Mag 't een ietsje meer zijn

[p. 319]

Elke ochtend opstaan
(1973)

Taartjes

Een groot restaurant. We zaten tegenover elkaar, mijn vrouw en ik, zwijgend, maar dat gaf niet. We hadden boodschappen gedaan. Op straat en in de winkels maakte ik grapjes tegen haar. Ze lachte telkens. Niet omdat ze de grapjes leuk vond, want dat waren ze niet. Maar omdat ik ze maakte. Dat was genoeg. Ze hoefden niet nog leuk te zijn óók. Lang getrouwde mensen spreken een geheimtaal die niemand anders verstaat. Twee tafeltjes verder zat een Amerikaans echtpaar. Mensen van onze leeftijd, in goeden doen. Aan de vrouw kon je nog wel zien dat hij indertijd dacht: ‘Díé moet ik.’ Hij was een dikke, gezonde man met vriendelijke ogen. Ik hoopte dat hij nog lang mee zou gaan, zonder al te veel verdriet. Hij had geen aanleg voor verdriet. Hun eten hadden ze besteld bij een kelner die op zijn vak was uitgekeken. Zijn matte blik hunkerde naar het sluitingsuur van de keuken en het beetje gezelligheid dat hem dan warm zou omhullen in het kleine café op de hoek, waar de kastelein hem zou begroeten met een hartelijk: ‘Daar hebben we ome Cor.’ Eindelijk mens. Maar het moest er nog elf uur voor worden.

Nu verscheen een lange, zorgvuldig geklede man met een lichtblauwe coltrui onder zijn kostbaar tweedjasje. Hij had een meisje bij zich. Ze gingen zitten aan het tafeltje tussen de Amerikanen en ons in. De man had dun, aan de slapen grijzend haar, sluwe, groene ogen en een hoog voorhoofd, waarop een ader liep als een belangrijke rivier op een landkaart van een water-arm gebied. Het meisje was nog erg jong en van plan mooi te worden. Binnen afzienbare tijd - ze was nog niet helemaal af. Een schilder zou zeggen: ‘Ik moet er nog wat aan doen.’ De man gaf haar de spijskaart en sprak: ‘Kies maar uit wat je lekker vindt.’ Hij glimlachte of hij een stofzuiger verkocht. Ik keek mijn vrouw aan. Ze schudde van neen, haar ogen even sluitend. Deel van de geheimtaal, deze keer zonder geluid. Mijn blik vroeg: ‘Vader, die met zijn dochter uit is?’ Haar antwoord luidde ontkennend. Meestal heeft ze dan gelijk, maar deze keer twijfelde ik. Het meisje, zeer zwart van haar en ogen en gekleed in een jurk die ze volgend jaar niet meer zou kiezen, keek een beetje proestend uit de spijskaart op en

[p. 320]

zei: ‘Ik snap niet wat het allemaal is.’

‘Laat ik je dan maar helpen,’ antwoordde hij. Toen ze besteld hadden viel er een soort zwijgen dat ons allebei ongelijk gaf. De Amerikaan had een bundel geld uit zijn zijzak gehaald en begon de bankbiljetten te bekijken, naïef, of het poëzie-albumplaatjes waren. ‘Hoeveel zou dat nou zijn?’ vroeg hij aan zijn vrouw. Ze haalde haar schouders op. Nu sprong de man met de coltrui in. Hij sprak zeer rad Engels. Terwijl hij het geld met de Amerikaan doornam, feilloos omrekenend in dollars, leunde het meisje achterover en keek met haar grote, zwarte, wat doezelige ogen van de een naar de ander, haar hoofd bewegend als iemand die een tenniswedstrijd bijwoont. Het was duidelijk dat ze geen Engels verstond. Maar de man met de coltrui zette de conversatie voort, ook toen het eten arriveerde. Ja, hij kwam geregeld in de States. Great country! De Amerikaan vond het ook. Hij zei: ‘Maar ze geven je weinig geld in Europa voor je dollars, tegenwoordig.’

Omgaand antwoordde de man: ‘Dat is het risico van het winnen van wereldoorlogen.’

Ze lachten alle drie. Het meisje had het niet verstaan. Ze keek dromerig in haar lege bord. Ze verveelde zich. Teder vroeg de Amerikaan: ‘Uw dochtertje?’

‘Nee, nee,’ antwoordde de man. Mijn vrouw knikte even triomfantelijk, maar vóór haar beurt, want hij vervolgde: ‘Ik heb alleen twee zoons. Maar ik maakte de fout ze te verwennen. Ik bedierf ze. Nu kennen ze de waarde van het geld niet. Maar zij is het dochtertje van vrienden. Ik neem haar soms mee uit. Om haar een plezier te doen.’ En in het Hollands tegen haar: ‘Wat wil je toe? Gebak, zeker?’

Ze schrok een beetje, omdat ze plotseling weer meedeed. Daarop knikte ze. De man bestelde. Nu verscheen er een wit gejaste horecawelp met een soort trekwagen, die vol taartjes lag. Het meisje begon te stralen. En voor het eerst begreep de man haar, door goedig te zeggen: ‘Je mag er wel twee, hoor.’ Ze ging rechtop staan. Er kwam een blosje op haar wangen. Met een voorzichtig vingertje wijzend, riep ze: ‘Die. Enne... nee, die toch liever. Die andere, ernaast.’

Ze leefde vlak bij een drempel. Als ze die straks overschreden had, zou ze nooit meer blozend overeind komen bij het zien van zóveel taartjes.

‘She likes sweets,’ zei de man.

Het meisje begon zorgvuldig te eten.

Ze was eindelijk uit.