Onzin

[p. 81]

Mijn staking

Op de historische 25ste februari 1941 - de dag der februaristaking - was ik kantoorbediende. Meestal versloeg ik de dag door wat met papieren te frutselen of binnensmonds tot duizend te tellen, maar soms riep men mij opeens in de zogenaamde bestuurskamer, waar ik dan een vergadering van enige heren moest notuleren. De besprekingen gingen altijd over zeer dorre onderwerpen en hoewel ik alleen iets opschreef als ik wakker was, werden mijn notulen altijd aangenomen, ja, vaak zelfs geprezen, zodat alles wat ik niet gehoord had, blijkbaar ook niet essentieel was geweest.

De heren waren trouwens goedmoedig-mompelende vijftigers, met dikke buiken en kruiken in bed. Zij kwamen voor de vergaderingen uit alle delen des lands over. Als zij binnentraden werden zij hartelijk begroet door de secretaris, een jongeman met een sierlijk kneveltje. Zij ondertekenden dan altijd onmiddellijk een blanco declaratieformulier, dat hij hun zwierig voorlegde. De secretaris vulde daarop later de reiskosten en het bedrag voor lunch en diner in, hoewel de mannen meestal met bevriende auto's meereden en hun boterhammen, voor ieder zichtbaar, uit papiertjes aten.

Op de 25ste februari werd er juist weer zo'n vergadering gehouden. Het was een gore dag en de heren bespraken zorgelijk de onrust in het land met de secretaris, die telkens toegaf dat ieder het best zijn verstand gebruiken kon. Opeens ging de deur open en trad de oude heer Kortlever binnen. Hij was belast met nederig archiefwerk en stond als gek te boek, omdat hij een mistige theorie had bedacht, volgens welke de gehele bijbel één brok geheimschrift was en, mits goed ontcijferd, een reeks van atheïstische wandspreuken bevatte.

[p. 82]

‘Wat is er, Kortlever?’ vroeg de secretaris glimlachend, want hij verwachtte iets onhoudbaars.

‘Wel, meneer,’ sprak de oude man, ‘wij hebben boven vergaderd met het personeel, maar zij staken niet, de kakkers. En nu kom ik u zeggen dat ik wél staak.’

Alle heren keken pijnlijk getroffen, maar niemand wilde ingrijpen, want zij waren allemaal anti-Duits en keurden de behandeling der joden allerminst goed.

‘Verstandig is het niet,’ sprak de secretaris eindelijk.

‘Me zorg,’ riep de oude korzelig. ‘Ik groet u.’

En hij verliet inderdaad het vertrek. Na enig schouderophalen begon de vergadering, maar ik verstond zelfs niet dat mijn notulen weer zonder slag of stoot werden geaccepteerd, want ik moest voortdurend aan de heer Kortlever denken. Natuurlijk was het mijn plicht geweest hem na een krachtig ‘Ik schaar mij aan uw zijde, vriend’ te volgen, maar de vrees bij deze martialiteit over de vloermat te zullen struikelen, had mij weer op mijn stoel gehouden. Zelfverachting is echter slechts tot op zekere hoogte draaglijk en daarom besloot ik opeens Kortlever alsnog na te bootsen. Ik stond op en liep naar de deur, maar toen ik mij daar tot de heren wendde, ten einde mijn heengaan te verklaren, bemerkte ik dat niemand er notitie van nam. Zij dachten kennelijk dat ik even ging wateren.

Verward draaide ik mij om en verliet de kamer zwijgend.

Ik deed mijn jas aan en wandelde naar de uitgang. Op straat viel mij echter in, dat niemand nu wist dat ik staakte. Misschien dachten ze gewoon dat ik onwel geworden was en mij naar een arts begeven had. Na wat dubben ging ik terug naar het gebouw, hing mijn jas weer aan de kapstok (maar nu niet op het hangertje) en trad de grote zaal binnen, waar mijn collega's aan de bureaus zaten.

Nu wilde ik iets strijdbaars roepen, maar hun slaperige indifferentie maakte mijn voornemen opeens potsierlijk.

‘Weet je wat je moet doen?’ zei een dikke man, die Kozels heette, tegen mij. ‘Je moet lijnzaad zien te krijgen. En dan

[p. 83]

[p. 84]

maar persen.’ Hij bootste het na, even omkijkend of niemand hem bespiedde. ‘Pracht olie om aardappeltjes in te bakken,’ riep hij geil.

‘Lekker,’ sprak een ventje van de postkamer. ‘En dan goede, vette jus erover.’

Ik liep besluiteloos naar de deur. Opeens draaide ik mij om en riep hees: ‘Ik staak óók.’ Daarop stapte ik zo haastig de zaal uit, dat ik met mijn schouder tegen de deurpost stootte.

‘Waar ga je heen?’ riep Kozels verschrikt, als vreesde hij dat ik mij zou verdrinken. Maar ik liep door en kwam thuis in de vreemde opwinding van een jongetje dat, zonder overleg met zijn vader, de functie van bakkersmaatje heeft aanvaard.

Mijn vrouw stond in de keuken water te tappen, wat in de oorlog op momenten van grote spanning gebruikelijk was, en ik deed haar, tamelijk eerlijk, verslag van het gebeurde.

‘Je bent gek,’ zei ze. ‘Hier, neem een emmer en tap bij het fonteintje in de gang.’