|
| |
Graf-Hovwelick, of Leven uyten doot.
VVAnneer het jeughdigh klim een boom heeft om-gevangen,
Het blijft hem aen den tronck en aen de tacken hangen,
Oock schoon de vvortel sterft; soo dat syn liefde duert
Al heeft de gansche stam een volle doot besuert.
Men heeft in ouden tijt soo trouvven hert gevonden,
En met een soeten bant soo krachtigh in-gebonden,
| |
| |
Dat noyt af-valligh vvert oock in den laetsten noot,
Maer hiel syn eerste stant oock midden in de doot.
Op, op verstompte pen, vernieuvvt u svvacke krachten,
Daer is een vreemt geval dat speelt in mijn gedachten,
Dat moet oock by den hoop; het dient te zijn verbreyt,
My dunckt het is te goet om niet te zijn geseyt.
'K en vvil noch even-vvel mijn penne niet bereyden,
Om met een langh verhael u sinnen om te leyden,
O Leser vveerde vrient; ick vvil van stonden aen
V seggen met een vvoort vvaer op de saken staen.
Gaurijn van soeten aert, uyt edel zaet geboren,
Die had uyt reyne sucht een jonge maeght gekoren
Hem tot een eeuvvigh pant, en tot een echte vrou,
Indien het aerdigh dier en haer geslachte vvou.
Hy gaf hem tot het vverck, hy pleeghde duysent saken
Om aen haer teere jeught sign aengenaem te maken,
En dat en had misschien den joncker niet gemist,
Had hy om haren t'vvil niet al te veel gequist.
De vader van de maeght vvas eene van de menschen
Die niet als machtigh goet en groote schatten vvenschen;
VVie rijck van have vvas die stont hem vvonder aen,
En hierom moest Gaurijn al dickmael buyten staen.
Maer Sylas kreegh verlof by haer te mogen komen,
Syn rijckdom had alree den vader in-genomen;
VVant die vvas van het gelt soo bijster grooten vrient,
Dat hy syn dochter gaf oock daer het niet en dient.
Het gelt is machtigh lijm, het kan te samen vougen
Oock dat met gelt alleen sigh niet en laet vernougen;
Siet, dat een jongelingh of rijpe vrijster eyscht,
En is schier nimmermeer daer op de vader peyst.
Nu Sylas kreegh de maeght. De soete jonge lieden
Die komen haer geluck, en heyl, en segen bieden:
| |
| |
Maer schoon dat al de jeught hier in vermaken hadt,
Gaurijn is gansch bedrouft, en maeckt hem uyt de stadt.
Syn oogh en kan niet sien, syn herte niet verdragen
Dat in eens anders erm de soetste dingen lagen,
Die hy ter vverelt kent, en boven al bemint;
En daerom is hy gram en bijster ongesint.
Maer des al niet-te-min de jonge lieden trouvven,
De feest die is geraemt, de bruyloft vvort gehouvven,
De maeght die vvort een vrou. een yder is verblijt
En van het goet onthael en soo gevvenschten tijt.
Gaurijn die treurt alleen. syn hoop die is verloren
Van oyt by haer te zijn die voor hem scheen geboren;
Hy vvas een vrome ziel, hy vvil een jonge vrou
Geen smaet of hinder doen, tot nadeel van de trou.
Oock is hem vvel bekent dat sy, van reyne sinnen,
Staet vast in haer beroep, en niet en is te vvinnen:
En schoon hy eenigh soet van haer genieten mocht,
Ach! (dacht hy) lust verdvvijnt gelijck een schrale locht,
En vvort stracx enckel leet. 'k en heb niet voor-genomen
Om voor een kleynen vvijl tot mijnen vvensch te komen;
Ick vvou voor alle tijt genieten hare jeught,
Doch niet in vuyl bejagh, maer in oprechte deught.
