Trouringh

(1637)–Jacob Cats– rechtenstatus



[pagina 617]
Rosen-krygh, ofte herders trov-bedrogh; De Griecsche dichters na-gebotst. HEt dertel Venus kint, ghenegen om te mallen, VVas lestmael uyt de locht in seker vvout gevallen: Het landt was sonder krijgh, den hemel sonder vvint, En daerom is het volck tot spel en jock gesint. Het vvicht quam aen een bosch daer hondert vogels songen, Daer maecktet bly geschal, en dede vreemde sprongen; Het trock de blomtjens af, en brack het jeughdigh kruyt, En daer en is niet vry dat uyter aerden spruyt. Noch gingh het vveeligh dingh de teere Nymphen tergen, En quam met stout gebaer haer krijgh en oorlogh vergen: Ick trots u (sprack het vvicht) al ben ick maer alleen, Koomt in het open velt; oock seven tegen een. De maeghden plegen raet, hoe eens de stoute jongen Mocht vverden in-getoomt, en onder haer gedvvongen; Een van het aerdigh volck, die Clio vvas genaemt, Heeft in haer geestigh breyn hier op een voet geraemt: T'sa laet ons (sey de maeght) oock sonder yet te schromen, Laet ons maer in verdingh met desen lecker komen;
[pagina 618]
Geeft my des maer bevel, ick vveet een gauvven vont, Om aen het oylick dier te snoeren synen mont: Ick sal op soo een voet met Venus vvicht verdragen, Dat vvy oock buyten sorgh een velt-slagh mogen vvagen; VVant dat ick voor gevveer hem meyne toe te staen En sal niet boven ons of onse krachten gaen. VVant als de kleyne guyt met ons sal komen mallen, VVy sullen met gevvelt den jongen overvallen, VVy sullen maeghde-palm hem vvinden om het been, En vlechten niet-te-min syn vleugels over-een. VVy sullen in het dorp en onder al de boeren, VVy sullen in de stadt het vvicht ten toone voeren: VVy sullen boven dien (maer neen ick svvijge stil) VVy sullen met hem doen dat ick niet seggen vvil. Hoe! sou dit goire dingh ons eeuvvigh komen tergen, Al of het meester vvaer van al de naeste bergen? VVat my hier in belanght, 'k en vvil het niet verstaen, Daer moet na desen tijt vvat anders omme-gaen. Al sachtjens (seyder een) ghy maeckt te rasse gangen, Ey, veylt geen beiren huyt aleer hy is gevangen; Het dertel Venus kint is al te rouvven gast, Die op geen mans gevvelt, en min op vrijsters past. Vermeet u niet te veel: 't en is soo niet te vatten, Het krabt ter zijden uyt gelijck de loose katten; Soo ghy den lincker terght, eer ghy u des beraet, My dunckt ghy loopt gevaer van u geheelen staet. Hoe kan het doch bestaen dat vvy den oorlogh soecken? Dat is te rouvven vverck voor onse teere doecken: Maer neemt vvy bleven staen, or vvonnen in den strijt, Noch gaet een teere maeght haer moyste dingen quijt. Hier kan het voordeel selfs een jonge vrijster deren, Sy laeter menighmael oock van haer beste veren;
[pagina 619]
En daerom stille zijn, oock als men vvoelen mocht, Is dickmael grooter eer dan of men dapper vocht. 'T is beter (na my dunckt) den lecker niet te tergen, Maer (soeckter yemant spel hier op de vlacke bergen, Of in een jeughdigh dal, of aen een groenen dijck). Te soecken syn vermaeck en dat met ons gelijck. En soo het slim gebroet ons daer oock quam bespringen, Laet ons te rugge gaen, en noyt den lecker dvvingen; VVant in den vreemden krijgh van Venus dertel kint Wie loopt behout het velt, vvie vlucht die overvvint. Geen mensch en is bequaem om oorlogh aen te rechten, Die niet en is gestelt om vvel te konnen vechten: De krijgh en schijnt maer spel voor diese niet en kent, Maer 't is een grouvvel selfs, eer dat het speeltjen ent. Neen (seyde Clio) neen: dit zijn maer kromme-sprongen. Hoe! vreest een rappe maeght een moeder-naeckten jongen! Laet my slechts heden toe te maken dit verdragh, Ghy sult in korten sien vvat icker in vermagh. Hier op soo staetse vast. het stuck vvort overvvogen; En of schoon haer gespreck in tvvijffel vvert getogen, Haer raet die vvort gevolght: dies kreeghse volle macht Te sluyten mettet vvicht gelijckse dienstigh acht. Sy treet dan in verdingh, sy gaet Cupido spreken, En na een korten stont is alles vergeleken. De lincker gaf haer toe (als die het speeltjen socht) Hy dacht, hoe dattet gae, de vrijster is bekocht. Daer vvort dan vast gestelt, dat op bescheyde rechten De Nymphen en het vvicht te samen sullen vechten; Doch niet in eenigh dorp, maer in het naeste dal, Daer Pan met syn gevolgh trompetter vvesen sal. Noch vvorter by-gevought, dat niet als versche rosen, Tot vvapens voor den krijgh, en mogen zijn gekosen:
[pagina 620]
Dat niemant met gevveer magh komen aen den dagh, En dat voor-al het vvicht geen pijlen hebben magh. Daer is de vvet gestelt. men gaeter rosen plucken, En stracx riep al het rot, De krijgh die moet gelucken; Ons vyant is een kint aen alle kanten bloot, En daer veel honden zijn dat is der hasen doot. Cupido staet en luypt, en laet de maeghden seggen, Maer denckt hoe hy het stuck ten besten sal beleggen; Hy pluckt met onderscheyt, maer vvat syn hant verkoos Daer sat een felle bie te midden in de roos. Dit zijn, ô soete jeught, van outs syn loose treken, Al zijn de rosen sacht, hy leertse vinnigh steken; Al vvat de lincker heeft is lustigh in den schijn, Maer binnen lijckevvel daer schuylt een boos fenijn. VVel aen de strijt begint. Pan gaet den horen blasen, Men hoort aen alle kant de rauvve Satyrs rasen, Men hoort alarrem slaen, men hoort het velt-geschrey, Men hoort een maeghde-stem gemengelt tusschen bey, Taponga vvel-geborst die quam daer aen-getreden, En Zeibo geel van hair, en Chreys van nette leden, En Xancho rap te voet, en Troas geestigh mal, En Paira soet van aert, en Chile sonder gal. Napulka quammer by verselt met Zumpogande, En Mechaokanou de schoonste van den lande, Xaionca sloot den hoop met Vngas haer gespeel, Maer 't vvicht is onbevreest al quammer noch soo veel. Cupido set hem schrap, en laet de Nymphen goyen, En laet het gansche velt met rosen over-stroyen: Hy jockt, hy springht, hy juyght, hy buytelt in het groen, Een maeght die rosen vverpt vvat hinder kanse doen? Maer als de felle krijgh sigh hooger gingh verheffen, Soo stont de guyt en keeck vvie best te mogen treffen:
[pagina 621]
Hy neemt vvel neerstigh acht vvaer dat een teere maeght Een naeckten boesem heeft, een open zieltjen draeght; Daer is hy veerdigh by, daer vveet hy op te passen, Daer kan hy metter haest een vrijster in verrassen; Hy let op syn bejagh, hy neemt het stuck gevvis, Hy doet niet eenen vvorp als daer geen kleet en is. Daer rijst een vvonder spel, de gramme bïen steken, Om aen het soete vleys haer bitter leet te vvreken; Hier svvelt een hals, een arm, een borst, een teere schoot: Siet daer het maeghde-rot in vvonder hoogen noot! Noch isset niet genough: haer oogh, en lip, en monden Die krijgen vreemt gesvvel, en bijster felle vvonden; Daer tijt het maeghden-heir in haesten op den loop. Ach! vvie met bouven jockt die heeft den quaetsten koop.
[pagina 622]
Noch isset niet genough, de felle dieren rollen Tot op haer teere borst, of haer yvore-bollen, Of ick en vveet niet vvaer. daer lough de slimme Pan, Om dat het maeghde-rot haer pijn niet heelen kan. Daer isset al bekaeyt. de bloode maeghden vluchten, En 't oylick boufje juyght tervvijl de Nymphen suchten: Maer schoon een snelle maeght haer voeten elders set, Sy draeght haer drouve pijn, en haren vyant met. Doch Phyllis (die alleen niet goet en had gevonden Dat aen het vveeligh kint een Nymphe vvert gesonden) Die vvas noch ongequetst, en daerom quam het vvicht En goyd' een felle bie haer in het aengesicht. Doch (mits sy in haer selfs had eertijts overvvogen, Hoe dickmael Venus kint de Nymphen had bedrogen, En doen oock vvas beducht dat hy in quader trou Syn rancken als van outs al vveder plegen sou) Heeft sy voor haer gepluckt veel rosen met de struycken, Ten eynde sy ter noot dat vvapen mocht gebruycken; Dies als het vveeligh kint de Nymphen viel te sterck, Soo steltse roos en steel te samen in het vverck. Sy slough het naeckte vvicht van boven tot beneden, En trof het hart genough ontrent de naeckte leden; Dies riep het overluyt, als hem de prickel stack, Dat sy het krijghs-verdingh ter quader trouvven brack, Dat sy slechts maer alleen met roosen mochte spelen, En geensins recht en had te vechten met de stelen; Dat sy door list verbrack de maeghdelicke trou, En dat men haer bedrogh de Goden klagen sou. Maer sy, geen slechte duyf, had mede loose grepen, Als die op syn bedrijf de tanden had geslepen; Sy riep hem vveder toe, dat sy met rosen vocht, En datse ja den steel oock vvel gebruycken mocht.
