Mag 't een ietsje meer zijn

[p. 95]

Articles de Paris
(1955)

Nacht

Als 's nachts Parijs, voor het oog der wereld, gaat slapen, worden de Hallen wakker. Geweldige vrachtauto's, die in de Franse provincie, België of Holland al vroeg van huis gingen, rijden de stad binnen en lossen de torenhoge stapels levensmiddelen op de stoepen der boulevards, die nu opeens gaan lijken op het droomdecor van een veelvraat. De kroegen doen de deuren open, de eethuizen zetten de uiensoep op het vuur en de vrouwen beginnen, in de frisse, kruidige geur van prei en fruit, haar tippelronde. Want de nacht wemelt opeens van stevige, gezonde plattelanders, die tussen het harde werken door de emolumenten des levens niet graag zouden verwaarlozen.

Het zitten in zo'n nachtelijk café, met een haag van sinaasappels voor de deur, heeft iets luchtledigs. De baas, een klein burgerkereltje, staat goed uitgerust en fris geschoren achter de kassa, twee slagers met wijde, bebloede vleestoga's, drinken een glas aan het comptoir en een onverklaarbare grijze juffrouw leest de vroegste editie van de krant, die net is uitgevent. Een gewoon, nuchter tafereel van de dag dus, maar geplaatst in de pathétique van de nacht, die door de ramen treurt en hoog boven de huizen een geweldige, donkere mantel openspreidt.

Opeens komt er een oude man binnen. Hij verkeert in een toestand van onbeschrijfelijke haveloosheid, maar aan zijn gezicht kun je zien dat hij het, ondanks zijn zo duidelijke insolventie, heeft klaargespeeld zich zelf op een wolkje van beschonkenheid te tillen. Hoe hij de middelen daartoe vergaart, demonstreert hij op slag door zijn pet af te nemen en voor te houden aan de lezende vrouw.

‘Nee nee, dat gaat hier niet,’ zegt de baas. Hij komt achter zijn toonbank vandaan. Maar de oude let in het geheel niet op hem. Hij blijft kaarsrecht voor de juffrouw staan en fixeert haar met een paar strenge, boosaardige ogen die fonkelen van een uiterst bevoegde haat. Al een paar keer heeft ze van neen geschud, maar op den duur is zij toch niet tegen de blik opgewassen en tast zuchtend in haar beurs.

‘Vooruit, zo is het wel genoeg,’ zegt de baas. Als hij het waagt de gescheurde

[p. 96]

[p. 97]

mouw beet te pakken, rukt de oude zich vrij, kijkt met een gevaarlijke hondekop opzij en sist vol verachting: ‘Ach, ga weg jij...’

Het middenstandertje, dat niet uit het heldenhout gesneden is, deinst met een verlegen lachje terug en blijft nu maar een beetje lopen mopperen achter de rug van de oude zwerver, die alle bezoekers een voor een met zijn stedendwingersblik tot dokken brengt. Mij vindt hij zo'n gemakkelijke prooi dat hij, na het innen van het geld, nog even blijft staan om te inspecteren wat er op tafel staat.

‘Toe, smeer 'm nou,’ pruttelt de baas.

De oude wijst op mijn pakje sigaretten. Ik knik. Hij neemt er een. Als hij de rook naar binnen gezogen heeft, gaat hij nog eens op zijn gemakje kijken of ik nog iets anders van zijn gading heb. Mijn koffie is al op, maar het glas water dat er naast staat neemt hij, met een strakke, tartende blik, langzaam in zijn hand om het vervolgens in één teug leeg te drinken.

‘Nou, dat is toch wel het toppunt hè?’ kwaakt het baasje op de achtergrond. ‘Eruit, hoor je...’

Hij geeft een zacht duwtje tegen de vale rug - een beetje viezig, want de stof van de jas is door regen en wind volkomen kleurloos geworden. De oude draait zich dreigend om. Als een lompenkoning staat hij daar, hoog opgericht. Houdingloos wijkt de ander terug achter zijn veilige barrière van tapkast en kassa.

Nu gooit de grijsaard het bijeengebedelde geld, zonder het te bekijken, op het zink en beveelt: ‘Un vin blanc. Sec.’

De kastelein aarzelt maar één seconde. Dan komt hij gedwee met de fles.