|
| |
| |
| |
| |
De hondt bijt den steen, en niet die hem werpt.
Als iemant met een harden steen,
Of met een hout, of met een been,
Een hont ontrent de leden treft,
Hy krijt, hy bast, hy grolt, hy keft,
Hy loopt in haesten naer den steen,
Hy loopt in haesten naer het been,
En met een gansch verwoeden sin
Soo slaet hy daer de tanden in;
Maer die het leet hem heeft gedaen,
Dien laet hy sonder hinder gaen.
Soo menigmael als dit geschiet,
En dat'et eenigh mensche siet,
Soo lacht hy om de dwase daet
Die hem alsdan voor oogen staet.
Maer hoort, ghy vrient, die dit belacht,
En die het beest voor onwijs acht,
Komt, siet doch met een rijper sin,
Komt, siet het stuck wat nader in,
En daelt eens binnen uw gemoet,
En denckt wat ghy by wijlen doet:
Als eenigh mensch, uyt swarte nijt,
Op u of uwe vrienden bijt,
Of dat u iemant hinder doet,
Of in uw haef of aen uw bloet,
Wort ghy niet stracx uw naesten gram?
En let niet eens van waer het quam?
Hoe dickmael is'et, weerde ziel!
Dat ick in dese stuypen viel,
Dat ick als op de menschen beet,
Wanneer ick schaed' of schande leet!
Maer, mach ick bidden, mijn gemoet!
Siet, dat ghy dit noyt meer en doet;
Maer als misschien ons iemant quelt,
Het is door list of met gewelt,
Vergaept u aen de lieden niet,
Die ghy hier mede besigh siet:
En schoon ons treft een nijders tant,
Soo denckt: het komt van hooger hant,
Segh vry: dees mensch is maer alleen
Een stock, een roed', een slingersteen,
Die, van een grooter macht bestiert,
Om my of om de mijne swiert:
En maeckt oock daer in geen verschil
Wien Godt hier toe gebruycken wil,
Het zy dan vyant ofte vrient,
Dewijl dat ghy het doch verdient,
Dewijl dat ghy u waerdigh kent,
Dat God u sware plagen sent.
De mannen, na den geest gesterckt,
Die hebben dit wel eer gemerckt;
| |
| |
Want als men hun te quellen nam,
Soo sagen sy van waer het quam,
Sy sagen Godes roede slaen,
Sy sagen Godes Engel staen;
En daerom was 't, dat hun de ziel
Niet op de daet der menschen viel;
Maer swierde met een diepe sucht
Tot boven in de blauwe lucht:
Sy baden God, in haer verdriet,
Maer beten op de menschen niet;
En weder, als het soet geluck
Quam wech te nemen haren druck,
En dat misschien haer even-mensch
Hun gunstigh was naer eygen wensch;
Soo werden sy daer in gewaer
Des Heeren vrientschap over haer,
En resen, met een bly gemoet,
Tot Godt, den gever van het goet.
Wel aen, mijn ziele! tot besluyt,
Druckt dit in al uw wesen uyt,
En quijt u dus in vreught en pijn,
Het sal ons hert een balsem zijn.
Als de Sabéen, de Chaldéen, de wint, het vyer, door den Duyvel ontsteken, Jobs goederen, kinderen, en gesontheyt hadden wechgenomen, hy en seyde niet: God heeft'et gegeven, doch de Duyvel heeft'et wechgenomen; maer hy seyde: De Heere heeft'et gegeven, de Heere heeft'et genomen, de naem des Heeren zy gesegent. Job 1. 21.
Als Simeï den Koningh David vloeckte ende met steenen wierp, en dat Abisai den selven daer over den kop wilde af-houwen, soo heeft de Koningh sulcx belet. Laet hem vloecken (seyde hy), want de Heere heeft'et hem geheeten. 2 Sam. 16. 10.
Wat willen wy ons vergapen aen de gene die misschien ons sonder of tegens alle reden versmaden? Onse saken en zijn daer niet vast; wy hebben met den Heere onsen God te doen, by den welcken wy duysentmael over in hoon, smaet, verachtinge, en al wat ons verdrietigh wesen mocht, wel verdient hebben: wat is ons dan daer aen gelegen, hoe of door wien de Heere onse God ons dat toe-brenght, dewijle wy allenthalven wel weerdigh zijn dat het ons soude toegebracht worden? Teyling.
In tegendeel van 't gene voorsz. is dient gelet, dat Esau Jacob vriendelicken bejegende, dat de Barbaren Paulo beleeft waren, dat Artaxerxes Nehemia gunstigh was, dat de Cipier tot Joseph goede genegentheyt toonde, dat de leeuwen Daniël geen schade en deden, dat (segh ick) dit alles niet de menschen, maer Gode alleen en sijne vaderlicke gunste toe is te schrijven.