[pagina 623]
Maer dat hy met bedrogh, en als een slimmen jongen, Met bïien, tegen recht, de Nymphen had besprongen: Dat noyt het vinnigh dier een deel is van de roos, Gelijck het vvapen doet dat sy voor haer verkoos. Dit seyt de snege maeght, en vveder aen het smijten, Tot Venus vveeck geb roet vvel hart begon te krijten. Doen riepse vvatse mocht: Nu staet, vriendinnen, staet, Cupido geeftet op, en is nu buyten raet. Hy vvou dit strengh gevecht hier noyt te zijn begonnen; Hervat maer eens het vverck de slagh die is gevvonnen. Daer keert het maeghden-heir, en met een bly gekrijt Soo komt het gansche rot gevallen in den strijt. Daer vvert het tanger dier van alle kant geslagen, En Xancho riep hem toe: Gaet dat je moertje klagen. Daer isset al in vreught. Cupido neemt de vlucht, En naer een korten tijt soo steegh hy in de lucht. Soo langh als Venus kint met rosen vvort bevochten, (Het zy die enckel zijn, of over-een gevlochten) Soo staet het vvicht geset: maer tastet harder aen, Ghy sultet meester zijn, en uyt den velde slaen. Maer na sigh in den slagh een yder heeft gequeten, En dat het vinnigh bloet een vveynigh is geseten, Doen gingh men oversien, hoe alle saken staen, En hoe de felle krijgh de Nymphen is vergaen. Chreys vvas haer sluyer quijt, haer vvaeijer Zumpogande, Vngas haer kouse-bant, en vry tot haerder schande: Xaionca stont beklat tot aen haer beste keurs, En Zeibo vvas gestoort; sy mist' een rijcke beurs. Taponga socht een riem met ses vergulde doppen, En noch een diamant, en seven goude knoppen: Maer Chile vvas beschaemt, vermits haer onder-ziel In 't heetste van den krijgh in haest ter neder viel.
[pagina 624]
En t'vvijl dat Zeibo vocht en vvorstelt metten jongen, Soo vvas een peerel-snoer haer van den hals gesprongen; Soo dat het aerdigh tuygh, geslingert in het gras, Niet vveder (hoe men socht) by een te rapen vvas. Dies heeft de jonge maeght (uyt vreef te zijn bekeven) In blijdschap herten-leet, in vreughde rou bedreven. Maer Chile boven al die was in diep gequel, Mits sy aen haer vernam een vvonder vreemt gesvvel: VVant doen haer onder-kleet ter aerden vvas gesegen, Had sy 'ken vveet niet vvaer een harden steeck gekregen; Cupido sont haer toe een vvonder felle bie, Die juyst haer neder-gaf ontrent haer teere dgie. En mits het slim gebroet haer vvas gesint te plagen, Soo kons' het oylick dingh met krachten niet verjagen: Maer alsse naderhant de hommel noch verdreef, Doen schootse vinnigh gif dat in de vvonde bleef. Van daer quam haer de pijn, van daer het selsaem svvellen, En sy dorst even-vvel het onheyl niet vertellen. En vvaerom meer geseyt? daer is niet eene maeght Die niet in eenigh deel van leet of hinder klaeght. Haer roof in tegen-deel bestont in vveynigh pluymen, Die liet Cupido daer als hy begon te ruymen. Ach! Venus dertel vvicht dat is een naeckte guyt, En by een kalen hoop en is maer schralen buyt. Hy vanght een oorlogh aen met onbedachte sinnen, Die meer verliesen kan als voor hem is te vvinnen. O vrijsters, sooje prijs of eere vvilt begaen, En ranst te geener tijt een naeckten jongen aen. Al valt de rosen-krijgh te midden in de biesen, VVat ghy oock vvinnen meught noch sulje meer verliesen. Ghy denckt ten is geen noot, mits ghy met rosen vecht, Maer, duyven sonder gal, ghy zijt bijster slecht.
[pagina 625]
VVilt ghy die schoone blom ontrent een lecker vvagen, Daer is geen tvvijffel aen ghy sulles u beklagen; VVort u die maer ontset, al vvinje schoon den strijt, Ghy vvort oock met gevvin u beste voordeel quijt. Maer Paira die alleen haer neus-doeck had verloren, VVas lustigh, vvel-gemoet, jae blijder als te voren; Die riep: Op kleyn verlies en dient hier niet gepast, Geen vreught is sonder pijn, geen eere sonder last. VVie overvvinner blijft en moet hem geensins quellen, En die het velt behout en moet geen doode tellen: Al is de buyt geringh, en oock niet sonder bloet, De segen lijckevvel die is gevveldigh soet. De lecker is gevlucht, ons vyant vvech-gedreven, Dies sullen vvy voortaen in ruste mogen leven; Schoon yemant schade lijt, vveest vrolick niet-te-min. VVant die syn vyant mist die doet een groot gevvin. Hier by vvas Chloris niet, als uyt den hoop gevveken, Vermits sy van de bien te lijdigh vvas gesteken; Sy hielt haer vvonder vroom doen eerst de strijt begon, Maer toonde naderhant dat sy niet vechten kon. Haer vvas ontrent den neus een bobbel op-geresen, En dat gaf aen de maeght een vvonder selsaem vvesen. Een vrijster mist haer glans door ick en vveet niet vvat, En 't blomtje vvort mismaeckt door een onaerdigh blat. Haer oogh, dat niet als lust aen yder plagh te vergen, Stont selsaem ingesackt als tusschen hooge bergen: Noch hinger als een vven ontrent haer teeren mont, Soo datse bijster vijs en vvonder selsaem stont. Als Chloris dit vernam, en voelt haer aensicht svvellen, En dat den bocx-voet Pan oock quam den potter stellen, En schoot haer guyghjens toe, doen vvertse gansch ontstelt, En 't dacht haer alderbest te vvijcken uytet velt.
[pagina 626]
Sy droop ter zijden af, en gaf haer in de vveyen, En socht een eensaem vvout om daer te mogen schreyen; Sy vont daer in het dal een crystalijnen beeck, Daer sy met drouven geest haer vvesen in bekeeck. Sy vont haer rooden mont verstelt in vreemde bochten, Haer lippen afgericht soo leelick alsse mochten, Haer voor-hooft soo mismaeckt dat sy geheel verschoot, En van haer eygen-selfs, als van een monster, vloot. Een herder die haer sagh gaen dvvalen aender heyde, Liep flucx na Celadon daer hy de schapen vveyde, Hy groet den jongelingh, en seyt hem vorder aen, Hoe dat de rose-krijgh aen Chloris is vergaen: Hy seyt hem boven-al, hoe sy vvas door-gestreken, En met een treurigh hert ter zijden af-gevveken; En met dat Celadon de drouve maer verstont, Soo rust de vrijer niet tot hy de Nymphe vont. Doch met dat hy begon haer in her oogh te krijgen, Vernam hy dat de maeght haer liet ter aerden sijgen; En t'vvijl sy gansch bedrouft ontrent een heuvel lagh, Soo deed' haer dorre tongh uyt vvan-hoop dit beklagh: VVat mocht ick slechte duyf uyt vveelde gaen beginnen! VVaer heb ick laten gaen mijn onbedachte sinnen! Ach! als het ongeluck den mensche treffen vvil, Soo staet syn gansch vernuf, syn raet en oordeel stil. Ick krijgh! ick groot gevvoel! ick oorlogh aen te rechten! Ick met een dertel vvicht! ick met Cupido vechten! Ach! hy is al te loos, en al te lijdigh sterck, En vechten boven-al en is geen maeghden vverck. Ach! had ick op het velt mijn kudde vvaer-genomen, 'K en vvare nimmermeer in dit verdriet gekomen: Ach! had ick met een lam of met een schaep gespeelt, Soo had ick nimmermeer in desen angst gequeelt.
[pagina 627]
Ach! vvoude nu een mensch my dese quael genesen, Hoe danckbaer vvoud' ick zijn! hoe milde sou ick vvesen! Ick gaf hem tot syn loon het alderbeste lam, Dat oyt in mijnen stal van oye voedsel nam. Ick gaf hem volle keur van tvvee gevlochte korven, Die ick eens tot een gift van Thyrsis heb vervvorven, Ick gaf hem 't beste stuck van mijn verholen schat, Ick gaf hem niet-te-min een soentjen boven dat. Een soentjen, maer, eylaes! vvie sou my vvillen kussen, Ick ben nu slechts bequaem om lusten uyt te blussen; Ick ben een bitebau, een leelick spoock gelijck, 'T is tijt dat ick voortaen uyt alle menschen vvijck. Hoe sal nu al het dorp met dese roode plecken, Hoe sal met dit gesvvel de spitse Phyllis gecken: Hoe sals (om mijn verdriet van ganscher herten bly) Den goeden Celadon gaen hitsen tegen my. En seker dese maeght heeft vry al goede reden Om met een trotsen voet op my voortaen te treden; VVant doen meest al de jeught op my eens vvas versot, Soo dreef ick menighmael met haer een vollen spot. Doen heb ick haer gequelt, en by den neus gegrepen, En door een schamper jock haer in het lijf genepen: Maer dit is nu verkeert; vvant sy is boven my, Dies isset vveder recht dat ick versmaetheyt ly. VVel lijt dan, drouve ziel: of om geen spot te lijden, Soo gaet het schamper dier en alle Nymphen mijden; Gaet vvoont in eenigh bosch, of in een eensaem dal; Daer u te geener tijt een mensch ontmoeten sal. Gaet vvoont in eenigh hol of in de rouvve steenen, En gaet daer even-staegh u bitter leet bevveenen. Ach! die niet meer en is dat hy te voren plagh, 'T is vreemt dat hy voortaen by menschen dueren magh.
