Aan het volk van Nederland

Het democratisch manifest

[p. 5]

Woord vooraf

In de reeks Nederlandse Politieke Pamfletten van Uitgeverij Heureka verscheen vorig jaar een modern Nederlandse bewerking van de Apologie of Verantwoording van de prins van Oranje met het Plakkaat van Verlating. Nu verschijnt in dezelfde vorm een politiek geschrift van twee eeuwen later (1781): Aan het Volk van Nederland, door Joan Derk van der Capellen tot den Pol.

Waarom?

De heruitgave van de Apologie werd gerechtvaardigd door te wijzen op het belang van dat pamflet (uitvoerig bewerkt en geannoteerd) voor het begrijpen van de ontstaansgeschiedenis van de Nederlandse staat. Daarop werpt het een verduidelijkend licht, en daarop heeft het ook een onuitwisbare invloed gehad. En terwijl in deze jaren allerlei herdenkingen plaatsvinden van hoogtepunten uit die geschiedenis, was het geschrift zelf niet meer verkrijgbaar in een, voor een groter publiek toegankelijke vorm.

Diezelfde rechtvaardiging voor een heruitgave in deze tijd, is van toepassing op Aan het Volk van Nederland. Ook dat verduidelijkt - op een even persoonlijke wijze - de wording van het Nederlandse politieke bestel, en heeft een grote invloed gehad op latere veranderingen daarin. En ook dit geschrift is niet meer verkrijgbaar (ook al verscheen hiervan vijftien jaar geleden reeds een eerste modern Nederlandse bewerking).

Nu dient het ons inziens opnieuw te verschijnen. Niet alleen omdat het precies tweehonderd jaar geleden is dat het voor het eerst verscheen. Maar vooral omdat het toen zo'n overweldigende indruk maakte, daarna zoveel invloed gehad

[p. 6]

heeft, en nu herdacht kan worden als één van de belangrijkste stappen op weg naar een meer democratische structuur voor het Nederlandse bestel.

Daarbij is het nu nog meer dan alleen maar een ‘herdenkingscuriosum’. Niet alleen is dat democratiseringsproces niet ten einde, ook de oproep van Aan het Volk van Nederland is dat niet. Hoe getekend het ook is door zijn tijd, veel elementen erin waren verrassend modern, en zijn dat gebleven. En bovenal is het appèl waakzaam te blijven tegen alle vormen van opeenhoping en verstarring van macht, een oproep die altijd gehoord moet blijven.

De uitgever