|
| |
| |
| |
Onlust, midden in de lust, plotselick verweckt.
Is 't niet een selsaem werck? dat niet en is te krijgen,
Daer siet men alder-eerst de lusten henen stijgen.
Geen vrucht is aengenaem; geen ooft en is'er soet
Dat iemant plucken magh, al eer hy klimmen moet.
Wat iemant moeyte kost, dat sal hem wel bevallen,
En waer het lijven gelt, daer wil de jonckheyt mallen;
En schoon men over-al van dese rancken melt,
Een acht ick heden nut, en hier te zijn gestelt:
Aen seker Edelman, begaeft met goede zeden,
Maer door sijn gulle jeught geweken uyt de reden,
Ontmoet een jonge vrou, dien eygen maent getrout,
Die hem sijn hart ontstal, en staegh gevangen hout.
Haer schoonheyt, wacker oogh, en soet bevallick wesen
Wort vast in hem geset, als wonder hoogh gepresen.
Waer dat de Jonker gingh, haer beelt was daer ontrent,
Het schijnt hem in het breyn of in den geest geprent.
Hy doet al wat hy kan, en als de linckers plegen,
Die, met eens anders smaet, tot mallen zijn genegen;
Hy treet haer gangen na, hy lonckt, hy sent, hy schrijft;
Maer vint dat haer gemoet in eer versegelt blijft.
Al stelt hy schoon te werck verscheyde minne-streken,
Sy staet op haer verset en weygert hem te spreken.
Hy troetelt haer het oogh, en vleyt haer door een brief;
Maer sy heeft even-wel haer echte plichten lief.
't Geviel op desen tijt en onder dese saken,
Dat sy met haer gesin gingh buyten haer vermaken,
En Hylas haren man, een breyn van hoogh verstant,
En 't maeghschap weder-zijds de beste van het lant.
Een lustigh buyten-hof omringht met schoone dreven,
Dat aen een Koningh selfs vernoegen konde geven,
Was doenmaels haer verblijf, om daer een ruymen tijt
Te leven met vermaeck, en buyten alle nijt.
Als Probus dit vernam, sijn hert dat scheen te sluyten,
Hy maeckt hem uyt de stadt, sijn brant die drijft hem buyten,
Hy stelt hem in gebaer als of hy jagen wou;
Maer 't wilt, dat hy vervolght, dat is een jonge vrou.
Hy geeft hem naer het Slot met wonder groot verlangen,
Daer in sijn gansche lust, sijn harte leyt gevangen;
Hy dwaelt'er staegh ontrent, tot dat hem Hylas sagh,
Die hiet hem wellekom, soo gunstigh als hy magh;
Hy noot hem boven dien, om daer te blyven eten
(Want 't geen de Joncker socht en kond' hy niet geweten),
Maer Probus sloegh het af, schoon tegen sijn gemoet;
Het schijnt dat hy vertreckt, en elders henen spoet.
Hy dorst, gelijck het scheen, haer wesen niet genaken,
Die hem slechts met een oogh kan droef en vrolick maken;
Hy vreest dat sijn gelaet hem licht ontdecken sou,
Indien hy wert geplaetst ontrent de jonge vrou.
| |
| |
Hy gaet dan sijnes weeghs, en mits hy was vertogen,
Soo komt'er uyt het wout een velt-hoen op-gevlogen,
Daer op lost hy een valck, die gaf haer in de lucht,
En joegh door al het velt den vogel op de vlucht.
Doch mits hy naer het wout geen open wist te krijgen,
Soo gingh hy langs den hof van Hylas neder zijgen.
Maer daer quam oock de valck soo vaerdigh als hy kon,
Soo dat'er in den tuyn een harden strijt begon.
Dit was van stonden aen door iemant waergenomen,
En Hylas wert versocht om daer te willen komen;
Om dit gevecht te sien. Hy kijckt te venster uyt,
En sagh de vogel-jaght te midden in het kruyt:
Hy siet het vluchtigh hoen van alle kant besprongen,
En dan eens op een boom, of in het gras gedrongen.
Doch waer het sich verberght, 't en is'er niet bevrijt:
Want staêgh en over-al soo vint'et nieuwen strijt.