[pagina 628]
Hier op begon de maeght haer klachten af te breken, De moet is haer te vol, sy kan niet langer spreken, Soo vveeght haer op het hert het drouvigh ongeval, Het schijnt dat haer het oogh een beecke vvorden sal. De loose Celadon, die in de dichte struycken En in het ruygh gevvas daer hadde liggen duycken, Quam soo dicht aen de beeck, en by de drouve maeght, Dat by hem vvort verstaen al vvat de Nymphe klaeght. Maer alsse stille svveegh, soo gaet hy luyder kelen, Soo gaet de loose gast een aerdigh deuntjen quelen, Een deuntjen na dē eysch. Het vvout dat maeckt geklanck, Hy sett' hem in het groen, en dit vvas syn gesanck. SChoon ick dickmael heb gevraeght, Of ghy wout beminnen Een die u syn lijden klaeght Met bedruckte sinnen; Ick en heb, ô fiere maeght, Noyt yet konnen winnen. Vrijsters, wat ick bidden magh, Laet u trotsheyt varen, 'T gaet als noch gelijck het plagh Met ons groene jaren; Want daer koomt een ouden dagh, Niet bequaem te paren. Ghy daerom, ô soete kint, Gunt u teere wangen Aen een vrient die u bemint Met een diep verlangen: En voor al doch haest begint, Wilje danck ontfangen. Een die u van herten vrijt, Klopt voor uwe deuren, Soo u eens de kans ontglijt, Soo en baet geen treuren; Tast dan toe met alle vlijt, T'wijl 't u magh gebeuren. 'T roosje, dat soo lustigh bloeyt, Kan niet lange dueren, Jae al stont het ongemoeyt Tusschen hooge mueren; Jeught, en wat in hoven groeyt, Is van weynigh uren. Het liet dat heeft een eynd': dies gaet hy sigh bereyden, Gelijck het schijnen mocht, om uyt het vvout te scheyden; Maer sy, die kent de stem van haren Celadon, Verstack haer in het loof soo veel sy immer kon. Sy pooghd' het root gesvvel, sy pooghd' haer vreemde pleckē, Sy pooghd' het mettet loof en in het groen te decken;
[pagina 629]
Maer hy koomt aen-gegaen als met een koelen moet, Het schijnt dat hy met ernst na syne kudde spoet. En of hy schoon het oogh na Chloris henen vvende, Hy stelt hem niet-te-min of hyse niet en kende. VVel kint, hoe dus alleen? hoe dus, eylaes! gestelt? Het schijnt (sprack Celadon) dat ghy u bijster quelt. Hoe! zijt ghy aen den mont of uvve teere vvangen Hier in dit nare vvout gebeten van de slangen, Of heeft een vuyle sleck, een spin, een schorpioen, Haer gift op u ontlast in dit onaerdigh groen? Of hebje boos fenijn hier uyt een sloot gedroncken, Daer in een vuyle pad of adder lagh gesoncken? Of, hoe het vvesen magh, segh vvatter is geschiet, En opent sonder schroom den gront van u verdriet. Schoon ghy hier in het lant van buyten zijt gekomen, VVeet dat oock vreemde lien hier vvorden aen-genomen: Gelooftet vvieje zijt, schoon ick u niet en ken, Dat ick des niet-te-min tot uvven dienste ben. Als Chloris dit verstont, doen is haer geest besvveken, Mits sy aen Celadon haer meynt te zijn ontleken: Sy berst ten lesten uyt: O vveerste Celadon, Ick blies mijn leven uyt indien ick maer en kon. VVeet ghy niet vvie ick ben, ghy die met al de sinnen V Chloris boven-al eens vvaert geneyght te minnen? Hoe! ben ick soo gestelt dat ghy my niet en kent? Soo houd' ick my, eylaes! voor alle tijt geschent. Soudt ghy (sey Celadon) ghy Chloris mogen vvesen? VVel! soo een selsaem stuck en heb ick noyt gelesen. Hoe! ghy die vvaert de lust van alle jonge mans, VVanschapen, sonder vorm, en buyten alle glans! VVat ramp, vvat ongeluck, vvat gift heeft u geschonden? VVat God heeft over u soo harden plaegh gesonden?
[pagina 630]
Ey segh eens vvatter schort; vvant eyster yemant raet, Die moet dan open doen de gronden van het quaet. 'K en vvil u (seyt de maeght) mijn onheyl niet verbergen, Ick hebbe, vveerde vrient, Cupido vvillen tergen, En daer van koomt my dit. Eylaes! ghy kont het sien, Ick ben aen alle kant gesteken van de bien. Niet van een slechten svverm, maer van de slimste dieren Die uyt Cupidos korf, en om de vrijsters svvieren; Dus, soo ghy oyt mijn vrient voor desen zijt gevveest, Geeft my doch heden raet, hoe dat men dit geneest. De lincker svveegh een vvijl, en scheender op te letten, En gaet hem als bedroeft ontrent de Nymphe setten; En t'vvijl sy nevens hem met groot verlangen sit, Soo geeft hy eerst een sucht, en seyt ten lesten dit: De byen, vveerde maeght, die van Cupido komen Zijn van een vreemden aert, en boven-al te schromen; Sy singen vvonder soet, maer steken lijdigh fel, En naer een soeten jock soo vvortet katte-spel. Maer als van dit gebroet een vrijster vvort gesteken, Al vvat men in haer prees dat is terstont gevveken; Haer jeught is sonder glans, haer luyster sonder eer, En die haer eens versocht en vvilse nimmermeer. Oock kander niet een mensch de snoode plaegh genesen, Of hy moet van de kunst of van het ambacht vvesen: En schoon dat yemant heelt het droevigh ongeval, Noch blijfter vry genough dat noyt genesen sal. Hier op vingh Chloris aen noch meer als oyt te schreyen, Maer stracx de loose gast begonse vvat te vleyen: Ey (seyt hy) vveest gerust, en stilt u svvaer verdriet, V byen (lieve kint) en zijn de quaetste niet. My dunckt ick vveter een die sal u quael genesen, Eer dat de gulde son sal vveder zijn geresen:
[pagina 631]
Maer die aen eenigh mensch syn kunst en gunste toont, Behoort (gelijck ghy vveet) naer eysch te zijn geloont. VVy zijn te deser tijt in alles vergeleken, Cupidos vvreede bie heeft my en u gesteken; Ick ben van dese pijn 'k en vveet niet hoe gestelt, En ghy zijt insgelijcx aen alle kant gequelt. Ghy kont, indien ghy vvilt, mijn druck en pijne stelpen, En ick kan heden-selfs u drouve smerten helpen; Koom laet ons vveder-zijts gaen heelen dit gequel, Als d'een hant d'ander vvast, dan gaen de saken vvel. Soo haest als Chloris hoort het slot van dese reden, Soo quammer nieuvve jeught haer rijsen in de leden, Sy keeck den herder aen, en seyd' hem, VVeerde vrient, Ick vveet dat een die vverckt na eysch vergolden dient: En daerom stelt het vast, soo ghy my kont genesen, Dat ick sal uvve zijn, en ghy sult mijne vvesen; Niet voor een korten stont, maer voor den ganschen tijt Dat ick hier leven sal, en ghy op aerden zijt. Noch sal ick boven dat mijn vee te samen brengen, En sal het altemael met uvve kudde mengen; Ghy sulter mede doen als met u eygen goet, Al heb ick meerder hoop als ghy, ô herder, doet. Dit vvas het krachtigh vvoort dat Celadon vervvachte, En 't viel haer uyten mont al rasser als hy dachte: Hy neemt het gunstigh aen, hy kust syn rechter-hant, En gaf op dit bespreck de maeght een liefde-pant. Hy gaet daer op terstont meliss' en ruyte plucken, Hy gaet het jeughdigh sap haer op de vvangen drucken: Hy voughter munte by gedopt in honigh-raet, En op den staenden voet soo voelt de vrijster baet. En doen hy noch een reys de bubbels had bestreken, Soo is het groot gesvvel in eenigh deel gevveken:
[pagina 632]
Maer als hy noch een mael gebruyckt het machtigh gras, Soo vviert de schoone maeght als sy te voren vvas. Hier op riep Celadon: Mijn loon die is verschenen, De bubbels zijn gegaen, de knobbels al verdvvenen; Ick heb, ô herderin, aen u mijn kunst getoont, Nu isset eenmael tijt dat ghy my vveder loont. Nu isset eenmael tijt dat ick na langh verdrieten Eens troost, door uvve gunst, eens vreughde sal genieten, Gelijck de reden eyscht. nu isset eenmael tijt Dat ick eens uvve ben, en ghy de mijne zijt. Nu isset eenmael tijt. Hy vvou noch vorder spreken; Maer siet, het docht hem best syn vvoorden af te breken. Daer is 'k en vveet niet vvat dat ritselt in het vvout, Daer op dan Celadon syn reden vvederhout. De Nymphen van het dorp, die hare Chloris misten, En niet als op het lest van haer vertreck en vvisten, Die soecken over-al vvaer datse vvesen magh, Om haer te doen verstaen het eynde van den slagh, Om haer te doen verstaen hoe dat de geyle jongen Ten lesten met gevvelt tot vluchten vvas gedvvongen, En soo vvas af-gerecht dat hy niet meer en mocht, En soo ter nauvver noot gestegen in de locht. Maer t'vvijl sy in het vvout aen alle kanten sochten, Soo vonden sy de maeght vry beter alsse dochten; Sy vonden haer gespeel versekert van gevaer, En noch een aerdigh quant geseten nevens haer. Sy sien in haer gelaet een vvonder groot vernougen, Sy sien haer boven dat de handen t'samen vougen; En daer op treet het rot al vry vvat rasser aen, En hoort daer over-hant hoe alle dingen staen. Stracx rijster dubbel vreught, en al de frissche maeghden, Aen vvien uyt rechte sucht de saken vvel behaeghden,
[pagina 633]
Die boden hun geluck: en tot een soet besluyt, Soo vlocht het maeghde-rot een kransje voor de bruyt. Maer desen onverlet, soo zijnder noch gevonden Die, ick en vveet niet hoe, hier in vertvvijfelt stonden; Daer is een stille nijt die haer in't herte knaeght, Om dattet Celadon met onse Chloris vvaeght. Sy vvenschten van de bien vvel eens gequetst te vvesen, Om door soo lieven hant daer af te zijn genesen: Sy vvenschen, maer om niet; en die het stuck benijt, En draeght niet anders met als nepen van de spijt. Noyt is in eenigh feest de plaets soo vvel gemeten, Of daer is eenigh mensch die qualick heeft geseten: Het is op desen dagh en menighmael gebeurt, Dat vvaerder yemant lacht een ander vveder treurt. Pour avoir de tout, il faut avoir de cela.