Ick vvou haer soeten aert voor al mijn leven-dagen,
En vvou haer vvederom mijn sinnen over-dragen:
En schoon my dat misluckt, noch leef ick buyten schult;
Daer is geen beter raet als lijden met gedult.
Dat is een schoone deught, een vvonder grooten segen,
Bysonder in het vverck dat jonge lieden plegen.
Ick segge daer een hert met alle krachten mint,
En vveder overhant een vvilligh herte vint.
O God, doe my de gunst dat ick mijn gulle sinnen
Magh houden in den toom, en krachtigh overvvinnen;
| |
| |
VVant sonder u behulp soo ben ick buyten raet,
Vermits het ongeval mijn kracht te boven gaet.
Dit sey de jongelingh, dit riep hy menigh-vverven,
Al vvat syn hert begeert dat is te mogen sterven:
Maer schoon men aen de doot het gansche lichaem biet,
Hoe seer dat yemant vvil, noch vvil het monster niet.
De tijt doet haren gangh. maer voor een vrolick vvesen,
Soo is daer in het huys een drouve stant geresen;
VVant Rhode viel te bed, en naer een korten stont,
Soo vvil (gelijck het scheen) haer aessem uyten mont.
De meesters zijn verbaest, de kunst is sonder krachten,
Soo datter niet een mensch haer leet en kan versachten:
Hier baet geen diere salf, geen dranck of machtigh kruyt,
Sy blies (als yder meent) haer jeughdigh leven uyt.
Daer treurt de gansche stadt, en alle menschen klagen
Dat soo een jonge vrou ter neder is geslagen,
En datter niet een kint ontrent den heert en speelt
Die aen de vader toont syns moeders aerdigh beelt.
Maer hoe kan droef geklagh een treurigh herte laven?
De bare vvert bereyt, de jonge vrou begraven.
Gaurijn die tot haer feest sigh niet begeven vvou,
Begaf hem nu ter tijt te midden in den rou.
Hy sagh de svvarte baer, met grooten druck bevangen,
Hy sagh het droevigh lijck, met tranen op de vvangen,
Hy leyt het in de kerck tot aen het open graf,
Daer hy, maer binnens monts, haer duysent suchten gaf.
Doch hem quam even doen in synen geest geschoten,
Dat hy noyt lesten kus van haer en had genoten,
Dat hy ontrent de feest van haer geen af-scheyt nam,
Vermits het doen ter tijt haer niet gelegen quam.
Hier op soo sprack hy dus: Heb ick haer in het leven
Noyt vreughde mogen doen, noyt kus vermocht te geven,
| |
| |
Soo moet de bleecke doot my geven in het graf,
Dat my haer soete jeught voor desen noyt en gaf.
Ick vvil haer desen nacht in stilte gaen besoecken
Niet in een vrolick bed, maer in haer droeve doecken.
Het sal een vreughde zijn in dit mijn ongeval
Als ick, schoon na de doot, haer leden raken sal:
Als ick haer kouden mont oock daer sal mogen kussen,
Devvijl ick aen haer jeught noyt brant en mochte blussen.
Besiet vvat liefde derft. hy spreeckt den koster aen,
Hy bid dat hy het graf vvil open laten staen;
Hy bid hem noch een-mael, en geeft hem tvvintigh kroonen,
En looft hem naderhant met hooger gunst te loonen,
De koster is verblijt, vermits noyt eenigh graf
Hem soo veel voordeels bracht of soo veel vvinste gaf.
Het vvas ontrent den tijt dat alle menschen svvegen,
Dat al het lastbaer vee in stilte vvas gelegen,
Dat al het naeste bosch genoot de soete rust;
Gaurijn gelijcke-vvel en had geen slapens lust.
Hy gaet uyt syn vertreck met tvvee vertroude knechten,
Om in den stillen nacht syn voorstel uyt te rechten;
Hy gaf hem in de kerck daer hy den koster vont,
Die flucx tot synen dienst bereyt en veerdigh stont.
