Stichtelycke rymen, om te lesen ofte singhen
(1647)–Dirk Rafaelsz. Camphuysen–
Auteursrechtvrij
[pagina 255]
| |
Victoria victis.
| |
[pagina 256]
| |
En 't eeuwig ziel-verderf met moeyten in gesocht.
Daer wordt de Edel Deugdt (het beste dat men vind,)
Hoe-wel in 't hert gehaet, slechts met den mondt bemint.
Ga naar margenoot+O, die hier onwaerd sijt, en Pelgrimagie gaet,
Siet toe dat ghy by haer geen deel van 't hert en laet.
Ghy hebt-se wel versaeckt, en weygert haren eysch,
Nochtans blijft sy al-tijd vriendinne van u vleysch,
Versaeck-se nu van daeg, en haet-se noch soo seer,
Soo ghy niet angstig waeckt, sy komt wel morgen weer,
Wanneer mens' al verlaet, soo volgt en lockt-se noch,
En als-mer minst op peynst, soo schuylt'er dick bedrog.
Ist liefde tot de deugd, waer-om ghy van haer deynst?
De liefde tot de deugd word me'e van haer geveynst.
Door desen loosen treck houdt sy den Pelgrim op;
En geeft hem, naeckt, hy yet van haer vergiftig sop.
Den yver tot Gods Wet, word van haer na-geaept,
Waer door een deuchdig mensch te lichter hem vergaept.
Dien sy, als hy te met yet vriendschap met haer krijgt,
De liefde tot haer goed allencken inne sijgt.
Siet dan na haer niet om, maer gaet u weg recht uyt:
Haer sang is wel een soet, maer schadelijck gel uyt.
Haer wesen toont wel schoon, maer bruyckt slechs klaer gesicht,
So houd ghy u gemoed een-parig in 't gewicht.
Sy roemt wel van Geluck; Maer (soo-se selfs belijdt)
Vermengt met veel verdriet veel tegenheyd en strijdt.
Sy roemt wel van Geluck; maer dat geen lust versaet,
Geen rust geeft niet vernoegt, niet saligt in der daedt.
En wie maer 't Aerdsch geluck met goed gesicht besiet,
Als dat sijn loon sou sijn, al quaemt, ghy nam het niet.
Dies is 't een soeten troost voor een geloovig hert
Dat sijn verhoopt Geluck, hier niet vergonnen wert,
En dat hy 't aerdsche Wel voor't rechte Wel niet hout,
Dat maeckt dat sijn Geloof een ander Wel aen-schout.
Een Wel, dat sijn gemoed te meer met lust ontsteeckt,
Hoe dat hy meer bevind dat hem hier rust ontbreeckt.
De Wereld loopt en draeft; maer al op 't ongewis,
En soeckt een fondament daer geen te vinden is.
Wat is het, dwase Mensch, dat u soo jaegt en drijft?
't En is geen soeckens waerd, dat niet al-tijd en blijft.
Wat ist dat ghy een schijn met soo veel arbeyd koopt?
't En is geen loopens waerd, dat u soo haest ontloopt;
't En is geen bly sijn waerd, dat niet al-tijd vermaeckt;
't En is geen lustens waerd, dat ghy niet eeuwig smaackt.
Ga naar margenoot+Al wat de Werelt geeft, is Wellust, Eer, en Schat;
En daer die sijn geweest, daer heeftmen 't al gehad.
Dit, dit, Gods Dienaer, is 't, daer sy op pogt en boogt;
De melck daer sy me lockt en hare kinders soogt.
Dit heeft zy meer als gy, en roemt het openbaer:
Maer oordeelt wat ghy doet, met God, en niet met kaer.
Bemerckt het lijfs-vermaeck, 't sterckst daer sy mede trekt,
En menig Werelts-kind al sijnen lust na streckt:
Scheydt noot-druft daer van uyt, soo blijft het niet met al,
Of, sod'er noch wat blijft, dat 's stof van ongeval.
Het hebben en gebruyck van lusten boven noot
Haet ons natuyre selfs, en 't is haer eenen doodt.
De Wereld doet hier in de e'el Natuyre schand:
Aen-schout het domme Vee, dat toont hier meer verstand.