Maer t'wijl de jonge liên op desen handel sagen,
Bestont de jonge vrou aen Hylas af te vragen:
Van waer de snelle valck, die soo behendigh vocht
Quam vallen in den hof, en wiens hy wesen mocht.
Hier op bestont de man haer Probus aen te wijsen
Als meester van de valck, haer Probus aen te prijsen
Van adel, diep verstant, en wonder soeten aert;
Een lof die in de vrou een ander wesen baert:
Want sy die noit tot lust haer jeught en konde strecken,
Gevoelt in haer gemoet een vreemt gewoel verwecken,
Gevoelt een selsaem vyer, een heeten minne-brant,
Die sy in haren geest voor desen niet en vant.
En t'wijl sy besigh is op dit geval te peysen,
Soo wert haer man gelast van huys te moeten reysen:
Want hem was op-geleyt te trecken, als Gesant,
By seker machtigh Vorst, en in een verre lant;
En schoon hy pooght het werck een ander op te leggen,
De Staet eyscht sijnen dienst, hy kan het niet ontseggen,
Het is een noodigh ampt, dat hy voltrecken moet,
Soo dat hy sich bereyt, en tot de reyse spoet.
Cyprine, sonder man en buyten alle banden,
Gevoelt haer gulle jeught in heete lusten branden:
Het beelt van die haer man soo schoon en lustigh hiel
Dat maelt haer in het breyn, en speelt haer om de ziel.
Sy geeft haer driften loop tot ungeregelt minnen,
Het heck is van den dam, en baert haer stoute sinnen.
Een die sijn lusten streelt, en geyle driften voet,
Leert in een korten tijt dat hy noyt weten moet.
Daer blaeckt haer gansche ziel in onbekende lusten,
Daer woelt haer deusigh breyn in plaetse van te rusten,
Daer gaet'et over-kant te midden in den droom;
Soo rent haer grilligh hert ten vollen uyt den toom.
Sy voelt in haren slaep den jongen Ridder komen,
Met liefde, geylen brant, en tochten in-genomen;
Sy voelt hem in het bedt, sy voelt hem nevens haer,
Sy wort sijn aerdigh beelt en geestigh oog gewaer;
En of al schoon de slaep is van haer af-geweken,
Noch voeltse lijcke-wel geen kleyne minne-steken,
Juyst soo gelijck de zee haer noch onrustigh vint,
Al is de blaeuwe stroom verlaten van den wint.
Sy, naer een diep gepeys en sonder hevigh strijden,
Laet, daer het vleys gebiet, haer willigh henen glijden;
Verkracht haer eerbaer root, en set ten lesten vast,
Te toeven in het bedt een ongenooden gast.
Sy roept een kamer-maeght, die sy voor al betroude,
En hiet dat sy haer groet aen Probus dragen soude,
Met last, dat als de nacht sou dalen uyt de locht,
Hy dan tot haer vertreck in stilte komen mocht.
Florinde doet de reys, sy gaet den Ridder spreken,
Sy blies hem in het oir verscheyde minne streken,
Meer als haer was geseyt. Sy liet hem wel gesint,
Vermits hy buyten hoop sich soo bejegent vint.
Daer was geen mangel aen, hy quam ter rechter uren,
Hy vont een rijcken disch, en schoone confituren;
Hy vont een jonge vrou gekleet in edel wit,
Gelijck de jacht-godin in haren tempel sit.
Hy siet haer reyn gewaet, hy siet haer jeughdigh wesen,
Hem docht daer was een vreught in haer gesicht te lesen.
Sy hiet hem wellekom, hy kust haer rooden mont,
Daer sy, gelijck het scheen, geen hinder aen en vont.
‘Heer Ridder, sey de vrou, het is een wijl geleden
Dat ghy om dese gunst my dickmael hebt gebeden;
Maer schoon ghy hebt geklaeght en menighmael gesucht,
Uw klachten even-wel die waren sonder vrucht.
Ick had een killigh hert en wonder harde sinnen,
Ick had een viesen geest, die niet en was te winnen:
Maer dat is nu gedaen, de kans die is gekeert,
Ick voele mijn gemoet ten vollen overheert.
Ick vinde my verruckt door uw volmaeckte leden,
Ick vinde my verplicht aen uw beleefde zeden;
En naer ick op het stuck my dickmael heb bedocht,
Soo kan het nu geschiên, dat ghy voor desen socht.’