Het graf vvas van albast gansch çierlick op-getogen,
Gelijck als voor een prins of luyden van vermogen;
Daer stonden beelden op, en ander kunstigh vverck,
En 't vvas van ouden tijt een çiersel in de kerck.
Gaurijn tradt in den kuyl, en liet de kist ontsluyten,
En als die open vvas, soo gingh de koster buyten.
Doen stont hy vvat verstelt, al is hy bijster koen,
Hy sagh haer bleecken mont, onseker vvat te doen.
Maer als de jongelingh het lichaem sou genaken,
En dat hy metter hant haer boesem quam te raken,
| |
| |
Soo vvert hy van den schrick gevveldigh om-gevoert,
Hy voelter eenigh dingh dat hem van binnen roert.
Hy voelt een flaeu geklop, onseker van de reden,
Hy geeft hem vvederom ontrent haer teere leden,
Hy tast haer aen de borst juyst daer het herte lagh,
En voelt ter slincker-hant een kleynen ader-slagh:
Hy voeltet ander-mael, hy voelt een ader leven,
Hy voelt haer bange ziet sigh op en neder geven,
By vvijlen met verlies, dan vveder met gevvin,
Doch hoe het vvesen mocht, hy vonter leven in.
Soo haest hy dit vernam, hy laet syn dienaers komen
En heeft de jonge vrou in stilheyt op-genomen,
En in syn huys gebracht; verblijt tot aen de ziel,
Dat hem soo vveerden pant aldus in handen viel.
| |
| |
Dit gingh de jongelingh syn moeder openbaren,
Nu metter tijt gegaen tot in de t'sestigh jaren,
Een vvijf van goet beleyt, en die op vasten gront
Het innigh vrou-geheym in volle daet verstont.
Sy viel stracx aen het vverck, en uyt een diep erbermen
Soo namse machtigh sap en vvortels die vervvermen,
En bloemen van camil, en ander heylsaem kruyt,
En jough de koude sucht door heete dampen uyt.
Sy vreef na rechten eysch, sy streeck haer teere leden,
Sy stoofd' haer menighmael van boven tot beneden:
Sy brachter vorder by al vvat de krachten sterckt,
En vvat uyt eygen aert ontrent de moeder vverckt.
Maer als de vrou bequam, en kreegh haer volle sinnen,
VVist sy niet vvaerse vvas, of vvatse sou beginnen,
Sy slough haer oogen om; doch vvaer oyt Rhode keeck,
Niet dat haer mans gesin of haer vertreck geleeck.
Ach! (sey de goede ziel) hoe ben ick hier gekomen!
VVie heeft my door gevvelt of listen vvech-genomen?
'K en vveet niet vvat ick sie, of vvaer ick heden ben,
Vermits hier niemant koomt die ick van aensicht ken.
Ey segh my, vvieje zijt, vvat my is vvedervaren,
En slaet een gunstigh oogh ontrent mijn teere jaren;
Ick ben een jonge vrou, noch onlanghs eerst getrout,
Ey lieve, segh een reys vvie my gevangen hout.
Ben ick met toover-kunst in dit vertreck getogen,
Of ben ick over zee of door de lucht gevlogen,
Of had een boosen geest op my soo grooten macht,
Dat ick ben vvech-geruckt, en hier in huys gebracht?
Hoe dat het vvesen magh, segh my de vvare reden,
VVaerom mijn vveerde man dit onheyl heeft geleden.
Eurika gaf haer moet, en stelde voor gevvis
Dat sy door goet beleyt aldaer gekomen is.
| |
| |
Noch vvas het niet genoegh, sy vvil noch vorder vveten
VVie dat haer huys-vvaert is, en vvaer sy is geseten.
Daer vvort Gaurijn gehaelt. de soete jongelingh
Die vint sigh daer ontrent, en seyt haer alle dingh.
Als Rhode dit verhael naer eysch gingh overvvegen,
Soo heeftse vvederom een nieuvven angst gekregen;
Sy dacht hoe seer Gaurijn haer eertijts had bemint,
En vvat de liefde doet vvanneerse kansse vint.
