Speciaal voor u. 1979

[p. 49]

Hel

Een Haagse vriend, die schilder is en gul van natuur, schonk ons een van zijn doeken. Een prachtig cadeau, maar onpraktisch van afmetingen. Je kon het echt niet onder je arm meenemen, maar moest het met z'n tweeën dragen. Daarom besloten we per taxi terug te keren naar Amsterdam. De chauffeur had iets weg van een afgeschminkte circusacrobaat, die nu te oud was voor het gespierde vak. Meestal worden zulke mensen dan clowns. Dat geeft het circuswereldje een geur van wijsheid. Maar hij was taxichauffeur. Hij opende de achterklep, nam het schilderij van me aan, wierp er een blik op en zei, medelijdend:

‘Zelf gemaakt, zeker.’

Ik schudde mijn hoofd. Hij haalde zijn schouders op en riep:

‘Zó, nou gaat mevrouw op de achterbank en u komt gezellig naast mij voorin zitten.’

‘Nee, ik wil ook op de achterbank,’ zei ik, als een koppig kind, want van de manier waarop hij het gruwelijk woordje “gezellig” uitsprak kreeg ik spontaan hevige jeuk over het gehele lichaam.

‘Kan óók, kan óók,’ riep hij, achter het stuur plaatsnemend. ‘Maar dan moet mevrouwtje me wel even m'n boterhammentrommel aangeven, want die staat op de achterbank.’

[p. 50]

Toen ze het deed opende hij de trommel en vroeg:

‘Trek in een hammetje? Kom geneer je niet. Tomaatje heb ik óók. Lekker fris tomaatje.’

Hij hield ons de trommel voor. Het waren doormidden gesneden dubbele boterhammen, grijswit, als de gelaatskleur van een deerniswekkende zieke. Ik zei:

‘'t Is erg aardig van u, maar we hebben net al wat gegeten.’

We reden en hij zette de radio aan. De stem van een vrouw:

‘Het woord fascisme zal ik niet gebruiken omdat het zo politiek geladen is, maar autoritair wil ik deze vorm van gedrag toch wel...’

Hij deed het toestel weer uit.

‘Babbelebabbel,’ zei hij. ‘Eerst had ik geen radio. Ik reed altijd op een van die ouwe wagens. Vol deuken zaten die. Poeh - d'r gebeuren wat ongelukken met taxi's. Ik heb nog nooit wat gehad, maar da's ook meer geluk dan wijsheid.’

Hij stak allebei zijn handen in de lucht en keek om. Eigenlijk was hij geen type voor de residentie, waar nog een soort beleefdheid natalmt, die maar niet sterven wil. We reden nu de stad uit en kwamen op de grote weg. Hij zei:

‘Als jullie echt geen bammetjes willen zal ik ze straks weer voor de vogels moeten gooien, want met een vol trommeltje kan ik niet thuis-

[p. 51]

komen. Dat pikt het vrouwtje niet. Maar hoe gaat het? Ik neem hier eens een kroket en daar eens een bamibal, of een lekkere kop soep. Daar heeft zij geen weet van, anders zou ze zeggen: “Waar haal je de centen vandaan?” Maar iedere man knoeit met geld, anders had je leven geen fleur. Laatst vroeg ze aan me: “Hoe vond je die kaas op je brood?” Nou had ik de hele trommel leeggeschud op het Malieveld, dus ik riep: “Fijn! Fijne kaas.” Langs d'r neus zei ze: “'t Was servelaat.” Dat kostte me mooi zes gulden vijfentwintig an trosanjertjes om 't weer goed te maken. Ach, dat hoort er bij. Da's de humor van het leven.’

We stopten, want er stond een vijf auto's brede file, muurvast, zover het oog reikte.

‘Zeker wat gebeurd,’ zei hij. ‘Wat 'n zooitje. En ik zou voor vijven bij de stomerij zijn om m'n kustuum te halen. Daar ben ik dan mooi klaar mee. Dat gebeurt mij weer. Wat denkt u - zal ik de vrije baan effe pikken? Dat mag wel niet. Die is alleen voor ambulances. Maar ik ben toch gedupeerd? Voor al die plezierrij'ers geeft het niet, maar ik mot er m'n brood mee verdienen. Wat denkt u, zal ik het wagen, de vrije baan?’

‘Die is toch voor ambulances?’ zei ik.

‘Nou ja, dan zullen we de moed er maar inhouden. Zie je die grote blauwe wagen daar? Da's de boevenwagen. Daar brengen ze dat tuig mee weg. Eigen schuld. We hadden ze nooit

[p. 52]

moeten toelaten. Dat is toch vrágen om rottigheid, niet?’

Ik zweeg en staarde naar de onafzienbare rijen auto's. De hel is geen vuur, maar een file, waarin je gevangen zit en moet praten met zo'n man - eeuwig. Dat is erger.

‘'n Muziekkie?’ riep hij. En hij zette de radio weer aan. Een galmende redenaarsstem, die in staat was de diepste waarheid te veranderen in een leugen, riep:

‘En ze zijn ómgekomen, in de kampen zijn zij ómgekomen...’

De chauffeur draaide de stem weg en zei:

‘Wéér over de joden. 't Is erg wat er met ze gebeurd is. Maar ze motten het niet zo steeds herhalen.’

Hij keek om. Ik bleef naar de auto's staren. Nu zong Vader Abraham. In de file kwam beweging. Na een tijdje passeerden we wel vijf tot puin gereden auto's die aan de kant van de weg waren gesleept. De chauffeur riep:

‘Daar zal je inzitten. Halfdood. En 'n ambulance? Daar kun je op wachten tot de heren eens zin hebben.’

Nee, het is geen vuur.