[Medecinale grontregels en zededichten]
Hier volgen eenige medicinale grondt-regels, uyt Hippocrates Aphorismen, dewelcke als voor gods-sprake van oudts zijn gehouden geweest.
Soo ghy, door loop van langen tijt,
Verswackt en gansch verhongert sijt,
Soo leert de reden, lieve vrient!
Dat u geen spoedigh voedtsel dient:
Maer leedje korts maer hongers-noot,
Soo bijt dan veerdigh in het broot.
Uw' maegh is best, om metter spoet,
En niet met traegheyt, zijn gevoet.
Ghy die een onreyn lichaem voet,
Weet, dat het u maer hinder doet.
Met dranck verquickt veeleer het bloet,
Als het door vaste spijse doet.
Leert hier den aert van alle kost:
Wat haest verteert, wort haest gelost.
Een die, sijn jonge dagen langh,
Is hart in sijnen kamer-gangh,
Die wordt ontrent den ouden dagh
Vry weecker, als hy voortijts plagh.
En ghy, die jongh hartlijvigh waert,
Krijght oudt gewis een sachter aert.
Vraeght yemant, wat'er voor een man
Den honger best verdragen kan:
Voor eerst, die na sijn eynde gaet,
Maer dan noch is in goeden staet;
Daer na een, die niet meer en wast,
En schaet'et niet, schoon dat hy vast;
Maer yemandt in sijn jeughdigh bloet,
Lijdt hinder als hy vasten moet;
Doch kinders van een blijden geest,
Die schaet'et vasten aldermeest.
Wanneer de slaep een mensch vermoeyt,
Dan schijnt'et dat de sieckte groeyt;
Maer soo de rust hem wel bekoomt,
Soo dient geen vorder leedt geschroomt.
Slaept ghy of waeckt ghy boven maet,
De kunst, die schat het beyde quaet.
Een oudt mensch, tot verdriet gewent,
Die leet en sweet en moeyten kent,
Draeght vry al beter sijnen last,
Als doet een jonck en weligh gast.
Ons tijt is kort, de kunste langh,
En kans neemt veerdigh haren gangh;
Oock heeft het proeven sijn gevaer,
Al leeft'er yemandt hondert jaer.
| |
En schoon men yet met oordeel doet,
Noch vint men dickmael tegenspoet;
Dies moet niet slechts de medicijn
In all's geset en wacker sijn;
Maer oock de kranck' en sijnen vrient,
En wie hem in de sieckte dient,
Heeft staegh te letten op het stuck,
Of hem genaeckt groot ongeluck;
Dan noch al wat van buyten koomt,
Is hier oock nut te sijn geschroomt.
Te luttel of te veel gevoet,
En dede noyt het lichaem goet.
Gesellen! als het wesen moet,
Dat ghy verswackte deelen voet,
Of ledigh maeckt een vollen darm,
Of maeckt verkoude leden warm;
Of yemant na den eysch verkoelt,
Wanneer hy sich te brandigh voelt.
Ghy doet uw dingen niet te ras,
Want dat noyt yemant goet en was;
Maer wat men met gemoede doet,
Dat houd' men voor den besten voet.
Een koorts ontsteken in den herft,
Maeckt dickmael dat de mensche sterft;
Maer sieckten in de lente-tijt,
Die wordt men vry al lichter quijt.
In alle sieckten, kort of langh,
Is best een sachte kamer-gangh.
Die spijse geeft een siecken vrient,
Die maer gesonde lieden dient,
Doet hinder aen den siecken man,
Daer hy een kloecken baten kan.
Als aen een vrou, die swanger gaet,
De borst in haest ter neder slaet,
Houdt vast, dat om dit ongeval,
De vrucht haer niet belachen sal.
Die 's nachts veel nats te loosen plagh,
Heeft weynigh afgangh op den dagh.
Noyt prees ick al te vetten bruyt,
Vermits het vet de moeder sluyt.
U dient een schraelder, lieve vrient,
Wilt ghy van kinders sijn gedient.
Die van een Soontjen swanger gaet,
Heeft veel een schoon en bly gelaet;
Maer gaetse van een Meysjen swaer,
Soo is haer wesen niet te klaer.
Veel te vreten, langh te vasten,
Is noyt goet voor jonge gasten;
Wilje sijn in goeden staet,
Houdt in beyd' de middel-maet.
Als yemant eerst heeft bloet gespout,
Soo hy dat namael weder hout,
En dat'er daerna etter koomt,
Soo wort'er eenigh quaet geschroomt.
Ontrent het deel daer yemant sweet,
Daer spreeckt de kunst: hier is'et leet.
Een stage koorts ten derden dagh,
Niet sachter als'er voormaels plagh,
Sal naderhandt niet stille staen,
Maer vry al harder wegen gaen:
Maer slijtse met dien eygen tijt,
Soo is het quaet sijn angel quijt.
|
|
Auteursrechtvrij