Hy die een doode vrou quam in het graf genaken,
VVat sal hy (nuse leeft) met haer niet vvillen maken?
Siet, is de katte graegh en leckts' het bloote spit,
'T gebraet is selden vry indienser nevens sit.
VVat doet de jonge vrou? sy gaet op hem begeren,
En doet hem boven dat voor God met eede svveren
Dat hy sal eerbaer zijn in dit haer ongeval,
En dats' aen hare jeught geen hinder lijden sal.
Gaurijn van over-langh (hoe-vvel tot haer genegen)
Had al te reynen hert om vuylen lust te plegen;
Hy svveert al datse vvil, en seyt haer boven dien
Dat sy haer vveerden man vvel haest sal mogen sien.
Eurika boven dat verklaert haer menigh-vverven
Dat sy veel liever had een quaden doot te sterven,
Als datse lijden sou dat list of slim bejagh
Haer eenigh hinder doen, of eere krencken magh.
Eurika bleeffer by, en sliep in hare kamer,
Dat maeckt haer aen het lijf en aen den geest bequamer
Tot rust en soeten slaep; en in een korten stont
De sieckte vvas gedaen, en Rhode vvert gesont.
VVant, na de jongelingh haer kuysheyt had gesvvoren,
Bequam de jonge vrou, als op een nieu geboren:
Doch alsse vvederom het huys betreden kan,
Soo treckt haer gansche ziel tot haren echten man:
| |
| |
Sy valt Gaurijn te voet, en stort bedroufde tranen,
En pooght hem door gesmeeck en reden aen te manen,
Dat sy nu vvederom en op dien eygen dagh
Door syn getrou behulp haer man genaken magh.
Hoort vvat Gaurijn begint, hy doet haer tabbaerts maken
Die beyd' in stof en vorm haer eerste dracht genaken;
Sy dan te rechter tijt gekleet in dit gevvaet,
Gelijckt een jonge bruyt die in haer kamer gaet.
Gaurijn beleyt het stuck. hy noot verscheyde gasten,
Die al op haren dagh en op haer uyre pasten:
De man van Rhode selfs, noch drouf van hare doot,
VVort mede daer versocht en totte feest genoot.
De tafels zijn geset, en al de vrienden saten,
De tafels zijn gevult, en al de gasten aten;
En na den derden dronck vvas over-hant gegaen,
Soo vingh de soete vveert aldus syn reden aen:
Mijn Heeren, met verlof, ick moet een sake vragen,
Die onlangs is gebeurt en juyst in onse dagen;
Ick bidde segh een reys hier u bedencken van,
Het sal ten dienste zijn van seker eerlick man.
Een meester had een knecht een ruymen tijt beseten,
En die had meerendeel aen synen disch gegeten,
Of om syn trouvven dienst, of om syn kloucke jeught,
Of (dat ick beter acht) om syn besette deught.
De goede jongelingh, gelijck het kan gebeuren,
Die krijght een svvare quael, en al syn geesten treuren:
De meester pleeghde raet door seker medeçijn,
Maer al syn vvetenschap is svvacker als de pijn.
Dies als het slim gebreck sigh niet en liet genesen,
Is in des heeren geest een vreemde luym geresen;
VVant siet, hy gaffet op, om dat het qualick gingh,
En set den jonghman uyt gelijck een vondelingh.
| |
| |
Hy doet hem buytens huys, en hout hem als verlaten,
En hem en mocht geen deught of goede diensten baten.
Siet hoe de vverelt gaet! in druck en tegenspoet
Bevint men menighmael dat vrientschap vvijcken moet.
Maer een die met verdriet dit onheyl sagh geschieden,
Die nam den krancken op en liet hem gunste bieden:
Ontfingh hem in syn huys, bevvees hem goet onthael,
En door syn stage sorgh genas de boose quael.