[pagina 634]
Verhael Vol jammers en bedroghs, Dienende onder anderen tot een spiegel voor alle ouders, om acht te nemen op hare dochters. HEt is een oude spreuck, VVie menschen plagh te vlieden, En geeft hem in het vvout af-keerigh van de lieden, Die moet in syn bedrijf, en onder desen schijn, Een geest van boosen aert, of vvel een Engel zijn. Ick segge noch eenmael, vvie dickmael is verholen, En gaet veel buy ten s'vveeghs in dichte bossen dolen Verruckt in diep gepeys, daer is geen seggen aen, Syn breyn moet voor gevvis in vreemde bochten staen. Dit is van outs gelooft. Op op, verkleunde sinnen, Ick vvil een vreemt verhael hier over gaen beginnen, Ick vvil een selsaem stuck hier brengen aen den dagh, Dat al vvat jonckheyt hiet ten goede dienen magh. Een koop-man over zee, aen vvien de snelle baren En al de vvinden selfs nu lange gunstigh vvaren, Had gelt by een vergaert soo veel als eenigh man Met handel en geluck, te samen rapen kan. Hem vvas een jonge maeght een eenigh kint geboren, Een kint dat schijnen mocht van duysent uyt-gekoren, Een kint dat geestigh is en van een soeten aert, En daer aen vander jeught geen kost en vvort gespaert. Soo haest een roos ontluyckt, en toont haer rijcke gaven, Flucx zijn de byen daer om hen te mogen laven.
[pagina 635]
Soo haest de schoone maeght begon haer soeten tijt, Soo vvert de frissche blom van alle kant gevrijt. VVaer gelt en schoonheyt is, daer zijn gevvenste saken Die met een stille kracht de menschen gaende maken; Dit is van outs gevveest, en heden op den dagh Soo gaet het even soo gelijck het eertijts plagh. Euglottus onder al, een van de beste geesten, Een puyckje van de jeught, een lust van alle feesten, Die vought hem by den hoop, en dient gevveldigh schoon, Maer hy en al het volck zijn dienaers sonder loon. Misandre bleef geset, en liet haer niet genaken, Hoe schoon dat yder een of al de vrijers spraken; Hoe vvel dat yemant vleyt, hoe geestigh yder mint, Sy toont haer even-staegh tot paren ongesint. Schoon dat haer yemant noot, en dat de jonge gasten. Haer baden tot vermaeck, en op haer diensten pasten, Sy blijft geduerigh t'huys, en hout sigh bijster kort, En niet een mensch en vveet vvat aen de juffer schort. Hoe seer dat yemant klaeght van brant en minne-vvonden, Hy vvort van haer versmaet en veerdigh vvech-gesonden, Soo koel is haer gelaet. en vvaerom veel geseyt? Het schijnt dat haer de borst in ys besloten leyt. Of schoon haer eenigh vrient hier over komt te spreken, Sy recht de lieden af, en vry met harde streken: En of haer vader selfs tot echte banden riet, Sy blijft gelijckse vvas, en acht syn reden niet. Charinus is bedrouft, dat haer vervveende sinnen Zijn in haer groene jeught onvvilligh om te minnen; Hy vvenst haer bruylof-feest, hy vvenst eē schoone vrucht; VVant soo een eenigh kint dat maeckt hem staegh beducht. Dit vvas een groot verdriet voor al de jonge-lieden, Die met een vollen ernst haer trouvve quamen bieden,
[pagina 636]
En svveven om het huys: maer voor Euglottus meest, Die (vvaer hy vvesen mocht) is by haer metten geest. Hy vvas van snegen aert, en hadde lange jaren Veel steden door-gereyst, en landen om-gevaren; Dies had hy veel gesien, en menigh dingh bemerckt, Daer uyt de rouvve jeught haer breyn en oordeel sterckt. Hier quam de liefde by; die kan de menschen slijpen, Die kan de rouvve jeught en groene sinnen rijpen: Maer des al niet-te-min, al vvat hy oyt bedacht, Daer vvert door syn verstant geen voordeel uyt gevvracht. Euglottus, dus onthaelt, die light geheele nachten Geduerigh om-gevoert met vreemde na-gedachten; Hy vveet niet hoeter gaet, of vvatter schuylen magh, Dat hy een frissche blom soo bijster killigh sagh. Hy vveeght het selsaem stuck met vvel-bedachte sinnen, En noch en vveet hy niet vvat dat hy sal beginnen. Doch naer een langh gevvoel soo maeckt hy dit besluyt, En borst, als buyten hoop, in dese vvoorden uyt: VVat doet een vrijer niet om synen brant te stelpen! Al vvaer geen deught en baet, daer moet de duyvel helpen; Ick heb nu langh gedaen al vvat een eerlick man Ten dienste van een vrou te vvege brengen kan. Ick heb om niet beprouft vvat herten kan bevvegen, Nu vvort mijn grilligh hooft tot slimmer raet genegen. Ick vvil den afgront selfs en al het hels gebroet Bevvegen, soo ick kan, tot troost van mijn gemoet. Ick vvil de svvarte kunst en al haer naere streken Gaen nemen metter hant, ick vvil met nickers spreken, Ick vvil. maer niet te ver; daer is noch ander raet, Die my te deser uyr by menschen open staet. Doen Ammon vvas verlieft, en scheen van lust te sterven, Een vrient vol hoofs beleyt die deed' hem troost vervverven,
[pagina 637]
Alleen maer door een treck, dien hy den joncker vvees, VVaer uyt dat naderhant een vreemden handel rees. Ick vveet een ouden schalck, die vvoont hier by de bueren, Vol lagen, vol bedrogh, en duysent slimme kueren; Hy is een loose vos die al het rijck bedrieght, Die noyt gerust en slaept dan als de duyvel vvieght. Syn lust is quaet te doen, hy vveet verscheyde rancken, VVaer over boven al de vrijers hem bedancken; Daer is de lincker t'huys. vvant syn doortrapt verstant Dat speelt in volle kracht ontrent den minne-brant. Dien vvil ick eerst om raet op al mijn saken vragen, En vvat hy dienstigh vint dat vvil ick heden vvagen, Het gae dan soo het magh. VVanneer men hollen moet, Soo dienter niet gegaen als met een snellen voet. VVie eenmael heeft bestaen te danssen met de dvvasen, Die moet al verder in, die moet gevveldigh rasen, Die moetet al bestaen vvat bate geven magh; VVie stoutst hier gaet te vverck die doet den beste slagh. Terstont na dit gespreck gaet hy den lincker vinden, Een breyn vol slim beleyts, een seyl van alle vvinden; Die leent hem stracx het oir, en opent synen raet, En die vvort metter haest verandert in de daet. Let op het slim beleyt. Charinus hadde slaven, Die om een kleyn gevvin by dage moesten draven, Ten dienste van het volck dat hen ter huere nam, Maer keerden vvederom vvanneer den avont quam. Hier onder vvas een moor, die, mits syn geestigh vvesen En om syn klouck vernuf, van yder vvert gepresen; Hier vvist Euglottus van, hy sagher voordeel in. Oock uyt een kleyne saeck rijst dickmael groot gevvin. Hy doet hem door een vrient, een van de naeste bueren, Hy doet om kleynen loon den slaef in stilheyt hueren:
[pagina 638]
En na dat hem de Moor ten dienste vvas gebracht, Soo tijdt hy na het velt en geeft hem op de jacht. En als hy door het vvout een vveynigh heeft gereden, Soo daelt hy van het peert, en geeft hem na beneden; Hy roept dē huerlingh daer, en vraeght hem menigh dingh, En hoe het synen heer, en al de knechten gingh. Hy vraeght hem na syn lant, en vvaer hy is geboren, En door vvat ongeval syn vryheyt is verloren, En vvat hem daer ontrent of elders is geschiet, Maer dat hy vragen vvil, en vraeght hy efter niet. De slaef, in soete tael soo gunstigh aen-gesproken, Is door een stille vreught, gelijck een roos, ontloken; Hy biet den ridder eer, en doet hem goet bescheyt, En hem vvort meerder gunst en voordeel toe-geseyt. VVant als hy oorlof nam om na syn huys te keeren, Liet hem de jongelingh een goude kroon vereeren: En badt hem boven dien, den naesten sonne-schijn Hem vveder dienst te doen, en by te vvillen zijn. Dit pleeght de jongh-gesel vvel ses of seven dagen, En 't is hem groot vermaeck de Moor te mogen vragen: Ten lesten seyt hy dit: Hoort, Abdon lieve vrient, 'T is my een groote vreught van u te zijn gedient; Ghy hebt een geestigh breyn, en vry geen slechte streken, O vvout ghy maer een vvoort voor my ten besten spreken Aen haer dien ick bemin, en voor de schoonste ken, Ghy sout een preuve sien of ick oock danckbaer ben. Ghy sout haest konnen sien dat ickse kan vergelden Die oyt een gunstigh hert voor my te pande stelden; Ick segh u vryheyt toe oock heden op den dagh, Soo ick de minste gunst van haer genieten magh. De Moor in dit verhael die stont gelijck verslagen, Hy vvas in groot beraet hoe sigh te sullen dragen,
[pagina 639]
