy hebt het recht bemint, de reyne trou gepresen, Maer haet in tegendeel het boos en schendigh vvesen; Dies heeft u God gesalft, en meerder eer gejont, Als yemant die sigh oyt in aerd' of Hemel vont. V kleet, vvanneer ghy komt ontrent de jonge luyden, Is niet als enckel mirrh', en reuck van soete kruyden; Soo dat het gansche lant van uvven segen vveet, Als ghy in volle glans uyt uvve kamer treet. Siet! onder u gevolgh zyn dochters aen te schouvven, In hoogheyt voort-gebracht, en boven alle vrouvven,
[pagina 128]
Die staen tot uvven dienst, met groote vlijt, bereyt, Vervvondert in den glans van uvve majesteyt. Maer t'uvver rechter-hant komt haer de Bruyt vertoonen, Die ghy tot u gemael hebt een-mael vvillen kroonen Met reyn met edel gout, dat al de vverelt acht, Om dattet over zee van Ophir is gebracht. VVel aen nu, schoone maeght, u staet die sal vergrooten, Vergeet uvvs vaders huys, en uvve lants-genooten, En hanght den Koningh aen, soo vvil de grootste vorst V prenten als een beelt op syn genegen borst, Soo vvil het machtigh volck van Tyrus u gedencken, En uyt haer rijcke kust met edel tuygh beschencken, Tot çiersel uvver jeught, en, met een blyden sin, V hulde komen doen gelijck een koningin. Ghy zijt, verkoren pant, in schoonheyt uyt-gelesen, En heerlijck in gelaet, en deftigh in het vvesen, En vvonder net geçiert tot uvve bruyloft-feest, Maer des al niet-te-min noch schoonder in den geest. Men gaet u, vveerde Bruyt, den Koningh toe-bereyden, En al het maeghde-rot dat koomt u daer geleyden, Dat koomt met groote vreught, betreet het machtigh hof, En queelt een nieu gesangh, gedicht tot uvven lof. Prinçesse vveest gegroet, u tacken sullen bloeyen, En uyt u reyne stam daer sullen vorsten groeyen. Vriendinne schept een moet. de vrucht van uvven schoot Sal buygen onder haer de krachten van de doot. Godinne vveest verheught, men sal in alle velden, Men sal tot allen rijt van uvven segen melden, En daer en is geen mensch in gansch het aertsche dal, Die niet met stagen lof u naem verheffen sal. O dagh! ô grooten dagh! vvilt inder haest verschijnen, Op dat door uvve glans de sonde magh verdvvijnen,
[pagina 129]
Op dat het nietigh vleesch dat in den grave lagh, Met onvermoeyden vlijt den Schepper loven magh. Dan sal de vvare kerck in voller maten leeren Hoe sy den Leven-vorst moet prijsen, dancken, eeren, Hoe dat een reyne ziel in haren God verblijt, En hoe men heyligh roept, en dat voor alle tijt. Dan sal aen Godes volck, aen Godes lieve scharen Het nieu Ierusalem syn luyster openbaren, Dan sal het open doen syn ongemeten schat, By geen vernuftigh breyn te voren oyt gevat. Dan sal des Heeren licht in volle stralen schijnen, En al vvat grousaem is, van stonden aen verdvvijnen, Geen helle diamant of ander schoon juvveel, En toont in synen glans het alderminste deel. VVat is doch, vveerde ziel, de luyster deses vverelts? De poorten van de stadt die zyn van reyne perels, En yder isser een. (denckt vvat het vvesen moet, Daer God op dese vvijs het stuck ons open doet) Haer gronden zyn Saphier, Thopaes, en Amathisten, Daer in het aertsche dal noyt menschen af en vvisten, Haer straten enckel gout, gelijck gesuyvert glas, Dat niemant heeft gesien, oock noyt te voren vvas, En schoon of in de stadt geen tempel is te vvijsen, Men hoorter even-vvel den Schepper eeuvvigh prijsen, Het Lam dat leert het volck, en God die is de Kerck, God is haer eeuvvigh heyl, haer eenigh oogh-gemerck; God sal het bruylofs-kleet aen hare leden passen; En van haer aengesicht de droeve tranen vvassen, God sal met hemels dau vol kracht en rechte keest Haer laven aen de ziel, en drencken aen den geest. Hier schiet geen heete son de kracht van hare stralen, Hier laet geen koude maen haer dampen neder dalen,