Komt dan, door lichaems lust den mensch yet saligs aen:
Soo moet dat yet altsaem in noot-behoef bestaen.
Derft ghy 't onnoodig dan? Weest daer-om niet onbly;
't Best dat de Wereld heeft, hebt ghy soo wel als sy,
Of soo ghy 't voor een tijd, doch niet met onwil, mist,
| |
[pagina 257]
| |
Of geen of kleyne smert, maer niet onsalig ist.
Des nood-behoefs-genot en geeft geen saligheyt,
En geen verstandig hert dat daer sijn liefd op leyt.
Soo 't lichaem door den nood, waer door 't wel moet, niet wou,
Geen Edel-moedig mensch, die 't eene betrachten sou.
En soo 't geniet daer van geluckig worden dee,
Soo waer dan 't meest geluck by 't ongods-dienstig Vee.
Kort af: des Lichaems lust, 't zy veel gebruyckt, of min,
Daer is geen waer geluck, noch ziel-vernoeging in.
Geen mensch voelt recht gebreck, dan die, die God niet heeft.
Daer is geen waren lust dan die God eeuwig geeft.
Nochtans (die 't wel bemerckt) 't is waen-goed met de rest,
En van al 's Werelds heyl, is lijfs vermaeck noch 't best.
Lijfs-lust word noch gevoelt, hoe slecht en cleyn sy zy:
Maer met de Eer en 't Goedt is enckel phantasy.
Wat ist dat hy ontsangt die 's Werelds Eere krijgt?
Niet dan 't gedenck van Eer, dat hem in 't hert op-stijgt;
Niet dan dat hy hem selfs wat in sijn Eer-lust stijft;
En soo een Pop van Eer door sijn gedachten drijft.
Want soo hy 't sot gepeyns van Eere van hem doet:
Of yemand hoont of eert, 't en valt noch suer noch soet.
Daer is geen eer of schand, die voordeel doet, of schaedt,
Soo ghy de waen daer van in u niet in en laet.
Nu dan al 's Werelds Eer aen eygen duncken hangt:
Wat is het dat hy doet die lust uyt Eer ontfangt?
Nie dan dat hy, versot, sich tot hem selven keert,
En met sijn eygen hert inwendig af-godeert.
Wat is'er meer ellend, en grover sotterny,
Dan dat de mensch sich quelt, en steeckt in woelery
Om 't hebben van een dinck, daer hem geen lust van koomt
Dan die, die hy hem selfs uyt eygen liefde droomt?
Maer ghy, Gods trouwe knecht, past doch op geenen schijn,
Daer is maer eene schand. Dat 's, sonder deugd te zijn.
Aerds Eer, is maer een Beeld dat door de sinnen swiert,
Een Eer is ware Eer: Met deugd te zijn verciert.
Waer-om is 's Werelds Eer de ware Eere niet?
Om dat-se niet van die, die Eerlijck zijn, geschiet.
De Werelt word met recht voor Eere-loos geacht:
Want by haer is noch deugd, noch word oock deugd betracht.
Wat is dan al haer Lof, waer mee d'een d'ander prijst?
Een Eere sonder Eer, die dwaes aen dwaes bewijst.
En of't al Eere waer, dat sy voor Eer Bekent,
't Genot van al die Eer en heeft geen fondament.
De wenschelijckste Eer, daer menig hert na sucht,
Is een vermaerden Naem, een loffelijck gerucht,
Die yeders pen en mont als een trompet uyt-blaest,
En brengt den mensch, soo 't schijnt, d'onsterffelijckheyd naest.
Maer wat een slechten troost, en heel niet-waerdig heyl,
Soo 't luckt, om kleynen prijs vind ghy 't al t'samen veyl:
Soo niet: dat yemand poog, dat yemand hoop en wensch,
Hy blijft (wat dat hy doet) een slecht vergeten mensch.
En neemt nu al, de saem en sweeg sijn lof niet stil:
Het deuren hangt al t'saem aen 's menschen lossen wil.