Of vvat hier in te doen; hy sagh den jongelingh, Hy sagh dat hem het leet tot aen het herte gingh. Hy sagh een droevigh nat hem op de vvangen vlieten, En van syn aengesicht tot op syn boesem schieten. Heer ridder, seyt de Moor, en quelt u sinnen niet, Ick vveet gevvisse raet en troost voor u verdriet. Ick vvil u met bescheyt ten vollen openbaren Al vvatter omme-gaet, en my is vveder-varen: Sy die ghy dus verheft, en soo volkomen vint, En acht ick geensins vveert van u te zijn bemint. O God van hemelrijck, hoe gaen des vverelts saken! De slaef die voor u staet die magh haer bed genaken; Besiet my soo ghy vvilt: Misandre, vveerde vrient, Heeft my noch dese nacht van hare jeught gedient; Heeft my noch desen nacht haer teeren schoot ontsloten, En ick heb menighmael haer soetste deel genoten, En dat na vollen eysch. en vvaerom langer praet? Dat ghy van herten vvenscht daer ben ick van versaet. Sy koomt in mijn vertreck en tot mijn koets genaken Met schoenen van cottoen, om geen gerucht te maken: Sy geeft haer in het bed, en streckt haer nevens my, Dies ben ick even 's nachts in stage slaverny. VVant schoon ick moede ben en vvensch te mogen rusten, En geensins ben geneyght tot spel en minne-lusten, Noch vvord' ick evenvvel by vvijlen op-gevveckt, Als sigh de jonge maeght ontrent mijn leden streckt. Maer eer het eerste licht de vverelt komt genaken, Soo vveetse na de kunstin stilheyt vvech te raken: En noyt en vveter mensch vvat datter is geschiet, Noch hoe een vuyle slaef een schoone maeght geniet. Zijt ghy nu tot de lust soo bijster seer genegen, Ick vveet tot u vermaeck al vry bequame vvegen;
[pagina 640]
Ghy sult haest zijn gedient, misschien noch desen nacht, Van al dat u gemoet uyt desen handel vvacht. De joncker vvas verschrickt als dit de moor verhaelde, Het scheen dat hem een droom door al de sinnen maelde; Dies sprack hy tot den slaef: 'T is seker datje raest, En dat u eenigh spoock de sinnen heeft verdvvaest. Ick houvv dat u een geest by nachte koomt bestoken, VVanneer u door den slaep het oordeel is gebroken. Ixion heeft een vvolck in ouden tijt gekust, En hielt door Iuno selfs syn vier te zijn geblust. Neen, heer, met u verlof, gingh Abdon vveder seggen, Het stuck is al te klaer, en niet te vveder-leggen, De vrijster, u bekent, is jae mijn eygen boel, Ten is geen spokery dat ick met handen voel. Ick vvetet voor gevvis, vvanneer de sonne-peerden Haer sullen metten dagh ontrecken van der aerden, En decken met den nacht geheel het aertsche dal, Dat sy al vvederom tot my genaken sal. Ick ken haer gansch bedrijf, ick hebbe vaste peylen, VVanneer sy is geneyght haer schoot aen my te veylen; Sy heeft my door een vvenck op heden doen verstaen Dat sy al menighmael voor desen heeft gedaen. Euglottus evenvvel en konde niet gelooven, Dat Abdon van haer eer Misandre kon berooven; Dies vvort hy gansch belust, te leeren uyt de daet VVat hier van vvesen magh, en vvatter omme-gaet. De nacht koomt onder-dies den hemel overtrecken, En met een duyster kleet de gansche vverelt decken; De vrijer tijt te vverck, vermont syn aengesicht, En neemt tot syn vertreck een solder sonder licht, Een vvonder rou gestel. daer gaet hy neder leggen, En laet hem van de moor in alle dingh geseggen:
[pagina 641]
Hy vint een slordigh bed, gelijck een slaef gebruyckt, Die sigh eerst moede vverckt en dan syn oogen luyckt. Daer is het stuck geset, en Abdon door-geslopen, En ick en vveet niet hoe in duyster vvech-gekropen; Daer light de Moor en ronckt, hy slaept den ganschē nacht, Tervvijl de jongelingh met angst syn kans vervvacht. Maer schoon of al het huys in stilheyt is gekomen, De deuren toe-gedaen, de lichten vvech-genomen, Van haer is geen gevvagh, men hoorter geen geluyt, Dies maeckt de jongelingh een vvonder vreemt besluyt. Hy denckt of dat de Moor (gelijck de slaven plegen) Tot lagen, tot bedrogh, tot rancken is genegen: Hy denckt of hem de bouf mocht brengen in den noot, Of om syn vuyl gevvin mocht geven aen de doot. Hy vvort by-naest gesint sigh uytet huys te maken, Maer kan, vermits de nacht, niet van de solder raken; Hy vreest te zijn gehoort, en dan te zijn verrast, En even voor een dief te vverden aen-getast. Maer eer de bleecke schrick verliet syn koude leden, Soo quam de jonge maeght al sachtjens aen-getreden: Een vvas-licht vvas haer keers, dat gaf een kleyne vlam, Die niemant vvert gevvaer of in het huys vernam. Haer socken van cottoen of sachter stof gevveven, En konden geen geluyt op trap of solder geven: Sy vvas met nacht-gevvaet verçiert gelijck een bruyt, Sy quam tot aen de koets, en blies haer keersjen uyt. Euglottus bleef geset. sy gingh haer neder-leggen, En hy ontfingh de maeght oock sonder yet te seggen; Syn vreese vvas gedaen, vermits hy vvert gevvaer Dat sy vvas nevens hem en hy benevens haer. Misandre vvas verbaest. sy voelt ontrent de leden Yet anders alsse plagh, onseker van de reden,
[pagina 642]
(Daer is een vvijt verschil hoe dat een edelman En hoe een moede slaef sigh hier generen kan;) Sy spreeckt Euglottus aen, sy gaet hem ondervragen, VVaer uyt in hem ontstaen soo dichte minne-vlagen; Ké, seytse, lieve vrient, en doet u niet te kort: VVaerom u jonge ziel soo quistigh uyt-gestort? Indien ick bidden magh, begeeft u om te rusten, De maet is oock een deught ontrent de minne-lusten. VVie al syn kost verslint ontrent het middagh-mael, Vint, als het avont vvert, syn tafel bijster schrael. Euglottus niet een vvoort; tot hem de gansche leden Zijn moede, zijn ontset, en dapper af-gereden: Doen gingh hy Ammons gangh. het vier vvert uyt-geblust, VVanneer men heeft gepeylt de gronden van de lust.
[pagina 643]
Hy gaet een korte vvijl in stilheyt overleggen, VVat hem nu staet te doen, en vvatter is te seggen: Maer sy dacht onder-dies vvat haren Moor ontbrack, Om dat hy niet een vvoort in al den handel sprack. VVat schorter, sey de maeght, vvat mocht u doch bevvegen, Dat ghy noyt stil en vvaert, en efter hebt gesvvegen? VVat ick u bidden magh, segh met een gunstigh vvoort VVat heden meer als oyt u leden heeft bekoort, VVat soo een grooten brant in u heeft konnen stoken, En vvaerom noyt een vvoort hier over uyt-gesproken: Geef hier doch reden van. Hier berst Euglottus uyt, En dondert over haer met vvonder hart geluyt: O sluyp-ziel sonder eer, ô schuym van alle vrouvven, VVie kan in dit geval syn gramschap vvederhouvven? VVie kan door redens kracht betoomen syn gemoet, Daer ghy ons dit verdriet, en u de schande doet? Laet ghy een rauvven slaef u teere vvangen kussen? En in u reynen schoot syn vuyle tochten blussen? O schant-vleck aller jeught! ô monster van het lant! Van vviens onguer bedrijf noyt mensch geschreven vant. Hoe menigh edelman heeft u vvel eer gebeden, Heeft u staegh aen-gegaen met al de beste reden, Heeft in u staegh gesocht syn troost en echte vvijf, En kiesje voor de trou dit schendigh tijt-verdrijf? O spijt! ô grousaem vverck dat noyt en is gevveten, Dat noyt vvat leven heeft syn leven sal vergeten! VVie sagher slimmer daet voor desen oyt geschien? VVie kander vuylder dingh in duysent jaren sien? VVat heb ick uyt-gestaen? vvat heb ick niet geleden, Als ick maer eens en dacht aen uvve teere leden? Ghy vvaert aen mijn gemoet gelijck een vveerde schat, En siet ghy zijt een poel van ick en vveet niet vvat.
[pagina 644]
Een kot, een goire kuyl, daer bengels, guyten, slaven, Is veyligh toe-gestaen haer lust te mogen laven. O schennis sonder gront! ô noyt bedochte smaet, Die al vvat leelick is in vuyl te boven gaet. Maer vvaerom meer geseyt? het is genough gesproken, Ick heb mijn lust gedaen, ick heb mijn leet gevvroken; Ghy blijft nu dieje zijt, een mors-houck van een bouf, En vveet dat ick voortaen u gunste niet en houf, V liefde niet en vvil. VVaer sal Misandre blijven? VVie kan haer killigh hert, haer bleycken mont beschrijven? Het scheen dat haer de ziel als van een donder-slagh Vermorselt, vvech-geruckt, en sonder vvesen lagh. Haer oogh is sonder glans, haer geest van haer gevveken, Haer mont is onbequaem om yet te konnen spreken, Haer breyn is buyten spoor, haer sinnen op de vlucht, En vvat haer adem blaest dat is een stage sucht. Euglottus maeckt hem op, en staeckt syn hevigh schelden, Hy vvenscht te mogen zijn te midden op de velden: De Moor doet hem geley, en vvijst den edelman Hoe dat hy met gemack van daer geraken kan. Daer gingh de vrijster aen: O God, doe my genade, Ick ben nu buyten hulp en even buyten rade, Ick ben nu buyten troost, ick ben, eylaes! ick ben In soo verbosten staet als ick een mensche ken. Ick ben nu sonder eer; ach! vvaer ick sonder leven, Ach! vvaer ick in de lucht tot flenters vvech-gedreven, Ach! vvaer ick van de zee geslingert aen de strant, Ach! vvaer ick van de storm begraven in het zant. Ach! vvare my geschiet dat Myrrhe quam te beuren, Dat vvare my een troost in dit ellendigh treuren: O! dat een harde schors mijn aensicht decken mocht, En dat ick noyt en sagh de stralen van de locht!
