Tussen mal en dwaas & Klein beginnen

[p. 209]

Een jongen van zés

I

Een complete garage had ik mijn zoontje gegeven op zijn zesde verjaardag, want dat wilde hij zo graag, op voorwaarde dat hij van de andere huisgenoten opwindautootjes zou krijgen, om erin te doen. Nou, die liepen vlot binnen - er was zelfs een automatische bakfietser bij, met bewegende benen. 's Middags kwamen er vijftien schoolvriendjes met d'r lui pakjes, maar daarin zaten nogal wat doublures. ‘Wéér een hamertje-tik,’ zei mijn zoontje telkens en dan wierp hij het geschenk gewoon op de grond, ten overstaan van het gevertje. Er werd trouwens telkens gebeld en een jarige moet altijd zélf opendoen - dat spreekt.

Toen tegen vieren de loop er een beetje uit was, ging hij de straat op om aan iedere voorbijganger te zeggen: ‘Meneer, ik ben jarig’ - een uitloksysteem dat bij zijn terugkeer drie dubbeltjes bleek te hebben ingebracht. Ze gleden net in zijn spaarpot toen die éne tante binnenstapte, met het cadeau dat al het andere naar de vaalt schoof, omdat het nu precies was waar zo'n jongetje van zes om verlegen zitten kan. Een gewone zaklantaarn zou je zeggen, maar als je goed uit de ogen keek, zag je dat er allerlei intrigerende knopjes aan zaten. Met het ene schoof je een rood, met het andere een blauw glaasje voor het licht en gebruikte je ze allebei, dan kwam er een geheimzinnig violet uit de bus, dat niet afliet de jarige te betoveren.

‘Hoe kán dat nou?’ vroeg hij, afgetroefd.

‘Nou, dat is eenvoudig,’ zei ik ijverig. ‘Je hebt een rood glaasje en een blauw. Schuif je ze alle twee tegelijk voor de lamp, dan krijg je rood plus blauw door elkaar dus...’

[p. 210]

Hij wenkte af.

‘Niet zeggen...’ sprak hij, want hij wou dat het een mirakel bleef. Het was duidelijk dat deze wonderlamp de uitverkoren plaats op de geschenkentafel kreeg. 's Avonds moest zij mee naar bed, op het hoofdkussen van de jubilaris en dat is altijd een grote onderscheiding voor een cadeau.

De nacht kwam en reduceerde het feestvarken tot een gewone jongen van zes jaar. Ik kon de slaap niet vatten, sluimerde soms even in, maar schrok meteen wakker toen er gerucht klonk op de gang. Het was niet nodig te gaan kijken. Want achter het raampje in de slaapkamerdeur zag ik een lichtje - soms blauw, dan rood en even later geheimzinnig violet. Vijf uur sloeg de torenklok, maar het wondere geschenk was sterker dan Klaas Vaak.

II

Reeds in de vroege morgen, toen ik nog in bed lag, wilde hij van mij horen wat stemmen nu eigenlijk betekent.

‘Dat is heel eenvoudig,’ zei ik. ‘Aan het hoofd van alles in Nederland staat de koningin, nietwaar? Nou, de koningin heeft natuurlijk ministers nodig. Die mogen wij kiezen. De mensen krijgen een biljet en daarop staan alle namen van de meneren die graag minister willen worden. Als ik het nu leuk zou vinden dat meneer Jansen het werd, dan zet ik voor zijn naam een rood balletje. Dat doen álle mensen, later tellen ze de rode balletjes bij elkaar op en wie de meeste heeft, wordt minister.’

Het was een beetje een kromgetrokken verhaaltje, maar voor een kereltje van zes sla je de kieswet niet op. Hij lag

[p. 211]

er trouwens naar te luisteren of het over Sneeuwwitje ging en zuchtte diep toen het uit was.

‘Hè, vertel het nóg eens,’ vroeg hij. Toen ik het gedaan had, vluchtte ik in de badkamer om een derde voordracht te ontgaan, maar vanuit de gang riep hij mij toe: ‘Moet jij ook stemmen?’

‘Ja vent - en mammie óók.’

