Mag 't een ietsje meer zijn

Een fijne jeugd

Vlak voor het hoofdpostkantoor sloeg het verkeerslicht op rood, zodat de taxi waarin ik zat, moest stoppen. De grijze chauffeur keek naar de hoge gevel op en zei: ‘Als kind ben ik hier héél wat keertjes geweest.’

Hij wachtte op mijn: ‘O ja?’ Het kwam.

‘Om me opa te halen,’ vervolgde hij. ‘Die woonde bij ons in. De hele dag sukkelde hij door de stad en dan keek hij naar alles wat gratis was. Een huis in aanbouw. Of een kar in de gracht. Naar dat soort dingen. Tegen zessen, als we moesten gaan eten, zei mijn moeder tegen mij of tegen mijn broertje: “Haal 'm eens effe.” Want hij was niet meer zo bij de tijd. Dan vonden we hem altijd in het postkantoor. Hij had daar een vast plaatsje, vlak bij een loket waar geld werd uitgekeerd. En daar keek hij naar. Naar die bak met geld. Ze waren al aan hem gewend. Ik vroeg eens aan hem: “Opa, waarom doe je dat toch, elke middag?” En toen zei hij: “Ik vind 't zo'n jofel gezicht.” Soms zei hij aan tafel: “Ik heb een lappie van duizend gezien.” Dan had-ie een mooie dag gehad, die ouwe.’

In het spiegeltje zag ik hem glimlachen.

‘Hij had nooit een roje cent bezeten,’ zei hij. ‘Hij kwam uit een arbeidersgezin in zo'n stijf gereformeerd dorp. Amper school gegaan. Alleen

[p. 226]

maar werken. Z'n vader droeg hem, toen hij nog een jochie was, 's ochtends om zes uur slapend naar de fabriek. Zo ging dat toen. Maar fijn waren ze er wel. Mijn opa zei: “Die boeren bij ons, die hielden van een grote borrel, een zware dominee en een lichte vrouw.” Dat zei hij vaak. 't Was zo'n vast gezegde van hem.’

We reden verder.

‘Me vader en me moeder moesten van de weeromstuit van de kerk niks hebben,’ zei hij. ‘Ik weet nog - we woonden in de Jordaan, he - en er wordt gebeld en er staan twee personen voor de deur. Die ene persoon zegt: “We komen u het evangelie brengen.” Toen zegt me moeder: “Wacht, dan zal ik effe een mandje halen.” Zo was ze, me moeder. Lik op stuk. En blijmoedig. Me vader ook. Die had een zeer opstandige natuur. Ach, ach - die man heb wat áfgestaakt. Me broertje en ik vonden 't wel fijn, eigenlijk, want als hij niet hoefde te posten ging hij met ons vissen. Of hij maakte een vlieger. Dat kon hij mooi. En me moeder toverde toch nog een hap eten op tafel - ik weet niet hoe ze dat deed...’

Zijn ogen in het spiegeltje hadden een peinzende uitdrukking gekregen.

‘Vader nam ons ook wel mee op wandelingen,’ zei hij. ‘Onderweg vertelde hij dan, over de betere wereld die later komen zou. Soms gingen we naar een groot park, waar allemaal kapitale woonhuizen stonden. Dan wees me vader op die huizen en dan zei hij tegen mijn broertje en mij: “Kijk jongens - daar wonen nou allemaal dieven en moordenaars.” Tja. Een opstandige natuur. Maar hij kon mooi vertellen.’

Ik zag het voor me - die wijzende, felle man en de twee kleine jongetjes, een beetje onthutst opkijkend naar de riante panden en misschien wel elk ogenblik verwachtend dat zo'n dief of zo'n moordenaar, onder het uitbraken van verwensingen, zich naar buiten storten zou in de schrikaanjagende gedaante die de kinderverbeelding zulke figuren geeft.

‘Als 't ons heel rottig ging, liep me vader op straat altijd te fluiten,’ zei de chauffeur. ‘Dat was een soort fierheid van hem. Maar op een dag zei de schoenmaker, die tegenover ons woonde: “Jan, ken ik je helpen met een piek?” En toen me vader vroeg waarom, antwoordde hij: “Ach, je loopt zo te fluiten...” Toen is me vader er mee opgehouden.’

De auto stopte voor mijn huis en ik rekende af.

Niet zonder voldoening zei de chauffeur: ‘Ik heb een fijne jeugd gehad. Dat neemt niemand me af.’