't Is niet: en 't geeft geen heyl noch vaste herten rust,
Al 't geen men niet en heeft, dan alst een ander lust,
't Is wat, al 't geen gy hebt, niet juyst als 't yemád schenckt,
Maer oock als 't niemand geeft, en u niet toe en denckt.
| |
[pagina 258]
| |
Aen-schouwt des Werelds doen. Nu geeft sy grooten lof,
En stracks, als 't haer maer lust, is 't haer tot roock en stof
Al 't lof hangt aen de tong van yemand died 'er looft.
En als hy niet meer wil, soo is-mer van berooft.
Dan of nu yeders mondt u steedts al eere gaf;
Hoe wel en lang ge-eert, d'eer moet met u in 't graf.
Ghy meent, sy volgt u noch na deses levens tijdt:
Laes! wat geniet ghy doch als ghy niet meer en zijt?
Maer eer uyt deugd, blijft eer; en geeft een vast genot:
Want, of-se niemand gaf, men houd-se steeds by God.
By God: dient, als den mensch, aen 't oordeel niet faelieert;
En 't geen niet eerlijck is, oock niet, als eerlijck, eert.
By God: die als de mensch niet licht of wanckelbaer,
Geen eer weerom en haelt, blijft slechs haer ooorsaek daer
By God: die lijf en geest, naer dese tijd, weer paert.
En d'eere y an sijn volck onsterffelijck bewaert.
Hy eert wanneer hy eert, om 't hebben van de deugd.
Is 't hert daer van bewust soo is 't niet sonder vreugd.
Hy eert om 't geen wat is, en 't geen hy in u merckt:
Dat 's dan alleen een Eer, die ware vreuchde werckt:
En die met recht verdient (om dats'oock noyt en sterft)
Dat elck, uyt lust tot haer, al 's Werelds Eere derft.
Wat baet dan 't groot gerucht, als God niet van u weet?
Wat schaed oock 't kleyn gerucht, als God u niet vergeet?
Wel aen nu, slaet het oog op 't Aerdsche goeds besit,
Des Werelds Af-godin, die elck om seerst aen-bidt:
Die 's lichaems lust en eer, en alles hebben doet;
En maken d'ander dwaes, ontsint maeckt en verwoet.
Daer elck, of meer of min, geern van gesegent waer,
En loopt-se als 't hem mist, met sijn gedachten naer.
VViens dienst so menig mensch met sijne mond versaeckt;
Maer als 't wel is besien, in 's herten grond na haeckt.
VViens liefde menig-mael soo diep verborgen woont,
Dat sy haer voor 't gemoed daers' in is niet en toont.
VVaer door dan 't Niet geweet, dat anders alles weet,
Blijft stil staen in sijn werck, en 't Klagers-ampt vergeet;
En in hem selfs te met soo in den mensch verdooft,
Dat, segt hem wat hy is, 't wordt niet van hem gelooft.
Geen dinck dat hy hem selfs soo weynig toe-betrout,
Dan dat hy 's Werelds-God in 't hert een Altaer bout.
Soo hooch loopt dit bedrog, dat een hem selfs bedriegt,
En voor sijn even-mensch, en voor hem selven liegt.
Is dan de rust soo groot, die yemand daer uyt haelt,
Dat daer door in het hert soo stercken liefde daelt?
Een liefde die de mensch in 't hert voor 't hert verbergt,
Om dat hy sich soo noo 't verlaten daer van vergt?
Neen: 't Is geen recht geluck dat tot de liefde brengt,
Maer waen, met Aerdsche sorg, en wan-geloof vermengt.
Stelt yemand noch soo rijck en groot van heerschappy:
Die arm is, maer niet soeckt, besit veel meer als hy.
En dat heeft elck die wil door recht natuyrs bestuyr:
Maer 't goed, hoe seer gesocht, hangt noch aen 't avontuyr.
En dat houd elck die 't heeft, door sorg en goeden vlijt:
Maer 't goet hoe nau bewaert, geraekt me licht weer quijt.
Het hebben boven noodt, maeckt menig 't leven suyr:
Nochtans en ist geen lust, maer last van ons natuyr.
Al 't geen, men soo bemint, betracht, beloopt, bereyst,
Is over-vloedt van haef, die 't leven niet en eyst.
Dus doolt een gierig mensch, en prangt sich met een VVet
Die hem noch van Natuyr noch God en is geset.
