Drie in een

Corvee

Het jaarlijks personeelsfeest van de fabriek werd gehouden in de recreatiezaal, een met moeite aan de schier ledige tube van het nieuwbouwbudget ontwrongen kale loods, waarin elk geluid een spookgalm kreeg. Rondom de tafel vooraan zaten de bestuursleden met hun dames als hovelingen te gast bij de directeur en zijn vrouw. Meneer Kees was de zoon van wijlen meneer Henri, die het bedrijf destijds uit het niets had gesmeed - een nors, tot ver in de omtrek stinkend levenswerk. Hij leek op het tweede boek van de succesvolle debutant: hetzelfde nóg eens, maar niet zo goed. Daar hij het gevaarlijke tamboer-majoors aplomb van zijn vader, waarvoor zelfs de ongelikte jongens van de smederij respect hadden, volkomen miste, vervoerde hij de geërfde macht voorzichtig, zoals men de goudviskom verhuist. In zijn rug werd hij gedekt door vaders grijze procuratiehouders, die als twee uitgekookte kardinalen achter zijn troon stonden. Zijn vrouw, een pretentieuze officiersdochter uit Den Haag met een ongeneeslijke hang naar deftigheid, beproefde met behulp van een archaische glimlach te bemantelen, hoe ze leed op deze avond. Daar zij altijd zojuist was teruggekeerd van de wintersport of van de Rivièra, zag zij permanent geel, als iemand die wordt bezocht door een hardnekkige leverkwaal. Zij converseerde ostentatief met de vrouw van Balg, de secretaris, een schriel persoontje, dat pas openbloeide als ze over haar zes kinderen sprak, en zij droeg haar lijdend damesgezicht een bijpassende uitdrukking van vertedering op. Zelf was zij nog kinderloos, want zij wilde eerst léven.

Haar man luisterde met verholen tegenzin naar Vervier, de hoofdvertegenwoordiger voor het noorden, die op zo'n avond altijd gejaagd binnentrad als iemand die zich met moeite heeft kunnen vrijmaken en dan algauw naast de directeur zat om in de milde sfeer van het feest naar kleine voordeeltjes te hengelen en te bouwen aan zijn personal publicity.

Secretaris Balg, een behaaglijke handenwrijver met een modern georganiseerd uiterlijk, stelde met monotone regelmaat vast dat de stemming prima was en Geluk, de voorzitter, een galmende, ijdele man met

[p. 15]

[p. 16]

een geverfde snor en een ponteneur, zat aan de andere kant van de directeur en droeg zo nu en dan een gewichtige volzin bij, op besmuikte, mééregerende toon. Alleen Sok, de penningmeester, een klein onaanzienlijk kereltje, dat erg laag was op de loonadministratie, bewaarde een gaaf stilzwijgen. Hij werd op zulke avonden, als tijdens het bal het bier begon te werken, meestal een beetje gepest door de mannen, want hij had een zeer begeerlijke, weelderige vrouw, die altijd donker uit haar keel zat te lachen, of ze zeggen wilde: ‘Ja, ja, ik weet bést wat jullie willen.’ Omdat dit verrukkelijk bezit helemaal niet paste in het miezerige beeld van Sok, schoten de andere bestuursleden afgunstig hun wrede grappen op hem af, die hij glimlachend verdroeg. Hoogstens liet hij zijn blik eens glijden langs hun vrouwen, jammerlijk uitgebotte jeugdvergissingen. In bed had hij ze allemaal tuk, dat wist hij en het schonk hem berekracht.

‘En wat is het volgend nummer van het programma?’ vroeg de vrouw van de directeur met het radeloos soort opgeruimdheid dat sommige mensen weten te bewaren bij natuurrampen. Maar het doek ging al op en het applaus barstte los voor de fabrieksband, een troep rauwe kerels met enorme longen, die het uiterste uit een trompet wisten te halen. Achter de piano zat, als enig week accent, de oude juffrouw Mercier van de postkamer zéér tevreden op haar poes te lijken.

‘Wat spelen ze toch kranig,’ riep meneer Kees fortissimo en hij liet zijn bleekblauwe ogen artificieel schitteren. De voorzitter beperkte zich tot een stomme, gelukkige knik.

Toen ze achter de discrete zwarte rug van de chauffeur eindelijk in de auto naar huis reden, zei de vrouw van de directeur met een zucht: ‘Hè, wat een afschuwelijke avond.’

‘Die vlegel van 'n Vervier,’ sprak haar man nijdig, ‘nou heeft hij me weer een half uur zitten doorzagen over zijn representatievergoeding.’

‘Ik ga morgen naar Den Haag,’ zei zijn vrouw. ‘Ik ga met Suus en Alain naar een cocktail van de Finnen.’

‘Laat hij verdomme op kantoor komen als hij iets zakelijks heeft,’ mompelde meneer Kees. ‘Dat flikt die vent me nou altijd op 'n feest.’

‘'t Is zo verschrikkelijk geanimeerd bij de Finnen,’ zei zijn vrouw. ‘De ambassades weten natuurlijk allemáál te ontvangen, maar bij de Finnen, ik weet niet, 't heeft altijd een heel persoonlijke stijl, cachet en toch iets blijmoedigs, zie je...’

Maar hij was ingedut. Tot huis toe bleef ze hem bekijken met een glimlach die niet vrij scheen van verachting.