Slordig beheer

[p. 81]

VIII

De nachtwind gaat om het huis. Een landwind die recht op mijn vensters staat. Een der blinden klappert op tergende wijze. Ik ben wakker geworden door het geluid van een ontploffing. Een bom vermoedelijk. Later barstte het afweergeschut los. Zoeklichten schieten hun waaierende bundels den nacht in.

Ik herinner mij den nacht dat de oorlog over dit land kwam. Nachtdienst. De elkaar snel opvolgende radiomeldingen van de luchtbescherming. Nerveuze, gespannen stemmen. Vliegtuigen naderen... bommenwerpers gesignaleerd... bommen op het vliegveld...

Een oogenblik van verbijstering. Dan - tegen een mijner Amerikaansche collega's, die, zich ergerend omdat hij niets begrijpt, door het vertrek ijsbeert:

[p. 82]

- It's war...

De waanzinnige drukte daarna. Het ratelen der Telexapparaten. Het onophoudend rinkelen der telefoons. Verbindingen die niet meer te krijgen zijn.

Ik denk aan Helen. Zij woont in het kustgebied. Er zijn militaire objecten - is dat niet de term? - in de onmiddellijke omgeving. Een uur later krijg ik haar aan de telefoon. Wonder boven wonder.

- Alles is rustig..., ja, wel vliegtuiggeronk... maar dat gebeurt zoo dikwijls...

Na weer een uur belt zij mij op:

- Nu is het ook hier begonnen.

- Wat doe je?

- Blijven natuurlijk.

Op den nachtdienst volgt ochtenddienst. Ik denk er niet aan om te gaan slapen. Om twaalf uur word ik weg gestuùrd. Om wat te gaan rusten. Rusten? Wie denkt eraan rusten? Een vreemde opwinding slaat over de stad.

Zou ik Helen kunnen bereiken? De treinen zijn in beslag genomen. De wegen afgezet. Bovendien is er mijn werk...

Ik kom langs een der lokalen waar men zich op kan

[p. 83]

geven voor de Burgerwacht. Er staat een lange file. Oud en jong. Ik sluit mij aan. Men wil iets doen. Voor den militairen dienst ben ik afgekeurd - oogen. Hier kijkt men misschien niet zoo nauw. Er wordt niet veel gesproken. Flarden van gesprekken. Ze hebben Arnhem... Ze zijn den IJssel gepasseerd... Ze... ze... ze...

Na twee uur wachten gaan de deuren dicht. Morgen mogen we terugkomen. De stad ligt in een prachtig voorjaarslicht.

- And such a splendid morning, zei 's morgens Mrs. A., de vrouw van een Amerikaanschen collega.

Doelloos loop ik door de straten, langs de grachten waar de boomen al groen zijn.

Ik ga naar mijn stamkroeg, probeer Helen te bereiken. Onmogelijk. Geen verbinding meer...

Er heerscht een bijna opgewekt nationaal optimisme. Ze hebben ons nog niet. De radio zegt... Men zal ons te hulp komen... En de zaak gaat goed. Ab heeft het druk, heeft geen tijd om aan welken oorlog ook te denken. Als er iemand van de Burgerwacht binnenkomt gaat er een hoeratje op. Wat de bittertafels betreft hebben wij dezen oorlog al bijna gewonnen.

[p. 84]

Ik ga naar huis... m'n hospita verkeert in de meening dat ik meer zou weten dan een ander, houdt mij aan den praat... Eindelijk val ik op mijn bed neer, stort in een looden, droomloozen slaap...

De oorlog is voorbij. Een kortstondige, verschrikkelijke droom. Vijf dagen zwart van kommer. Zoo bliksemsnel dat eerst nu langzamerhand dit alles tot mij doordringt. Ik loop door Amsterdam alsof ik een vreemdeling ben in deze stad. Ik heb geen houvast meer. Losgeslagen van het anker.

Er volgen enkele vrije dagen. Ik reis naar Helen zoodra de gelegenheid er is. 's Avonds aankomend bel ik haar van het station af op. Helen's koele, heldere stem. Zij is niet eens zoo verwonderd. Met de grootste moeite verover ik een taxi die mij naar het kustdorp brengt. Ik rijd door een verlaten stad. De avondschemer ligt over akkers en weilanden. Daar aan den voet der duinen hurkt het dorp.

Helen staat in de deur.

- Dag, zegt ze en geeft mij haar hand, een vaste en tegelijkertijd zachte hand.

Ik zou haar in mijn armen willen nemen. Ik durf niet.

[p. 85]

Zoò verlegen ben ik anders niet. Had ik het toch moeten doen? vraag ik mij nu af.

Twee dagen blijf ik bij haar. Dagen als koele handen op een koortsig voorhoofd. Alsof men geneest. Ik weet eensklaps dat ik nooit van Helen had weg moeten gaan. Waarschijnlijk heb ik nooit opgehouden haar lief te hebben. Ik weet dat, nu ik eindelijk zwart op wit de laatste jaren onder de oogen heb gezien. De gebeurtenissen heb geordend. Het resultaat van mijn slordig beheer moet aanvaarden. Hoe staat het bij Dowson:

‘And I am desolate and sick of an old passion,
Yea, hungry for the lips of my desire:
I have been faithful to thee, Cynara! in my fashion.’

In my fashion. Naar mijnen trant.

Die naar bankroet leidt...