[pagina 130]
Hier vvort geen licht gebruyckt, als in het aertsche dal, Haer fackel is het Lam, en God verlichtet al. De nacht en haer gevolgh bekleet met duysterheden, En vvorter niet gesien, en vvorter niet geleden, VVat vuyl of grousaem is, en heefter geenen kans, Hier vvoont een suyver licht, en niet als enckel glans. Hier komt een reyne lucht met helle stralen schijnen, Het oud' en is niet meer, het eerste moet verdvvijnen, Hier sal een nieuvve lucht, een ander vverelt zijn, Gesuyvert van verdriet en alle droeve pijn. Hier sal het ooge sien vvat al de sinnen vvenschen, VVant God sal even-selfs hem voegen by de menschen, En vvoonen by het volck. O noyt begrepen saeck! O vvaer de Schepper is daer is alleen vermaeck! Hier komt een reyne beeck van Gode neder dalen, Die spreyt haer in de stadt, en al de naeste palen, Die voedt in haren gront des levens schoonen boom, Een çiersel van den hof en van den rijcken stroom. Hier is geen reden meer om eenigh leet te suchten, Een yder nieuvve maent, die geeft hier nieuvve vruchten, Het blat is even-selfs gansch heylsaem aen den mensch, En schenckt voor droeve pijn geluck en herten-vvensch. Hier is een reyn vermaeck, en staegh een lustigh vvesen, Hier aller vreughden keest, die zielen kan genesen, Hier is het hooghste goet, hier is gestage rust, Hier is volkomen troost en aller herten lust; Hier is het rechte mergh van Godes hooge vvercken, Die geen vernuftigh hooft op aerden konde mercken, Hier is de rappe ziel in haer volkomen kracht, En vveet in volle maet dat noyt en is gedacht. Hier siet men in het diep, dat noyt en is gemeten, Hier leert men uyt de daet dat noyt en is gevveten,
[pagina 131]
Hier vvortet op-gedaen dat noyt en is gekent, En daer noyt edel breyn syn spits en heeft gevvent. Hier siet men met bescheyt de gronden van der eerden, De maen en haer gespan, de gulde sonne-peerden, Hier siet men vvat de lucht, en vvat de zee beroert, En vvat dit vvonder rat geduerigh omme-voert. Hier kan een rappe ziel ten vollen onder-vinden, Het vvoon-huys van de snee, en van de koude vvinden, En hoe dat in de lucht de blicxem vvert gebaert, En hoe het selsaem vier in tacken neder-vaert. VVaer uyt den hagel rijst, en hoe de koelen regen Koomt uyt een dicke vvolck van boven af-gesegen, En vvaer de dageraet haer versche roosen pluckt, En hoe de svvarte nacht haer vveder onder-druckt. En vvaerom meer geseyt? de Schepper aller saken, Sal ons te syner tijt den hemel kondigh maken, Sal door syn hellen glans verklaren ons gesicht, En storten in de ziel een onbegrepen licht. Hou stil, ô svvacke pen, en laet de reste blijven, In u en is geen kracht van dit geheym te schrijven, Stelt al het vorder uyt tot eens het vvonder Al Hier namaels sigh ontdoen en open geven sal. Hoe snelt my nu de geest om God te mogen naken! Om God te mogen sien, en God te mogen smaken! O God ghy zijt alleen de troost van myn gemoet, Myn hoop, myn toe-verlaet, myn schat en hooghste goet, Myn diepsten herten-vvensch. VVanneer doch sal het vvesen Dat ghy, uyt enckel gunst, myn qualen sult genesen? My roepen uyt het vleys, my stellen in den geest, My brengen daer geen doot of hel en vvort gevreest? Gunt my doch, lieve God, dat ick u mach genieten, Soo kan geen tegenspoet, geen pijne my verdrieten,