In afflictionibus avertere debemus oculos ab eo quem nostrarum calamitatum caufam esse videmus: Deus potiùs respiciendus est, qui homine illo tanquam instrumento utitur. Ita rectè ratiocinatus est Rex David. 2 Samuel. 16. 10.
| |
Het peert stalt meest, daer 't nat is.
Die pferde stallen gern, wo es zu vor nasz ist.
Het peert dat is gewoon meest in het nat te stallen,
En daer veel waters is, daer laet'et water vallen;
En schoon men dagen langh rijt om het gansche lant,
't En lost naeu eenigh vocht ontrent het dorre zant.
Siet daer een rechten streeck, waer na de menschen leven:
Wie veel heeft, die ontfanght, den rijeken wort gegeven,
Hoe iemant grooter is, of hooger is geraeckt,
Hoe een, die schencken wil, de giften grooter maeckt.
Maer hoort, ô weerde ziel! dit zijn verkeerde wegen,
Ghy, brenght daer niet en is, soo vint men rechten segen:
Ghy, geeft daer honger woont, of noodt een schamel man,
Die mits hy niet en heeft, niet weder nooden kan:
Dat is een rijck geschenck, dat God sal weder-geven,
Of hier (indien het dient) of in het eeuwigh leven;
Want deught aen eenigh mensch gedaen, en niet geloont,
Wort boven al bedacht, en boven al gekroont,
| |
Men geeft Die heeft.
Semper eris pauper, si pauper es, Aemiliane,
Dantur opes nullis nune nisi divitibus.
| |
Juvenal. Sat. 3.
Nil habuit Codrus. quinam negat? & tamen illud
Perdidit inselix totum nil: ultimus autem
AErumnae cumulus, quòd nudum, & frusta rogantem
Nemo cibo, nemo hospitio, tectoque juvabit.
Si magna Arturii cecidit domus; horrida mater,
Pullati proccres: differt vadimonia Praetor.
Tunc geminus casus urbis, tune odimus ignem.
Ardet adhuc, & jam occurrit qui marmora donet:
Conserat impensas. - - Vid. seqq.
Quam iniquè comparatum est, ii qui minus habent
Ut semper aliquid addant divitioribus! Terent. Phorm. 1. 1.
| |
Als elck voor sijn huys veeght, soo worden alle straten schoon.
Het beeldt mochte zijn een wijf en een vrijster, op haer bessemen leunende, ende t'samen kijvende: een besette vrouwe haer aensprekende, in voegen als volght:
Wel, sneêge meyt, en deftigh wijf,
Ey lieve, waerom dit gekijf?
En waerom roepje door de buert,
Dat Trijn haer stoepe niet en schuert?
Dat Heyl noyt rechte buerschap pleeght,
Mits sy haer strate niet en veeght?
| |
| |
Dat Griet haer goote stincken laet
En nimmer hant aen bessem slaet?
Vriendinnen, houdt u doch gerust,
Het kijven heeft doch geenen lust:
Een yder keere voor sijn huys,
Soo worden alle straten kuys.
Hoe dienstigh waer het voor het landt,
Indien men geen klappeyen vandt!
Indien èn man èn echte wijf
Bemoeyde slechts met haer bedrijf,
Bemoeyde met haer eygen ziel,
En daer een staege vier-schaer hiel:
Gewis dat waer een dienstigh werck
En voor den Staet èn voor de Kerck,
Want als een yder 't sijne doet,
Dat is voor al de werelt goet.
Daer elck hem selfs soeckt, gaet niemant verloren.
Wat u niet en brant, dat en koelt niet.
Elck wye sijn hof, en ick den mijnen,
Soo sal het onkruyt haest verdwijnen.
Straffet te voren u selven, eer ghy andere lieden oordeelt.
Chi vuol dir mal d'altruy, pensi prima a se.
Nè orecchie in segreti, nè occhi in lettera, nè mani in tasca d'altri.
Non cercar quel che non ti tocca.
Chi sa i satti suoi, non s'imbratta le mani.
Was dich nit brennet, das blase nit.
Quand d'autre parler voudras;
Regarde toy, & te tairas.
(ubi vide quae praecedunt.)
- - Curiosus nemo est, quin sit malevolus.
Percunctatorem fugito: nam garrulus idem est.
Πάντα γυναῖϰες ἴσαντι, ϰαὶ ὡς ζεὺς ἠγάγεθ᾽ ῾Ηρην id est:
Omnia seit mulier: seit quomodo Jupiter ipse
Junonis primos thalamos conscenderit olim.
Hinc Plaul. Trinum. 1. 2.
Quod quisque in animo habet, aut habiturus est, sciunt.