Stilte. Toen kwam zijn stem, angstig door de deurkier: ‘Maar jullie komme toch terug? Jullie blijve toch niet bij de koningin?’

Ik was blijkbaar opvallend duidelijk geweest.

‘Nee hoor. We komen heus terug. Ga maar spelen,’ riep ik. Pas in de middag zag ik hem weer.

‘Heb je al gestemd?’ vroeg hij.

‘Nee, nog niet.’

‘De pappie van Herbert stemt Welter,’ zei hij gewichtig. ‘Nummero tien. Wat stem jij?’

‘Meneer Vorrink,’ antwoordde ik. ‘Nummer twee.’

‘Twéé maar?’ sprak hij ontgoocheld en hij verzonk in een zorglijk gepeins. Het was duidelijk dat hij met zo'n laag nummertje niet onder Herberts ogen durfde komen. ‘Mijn vader tien en jouw vader maar twee.’ Dat kun je niet nemen, als jongetje van zes. Toen ik wegging, kwam hij mij dan ook na en bedelde in de gang: ‘Hè, stem jij nou ook tien. Hè toe...’

‘Ik zal nog wel eens kijken,’ heb ik gezegd. Maar ik heb het niet gedaan. Want ik heb veel voor die jongen over, maar Wélter - nee.

[p. 212]

III

Voor goed gedrag had ik hem een dubbeltje gegeven. Toen we van school naar huis liepen, trok hij mij een winkel van kantoorbehoeften binnen, legde er het geldstukje op de toonbank en annonceerde: ‘Iets van een dubbeltje.’

De winkelier, die niet uit het veld geslagen zou zijn als we tabellarische rolboeken voor de Engelse Staffel - methode hadden verlangd, geraakte bij de bestelling van mijn kind toch even aan het peinzen. Er zijn sinds de Tweede Wereldoorlog namelijk maar bitter weinig spectaculaire dingen te koop voor één dubbeltje. Je kunt er alleen maar een heel iel potloodje voor krijgen.

‘Negen cent, broertje.’

Maar mijn zoontje onderzocht het aandachtig als een fondsarts en schudde van nee.

‘Een paar rietjes misschien?’

Er kwamen klanten binnen - een hele stoot opeens.

‘Nou vent - dan maar niet, hè?’ sprak de winkelier en borg de rietjes weg.

Nu kwamen de tranen. De hele middag op school hadie kennelijk zitten spinnen: nou ga ik lekker strakkies wat kopen - en dat zou nu opeens worden afgelast?

‘Kom maar...’ zei ik, maar de winkelier had een warm hart en nog een opmerkelijke stapel zakagenda's, die bij iedere schrede van Vader Tijd een centje minder waard worden.

‘Hier!’ riep hij royaal. ‘Pak maar mee voor een dubbeltje.’

En terzijde tot mij: ‘Ze kosten me twee kwartjes inkoop, maar allá...’

‘Nou, zeg dan maar dankuwel meneer!’ riep ik op afhankelijke toon. In een walm van feestelijke uitroepen gingen we de straat op.

[p. 213]

Twintig meter verder bleef mijn zoontje opeens staan. Hij huilde, met het boekje in de hand.

‘Wat ís er nou?’ vroeg ik hulpeloos.

‘Ik héb al zo'n boekkie. Van oom Henk gehad. Een blauwe. Veel mooier dan die...’

‘Nou, dan hebbie er twee,’ zei ik. Het klonk stompzinnig.

‘Laten we nou het duppie terug gaan halen,’ stelde hij voor, aan mijn arm trekkend.

Ik heb het afgekocht met een nieuw dubbeltje en daarvoor heeft hij toen in een heel andere winkel het kleinste blocnotetje van de hele wereld gekocht.

IV

Toen neefje Jan bij ons logeerde, ging het peil van de verhaaltjes die ik 's avonds bij het kinderbad vertel, lelijk naar beneden, want dat vierjarig kereltje was alleen te boeien met vertellingen over een koe die, op een toren gezeten, zijn gevoeg deed op de hoofden van achtenswaardige wandelaars. Naast mijn zoontje in de kuip gezeten als een roze miniatuuratleetje, wachtte hij gespannen het moment waarop z'n onverwachte boodschap knetterend neerkwam op burgemeestershoed of politiehelm en was die klap eenmaal gevallen, dan lachte hij zó aanstekelijk, dat ook ík nog mijn plezier beleefde aan de grap.