[pagina 132]
Soo kan geen aertsche vreught verrucken myn gemoet Om dat myn innigh hert van elders vvert gevoet. Koom vvoont in dese ziel, soo vvil ick geensins vragen, Naer al dat yemant plagh op aerden na te jagen, Naer yet dat oyt een helt, of machtigh koningh vvan, Iae vvat den hemel selfs voor segen hebben kan. In God is alle vreught ter volheyt op-gesloten, VVie heefter buyten hem oyt recht vermaeck genoten? Wie ist die sonder God oyt eenigh goet ontfingh? Geeft u aen my, ô Heer, en neemt my alle dingh. Koomt oeffent dit gemoet. Sentrijckdom, neemtse vveder, Maeckt sieck of maeckt gesont, verheft, of stort my neder, Ick stae voor u bereyt: maer als ghy komen sult, Soo geeft my doch een hert gevvapent met gedult. En ghy, ô suyver Lam, die neder zyt gekomen, Ons banden hebt geslaeckt, ons smerte vvech genomen, In vviens verkoren schoot de Vader heeft geleyt Al vvat voor uvve Kerck door hem is toe-bereyt. Ghy hebt myn boosen aert en myn verdiende plagen, In u gesegent lijf, in uvven geest gedragen, Ghy hebt des Heeren vvraeck, tot in den diepsten gront, Ghy hebt in u gevoelt dat my te lijden stont. O soen voor onse schult, en oorspronck van het leven, VVat sal ick immermeer u vveder konnen geven? VVat sal myn sondigh hert oyt brengen aen den dagh Dat u in eenigh deel ten goede dienen magh? Eylaçen, niet een sier. vvy zyn onnutte knechten, Die niet tot uvven dienst en vveten uyt te rechten, VVy zyn maer enckel stof, en byster aerts gesint, Soo dat men niet als vleesch in onse sinnen vint. En des al niet-te-min, soo vvil ick myn gedachten, Myn hert, en innigh mergh, myn ziel en gansche krachten
[pagina 133]
Gaen schicken t'uvver eer, en singen uvven lof, Tot my de bleecke doot sal leggen in het stof. 'Ken dien u, lieve God, niet als u schepsel soude, Niet als het my betaemt, of als ick heden vvoude, Ick vvilde beter doen, indien ick maer en kon, En dat een hooger geest myn svvackheyt over-vvon. O ghy, die myn gemoet het vvillen hebt gegeven, Maeckt dat ick tot de daet mach vverden aen-gedreven, Mach vvorden op-gebeurt, door u verheven kracht, VVaer op myn innigh mergh met groot verlangen vvacht. Koomt ghy als Bruyde gom, met onse ziele paren, En vvilt daer uvve kracht en segen openbaren. Koom druckt ons in den geeft dat reyn en hemels beelt, Dat ons, na lange pijn, den nieuvven mensche teelt. Ontsluyt het innigh mergh van uvve beste schatten, Die noyt, na rechten eysch, ons aertsche sinnen vatten, VVort een met onse ziel, omhelst u lieve Kerck, En opent uvve Bruyt dat hooghste vvonder-vverck, Den boesem uvver gunst, den keest van alle saken, Die ons ellendigh volck alleen kan saligh maken, Die ons den geest verquickt, ons drenckt met reynē vvijn, En schenckt ons s'hemels vreught daer vvy op aerden zijn. Ghy kent myn kranck gestel, het schepsel uvver handen, Ghy kent myn svvacken aert, en myn bedroefde banden, Ghy vveet dat ick alleen maer stof en asch en ben, En dat ick, ydel mensch, u vvegen niet en ken. Verlicht myn doffen geest, en suyvert myn gedachten, En geeft dat ick voortaen de vverelt kan verachten, Geeft dat ick anders doe als ick te voren plagh, En even in het stof den hemel voelen magh. VVilt uyt dit tranen dal dit nietigh schepsel halen, En laet het in het graf met vrede neder dalen,