Stelt een die 't meeste goet op Aerden soeckt en wint:
Een deeltjen van de aerd, dat 's al dat hy hier vindt.
| |
[pagina 259]
| |
Dat soeckt en krijgt hy hier, dat dunkt hem groot en veel:
Wan-gunt hem d'Aerde niet, de aerde is sijn deel.
Ach! ongeluckig Mensch, dien God geern 't beste gaf.
En staet (en zijt noch bly) soo met de snoodste af,
't Waer yet, (hoe-wel seer kleyn) soo ghy 't gestadig hadt,
En d'aerde die ghy hebt, slechs sonder eynd besat:
Maer als 't al is gesocht, vergaert, bewaert, gespaert,
Soo raeckt ghy d'aerd dan quijt, en selver word ghy aert.
Vliedt dit, ô Mensche Gods, en 't zy u hert een schrick,
Dat lust na 't aerdsche goed u nimmermeer verstrick,
Haer net leyd steeds gespreyd, haer tijd die is al-tijt,
En raeckt ghy aen haer vast licht word gy 't eeuwig quijt.
Is uwen lust na goed: God heeft voor u een Stadt,
Heft daer u hert na toe, daer is een beter Schat.
Soo uwen geest daer van een klaer aen-schouwen krijgt:
De Wereld (want sy moet) met al haer schatten, swijgt.
Soo 't hert daer boven woont, soo wort u d'aerde dreck,
En acht het aerdsche goed geen rijckdom maer gebreck.
Ga naar margenoot+Maer ghy, die noch u selfs aen God en 't Goed verdeelt,
En God, die 't heel behoord, het halve hert ontsteelt:
Wiens hert in dese Aerd noch geern een Hemel hiel:
U Gods-dienst is niet reyn, en hebt een valsche ziel.
't Is niet dat ghy u selfs voor recht Gods-dienstig houd,
En dat een ander mensch sulcks oock van u vertroud.
Zijt ghy des Werelds goed oock maer de minste vriendt:
Hoe weynig dat ghy 't dient, ghy dient ter-wijl ghy dient.
Dan dient ghy noch al yet (hier word het aen beproeft)
Soo 't hebben of verlies, noch bly maeckt of bedroeft:
Dan niet (wan Godes eer, of 's naestens liefde dringt)
Als ghy 't soo geern verlaet, soo geern als ghy 't ontfingt.
Gy dient (al gaeft gy veel) als 't Aerdsch so veel beweegt,
Dat ghy geen volle liefd' aen uwen Naesten pleegt:
Dan zijt ghy sonder dienst, als 't hert met lust verlangt
Na 't vinden van die 't hoeft, en weer van u ontfangt.
Dan is 'er noch al dienst, als ghy om 't Aerdsch profijt,
In 't een dat noodig is, yet, yet,versuymig zijt:
Maer dan niet meer, als gy (schept eer op God geen troost)
Om 't minst dat God aen-gaet, al 't Aerdsch verachte-loost.
Dient ghy de Wereld yet: soo dient ghy God niet recht:
De alder-hoochste Heer, wil geen verdeelde knecht.
Wat raed? wat wilt ghy doen? van beyden moet ghy een:
Of dienen 't Aerdsche goed, of 's Hemels God alleen.
Half werck, en is geen werck. Laet God, of dient hem heel:
Gods liefde is te waerd, en 't Christen-hert te eel.
Een Christen soeckt hier niet, noch lust, noch schat, noch staat;
En 't noodig dat hy heeft dat acht hy over-maet.
Maer valt hem meerder toe; dat heeft hy (na Gods stem)
Voor sijnen even-mensch soo eygen als voor hem.
Ghy sijt dan wie ghy sijt, sijt ghy de deugd niet haets,
En zijt ghy recht een mensch, soo geeft de reden plaets.
Roert u de reden yet, houd u gedachten stil;
't Is 't roeren van Gods Geest, hoort wat hy seggen wil.
Maer soo-se naerder treft: maeckt doch u selfs niet blind;
Hoe ghy-se meer door-grond, hoe ghy-se klaerder vind.