Mijn zoontje reageerde voorwaardelijker. Zeker - ook hij grinnikte te gepasten tijde, maar zoals men meelacht met een kleine jongen die nu eenmaal niet beter weet. Eigenlijk vond hij dat ik te veel op de tribune speelde door mij zó gewillig te begeven in de onwelriekende situaties die zo'n dreumes van vier verlangt en verraad pleegde aan de prins-

[p. 214]

jes, kaboutertjes, feetjes en sterretjes die mijn normale badvertellingen het gedistingeerde cachet gaven dat van een vader mocht worden verwacht.

Toen hij vanavond voor het eerst weer alleen in het langzaam vollopende bad stapte, zei hij met vriendelijke verstandhouding: ‘Een verhaaltje, pappie. Het hoeft niet meer over de koe te gaan, hoor.’

Ik voelde net of het water al warm genoeg was en stak bij vergissing mijn hand onder de hels gloeiende waterstraal.

‘Jij steekt je vinger in het hete,’ riep hij vol ontzag.

‘Ja, dat merk ik,’ zei ik en keek naar de snel opkomende blaar.

‘Dat durf jij best, hè pappie?’ zei hij en keek goedkeurend naar mij op. Na tien dagen koe was hij kennelijk bezig mijn enigszins gehavende heldreputatie te herstellen.

‘Jij steekt gewoon je hele arm eronder als je wilt, hè?’ riep hij geestdriftig.

‘O ja...’ antwoordde ik vaag, want ik kón het hem onmogelijk afnemen. Als hij het nu in vredesnaam maar niet gaat nadoen...

V

Met mijn zoontje zou ik in de stad een broekje en een overhemdje gaan kopen. Goed toegerust met koekjes en brokken voor onderweg, gingen we op stap. De conversatie was licht en feestelijk. ‘Zag je dat kleine hondje?’ of: ‘Die meneer lachte zó: hôh hôh hôh.’

Bij het Spui stond een zwijgzame man met luchtballonnen. Hè toe, pap... Nou, een groene dan. Hij keek er even later zó stralend naar op, dat ik geen spijt had van mijn centen.

[p. 215]

In de winkel was het druk, maar toen we eindelijk aan de beurt waren, liet hij zich door het gedrang achter zijn rugje niet haasten bij zijn keuze tussen drie acceptabele broekjes. De bediende ging al eens op zijn andere been staan toen hij eindelijk besliste.

‘Díé!’

Een zwarte van ribfluweel. Natuurlijk moest de broek meteen aan en het nieuwe blauwe hemdje ook.

‘Er hoort eigenlijk een riem op,’ zei de bediende fijntjes en toen duurde het niet lang of ik was bezweken voor zo'n breed lederen korset, ter bijeenhouding van padvinders en woudlopers.

‘Nou ben je een grote jongen,’ zei ik, toen hij geheel vernieuwd naast mij ging. Nou, aan zijn manier van lopen kon je zien dat hij mij gelijk gaf. Hij bewoog zich anders voort dan zo-even - onverschilliger, hoekiger en met grotere passen.

‘Pap,’ zei hij opeens. ‘Ik wil de luchtballon niet meer.’

‘Waarom niet?’ vroeg ik verbaasd. ‘En je vond 'm zo mooi?’

Hij keek weifelend naar het blij dansende speeltuig.

‘Zo kinderachtig...’ sprak hij toen. ‘'t Is niet voor gróte jongens...’

En hij haalde zijn broek eens op, want die wilde aldoor aan de nieuwe riem ontsnappen.

‘Zullen we 'm loslaten?’ vroeg ik.

Hij knikte.

Zó kwam het dat een jongetje een ballon aan de wind prijsgaf, zonder te huilen om het verlies. Hij keek 'm wel lang na. Het waren zijn kleuterjaren die daar gingen - hoger en hoger, tot je niets meer zag.