Sy nam een gulde schael, en heeft hem toe-gedronken
Niet slechts alleen den wijn, maer duysent minne vonken.
Geschoten door het oogh. De Ridder is verblijt
Van soo een gunstigh woort, en langh-verwachte tijt.
Hy dranck het edel vocht, en at van haer succaden;
Maer al dat soet onthael en kon hem niet versaden.
Hy wacht een naerder gunst. En, waerom meer geseyt?
De maeltijt is gedaen, het bedde toe-bereyt.
Sy geeft haer na de koets, en is'er in gesegen,
En hy met blyden geest benevens haer gelegen.
Maer onder dit beslagh soo is'er soet gevley,
En menigh dertel woort gevallen tusschen bey;
Van dat'er is geschiet en eertijts voor-gevallen,
Als hy tot haer verviel, en eerst begon te mallen,
En hoe sy killigh was, en hy te meer verhit,
En onder dese praet soo vraeght de Ridder dit
| |
| |
‘Ey seght my doch, Me-vrou! hoe is het by-gekomen,
Dat ghy zijt door de min ten lesten in-genomen?
Dat ghy, die soo beset, soo wonder deftigh waert,
Ten lesten zijt versacht van uwen herden aert?
Wat is 't dat u tot my ten lesten heeft bewogen,
De geesten sacht gemaeckt, de sinnen om-getogen,
Wat is dit voor een werck?’ Sy, met een blyden mont,
Vertelt hem 't vreemt geval, en hoe den handel stont:
‘Heer Ridder, seyt de vrou, ick moet het u verhalen,
Hoe dat oock menighmael besette lieden dwalen,
En dat tot haerder smaet. Voorwaer, mijn eygen man,
Die was het even-selfs die my de sinnen wan.
Want, lest doen uwe valck, door jaght-sucht op-getogen,
Was, ick en weet niet hoe, in onsen tuyn gevlogen;
En viel daer op de proy te midden in het gras,
Soo vraegd' ick aen het volck, aen wien de vogel was.
Daer gingh mijn goeden man van u soo gunstigh spreken,
Als of'er niet een mensch met u mocht zijn geleken:
Ghy waert een wacker helt, en beter Edel-man
Als iemant in het hof of elders wesen kan.
Ghy waert in sijn gemoet een schat van goede zeden,
Een peerel van de jeught, een woonplaets van de reden,
Een spiegel van het hof, ja niemant uws gelijck:
Ghy waert gelijck de glans van al het Koninghrijck.
Ick voeld' in dit verhael mijn gansche ziel beroeren,
Ick voelde mijn gemoet geweldigh omme-voeren,
Ick voeld' een stillen brant, tot nadeel van de trou,
Soo dat mijn gansche ziel naer u verhuysen wou.
Ick dacht: Dit edel hert dat magh ick eygen hieten,
Dat magh ick, als ick wil, tot mijne vreught genieten;
Dat magh ick even-selfs gebruycken in het bedt:
Want sijn verheven geest die is op my geset.
Dit kroop staegh dieper in en gingh mijn hert bekoren,
En stracx was ick verruckt en ander als te voren.
Siet hier van komt'et, vrient, dat ghy te deser tijt.
Hier in dit stil vertreck, en op mijn leger zijt.’
Daer mede sweegh de vrou, en gaf hem duysent kussen,
Dat was genoegh geseyt: Ghy mooght uw liefde blussen.
Doch sy wort gansch verbaest, vermits de Ridder sweegh,
En datse niet een soen van sijnen mont en kreegh.
Sy weet niet wat hem schort, of wat hem magh bewegen,
Of wat hy door het breyn voor stuypen heeft gekregen.
Haer dunckt dat hy verstelt, en gansch verslagen sit,
Maer hy komt tot hem selfs, en seyt ten lesten dit:
‘Vriendin, het kort verhael en uyt-komst deser saken
Komt vry geen kleynen strijt in desen boesem maken.
Mijn ziele ligt en slaet, mijn angstigh herte woelt,
Om dat het grooten strijt in al de sinnen voelt.