Schijnt u de waerheyd klaer: vat aen, ontknoopt, ontwert,
En maeckt u selfs voor God een recht een-voudig hert,
Ruymt God de heele ziel: doet vlytig onder-soeck:
De Wereld, soo ghy slaept, houd hier of daer een hoeck.
Doch, houd gy 't hert noch valsch, en paeyt u met dé toon:
Verwacht dan anders geen als valscher knechten loon.
| |
[pagina 260]
| |
Soo ghy de slechte pen haer dreigen niet en vreest:
De waerheyd even-wel is voor u deur geweest.
Na-dien dan al 't geluck, waer op de Wereld roemt,
Niet waerd is met den naem van 't recht geluck benoemt:
Wat is 'er dan, Gods volck, daers' u in over-treft,
En boven u (oock hier) met recht en heyl verheft?
Wat is het, kleyne schaer, (hoe-wel sy triumpheert)
Dat sy hier saligs heeft, en dat ghy hier ontbeert?
De Wereld acht dien mensch God alder-meest gelijck
(Om dat hy goed kan doen) die machtig is en rijck.
Ist-hier-om dat sy 't wint? weest hier-om niet bedroeft:
Hy is God alder-naest die alder-minst behoeft;
Maer die hoeft alder-minst, die niet begeert of kiest,
En alst hem al ontgaet, noch niet-met-al verliest.
Doch soo 't wel-dadig zijn den mensch geluckig maeckt,
Om dat hy Gods natuyr daer door op 't naest genaeckt:
So blijckt dat in die saeck een nood-druft-hebbend man
Een rijcke, soo hy wil ver over-treffen kan.
't Is waer, men siet dat God, die 't al heeft in gewout,
Zijn dienaers nu en dan des lijfs behoef onthout;
En dat hy, alst hem lust, natuyres VVetten breeckt,
Om dat'er in 't gebreck een meerder wel-daed steeckt.
Maer sonder dit heeft God den noot-druft elck bescheert,
En als een Soon van d'Aerd, op d'Aerd geordineert.
Den nood-druft is het al, dat yeder dag aen dag,
Na Godes wil alleen als eygen houden mag.
Om dit is recht dat elck een goeden arbeyd doe:
VVant dit, na Gods bestel, komt hem als eygen toe.
Hy heeft sijn eygen dan: die 't van sijn nood-druft neemt:
Maer die van rijckdom geeft, die geeft het van het vreemt.
't Is soo, ghy hebt u lof, die uyt een reyn gemoed
Een ander liefde toont van uwen overvloed:
Nochtans niet sulcken lof, of ghy 't van 't eygen nampt,
Maer om u trouwigheyt in 't Rente-meesters ampt.
Die gever komt dan naest, die selfs maer noot-druft heeft,
Om dat hy, recht als God, reyn-uyt van 't sijne geeft,
Of is 't om 's VVerelds haet, af-keerigheyd, en spot,
En dat ghy menig mensch moet wesen als een sot?
't Is waer 't is ydelheyd, daer ghy hier onder bent;
Maer die uyt eygen kracht, geen herten-rust en schent
't Geen daer den dwasen hoop u dwaesheyd door besluyt,
Besluyt ghy, ist om 't goed, daer uwe wijsheyd uyt: [stand,
Die selfs noch deugd en heeft, noch wijsheyd noch ver-
Sijn prijsen is geen eer, sijn hoonen is geen schand.
Versmaetheyd spot, en haet, blijft al in 's haters hert;
En, soo ghy 't niet en acht, 't is hem, maer u geen smert.
Of is het, om dat ghy wanneer ghy quaed-doen vlied,
En niet en volgt dat sy, maer dat u God gebied,
't Geen sy te veel besit, en in haer lust verdoet,
Tot noodig lijfs-behoef som-tijds ontbeeren moet?
Sulck lijden (ick bekent) komt u som-wijlen aen,
Maer blijft niet, of soo 't blijft, ist lijden haest gedaen.
Gebreck is geen gebreck, wanneer sich 't hert vernoegt,
En neemt het soo voor best alst sijnen meester voegt.
't Geluck bestaet alleen in 't achten van 't geluck,
En in een rijcken ziel is armoe kleynen druck.
Of is het om de pijn, die 't swacke lichaem voelt,
Waneer de Tyranny den bloed-lust op u koelt?
