Mag 't een ietsje meer zijn

Een van vroeger

Toen ik klein was, kwam de heer Nieuwkerk vaak bij mijn ouders over de vloer. Hij had rode konen en wist altijd een mop. ‘Die Nieuwkerk!’ zei mijn vader. Om mij te plezieren liep hij wel op handen en voeten als een hond en hief dan, in een hoek gekropen, zijn been, bij wijze van pointe. Een vrolijk persoon dus, maar zonder gebod, zo een die niet horen wil en dan maar voelen moet. Toen hij gisteravond bij mij aanbelde, na al die jaren, had de rechtvaardigheid der vaste traktementen zich aan hem voltrokken. Hij was een oude man geworden, slecht in de kleren, groeven om de mond en roos in het haar. De mop die hij toch nog kwijt moest, kende ik al.

In de huiskamer raakte hij aan het converseren, de oude lach nabootsend, hoewel zijn ogen niet meededen. Hij had op de deur mijn naambordje

[p. 9]

[p. 10]

gezien en gedacht: ‘Dat is die kleine stuipekop!’ Wist ik het nog, hoe toenmaals de hond werd nagebootst? Ik knikte en mijn vrouw liet de zaak detailleren, maar toen wij uitgelachen waren, wisten we toch niet goed wat we met die Nieuwkerk moesten aanvangen. De conversatie begon te slepen en je kunt niet telkens vragen of er nog thee gebliefd wordt.

De oude voelde het aan en begon over de slechte tijden. Voor heel wat mensen was het bestaan moeilijk. Hijzelf, bij voorbeeld, had ervan te lijden gehad. Zijn bloeiende agenturen - ai wat een leventje vroeger! - waren verminderd, maar hij was gelukkig een vent die zelden neer ging zitten bij de pakken, dat was hem thuis nooit voorgehouden. Zijn vader placht te zeggen... Ik weet niet meer precies wát hij zei, maar het klonk wel flink.

Toen hij in zijn zak begon te tasten, begreep ik dat de visite mij geld ging kosten. Er kwam een doosje ter tafel. Kijk, dit artikel mocht hij alleen brengen en het was voor mij geknipt. Het deksel mocht ik er gerust afnemen. Een horloge. Ja, maar bliksems, wat voor een, mijn jongen! Dat binnenwerk had de Zwitser menige zweetdruppel gekost en als ik nu maar even luisteren wou, dan zou ik horen dat het, op de volle uren, musiceerde als de St. Pieter. Toen ik het beluisterd had, werd hij vertrouwelijk. Er moest niet over gepraat worden, anders kreeg hij geduvel met de bond van horlogemannen, maar als ik me discreet gedragen kon, mocht ik voor vijftig gulden toehappen. En hij keek eens achter zich, als vreesde hij dat iemand van die vereniging zich daar reeds had opgesteld.

Ik wreef eens langs mijn neus. Vijftig gulden, daar was, gezien de stand van onze middelen, geen denken aan. Even aarzelde ik. Misschien kon ik hem laten terugkomen. Een blik van mijn vrouw bracht mij echter tot doortasten. ‘Nee, mijnheer Nieuwkerk,’ zei ik duidelijk hoorbaar. ‘Dat kunnen we niet betalen. Doe maar geen verdere moeite.’

Nu gebeurde er iets droevigs. Ik dacht eerst, dat de oude begon te zingen, maar even later viel er niet aan te twijfelen: hij huilde, met lange uithalen, als iemand, die smart voorwendt in een bruiloftsvoordracht. ‘Gos, mijnheer Nieuwkerk,’ zeiden we. Er kwam water aan te pas, hij bibberde tegen het glas. Nog nasnikkend rees hij ten slotte uit zijn stoel en prevelde, dat wij er niet op moesten letten, doch dat het allemaal nogal tegenzat.

‘Als het nu een gulden of tien was,’ zei ik, maar hij wenkte af, als een die alweer genoeg heeft ondervonden. ‘Ik begrijp het best, mijn jongen,’ zei hij, ‘het zijn trouwens prullen, met waterschade.’

Hij lachte vaagjes. We wandelden stijf naar het portaal. Ik hielp hem in zijn jas, wat niets kostte. Een hand kregen we wel, maar er klonk geen mop bij het afscheid, zoals indertijd, toen hij nog rode konen had.