[pagina 134]
Hy heeft genoegh geleeft die ghy de jonste biet Dat hy tot synen troost den hooghsten Trooster siet, Dat hy om-helsen mach den Heylant aller volcken, Om namaels hem te sien hier boven in de vvolcken, Dat hy den helt beschout die met een volle kracht Heeft onder zyn gebiet den prinçe van der nacht. Ghy hebt met diep beleyt, en met een groot vermogen, Ghy hebt met huyt en vleys, myn beenen over-togen, Myn ingevvant bekleet, myn leden over-deckt, En banden over-al en aders uyt-gestreckt. Ghy hebt myn aert gekent, oock eer ick vvas begonnen, Ghy hebt myn vveecke stof als kase laten ronnen, Ghy hebt door enckel gunst myn leden uyt-gevvracht, En, doen het u beviel, getogen uytter nacht. Ghy hebt my vrouvven melck en voedsel laten smaken, En sult in korten tijt my vveder aerde maken, Ick ben een dorren halm, een damp, een ydel kaf, Ick helle langen tijt, ick syge naer het graf. Ick ben een nietigh dingh nu dichte by 't verrotten, Ick ben gelijck een kleet bevochten van de motten, Ick snelle na den kuyl, en na de leste reys, En gae met grooten haest den vvegh van alle vleys. Maer schoon ick dit gevoel, vvaerom sal ick vertsagen? VVaerom myn angstigh hert hier over leggen knagen? Ick vvetet voor gevvis dat myn verlosser leeft, En dat hy volle macht van alle zielen heeft. Ick vvetet voor gevvis, hy sal myn stof vervvecken, En met haer eygen huyt myn leden over-trecken, Ick vveet, hy sal het rif, dat in het duyster lagh, Eens stellen in het licht en brengen aen den dagh. Ick vveet my sal geen doot of duyvel vveder-houvven, Van God, myn eenigh heyl, met oogen aen te schouvven,
[pagina 135]
Ick vveet ick sal hem sien oock in dit eygen vleys, En 'tis my in den geest een vvonder soet gepeys. En vreest niet, vveerde ziel, vvel haest te zyn ontbonden, Ghy sult dan zyn bevrijt van alle snoode sonden, Van 's duyvels slim bedrogh, van al syn vvreet gevvelt, Van al vvat oyt den mensch hier op der aerden quelt. Ghy sult in tegendeel den Schepper aller dingen, Ghy sult des Heeren lof voor eeuvvigh mogen singen, Ghy sult voor oogen sien een onbegrepen schat By geen vernuftigh breyn op aerden oyt gevat. Gods Soon is even selfs een offer voor de sonden, Die heeft de svvarte macht voor eeuwigh in-gebonden; De gramschap is gestilt, het onrecht is gerecht, Het hant-schrift is te niet, en aen het kruys gehecht; De schult is af-gedaen, de schande vvech-genomen, De nacht die is voor by, het licht is in-gekomen, De straffer is gestraft, de dvvinger over-heert, De droefheyt is in vreught, de smaet in lof verkeert. De vvan-hoop is vertroost, de vvraeck die is gevvroken, De stricken zyn verstrickt, de banden af-gebroken, De swackheyt is gesterckt, de felheyt is versacht, Daer is een helle glans, geresen in der nacht. De tvveedracht is versoent, het onheyl is genesen, En al vvat eertijts vvas dat heeft een ander vvesen, En met een vvoort geseyt, de dooder is gedoot, En 't aertrijck vvort gespijst met enckel hemels-broot. VVel aen nu, vvare Troost van alle bange zielen, Die sonder u behulp den doot ten proye vielen, Ontsondight my den geest, en suyvert dit gemoet, Door u gevvonde borst, en u vergoten bloet. Vergunt aen uvven knecht gemeenschap uvver gaven, En vvilt met hemels dau myn dorstigh herte laven.