Sciunt id quod in aurem rex reginae dixerit:
Sciunt quod Juno fabulata est cum Jove.
Quae neque futuva, neque facta sunt, tamen illi sciunt.
Falson' on vero laudent, culpent, quem velint,
Non flocci faciunt; dum illud, quod lubeat, sciant.
Haec eadem novit, quid toto fiat in orbe:
Quid Seres, quid Thraces agant. - &c.
Spartam quam nactus es, hanc orna.
Il faut que chacun serve à la Republique de son mestier.
| |
De keers die voorgaet licht best.
Ghy, die wilt in het duyster gaen,
En treet niet al te veerdigh aen;
Maer (geeft de mane geenen schijn)
Soo laet de keers uw leyts-man zijn:
Want anders, soo ghy veerdigh treet
Eer ghy de rechte paden weet,
Soo stoot ghy licht een blauwe scheen,
Of valt wel in de modder heen.
Betreet daerom geen vreemde straet,
Voor dat de fackel voren gaet;
Want licht gedragen na den man,
Wie is'et dien het baten kan?
Als ghy een sake neemt ter hant,
En doetse niet met onverstant,
En doetse niet als in der nacht,
Dat is, te voren niet bedacht:
Maer laet voor al een helder licht,
Laet Reden leyden uw gesicht;
En maeckt, dat ghy uw dingen weeght,
En goeden raet te voren pleeght,
Maeckt, dat ghy langh genoegh versint,
Eer ghy een wichtigh stuck begint;
Want komt het licht eerst na den val,
Wie is het dien het baten sal?
Wanneer het onheyl is geschiet,
Dan baet voortaen het klagen niet.
Nae-raet gebrack noyt man.
Priusquam incipias, consulto opus est. Sallust.
| |
| |
| |
Op een anderen sin.
Wanneer het licht gaet voor den man,
Dan is'et dat het baten kan;
Maer brenght het iemant achter aen,
Soo kander niemant seker gaen.
Segh, wie en valt of struyckelt niet,
Die in der nacht geen licht en siet?
De boete, die een Christen hert
Van Gode voor-geschreven wert,
En dient niet uyt te zijn gestelt
Tot ons het lijf ter aerden helt,
Neen, vrienden, 't is de beste deught,
Die op-wast met de groene jeught.
Hoe, is'et niet een sotte waen
Te loopen op de ruyme baen,
En uyt te stellen alle tucht
Tot dat de jonckheyt henen vlucht?
Tot dat ons oude dach genaeckt,
En al de leden swacker maeckt?
Ey seght eens, vrienden, met bescheyt,
Is u het leven toe-geseyt
Tot veertigh, vijftigh, sestigh jaer?
O neen, ghy zijt in dootsgevaer
Tot aller uyren, t'aller tijt,
Soo haest als ghy geboren zijt:
En dickwils die de kloeckste schijnt,
Die is'et die voor eerst verdwijnt.
Ghy daerom, voor den besten raet,
Maeckt dat uw licht voor henen gaet.
En geeft uw jonckheyt aen den Heer,
Dat stelt u vast voor immermeer.
Laet berou, selden goet berou.
Een Godsaligh man seyde wel: Honden en geeft men geen bloot been: waerom aen God een geraemte? - dat is: een oudt asgesleten liehaem.
Accende lucernam antè tenebras. id est: illumina te bonis operibus, antequam superveniat senectus aut mors. Erpenius in Adag, Arab.
Quae tam stulta mortalitatis oblivio in quinquagesimum aut sexagesimum annum differre sana consilia, & inde velle vitam inchoare, quò pauci eam perdiverunt? Seneca de Brevit. vitoe.
Omnium terribilium nullum magis horribile, quam in eo statu aliquem vivere in quo non andeat mori. Augustin.
Pulchra res est consummare vitam ante mortem. Seneca Epist. 32.
Es tu jeune? qu'en chant il? on ne conte pas icy les ans, on ne seait en quel lien la mort t'attend. Attend la doneq en tout lieu. Senoque Epist. 27.
Hieron. Epistol. ad Paul.
Qui sese moriturum recordatur assiduò, is terrena omnia facilè contemnit, per veram ac seriam conversionem ad beatum obitum sese praeparat, sincera pietati studet, patienter adversa quaevis tolerat, & ardenti vitae aeternae desiderio totus slagrat. &c.
Crimen relinquit vitae, qui mortem appetit. P. Syrus.
Mortem optare malum, timere pejus.
Vive memor mortis, uti sis memor & salutis.
Felices obeunt, quorum sine crimine vita est. Cato.
Ne timeas illam quae vitae est ultima fines;
Qui mortem metuit, quod vi vit perdit id ipsum.
Car volontiers par un commun accord
La belle vie engendre belle mort.
|
|
Auteursrechtvrij