[pagina 645]
Ach! vvaer ick nu een boom ten midden op den velde, En datter niet een mensch van mijn verdriet en melde; Een boom en dien ick niet, my vought geen jeugdigh bladt, Ick ben mijn eere quijt, dat is mijn beste schat. Och of den hemel viel, en vvou mijn schande decken, En vvou mijn hooghste smaet met duyster over-trecken: Och of het aertsche dal ontslote synen mont, En slockte desen romp tot in syn diepsten gront. Och of dit hoogh gebou op my quam neder-storten, En vvou mijn herten-leet en drouve dagen korten: Och of den hooghsten bergh van boven neder quam, En in een oogenblick mijn droevigh leven nam. Noch isset niet genough. och of dit gansche vvesen, Dit groot dit vvonder Al te samen op-geresen, Quam vallen over my gelijck een groote baer, Soo datter niet een stuck van my te vinden vvaer. Dat is mijn hooghste vvensch. ô mocht ick dat vervverven, Ick vvou in dit verdriet met blijder herten sterven: Ick vvou, indien ick mocht, tot troost van dese pijn, Ick vvou, indien ick mocht, tot stof gemalen zijn. Ick vvou. maer vvat, och arm! vvat sal ick vorder vvenschen? Ick ben een slet, een sloir, een spot van alle menschen, Ick ben het snootste spoock dat oyt de vverelt sagh, Soo dat geen duyster hol mijn schuyl-houck vvesen magh. VVaer sal ick henen gaen? al deckten my de bergen, God sal my lijckevvel oock daer syn oordeel vergen: Al school ick alle tijt in plaetsen sonder licht, Noch stae ick even naeckt voor Godes hel gesicht. Al mocht ick met den vvint door al de vverelt vliegen, Noch kan ick evenvvel den Schepper niet bedriegen: Al daeld' ick in de zee en haer oneyndigh diep, 'T is open voor den Heer vvat hy te voren schiep.
[pagina 646]
Al mocht ick met de son door al de vverelt rennen, Noch sal dat vvacker oogh oock daer mijn sonden kennen: Al sonck ick even-selfs tot in den svvarten poel, God vond mijn bange ziel oock onder dat gevvoel. VVat raet dan, treurigh hert? ick vvil gaen henen dvvalen Door vvegen noyt besocht, door onbekende palen, Tot ick eens vinden sal een aertrijck sonder gras, Daer tot op heden toe geen levend dier en vvas: Daer niet een vogel singht, daer nimmer frissche boomen Haer toonen op het velt, of groeyen aen de stroomen: Daer niet als rotsen staen ontbloot van alle groen, Die niemant dienstigh zijn of eenigh voordeel doen. Daer vvil ick even-staegh mijn tranen laten vloeyen, Tot dat door mijn geschrey de beken sullen groeyen, Tot dat ick neder-sijgh uyt druck en ongeval, Tot dat ick even-selfs een beke vvorden sal. Hoe soet is oock de doot, als ons bedroufde sinnen Door eenigh svvaer gequel haer laten overvvinnen! De baer is dan een vreught, het graf is herten-vvensch, En siet dit is de stant van my ellendigh mensch. Maer t'vvijl haer drouf gemoet aldus bestont te klagen, Soo quam den dage-raet met haer vergulden vvagen, En bracht op haer karos het voor-spel van den dagh, Dies liet de juffer af van haer bedrouft geklagh. Sy neemt haer slechtste kleet, sy deckt haer naeckte leden, En is met stillen gangh ten huysen uyt-getreden, En vorder uyt de stadt: maer niemant is bekent VVaer dat na dit vertreck de vrijster is belent. Men heeft alleen verstaen dat sy is komen dolen, Daer seker kluysenaer, in't dichtste vvout verholen, Sat in een diep gepeys: en dat hy haer vernam Daer sy (des onbevvust) ontrent syn vvoningh quam.
[pagina 647]
Dat sy daer met verdriet haer sonden quam verfoeyen, En scheen als even-staegh in tranen vvech te vloeyen: Dat sy haer maer lijf vvou smacken in den stroom, Dat sy haer teeren hals vvou hangen aen een boom: Dat sy haer met een mes vvou in den boesem steken, Om op haer eygen-selfs haer leet te mogen vvreken; Maer dat de goede man haer beter dingen riet, Soo dat haer drouve ziel het leven noch geniet. Dat sy den heremijt haer sonden had beleden, En van hem vvas getroost met al de beste reden Die God den menschen geeft: maer datse lijckevvel Den troost niet aen en nam, maer bleef in haer gequel. Dat hy de juffer gaf een grof en selsaem laken, Om van die slechte stof voor haer een kleet te maken:
[pagina 648]
Dat sy na dit onthael gingh dieper in het vvout, En dat geen mensch en vveet vvaer sy haer vvoningh houdt. Dat hy in haer vernam een vvonder groot berouvven, Met opset noyt een man na desen aen te schouvven: Dat sy nu steke-blint voorseker vvort gemeent, Mits sy geduerigh treurt en sonder eynde vveent. Haer aensicht, sey de man, en eertijts roode vvangen Die zijn door bleecke vervv als met de doot bevangen, Haer geesten sonder vreught, en staegh in diep gepeys, Haer aders sonder bloet, haer leden sonder vleys, Haer borsten vvonder blau door kracht van harde slagen, Soo datse vvonder vreemt en bijster deerlick sagen, Haer oogen stonden hol en in het breyn gedruckt, Haer vlechten, eertijts schoon, by vloeken uyt-geruckt, Haer vvesen als een schim. sy gaet ontrent de beken, En siet hoe seer de jeught van haer is af-gevveken, En dat is haer vermaeck. sie daer een jonge maeght, Die haer mismaecktheyt prijst, en van haer schoonheyt klaeght. VVanneerse slapē vvilt soo neemtse groote steenen, En neyght daer op het hooft, en moede van te vveenen Vernieut haer tot den druck. haer spijs is anders niet Als vvortels uytet bosch en vvater uyt de vliet. Sy vvenscht voortaen niet meer in haest te mogen sterven, Sy vvil eerst beter troost van haren God vervverven; Sy vvil dat eerst de geest haer in den boesem straelt, Eer datse neder-sijght of in den grave daelt. Men hoorde voor het lest haer goede dingen seggen, Die als een vveerde schat zijn dienstigh op te leggen; Men sagh hoe sy haer vvrongh en by den haire track, En tot haer eygen ziel in deser vougen sprack: De duyvel is van outs een meester om te liegen, Hy kan, door slim beleyt, een vrome ziel bedriegen;
[pagina 649]
Hy brenght, door enckel list, de menschen in gevaer, VVant hy vvas over langh een duysent-konstenaer. VVanneer hy tot het quaet ons herten vvil bereyden, En tot syn duyster vverck en van haer plichten leyden, Soo stelt de lincker vast, dat al het slim bejagh Noyt ruchtbaer vvorden sal, of komen aen den dagh. Hy toont ons (soo het schijnt) een kamer sonder glasen, Een stil, een duyster hol, een lock-aes voor de dvvasen: Hy seyt ons boven dien: VVat hier oyt vvort gedaen Sal in een stage nacht versegelt blijven staen. Maer in het stil geheym (dat duyster schijnt te vvesen, En vvaer noyt gulde son of mane komt geresen) Daer is een groote schuyf ter zijden af gemaeckt, Die veerdigh open gaet schier eerse vvert geraeckt. En als het leelick stuck ten vollen is bedreven, Soo vveet die loose vos een helder licht te geven; En stracx vvort dan gesien, als in den hellen dagh, Al dat verholen scheen, en in het duyster lagh. Daer berst de schennis uyt, als in haer volle leden, En vvort van alle kant gevveten in de steden, Geroepen in het lant, en vvaer men menschen vont, Dies lacht de vuyle geest als met een vollen mont. Bedrieger, als ghy zijt, vvat hebje niet gelogen! VVat hebje my verleyt, en uytet spoor getogen! O vvee dat ick mijn oir aen u oyt open gaf! Ghy zijt een leugenaer oock van den eersten af. Ghy zijt die ons gemoet van eere kont berooven, O dat geen jonge maeght u meer en moet gelooven, O dat u noyt de macht en vverde toe-gestaen Om yemant oyt te doen dat my is aen-gedaen. O vvoude nu ter tijt het aertrijck my verslinden, VVant daer en is geen troost voor mijn verdriet te vinden;
[pagina 650]
Mijn ziel die light en vvoelt als in een stage doot, VVant daer is helsche pijn oock binnen desen schoot. O God, als ghy den mensch laet tot syn eygen selven, VVaer heen en valt hy niet! by sal hem kuylen delven Tot inder hellen selfs, tot in den afgront toe, Hy sijght geduerigh af, en niemant vveter hoe. Oock van een kleyn begin, en van geringe saken, Soo kan men tot een val in korter stont geraken; 'T een quaet brenght 't ander in, het oogh verleyt dē geest, En stracx soo vvort de mensch een onvernuftigh beest. De beste van den hoop tot aen de vvijste lieden, Soo God hen niet en stijft en kan het niet ontvlieden; Eylaes! dit aerden-vat is al te lijdigh kranck, Het soeckt, men vveet niet hoe, syn eygen onderganck. En schoon vvy menighmael nae goede dagen trachten, Het vleesch noch even-vvel vermeestert ons gedachten, Vermeestert alle tucht, oock schoon men die bevvaert, En siet, dit is de stant van onsen broosen aert. VVat ist dat my bedorf? dat eerst mijn hert vervoerde, Dat my door vuylen brant de teere sinnen roerde? Eylaes! 'k en vvetet nau hoe dat ick eerstmael viel, En vvat het vier ontstack in mijn beroerde ziel. By trappen vvort de mensch van sonden in-genomen, En soo ben ick, eylaes! in dit verdriet gekomen, By trappen quam de lust in dit ellendigh hert, Tot dat ick van het vleesch geheel beseten vvert. Mijn vader vvas te slap, en ick van teere jaren, En vrijsters inder jeught zijn vvonder broose vvaren, Sy vvorden haest ontçiert, en al te licht besmet, Indien men nier mee ernst op al haer vvegen let. Het is licht goet te zijn, vvanneer men is verscheyden Van dat ons svvack gemoet ten quade kan verleyden;