Nu koomt den ouden heer, en drijft met stijve kaken
Dat niemant van den knecht sigh meester heeft te maken,
Als hy die hem besat, en niet die hem genas,
Vermits hy voor de quael, als-kacks, syn eygen vvas.
Maer die met deerenis vvas over hem ontsteken,
Die kanter tegen aen met hevigh tegen-spreken.
Siet daer een hart gedingh, en vry een heet geschil,
Dat staegh al verder gaen en hooger rijsen vvil.
Nu vrienden, segh een reys (ghy vvorter toe gebeden)
VVie heeft het beste recht en vvie de meeste reden,
Hy die de knecht vervvierp en uyt den huyse stiet,
Of die hem gunste boot en troost in syn verdriet?
Hier mede svveegh Gaurijn: en al de soete gasten
Die gingen al het stuck vvat naerder onder-tasten:
Doch Sylas boven al die vvas hier vierigh in,
En sprack het vonnis uyt als met gestoorden sin.
Hoe! seyt de goede man, dit gaept gelijck een oven;
De knecht vvas uyt-geleyt en lagh geheel verschoven,
Hy die hem doenmaels holp is oorsaeck dat hy leeft,
En daerom is hy vveert dat hy den jonghman heeft.
Al die aen tafel zijn, of in de kamer stonden,
Die hebben al gelijck het oordeel goet gevonden.
Hier over sprack Gaurijn: Onthout dit altemael
Die heden u vertoont op dese ruyme zael.
| |
| |
VVant is het oordeel goet van soo veel vvijse menschen,
Soo heb ick heden selfs al vvat ick konde vvenschen.
Hier mede svveegh hy stil en bleef een vveynigh staen,
En siet, daer is een deur in haesten op-gedaen,
Daer uyt quam Rhode voort, geçiert aen alle kanten,
Met peerels, edel gout, en helle diamanten,
Niet bleyck in hare vervv, gelijck een siecke plagh,
Maer schoonder als een roos haer vvesen toonen magh.
Haer man vernam haer eerst; vvant hem vvas plaets gegeven
Recht over dit vertreck. syn hert begon te beven,
Syn gansche lichaem schud, gelijck een spichtigh riet,
Hy vveet niet vvatter koomt of vvat syn ooge siet,
Sy gaf een soeten lagh, en quam tot hem genaken,
Maer hy en vvil van haer hem geensins laeten raken,
Hy vliet dat hy bemint. Maer als de vrouvve sprack,
Doen vvast dat hem het svveet uyt al de leden brack.
Hy kent haer soete tael, hy kent haer geestigh vvesen,
Hy kent dat hy vvel eer ten vollen had gepresen:
Maer hoese naerder quam, en hoese meer geleeck,
Hoe dat hy meer verschrack en van haer verder vveeck.
Hier quam Gaurijn ter baen, en hy begon te spreken:
O Sylas vveerde vrient, voor u dient niet gevveken,
Leght af u bleecken angst en dempt u svvaren rou;
'T en is geen spokery, het is u vveerde vrou.
Ick heb haer uyte doot, en uyt het graf getogen,
Ick heb haer vvel gedaen met alle mijn vermogen,
Ick heb aen haer besteet al vvat de kunst bedacht,
En heb haer vvederom in goeden stant gebracht.
Ick hebbe boven dien (God sal het my betuygen)
Noyt door ongure lust mijn herte laeten buygen:
Sy komt uyt mijn vertreck soo reyn gelijckse vvas,
Eer ick haer mede nam en hare quael genas.
| |
| |
En schoon al heb ick recht, oock naer u eygen seggen,
Om my in haren schoot of nevens haer te leggen;
Ghy dan noch, lieve vrient, houvv daer u eygen pant,
En guntse vvederom u trouvve rechter-hant.
Het is u echte deel van God u toe-geschreven,
Die u met vrienden raet haer vader heeft gegeven:
Ick laet haer uvve zijn, al heb ick haer bemint;
Tot yemant anders goet en vvas ick noyt gesint.