Dit moet al me soo gaen, alst uwen Heer behaegt:
Dan 't is een soete pijn, diem' om de deugd verdraegt,
Al wat een Christen lijd, in dienst van God, sijn Heer,
Lijd dik een Werelds slaef, in 's duyvels dienst, noch meer.
| |
[pagina 261]
| |
Een recht-geloovig mensch, die wort sijn pijn versacht,
Om dat hy geern verdraegt, en op een beter wacht,
Niet een soo slechten sucht, die God vergeten blijft,
Niet een soo kleynen traen, die God niet op en schrijft.
Maer die de wereld dient, getreft van pijn en ramp,
Die kampt wel met de pijn, maer eenen droeven kamp:
In 't lijden dat hy lijd, siet hy geen lijdens end,
En sijn ellendig zijn, is stof van meer ellend.
Oock, alst al is geseyd, wat kan de Tyranny?
Het lijf en is maer slaef, de geest blijft al-tijd vry.
Die't lijden lijd, lijd minst, die lijden doet, lijd meest:
De een lijd maer aen't lijf, en d'ander in den geest.
Natuyr haet wel de pijn, en vliet-se immer-meer:
Maer die ghy dient, is God, die is Natuyres Heer.
Geeft hy maer eenen wenck: wie krenckt u 't minste lit?
Het swaert en heeft geen scherpt, en 't vuyr is sonder hitt'.
't Is God, die u soo mint, dat hy u 't beste gunt:
Hy laet u in geen quaed, dat ghy niet dragen kunt.
Of ist, om dat ghy meest in dese wereld swerft,
En seker plaets en goed, en 't lichaems wel-sijn derft?
't Kan niet geloochent sijn: dit siet men veel in u,
En 't maeckt de Wereld bang en voor u selven schu.
Nochtans soo komt sy hier in 't oordeel ver te kort;
't Is 't geen waer in ghy meest van God gesegent wort.
Hoe kan dat quaed gezijn, of daer in ramp geschien,
Daer God, in sijnen raed, sijn volck toe heeft voor-sien?
't Is 't beeld dat sijnen Soon hier selfs op aerden droeg:
Al wie 't niet met hem draegt, die is sijn hoop te vroeg.
En oock op dat de mensch God soeck, en noyt en flou,
Heeft hy een vuyr van doen dat hem steeds suyver hou.
Alst hier niet wel en schijnt, begint het wel te gaen,
En God komt ons in ernst, gelijck een Vader, aen.
Hy send het lijden t'huys, het schijnt, maer is geen last:
't Verswakt des vyands rijck, en 't maekt ons sterck en vast.
De Wereld geeft geluck en 't is maer eenen droom:
God geeft de tegenheyd, en 't is maer eenen toom.
't Is beter dat God slaet, en door de slagen baet,
Dan dat de Wereld kust en heymelijck verraet.
Dat weer-wil goed sou sijn, luyd seldsaem in ons oor:
Nochtas die 't wel door-siet, die hout het geern daer voor.
Een onbekende saeck, daer liefde door ontbrand,
Om dat-se boven waerd geacht word in 't verstand,
Soo lang noch als mens' heeft, die kent men selden recht:
Het hebben voed de min: de min maeckt u een knecht:
't Beminde dat men dient, en daer het hert op staet,
Ter-wijlen dat men dient, en achtmen nietvoor quaet:
Daer geen quaet achten is, daer word gejaegt getracht:
En na een ander goed niet eens met ernst gedacht.
Twee liefdens in een hert en worden niet geleen
In-dien-se strijdig sijn: dan blijfter steeds maer een.
Die d'Aerd heeft, heeft-se lief, en blijfter aen gehecht:
En aen het snoodste vast, dunckt hem het beste slecht.
De reden die hy hoort, stuyt krachte-loos weer-om,
En 't hebben van de lust houd sijne sinnen dom.