[pagina 651]
Dus sooder yemant vvil van lusten zijn bevrijt, Al vvat de sinnen terght is nut te zijn gemijt. Onthout dit, soete jeught; ick spreke van gevoelen, Ick vveet vvaer uyt de lust in my began te vvoelen, En hoe die vorder gingh, en vvat mijn hert verriet, En vvat tot mijn bederf ten lesten is geschiet. VVat sal ick nu bestaen? vvaer sal ick henen keeren? Sal my te deser uyr de vvan-hoop overheeren? Sal ick nu t'ondergaen, en smelten in verdriet? O God, mijn eenigh heyl, ick bidde, lijtet niet. De sonde die vvel eer in Sodom vvas bedreven,Ga naar margenoot+ Die vint men in u Boeck aldus te zijn beschreven, Als datse grousaem vvas en vander aerden klam, Ia boven in de lucht tot aen den hemel quam. Maer die na rechten eysch u liefde vvil bemercken, Vint dat u vader-gunst gaet boven alle vvercken Die oyt door uvve macht voor desen zijn gemaeckt, En siet! dit is een troost die my de ziele raeckt. Genade, lieve God, genaed' is mijn begeren, VVilt al dat vvan-hoop smaeckt uyt mijn gedachten vveren; Daer is een stage vvorm die my geduerigh knaeght, En mijn benaeude ziel tot inder hellen jaeght. Genade, lieve God, vvat kan ick anders seggen? Ick vvil mijn drouven mont in stof en assen leggen, En kirren als een duyf, en pijpen als een kraen, En noch sal lijckevvel mijn ziele niet vergaen. Ick voel een stillen galm in mijn gedachten spreken, Die stijft mijn svvacke ziel al vvasse schier besvveken. Hoe zijt ghy, lieve God, soo goedigh aen den mensch? Mijn druck verkeert in vreugt, mijn leet in herten-vvensch. Ick vveet op heden danck oock aen mijn snootste sonden, Daer heb ick even troost en voordeel in gevonden,
[pagina 652]
Door Godes hooghste gunst. Een slange vol fenijn, Na rechten eysch gebruyckt, die kan noch dienstigh zijn. Het leste dar de man heeft van de maeght vernomen, Dat vvas een drouf gesangh uyt haren mont gekomen; Sy bleef tot inder nacht gedoken in het rijs, En haer verdrietigh liet dat gingh op dese vvijs. Ziel-svcht. Op de wyse Als Thyrsis al de nacht, &c. LAest als mijn droeve ziel Met innerlick geklagh Hare sonden over-sagh, Wast dat haer dit ontviel: O los gepeys, En dertel vleys, Waer hebje my gebracht! Ick ben versoncken in een droeve nacht; Dies sal ick, ô Heer, Staegh en even seer, Nu en immermeer Kermen, kermen, kermen. Wilt doch mijner eens ontfermen, Dat ick leve t'uwer eer. Al wat ick eertijts socht Met een ongetoomde lust, Daer en vond ick nimmer rust, Als ick het recht bedocht. O los gepeys, En ydel vleys, Hoe speelt ghy met de jeught! Ghy biet ons slechts maer schuym en schijn van vreugt. Ach! de geyle min, Soet in haer begin, Doet mijn droeven sin Kermen, kermen, kermen. Wilt doch mijner eens ontfermen, En weest, Heere, mijn gewin. Ick soeck mijns hertsens wensch Niet in dat de werelt roemt, Of yet dat men schoonheyt noemt, Ick word' een ander mensch. O los gepeys, En ydel vleys, Verlaet nu dit gemoet. Ghy zijt, ô God, alleen mijn hoogste goet; Dies sal ick voortaen Treurigh voor u staen, Of geduerigh gaen Kermen, kermen, kermen, Tot ghy mijner sult ontfermen; Siet, ô Heer, u maget aen. Maer vvaerom, bangh gemoet, vvilt ghy mijn ziele quellen, En dalen met verdriet en vvan-hoop inder hellen? VVie God uyt vvaer berou in heete tranen bidt, Die vint ten lesten troost oock daer hy treurigh sit. Ick vvil van God behulp, en heyl, en segen vvachten; Een recht gebroken hert en kan hy noyt verachten: Hy sal noch dit gemoet eens trecken uyt de pijn, Indien niet in het vleesch, het sal hier namaels zijn.
[pagina 653]
De doot die God de Soon heeft eenmael vvillen smaken, Het bloet by hem gestort dat sal my suyver maken; Hoe grousaem dat ick ben, dit stel ick heden vast, Schoon al het hels gespuys met open kele bast. Ick gae dan vvaer ick magh, ick vvil door bossen kruypen, Oock schoon daer eenigh dier mijn bloet mocht komē suypē ; Mijn loop die is volbracht, mijn tijt is uyt-geleeft, Ick reyse tot het volck dat inder hooghten svveeft, Dat voor den Schepper staet, en uyt syn heyligh vvesen Kan diepe vvonders sien, en hooge saken lesen. O God, mijn hert verheught oock in dit ongeval, Ontfanght mijn bange ziel als die verbuysen sal. Reynaldus uyt syn kluys ter heyden in gevveken, Die hoorde met vermaeck de drouve vrijster spreken; En daer op kreegh de man een soet en diep gepeys, Hy vvou, indien hy mocht, oock scheyden uytet vleys. Hy sey, na dit gespreck, haer op verscheyde stonden By hem te zijn gesocht, maer noyt te zijn gevonden; Soo dat hy niet en vveet of sy noch heden leeft, Dan ofse sonder lijf en met de geesten svveeft. Als dit Euglottus hoort na rechten eysch vertellen, Daer hy in vreughde sat ontrent syn met-gesellen, Soo vvort hy gansch beroert tot aen syn ingevvant, En in syn grammen geest ontstont een heeten brant. De ziel vvort hem verruckt, hy voelt syn hert bestrijden Door jammer, herten-leet, en enckel medelijden: Hy roept den Moriaen, hy vraeght den lincker af, VVat hem den eersten gront tot desen handel gaf. De moeder (sey de slaef) die vvas haer vrough ontvallen, En dat vvas d' eerste trap van dit oneerlick mallen: De vader is een man die op geen saken let, Als dat hy tot gevvin syn fuycken open set.
[pagina 654]
Dies mocht ick met gemack de jonge vrijster spreken, En gingh haer dickmael aen met ongemeene treken. Ick heb in 't machtigh hof van Persen eens verkeert, Daer heb ick van een Turck een slimmen greep geleert. Ick vveet door selsaem kruyt, en door een listigh jocken, En vvoorden van de kunst de vrijsters aen te locken; Ick vveet dat in het lant geen vrijer oyt en vvist, En vvat ick dus bestont en heeft my noyt gemist. Ick kond' aen haer gelaet en aen haer oogen mercken, VVanneer de gulle jeught in haer begon te vvercken: Dan vvist ick bever-geyl, en ander vreemt bejagh, Te mengen onder een, te brengen aen den dagh. Ick seyde, dat het vvas bequaem om af te drijven Al vvatter schorten magh ontrent de jonge lijven, Al vvatter schorten magh ontrent een teere maeght Die van een vreemt gevvoel in hare leden klaeght. Dit namse vviliigh op, maer vvas, eylaes! bedrogen, Ick haddet al versiert en uyt den duym gesogen; 'T en vvas geen heylsaem gras, maer vvel een hitsigh kruyt, Niet dienstigh voor een maeght, of voor een jonge bruyt: Maer voor een ritsigh vvijf, dat staegh haer geyle leden De lusten over-geeft, al vvortse noyt gebeden: Hier door vvort haer gemoet soo krachtigh op-gevat, Dat sy tot aen de ziel in heete driften sat. En als dit op den dagh by haer vvas in-genomen, Soo vvist ick inder nacht in haer vertreck te komen; Ick vvistet voor gevvis hoe datse vvas gestelt, En vvat een vreemt gevvoel haer teere sinnen quelt. De duyf vvas sonder gal, sy sliep met open deuren, Als slecht en onbevvust vvat datter kan gebeuren: Daer vvas geen snege vrou ontrent het huys-beslagh, Daer vvas geen moeder-sorgh die na de dochter sagh.
[pagina 655]
De vader vvoelde staegh: ick kon de man believen, Als ick hem maer en sprack van gelt of vvissel-brieven, Van handel op de beurs, van schepen op de ree, Van neringh in het lant, of voordeel uyte zee; VVant dan vvas syn gemoet soo bijster op-getogen, Dat hy noyt recht en sagh hoe seer hy vvert bedrogen: Syn hert vvas staegh besorght om groot en machtigh goet, Maer hy en slough geen oogh ontrent syn eygen bloet. Ick dan ontrent haer bed in stilheyt neer-geseten, Geliet my gansch besorght om haren staet te vveten; Ick voeld' haer rassen pols en snellen ader-slagh, En seyde vvat haer baet of hinder geven magh. En onder desen schijn soo quam ick somtijts raken Dat ick en mijns gelijck noyt eens en moet genaken: Ick sagh haer teere borst soo vvit gelijck een svvaen, Die voor een svvarten moor noyt open had gestaen. Noch vvist ick even dan een langh verhael te maken Van mijn beroemde stam, en diergelijcke saken: Ick seyd' haer menighmael, Al ben ick maer een slaef, Mijn vader is een vorst en meer als eenigh graef. Mijn moeder is vvel eer uyt koninghs bloet gesproten, En ick heb even-selfs voor desen eer genoten; Ick vvas in grooten staet ontrent mijn eersten tijt, Maer ick ben naderhant gevangen in den strijt. En naer ons lants gebruyck met ketens vast gebonden, En uyt het velt gevoert, en uyt het lant gesonden, En voor een slons geveylt, en voor een slaef verkocht, En ick en vveet niet hoe hier in het lant gebrocht. Maer (ick ben des gevvis) de kans sal vveder keeren, En ick sal met gevvelt den vyant overheeren. Een die de sterren kent heeft dit geval voorsien, En stelt de dagen vast vvanneer het sal geschien.