Het schandigh overspel en alle slimme gangen,
Die haet ick vander jeught, gelijck vernijnde slangen.
Siet hier dan u gemael, gaef, suyver, ongeschent,
En dat vveet even God die hert en nieren kent.
De man die stont verdvvelmt, hy kon hem niet bevvegen,
Hy toont hem tot de vrou in geenen deel genegen,
Hy voelt niet dat hy tast, gelooft niet dat hy siet,
Schoon hem syn eygen vvijf haer roode lippen biet.
Gaurijn tot enckel jock en soete vreught geboren,
Die had tot dit vertoogh het avontmael gekoren,
En 't vvas schier midder-nacht eer 't spel dus verre gingh,
Dies scheen het des te meer een vvonder selsaem dingh.
Het maeckt een grooten angst ontrent verbaesde lieden,
VVanneer men inder nacht yet selsaems siet geschieden;
Het duyster baert een schrick, en isser eenigh licht
Oock dat geeft even-selfs een tvvijffel aen 't gesicht.
Ach, vvat een selsaem stuck! hoe kanse vveder leven
Die ick heb doot gesien, en aen het graf gegeven?
Hoe komt my dese vrou hoe komtse nu gesont,
Die laetst haer ziele blies uyt haren bleycken mont?
Gevvis het moet een spoock, het moet een nicker vvesen
Die, uyt een naere kuyl of uyt het graf geresen,
Ons hier de geest verleyt, ons hier het oogh bedrieght;
Ten is van heden niet dat hel en duyvel lieght.
| |
| |
Dus staet de man en dubt, syn oogh is onbevvogen,
Syn geest van angst vervoert, en buyten hem getogen:
Hy vvas als Belzazar als hy een menschen hant
Sagh svveven sonder mensch, en schrijven aen de vvant.
Maer als Gaurijn ontsloot de gronden deser saken,
En dat oock vreemden selfs hier in ten besten spraken,
Trat Sylas naerder toe en heeft de vrou gekust,
Maer slechts als een die dvveept, en niet uyt rechte lust.
Noch vvort hem even-vvel geluck hier op gedroncken,
Soo dat meest yder een door blijdschap is beschoncken:
Maer Sylas onder-dies, al dronck hy menigh glas,
En kreegh geē meerder vreugt, maer bleef gelijck hy vvas.
Ten lesten is het volck in soete vreught gescheyden,
Maer gingh de jonge vrou en haren man geleyden,
Tot in syn eygen huys; en tot een soet besluyt
VVert Rhode daer gegroet gelijck een nieuvve bruyt.
De nacht doet haren loop, het licht quam op-geresen,
Maer Sylas even-vvel behielt een selsaem vvesen:
En eer de derde son ontsloot den dageraet,
Verneemt men dat de man allencxen henen gaet.
Hy voelt een stage korts hem vveyden door de leden,
Hem is geduerigh bangh onseker van de reden:
De beste medeçijn die stonter in verstelt,
Vermits hy niet en vveet vvat onheyl Sylas quelt.
Maer als de man vernam dat hy begon te sterven,
En dacht vvie dat syn goet naer hem sou moeten erven,
Soo stiert hy om Gaurijn; en als die voor hem stont
Doen sprack hy met een sucht en uyt een bleycken mont:
Gaurijn geminde vrient, mijn Rhode vvas verloren,
Maer is door u behulp als op een nieu geboren:
Ghy tooght haer uytet graf, jae midden uyte doot;
Dies schenck ick mijn gemael u tot een bed-genoot.
| |
| |
Ontfanght het edel pant u tot een grooten segen,
Ghy hebt haer lief gehadt, eer ickse kon bevvegen:
Doch mits haer naeste bloet alleen op rijckdom sagh,
Soo vvert mijn huys vereert met haren bruylof-dagh.