My dunckt, ick sie het vleesch met sijn geswinde knechten,
My dunckt, ick voel den geest met reyne wapens vechten:
Dies was ick eerst ontrust, en wonder vreemt gestelt,
Maer, God zy eeuwigh danck! de deught behout het velt.
Wel! is dit soo geschiet, gelijck ick moet gelooven;
Sal ick dan soo een vrient sijn beste panden rooven;
| |
| |
Sal ick een vyant zijn van die ray liefde toont,
En sal hem sijne deught met schande zijn geloont?
Sal ick een eerlick man sijn bedde gaen bevlecken,
En by sijn echte wijf mijn geyle leden strecken,
Tot hoon van sijnen naem, en van sijn edel huys?
Neen, neen, gelooft'et vry, mijn hert is al te kuys.
'k En sal het nimmermeer, al most ick heden sterven,
'k En sal het nimmermeer van mijnen geest verwerven.
Sijn gunst en uw verhael heeft my de vuyle lust,
Heeft my het dertel vyer ten vollen uyt-geblust.
Het was uw eygen man die heeft op u gewonnen,
Dat ghy tot mijn vermaeck uw schoot hebt willen jonnen,
En ghy hebt wederom mijn sinnen af-gewent,
Dat mijn ongure lust uw bedde niet en schent.
Het eerste was gebeurt gansch buyten sijn gedachten,
Het tweede wederom gansch buyten uw verwachten.
Gewis God heeft het woort u in den mont geleyt,
En 't gaet my tot de ziel al wat'er is geseyt.
Nu wil ick een verbont met oogh en handen maken
Van niet te willen sien, en niet te willen raken
Dat my de sinnen terght en tot de lust verweckt,
Vermits het aen de ziel tot enckel hinder streckt.
Het vleesch had my verruckt, het oogh had my verraden,
En ick stont nu bereyt om in de lust te baden;
Om met een vollen loop te rennen op de baen,
Daer linckers, werelts-volck, en boeven henen gaen;
Maer God heeft my bewaert, die gaf my beter sinnen,
En leerde mijn gemoet sijn tochten overwinnen.
't Is niet mijn eygen deught dat ick de sonde liet,
Het was Gods reyne Geest die my tot beter riet.
Hem wil ick alle tijt van ganscher herten dancken,
En laten dit bedrogh en al mijn oude rancken.
Ghy, doet gelijck als ick, en, wat ick bidden magh,
Verandert uw gemoet oock heden op den dagh.
Heb ick den gront geleyt door mijn ongure loncken,
Dat in uw teere borst de lust heeft konnen voncken;
Laet nu eens wederom de kracht van mijn berou
U brengen tot de tucht, en vesten in de trou.
Ghy zijt een frissche bloem en van een eerbaer wesen,
In adel, in verstant, in schoonheyt uyt-gelesen,
En hebt oock boven dat een jongh en rustigh man,
Die, na den rechten eysch, uw jeught vernoegen kan.
Wilt daerom nimmermeer uw reyne trou besmetten;
Maer blijft in uw beroep en binnen echte wetten:
Dat sal u beter zijn als al des werelts vreught,
En wat ghy tot vermaeck op aerden kiesen meught.
Ick heb, 't is waer, getracht uw eere t'onder-graven,
Om mijn lust-gierigh hert tot uwer smaet te laven;
Maer ick ben nu verlost van brant en geyle pijn,
En wil van nu voortaen uw vrient en broeder zijn.
Het vleesch en sijn gevolgh heeft sijn gewelt verloren,
Soo dat uw soete mont my niet en kan bekoren;
En of schoon in de lust bestont mijn herten-wensch,
Vriendin, het is gedaen, ick ben een ander mensch.
'k En sal van heden af u nimmer komen tergen,
'k En sal u geen bedrogh of lusten konnen vergen.
Ick wil u eere doen, al waer ick immer kan;
Ghy, blijft een eerbaer wijf en trou aen uwen man.’
Cyprijn, op dit gespreck, begon geheel te beven,
Juyst als een tanger blat van harden wint gedreven:
Het onverwacht geval is haer een donder-slagh,
Soo datse, voor een wijl, als sonder adem lagh;
Doch vingh strack weder aen tot hem aldus te spreken:
‘O Ridder, waerde vrient, dit zijn ongure streken;
Waer hoorden oyt een mensch van soo een vremt bedrijf?