Of soo hy yet-wat siet, soo ist als door een mist,
Daer 't hert niet door gelooft, maer 't breyn va verren gist,
Daer-om so word de mensch bequaemst van God geleert,
Niet als hy noch al heeft, maer als hy nu ontbeert:
't Ontbeeren leert het hert de nietigheyd verstaen:
't Verstaen dat doet den lust allencken over gaen:
Die geenen lust en heeft, die heeft al wat hem lust:
Die al heeft wat hy wil, die heeft eerst ware rust:
| |
[pagina 262]
| |
Soo is het woort dan waer, dat ons de waarheyd seyd:
Hier arm en kleyn te zijn, maeckt rechte saligheyd.
Maer 's Werelds goeden spoed die is voor 't hert een slot:
Soo 't daer van ledig is, soo staet het op voor God.
Ga naar margenoot+Door ramp-spoed krijgt de mensch 't geen aen 't Geloof ontbreeckt,
Op dat sijn hert oock voel daer sijnen mond van spreeckt.
Een hert, door druck bereyd, laet goede leering in;
En vaet, en stemt hem toe, en volgt Gods rechten sin,
Een hert, dat eerst een slaef des Werelds is geweest,
Dat word door, leed geploegt, een herberg van Gods Geest.
Wannner het dight geswerm van aerdsche phantasy
Het hert niet meer beset, soo kander God eerst by:
Dan ist dat sijnen Geest des menschen geest genaeckt,
En dat in 's hertê grond Gods waerheyd word gesmaeckt.
Soo geeft dan 't kruys verstand: en schort het aen de kracht,
Daer hy, die nu verstaet, aen 't werck door word gebracht:
Het kruys maeckt dat de mensch (die dom is, als 't wel gaet)
Na 't heyl dat krachtig treckt, sijn oog aen-dachtig slaet.
De mensch, door veel ellend, verdrucking en gequel,
Verlaet in 't end de aerd, en valt op 't eeuwig Wel.
Sijn ziel (wiens leven is dat hy yet soeckt, yet hoopt,
Yet mint, en ergens op met sijn gedachten loopt)
Lijd niet dat in sijn hert geen troost of liefde stae:
Dat hy dan hier niet heeft, dat had hy geern hier nae.
Door veelderley ellend maeckt God hem d'Aerde moe,
En dringt hem door den nood, van hier na boven toe.
Wat kan hy beter doen, dan dat hy d'Aerd versaeck,
(De Aerd die hem begeeft) en na een beter haeck?
Wat kan hy anders doen (na-dien doch sijn gemoet
Noodwendig hier of daer sijn troost op hebben moet)
Dan d'Aerde, die hem vlied, dat hy die weder vlie,
Met lichaem en begeert; en na een hooger sie?
Hoe hy eerst losser word, en bet van 't aerdsch berooft,
Hoe hy na vaster word, en 't eeuwig meer gelooft.
Hoe God hem d'aerdsche hoop door weer-wil meer belet,
Hoe hy sijn nieuwe hoop dies oock te vaster set.
't Is 't liefste dat hy doet, dat hy die hoop al stut;
En alles wat'er is, dat word hem daer toe nut.
Dus word allencken 't hert al meer van twijffel leeg;
En doetsich al 's Geloofs beletsels uyt de weeg;
't Gesicht word goed, word klaer, siet over al door her;
En werpt des Werelds Throon in 't hert geheel om ver,
Maer wordt'er by versuym wat nieuws weer op-gericht:
Den prang van 't nieuwe kruys maeckt hem weer reyn gesicht;
Daer 't vuyr der liefde Gods al-tijd wel blijft ontvlamt.
En 't geen de Wereld poogt, als roock daer henen dampt.
Soo is dan Godes tucht, geen vloeck, maer nutte gaef;
Niet voor een yegelijckhert-neckig Werelds-slaef;
Maer voor een buygsaem hert: doch 't welck niet buygen sou,
Soo 't God alsoo hier liet, als 't hier wel wesen wou.
VVant wat een kouden lust, na God, en 't eeuwig goed,
Is in een dubbelt hert dat aerdsche liefde voed,
In 't aerdsch, hoe-wel seer kleyn, daer sijn de sinnen gau:
In 't Hemelsch doch soo groot, verdrietig, loom, en flau.
Het kleyn dat haest verdwijnt, word pijn om uyt-gestaen:
Het groot dat eeuwig is, word weynig om gedaen.
| |
[pagina 263]
| |
Ia, is'er maer een lust, die 't hert wat anders stuyrt,
VVie treed schier eene stap, om 't geen dat eeuwig duyrt?