[pagina 656]
De tijt dient af-gevvacht. Ick seyde dese saken Met vvoorden, goet bescheyt, en vry met stijve kaken. Misandre nam het aen vvat by my vvert geseyt, En is alsoo verschalckt, en van het stuck geleyt. En vvaerom meer verhael? ick ben soo ver gekomen, Dat ick haer beste pant ten lesten heb genomen, Dat ick tot mijn vermaeck haer bloemtjen heb gepluckt, Dat noyt geen edelman of ridder is geluckt. Ghy quaemt al menighmael ontrent haer venster spelen, Om door een soet geluyt haer sin te mogen stelen; Ghy droeght met uvvs gelijck de koude vander nacht, Als ick den soeten tijt met vreughden overbracht. O vrijers (seyd' ick dan) ghy slaet u soete luyten, En queelt een aerdigh liet, maer blijft hier efter buyten; Ick hebbe datje soeckt, de lust van hare jeught, Ick hebbet inder daet dat ghy niet hebben meught. Daer zijnder in het lant die vander vrouvven saken Gevoelen vvonder hoogh, en groote dingen maken; Als of in haren schoot het meeste vvonder lagh, Dat oyt naeu-keurigh oogh hier opder aerden sagh. Casteelen vol çieraet, vertrecken, nette salen, Daer in het vvacker oogh en al de sinnen dvvalen, Iae schier de gronden selfs van dit gevveldigh Al, Maer ick en ben voortaen niet meer van dit getal. Ick hebbe des genough en maer te veel genoten, In vougen dat het vverck my dickmael heeft verdroten: Men sietet alle daegh, 't en is geen vreemde saeck, Het soet te veel gebruyckt verliest syn eerste smaeck. Dus koest de slimme gast, dus gaet de lincker vveyen, Hy is van vveelde sat en moede van pasteyen. Vriendinne, vvieje zijt, getrout of jonge maeght, En doet niet onversocht, en geeft niet ongevraeght.
[pagina 657]
Als dit de joncker hoort, hy kan het niet verdragen, Hy greep den slimmen guyt, en gaf hem duysent slagen, Hy trof hem op den kop dat hy ter aerden viel, En gaf in haesten uyt syn God-vergeten ziel. Euglottus gansch ontset van soo vervloeckte kueren, En kan in syn gemoet van jammer niet gedueren: Hy siet, en hy beklaeght, het deerlick ongemack, Vermits hy tegens haer soo bijster vinnigh sprack. Hy geeft hem in het vvout, hy gaet Misandre soecken In bosch, in dal, en bergh, in alle vverelts hoecken: Doch hy ontmoetse niet al doolt hy langen tijt, Maer vont daer in het vvout een ouden heremijt. Die gingh, op syn versoeck, van al het stuck gevvagen, En van haer diep berou, en van haer droevigh klagen, En hoe sy noyt vermaeck in haren druck en schiep, Maer staegh tot haren God van ganscher herten riep. En hoe sy door het leet hem docht te zijn verdvvenen, Om datse naderhant hem noyt en is verschenen: En dat hy dickmael heeft gedachten over haer, Als ofs' oock in een rots of boom verandert vvaer. Euglottus niet vernueght door soo bescheyde reden, Gaet efter op een nieu door al de velden treden, Gaet dolen sonder rust tot hy een bosjen vont, Daer op een gaven boom aldus geschreven stont: VVel-eer vvas ick een maeght van duysent uyt-gelesen, Jck had ter rechter tijt een vrouvve konnen vvesen, Maer dat heb ick versuymt. my trof een svvaer geval, Dat ick niet melden derf, maer eeuvvigh svvijgen sal. Dit segh ick niet-te-min: O boosvvicht! ô verrader! O loos heyt van een slaef! ô slechtheyt van een vader! Gaet, leser, 't is genough. ick vvensch u goeden dagh; Voor my, ick ben vernought als ick maer vveennen magh.
[pagina 658]
Soo haest het kort gedicht vvas by hem uyt-gelesen, Is door syn drouve ziel een hooger leet geresen: Hy staet van druck verbaest, en is gelijck versteent, En houtet voor gevvis dat hem de letter meent. VVel, seyt hy, drouve maeght, vvoont ghy hier in de velden, Soo moet oock desen boom van mijne droufheyt melden; Hy moet een vaste peyl, hy moet getuyge zijn Soo vvel van mijn verdriet, als van u svvare pijn. Of zijt ghy nu misschien gescheyden uytet leven, Soo laet u drouve ziel hier eenmael komen svveven, En leest my dit geschrift. Hy snijt daer in den bast Een letter kleyn genough, maer die geduerigh vvast: Vriendinn', ick kenne schult, en mocht ick u genaken Ick vvou een aerden klomp met u te samen maken; Of zijt ghy nu gescheept in Charons svvarten boot, Soo vvensch ick anders niet als slechts een rasse doot. Na dat de jongelingh het veersjen heeft geschreven, Soo is hy noch een vvijl ontrent den boom gebleven: Het schijnt syn hert verdort te midden in het groen, Dies gaet hy overluyt aldus syn klachten doen: Ellendigh als ick ben, vvat heb ick gaen beginnen? VVat heb ick aengerecht door ongetoomde sinnen? Ick ben eerst dol gevveest, door brant en minne-lust, En haer, mijns hertsen-vvensch, die heb ick uyt-geblust. 'T is seker dat het stuck, gelijck het is gelegen, Verdiende voor gevvis een vvonder groot bevvegen, Een roeringh van den geest. Maer vvat ick onderstont, Dat vvas verkeert gevvoel, en uyt een quaden gront. VVaerom een svvacke vrou soo lijdigh door-gestreken? En als in't graf gedout door fel en vinnigh spreken? Ist soo een grousaem stuck dat by haer is gedaen, Dat sy moest ballingh zijn en uyten lande gaen?
[pagina 659]
Ick sie dat Moses selfs vvel eer heeft uyt-gekoren Een vvijf van vreemden aert, gesproten van de Moren: En dat God boven dien vvas uytermaten gram, VVanneer het Mirriam en Aron qualick nam.Ga naar margenoot+ VVel magh een svvarte Moor met vvitte menschen paren, VVaerom in dit geval soo bijster uyt-gevaren? De guyt die beeld' haer in dat hy van hoogen stam, Dat hy van edel bloet, en niet van slaven, quam. 'T en is soo selsaem niet dat list en kunstigh liegen Een vrou, een aerden vat, een vrijster kan bedriegen: Dat vvonder, als ick vveet, is vry al meer gebeurt, En dit ellendigh stuck is vveert te zijn betreurt. Ick hadde felle vvraeck en gramschap moeten mijden, VVant hier vvas niet bequaem als enckel mede-lijden: Maer ick ben vvreet gevveest, en heb een jonge maeght Met schelden uyt de stadt en in de doot gejaeght. Dies ben ick op mijn selfs, en niet op haer, verbolgen, En vvil haer in het vvout en op de rotsen volgen: 'K en vvensch voortaen niet meer als druck en ongeval, Tot my de bleecke doot ter neder leggen sal. Het vvoort is nau geseyt, hy geeft hem om te dvvalen Of op een hoogen bergh, of in de lage dalen: Het scheen dat hem een geest or eenigh monster dreef, Maer niemant is bekent vvaer hy ten lesten bleef. Een harder daer ontrent die hadde seven dagen Gelet op syn gevvoel, en op syn drouvigh klagen, Gelet op syn bedrijf, en vvaer hy veeltijts gingh, Maer hy verloor in 't lest den drouven jongelingh. Dit vvas van stonden aen door al het lant gevveten, En door het gansche rijck ten luytsten uyt-gekreten. De Faem is vvonder bly als sy yet seggen magh Dat beter stille bleef, en in het duyster lagh.
[pagina 660]
Maer hoort vvaer op het lest de vrijster is gebleven, En vvat het eynde vvas van haer ellendigh leven: Sy had een kuyl gemaeckt, en dat met eygen hant, Daer lagh haer mager lijf begraven in het zant, Maer niet gelijck het sou; haer kracht die vvas gebroken, En daerom vvert haer graf maer vveynigh toe-geloken: Het deel gelijcke-vvel daer schaemt' haer palen streckt VVas met een dichte kley ten vollen overdeckt. De reste van het lijf, vermits haer kranck vermogen, Is met een dunne stof maer vveynigh overtogen: Haer mont lagh om-gekeert, en in het zant geprent, VVt vreese (soo men hout) van noch te zijn bekent. Sy had daer op een boom haer lesten vvil geschreven, En, schoon dat sy vergingh, de letter is gebleven; Dies als een reysend' man quam daer ontrent te gaen, Soo vint hy inde schors aldus geschreven staen: Hoort, vvieder immer koomt aen desen kuyl getreden, Hier light een vrijster in, ghy deckt haer bloote leden; 'K en eysch geen jeughdigh kruyt, en min een rose-krans, 'K en ben niet anders vveert als slechts een vveynigh zants. Daer scheen noch onder-aen yet by-gevoeght te vvesen, Maer vvatter yemant doet, hy kan het geensins lesen; Men hout dat sy naer eysch haer sin niet uyt en schreef, Mits aen haer svvack gestel geen kracht meer over-bleef. Mijn penne, 't is genough. laet ons niet vorder melden VVat druck en herten-leet den drouven vader quelden, VVanneer hy dit vernam. Staet hier ten lesten stil, My dunckt dat onsen inct niet langer vloeyen vvil. Let slechts hoe dit bejagh ten lesten is gevvroken; Voor-eerst is aen de Moor syn loose kop gebroken: De maeght, vvel eer gevleyt, bevvoont het een saem velt, Daer sy van herten-leet, van noot en honger smelt.
[pagina 661]
De joncker gaet en dubt, als in het breyn geslagen, En vint geen ander vreught als in geduerigh klagen: De vader boven dien en vont noyt blijden dagh, Tot hy van haer verschiet, en in den grave lagh. VVat is de lust een spoock! vvat is oneerlick minnen Een helle voor de ziel, een duyvel in de sinnen, Een grouvvel in het lant, een adder in het huys! Bevvaert, ô reyne Geest, ons hert en sinnen kuys.	margenoot+ Genes. 19.13. margenoot+ Siet Num. 12.1.