Ghy spot, na dat ick sie, met my ellendigh wijf!
Ghy hebt na my gepooght als met de gansche leden,
Ghy hebt my duysentmael en duysentmael gebeden;
Ghy hebt my staêgh vervolght als met de gansche kracht,
En word' ick nu ter tijt met spot by u veracht?
Ick hebbe noyt gemalt of dertelheyt bedreven,
Ick hebbe staêgh geleyt een reyn en eerbaer leven;
Maer uw fenijnigh oogh dat heeft op my geloert,
En mijn gedweêge ziel ten lesten wegh-gevoert.
Maer in den heetsten brant, door uw bedrijf ontsteken,
Bestaet ghy, t'mijner schand', uw lusten af te breken,
En schiet my schendigh op. O spijt! ô wrange smaet,
Die al wat bitter is in leet te boven gaet!
O, mocht ick nu ter tijt, ô mocht ick heden sterven!
Ick leed'et met gedult, al waer het duysent werven.
Ick leed oock helsche pijn. O, waer ick uyter tijt!
Soo waer ick van de spot en van de smaet bevrijt.
Wel! is uyt uwen geest mijn liefde dan geweken,
Of is het u vermaeck mijn vrientschap af te breken,
En zijt ghy dus gesint my smaetheyt aen te doen?
Soo gunt my niet-te-min een droeven af-scheyt-soen.
Laet my den lesten kus en mijn bedroefde wangen,
Laet my een troostigh woort van uwen mont ontfangen,
En gaet dan uwes weegh; maer laet een jonge vrou
Noyt midden in den brant, of midden in den rou.
Wat my dan vorder raeckt, ick sal mijn dwase sinnen,
Ick sal oock even-selfs mijn dristen overwinnen,
Ick sal oock vorder doen, gelijck het my betaemt,
En noyt in dit geval van iemant zijn beschaemt.’
De Ridder wederom: ‘Begon ick hier te mallen,
Ick weet, mijn deftigh hert sou licht ter neder vallen.
Het kussen leyt de gront, en baent gelijck het pat
Tot vorder ongemack, en ick en weet niet wat.
Een kaers eerst uyt-geblust, al is haer vlam geweken,
Die sal, van stonden aen, in vollen brant ontsteken,
Genaecktse maer het vyer, of koomtse by de vlam,
Van waer sy voor een tijt haer kracht en voetsel nam.
Dit heb ick in der daet al dickmael ondervonden,
Het minste stootje let aen nieu genesen wonden.
| |
| |
Ick ken mijn broos gemoet, en wat ick dragen kan,
Ick ken mijn boosen aert; - maer siet, ick scheyder van.
Ghy, vaert voor eeuwigh wel, 'k en sal u niet genaken,
'k En sal noch uwen mont, noch uwe leden raken:
Dat lock-aes is te sterck. Wie roode wangen kust
Verweckt een nieuwe vlam, al wasse schier geblust.’
Soo haest de Jongelingh sijn reden gingh besluyten,
Sloegh hy sijn mantel om, en maeckt hem vaerdigh buyten,
Hy weet wat over langh aen Joseph is geschiet,
En daerom snelt hy wegh, en wacht haer antwoort niet.
Wat in druck dit haer gaf, die, met de gansche krachten,
De lusten van het vleys nu koockt in haer gedachten,
Is lichter hier bedacht, als naer den eysch verhaelt:
Haer breyn is op de loop, haer geest die is verdwaelt;
Haer rilt een killigh bloet van boven tot beneden;
Haer rijt een koude schrick door haer verhitte leden;
Sy swelt van enckel spijt: maer, des al niet-te-min,
Sy kropt haer gramme stem, haer droeve tochten in;
Sy wenscht, dat eenigh mensch haer leven wou verkorten,
Sy wenscht dat al het huys quam op haer nederstorten;
Sy wenscht niet als den doot en haren lesten dagh,
Op dat het duyster graf haer schande decken magh.
Maer watse vorder meynt in dit geval te plegen,
En offe naderhant tot lusten was genegen,
En dient te deser tijt niet bloot te zijn geleyt:
Het is een losse tongh die alle dingen seyt.
|
|
Auteursrechtvrij