[pagina 136]
VVeest in dit vvoeste meir myn ancker inder noot, Myn blyschap in verdriet, myn leven in den doot. Mensch-liever, Sondaers-troost, Pers-treder, Segen-vechter, Ziel-heelder, Maeghde-kint, Herts-kenner, VVerelts-rechter, Doots-dooder, Vrouvven-zaet, Vry-maker, Zielen-rust, Soen-offer, God-met-ons, Hel-stoorder, Hemels-lust, Geest-storter, VVerelts-licht, Voor-bidder, VVets-vervulder, Kruys-drager, Al-in-al, Door-breker, Smaetheyts-dulder, Hoeck-steen, Genaden-stoel, Dal-lely, Hemels-broot, Eerts-priester, Levens-boom, Gods-eeuvvigh-tijt-genoot. Israëls vvare vorst, en toe-vlucht aller menschen, Die meer in u begrijpt als alle zielen vvenschen, Ga naar margenoot+ Begin van alle dingh, en eynde van't gebot, God-mensch tot onsen troost, en aller menschen God. Kracht, Helt, Raet, Vrede-vorst, Verlosser uvver kercken, VVilt door een reynen geest in ons geduerigh vvercken, Maeckt, als de doot genaeckt, ons herten onbeschroomt, O Engel des Verbonts, ô Heere Iesu, koomt.	margenoot+ Christus, de Bruydegom. margenoot+ De Kercke. margenoot+ De Bruydegom. margenoot+ De Kercke. margenoot+ Het 2. Capittel. De Bruydegom. margenoot+ De Kercke. margenoot+ Het 3. Capittel. margenoot+ Christus. margenoot+ Het 4. Capittel. margenoot+ Het 5. Capittel. margenoot+ Christus. margenoot+ De Kercke. margenoot+ Maeghdē. margenoot+ De Kercke. margenoot+ Het 6. Capittel. margenoot+ Maeghdē. margenoot+ De Kercke. margenoot+ Christus. margenoot+ Het 7. Capittel. margenoot+ De Kercke. margenoot+ Het 8. Capittel. margenoot+ Christus. margenoot+ De Kercke. margenoot+ Christus. margenoot+ De Kercke. margenoot+ Christus. margenoot+ De Kercke. margenoot+ Christus. margenoot+ De Kercke. margenoot+ 1. Kon. 11.43. margenoot+ 1. Kon. 12.19. margenoot+ 1. Kon. 12.25. margenoot+ 2. Kon. 17.23. margenoot+ 2. Kon. 25.4. margenoot+ Zedechias. margenoot+ Esdras. margenoot+ Siet Beza, op de ghelegentheyt van dese scheydinge, in tractat. de Divort. et Repud. Cypr. de Sponsalib. cap. 13. § 77. num. 8. margenoot+ Hy heeft de doot te niete gemaeckt, ende het leven en 't licht gebracht. 2. Tim. 1.10. margenoot+ Nescit haec conjunctio divortium. Ego, inquit, do ijs vitam aeternam, et nemo rapiet eas de manu mea. Ioh. 10. margenoot+ Ioh. 15.1.2. margenoot* daer van de Propheet Ezechiel spreecke cap. 37. margenoot+ Matth. 24.10. margenoot+ Marc. 16.24. margenoot+ Luc. 21.25. margenoot+ Esa. 13.10. margenoot+ Eze. 32.7. margenoot+ Esa. 9.6.

Brvyloft-gedicht op het geestelick hovwelick uyt Het Hooge-liedt Salomons.

Brvyloft-gedicht op het geestelick hovwelick
uyt Het Hooge-liedt Salomons.