Ick hebbe dese vreught een kleyne vvijl genoten,
Daer van het minste deel my niet en heeft verdroten,
Ghy zijt haer beter vveert als ick of mijns gelijck,
Al had ick even-selfs een machtigh koninghrijck.
Ick hadde noch een tijt met haer gevvenscht te leven,
Maer God, naer ick bemerck, die heeft u haer gegeven.
Voor my, eylaes! ick sterf, en ben al op de reys,
En gae noch dese nacht de vvegh van alle vleys.
Maer op dat ghy voortaen niet meer en sout ontberen
Een vrou, die uvven geest na desen sal begeren,
Soo laet ick u alleen, nadien ick heden sterf,
Mijn huysraet, mijn casteel, en al mijns vaders erf.
Ick prijs u eerbaer hert, u deught en reyne zeden,
Dat van u mijn gemael geen schand' en heeft geleden;
VVant schoon ghy haer besaet en had in uvve macht,
Ghy hebtse my bevvaert, en suyver t'huys gebracht.
Dat houd' ick voor gevvis, en vvil het nu beloonen;
Ghy, vvilt haer na mijn doot u gunst en liefde toonen,
Neemt haer tot u behulp, en vveest haer bed-gesel,
Bemintse, sooje plaght, en vaert voor eeuvvigh vvel.
Hy laet van stonden aen een rappen schrijver komen,
Die heeft syn lesten vvil in haesten op-genomen:
Hy rieper Rhode by, en nam haer rechter-hant,
En gaf haer aen Gaurijn, als tot een eeuvvigh pant.
De vrou, hoe-vvel bedrouft, die lietet soo geschieden,
Te meer om dat het selfs haer naeste magen rieden.
Nu Sylas is vernought; maer eer hy noch besluyt,
Soo vvenscht hy veel gelucx en segen aen de bruyt.
| |
| |
Daer mede liet hy af van alle vverelts saken,
Hy vvou, oock eer hy sterf, tot synen God genaken:
Al vvat het lichaem raeckt, al vvat het aerdtse goet,
En vint na desen tijt geen plaets in syn gemoet:
Hy riep tot synen God tot dat hy sprake leyde,
En dat de moede ziel haer van het lichaem scheyde:
Men hoorde syn gebedt soo langh hy suchten kon,
En tot de bleecke doot het leven overvvon.
Ick achte, weerde Philogame, dat ghy dit trou-geval gelesen hebbende sult oordeelen het selve uyte Italiaensche schrijvers ontleent, ofte immers na-gevolght, te wesen: 't welck ick niet al en wil ontkennen. Maer dat eenighe het selve als onwaerschijnelick willen verwerpen, en kan ick met on-wedersproken laten: en segge tot dien eynde, dat oock onse landen en tijden ghelijcke en misschiē oock krachtiger en gevoelicker exempelen van die gelegentheyt konnē uyt-brengen, als wel is het gene wy hier verhaelt hebben; daer van ick V.L. in 't korte een staeltjen wil voorstellen, misschien of uwe penne eens lust mocht krijgen daer op breeder te gaen weyen.