't Schijnt yet, so lang de deugd selfs van natuyren vloeyt,
En God (soo 't Gods-dienst is) ghedient word sonder moeyt:
Maer komt het op den dood van sulcke sinlijckheyt,
Daer 't hert noch yet in leeft, en aen-gebonden leyt:
En hy niet aerdsch en vind, waer door hy daer na tracht:
Soo blijft de mensch de mensch, en 't eeuwig heeft geen macht.
Ach! uyt-genomen Stadt, waer in men sonder pijn,
In alder-diepste vreuchd, onsterffelijck sal zijn,
Hoe vuyrig word de Aerd hoe traeg word ghy gesocht,
VVaer-om? daer treckt na u niet een recht herten-tocht.
VVaer-om? u groote heyl, word niet genoeg geacht.
VVaer-om? u waerdigheyd, word niet genoeg bedacht.
VVaer-om? het aerdsche Wel heeft menigh mensch te veel;
Dat wint het heele hert, en laet u nau een deel:
Daer is een ander lief, die baert een ander min;
VVaer mee 't gepeyns boeleert, en maeck-se Koningin.
Die houd de sinnen doof, en bind-se by haer sterck;
En geeft schier heel de ziel, en al haer krachten werck.
O jammerlijcken staet! wat raed dat hy ontdroomt,
En uyt dien langen swijm weer tot sijn herte koomt?
Een dinck ontbreeckt hem meest: Gods Vaderlijcke hand.
Den segen-rijcken vloeck: de Eerelijcke schand.
Den waerd geachten smaet: den vreuchdelijcken druck.
't Al-hebbende gebreck: en 't salig ongeluck.
Onsterffelijcke God, door wiens beleyd, en raedt,
De aerdsche Heerschappy van d'een tot d'ander gaet;
Die somtijds goede weert, en quade machten lijd,
't Zy dat ghy toornig plaegt, of Vaderlijck kastijd:
Die 't al bevoogt en draeyt, wat is of wesen sal;
En hebt een stadig oog op heyl en ongeval.
't Is wel al wat ghy doet, en wat ghy hebt gedaen.
Bestuyrt, stelt op, stelt af, wy nemen 't willig aen.
Geeft noot-druft, geeft gebreck, geeft levens tijd, geeft doot:
Soo ghy maer wilt en helpt, geen nood is ons te groot.
Geeft winning, geeft verlies, geeft Vader-land, geeft geen:
Het eeuwig Landt van rust daer sijn wy me'e te vreen.
Geeft eenigheyd, laet twist, geeft wel-stand, geeft ellend,
Geeft wat ghy geven wilt: wy nemen 't soo ghy 't send.
Alleen laet ons u Geeft en u Al-machtig Woordt,
En houd ons op den weg, en helpt ons daer op voort,
VVeest ghy ons een Piloot in dese woeste Zee,
En brengt in 't eynd ons hoop tot 's levens vaste Ree.
Geeft oock dat menig mensch, die met de VVereld dwaelt,
Aen wiens gemoed ghy klopt, maer niet word in-gehaelt,
Soo dat des levens leer niet diep in 't hert en sinckt,
En hy niet recht en gaet, maer op twee zijden hinckt,
En uyt de snoode aerd met kracht niet uyt en breeckt,
Om dat hy al te diep in 's VVerelds welheyt steeckt:
Geeft dat hy, door u tucht, de oogen open doe,
En 's VVerelds dolen sadt met lust sich t'u-waerts spoe.
Op dat ghy eenig Heer, en alder-trouwste Vriendt,
Van ons, en haer gelijck, op-recht meugt zijn gedient,
En in ons aller hert een offer-vuyr op-ga
Van eeuwig lof en danck, eerst hier, en dan Hier na.
| |
[pagina 264]
| |
Den yver tot Gods wet. Siet hoese vrolijck gaen, uyt 't midden vanden Raet.
Den yver tot Gods Wet, doet haer de handen heffen,
Ten Hemel, vol van vreught, met soet, en bly gelaet,
God danckend' dat haer Cruys, Vervolgh' en Roeden treffen.
|