'T is dan sulcx, dat onlancx als de goede God oock ons Hollant (gelijck ghy weet) in veel gewestē met de besmettelicke sieckte swaerlijck was besoeckende, onder anderen seker dorp in Zuyt-hollant (soo men my heeft doen verstaen) van de selve is ontsteken geworden: en in het selve seker huysgesin, bestaende uyt twee onlangs getroude jonghe liedē en eenige dienst-boden. In vougen dat in weynigh dagen alle de selve dienst-boden haestelick van de voorsz. sieckte zijn wechgeruckt; soo datter niemant over en bleef als alleenlick het voorsz. jong paer volcx: zijnde onder-dies de vrouwe selfs mette eygen quale swaerlick behebt. De man siende dat het in syn huys eñ door het geheel dorp soo heet van den rooster gingh, vont goet de krancke vrouwe te laten onder het beleyt van een schrobster, en hem te begeven op seker buyten-huys een goet stuck weeghs van daer. Seker jongelingh in het selve dorp wonende, die de voorsz. jonge vrouwe uyt sonderlinge ghenegentheyt onder andere mede (doen te vergeefs) ten houwelicke hadde versocht, verstaen hebbende hoe dat het met het voorsz. jongh vrou-mensch was gelegen, liet hem dickmael daer ontrent vinden, om te weten wat van de selve soude geworden: en op een tijt ontrent den avont vindende de deure van't voorsz. huys open, en hoorende de krancke vrouwe seer deerlick kermen, en in soo fellen brant om drincken roepen, sonder dat haer yemant antwoorde ofte gheriefde; nam de vrymoedigheyt binnē te treden: eñ niemant byder hant vindende, gingh tot inde kamer daer de selve sieck was leggende: en daer mede niemant siende, oock geen gelegentheyt wetende om haer aen drincken te helpen, vraeghde aen de selve ofse niet goet en soude konnen vinden (nademael sy van een yder scheen verlaten te wesen) dat hyse brengē soude ter plaetse daerse beter gedient en van alles gerieft soude werdē ? Het welck by haer, na eē heusche weygeringe, toegestaen zijnde, is de selve by dē jongelingh
opgenomen, en met synen mantel ofte yet anders gedeckt, soo hy best konde van daer in syn eyghen wooninge met behulp van synen dienaer ghedragen: daer hy de selve soo wel ende gheluckelick dede onthalen, datse niet lange daer na tot hare volle gesontheyt wert gebracht. De schrobster die hier of daer in de gebuerte haer met pratē of yet anders hadde vergeten, eyndelick weder-gekeert, eñ de krancke vrouwe nergens in huys vindende, oordeelde dat de selve uyt licht-hoofdigheyt, veroorsaeckt door het geweldigh vier, uyten huyse geloopen en ergens verdroncken ofte andersins verongeluckt moeste wesen: en liet daerom verluydē datse was overleden; en doende een doot-kiste aldaer brengē, liet de selve, met steen of eenige andere sware stoffe gevult wesende, ter aerden dragen sonder lijck-gevolgh, als men in soo- | |
| |
danigen sieckte wel gewoon is te doen. De voorsz. vrouwe gesont zijnde gheworden, vant hem de jongelingh in menigerley bekommerlicke gedachten ontrent dit werck; haer te behoudē oordeelde hy van swaer bedenckē, en van sorgelicke uyt-komste te wesen: en haer wederom haren man toe te laten komē, en konde hy van syn gemoet niet verwerven. Maer siet! dit werck aldus staende, en hy met dese gedachten op het uyterste swanger wesende, quammer juyst in het dorp een onverwachte tijdinge, die hem van alle bekommeringe verloste; want hem wert sekerlick gheboodschapt dat de man van de voorsz. jonge vrou van de haestige sieckte niet alleenlick geraeckt, maer dien voorleden nacht overleden was. Waer door de voorsz. jonge vrouwe in haer vryheyt gestelt zijnde, en los wesende van de wet van dien man; al-vorens aen den overleden den behoorlicken treur-tijt en rouwe gegeven hebbende, liet haer bewegen (soo uyt sake van de voorsz. toe-genegentheyt, als tot bewijs van rechte danckbaerheyt) om eygen te werden aen de gene die haer meer als haer eygen man hadde bemint, ten tijde hy aen de selve niet met allen eygens en hadde.
Siet daer kortelick een hedens-daeghsche geschiedenisse, de welcke (indiense in haer volle leden met een soete penne naer eysch van sakē ware verhandelt) mijns oordeels, niet en soude hebbē te wijcken de bedenckelickste gevallen van de vorige eeuwen. Vaert wel, lieve Philogame, en hout my voor die ick ben
V.E. gansch toe-genegen
Sophroniscus.
|
|
Auteursrechtvrij